Van espagnolet tot smeedijzeren geheng
Historisch hoekje
8
Woord
Daad
King's Coacii in
Oude Tonge
Een persoonlijke ontmoeting
ZOMERCONCERT
Elll^t1|^14rttEUWS
in augustus en september ongekend
helder baken aan firmament
HELP KINDEREN MET HERSENLETSEL!
Goeree Overf lakkee
Goeree Overf lakkee
Hart en Stem hervat
koorrepetities
Onduidelijkheid
bij zwemmers door
vandalisme
Molen
ZANGREPETITIES
"SURSUM CORDA"
DIRKSLAND
ORGEL EN PANFLUIT
Rode planeet blijft betoveren
"Het was geen griepje, het was hersenvliesontsteking'
MET OUD-DiRKSLAND
Uit de bundel
iA6
DAG 15 AUGUSTUS 2003
In augustus en september is de planeet
Mars 's nachts bij onbewolkte hemel
uitzonderlijk goed te zien. Niet eerder
sinds mensenheugenis stond de rode
planeet zo dicht bij de aarde. Voor
liefhebbers een niet te missen kans de
planeet nu met het blote oog, verrekij
ker of telescoop waar te nemen en met
een camera vast te leggen. Voor ster
renkundigen een reden juist nu de
grootste telescopen op de rode planeet
te richten en Mars met sondes en
robotlanders te bezoeken. Mat Drum
men, directeur van 'De Koepel', een
samenwerkingsverband van diverse
organisaties voor amateursterren
kundigen, geeft uitleg en blikt vooruit.
Eind augustus 2003, een mooie zomeravond
met een groep vrienden. De zon is ai enige
tijd onder, de eerste sterren zijn verschenen.
Niets bijzonders. Totdat je buurvrouw zegt:
wat is dat voor merkwaardige rode stip daar
in de verte? 'Zal wel een vliegtuig zijn', zegt
de buurman. 'Het is gewoon een ster' zegt
een ander. 'Maar die rode kleur dan?', zegt
mijn buurvrouw weer. 'Het is een planeet',
zegt Aad. 'Het is de planeet Mars'. En Aad
heeft gelijk.
Dichtbü
Mars is inderdaad een 'rode' planeet. Die
kleur valt meestal niet zo op, maar nu wel,
want Mars is in augustus en september erg
helder. Na 22.00 uur is het de helderste stip
aan de zuidoostelijke hemel. Hij is trouwens
voor de meeste mensen eerder geeloranje
dan rood. Maar in ieder geval duidelijk
gekleurd. Dit in tegenstelling tot de meeste
sterren, die wit zijn.
Mars kun je ieder jaar wel een paar maanden
aan de hemel zien. Maar dit keer veel opval
lender dan andere jaren, want Mars is sinds
mensenheugenis nooit zo dicht bij de aarde
geweest! Toch hoeven we ons niet ongerust
te maken. De afstand is altijd nog 59 miljoen
km, dat is zo'n 150 maal verder weg dan de
maan en die is toch ook niet naast te deur
(380.000 km gemiddeld).
Oppositie
DéX Mars nu dichterbij staat dan in andere
jaren heeft te maken met het feit dat de pla
neten in ellipsbanen (uitgerekte 'cirkels')
rond de zon draaien. Afhankelijk van hun
De planeet Mars, gefotografeerd door de Hub
ble Ruimtetelescoop (foto: NASA).
plaats in de ellips staan ze meer of minder
ver van de zon. Het punt in de baan waar ze
het dichtst bij staan noemt men het 'periheli
um' (naar het Grieks: peri bij; helium
zon).
De planeten die, zoals Mars, in een baan
bewegen die zich verder van de zon bevindt
dan die van de aarde (de zgn. buitenplane
ten), komen daarnaast regelmatig in een
positie dat ze vanaf de aarde gezien net
tegenover de zon aan de hemel staan. Dat
verschijnsel heet 'oppositie'. Op zo'n
moment staat de aarde tussen de zon en die
planeet in. Dan is zo'n planeet vrijwel de
hele nacht te zien. Hij komt op als de zon
onder gaat en gaat pas onder als de zon
opkomt.
Mars staat dit jaar in het perihelium (het
dichtste bij de zon) en tegelijk in oppositie.
Daardoor staat Mars nu dichterbij de aarde
«n is helderder dan wanneer de planeet
elders in zijn baan om de zon vertoeft.
Webcam
Dat Mars nu dichterbij is dan ooit maakt
hem extra interessant voor zowel hobby
astronomen als professionele sterrenkundi
gen. Drummen: "De amateurs die beschik
ken over een telescoop, zo'n grote eenogige
verrekijker, kunnen Mars zien als een rossig
bolletje. Het bolletje is - hoewel noch steeds
bescheiden - nu groter dan ooit; en er zijn
dan ook meer details te zien: niet alleen een
witte poolkap, maar ook lichte en donkere
gebieden op de planeet. Voor bezitters van
grote amateurkijkers is het zelfs mogelijk
een of twee van de manen van Mars te zien.
Amateurs met ervaring in het maken van
sterrenkundige foto's kunnen nu hun hart
ophalen, vooral als ze beschikken over
gevoelige (digitale) opname-apparatuur.
Met een webcam zijn al goede resultaten te
behalen. Uiteraard is de kwaliteit van de
gebruikte telescoop daarbij van groot
belang", aldus Mat Drummen.
Water
Ook professionele stertenkundigen kijken
uit naar de gunstige stand van de planeet. Zo
worden er meer telescopen op de aarde (op
de grote sterrenwachten) en rond de aarde
(o.a. de Hubble Ruimtetelescoop) naar de
rode planeet gericht én zijn er nieuwe robot
toestellen naar Mars gestuurd om ter plaatse
onderzoek te doen. Ze zijn gestart in het
voorjaar van 2003 en komen eind dit jaar of
begin volgend jaar bij Mars aan.
Mars wordt al sinds enkele jaren nauwkeurig
gefotografeerd en op allerlei andere manie
ren onderzocht met sondes die rond de pla
neet draaien. Het gaat om de Global Survey
or en de Mars Odyssey, beide van de Ameri
kaanse ruimtevaartorganisatie NASA,
Eén van de belangrijkste vondsten van de
laatste tijd is dat er sterke aanwijzingen zijn
dat er op Mars vrij veel water voorkomt.
Niet aan het oppervlak of in de atmosfeer,
maar het meeste ijs zou in de marsbodem zit
ten, waarschijnlijk maar enkele decimeters
of meters diep onder het oppervlak. Dat
heeft men vooral geleerd uit metingen die
verricht werden met de Mars Odyssey, Dit
toestel draait rondjes om de planeet op enke
le honderden kilometers boven het marsop
pervlak. De interpretatie van de metingen
blijft wat onzeker. Met nieuwe metingen ter
plaatse, met een toestel op de grond, wil men
de aanwezigheid van water in de Marsbo
dem nu definitief aantonen. Daarmee hoopt
men leven te vinden op de rode planeet, al
zou het maar fossiel leven zijn, en zou het
perspectief bieden voor astronauten om de
planeet te gaan verkeimen. Toch zal een
bemande vlucht naar Mars de eerstkomende
jaren nog niet plaatsvinden.
Stichting 'De Koepel'
Stichting 'De Koepel' is een samenwer
kingsverband van de Koninklijke Neder
landse Vereniging voor Weer- en Sterten-
kunde (KNVWS), de Nederlandse Vereni
ging voor Ruimtevaart (NVR) en de
Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde. 'De
Koepel' ondersteunt amateurstertenkundige
activiteiten in Nederland. Men kan er terecht
met alle vragen over sterrenkunde, maar ook
over weerkunde en ruimte-onderzoek en
voor sterrenkundig nieuws. De stichting
geeft diverse boeken en tijdschriften uit en is
verkooppunt van astronomische boeken,
atlassen, kaarten, software, foto's en telesco
pen. Daarnaast verzorgt de stichting lezin
gen en cursussen, doorgaans gehouden op de
Utrechtse sterrenwacht 'Sonnenborgh'.
Meer informatie: tel. 030-2311360.
tMiiyiiilIOWSIÏSS
De nostalgische sfeer van brocante - de uitstraling van lan
delijke woningen en boerderijen uit de periode van 1900 tot
1950, steeds meer mensen voelen zich hierdoor aangespro
ken. Soms is het lastig om net dat accessoire te vinden
waarmee het interieur of de tuin precies die sfeer uitademt.
Espagnoletten, smeedijzeren geheugen, nostalgische deur
roosters en typisch Hollandse halfronde stalramen... Vroe
ger zag je ze overal. Wie ze nu zoekt, komt al gauw uit bij
Weyntjes, al meer dan 120 jaar een begrip in hang- en sluit
werk. In de vijf vestigingen van deze speciaalzaak is alles
verkrijgbaar op het gebied van restauratiebouw, meubel-
beslag en klassiek hang- en sluitwerk. Bovendien weet het
deskundige personeel alles over het onderhoud ervan.
Uiteraard zijn ook moderne ontwerpen verkrijgbaar.
Espagnolet
Wie dubbele ramen of deuren heeft, kent ze waarschijnlijk wel:
espagnoletten. Espagnolet betekent letterlijk: Spaanse sluiting. Dit
nostalgische sluitwerk bestaat uit een stang over de volle lengte van
de deur, met in het midden een hendel. In Nederland staan ze ook
bekend als pompespagnoletten. Aangebracht op een raam spreken we
van krukespagnoletten. Vooral bij huizen uit de eerste helft van de
vorige eeuw zijn ze veel toegepast. Door de retro trend zijn espagno
letten weer helemaal in. Weijntjes heeft ze voor 100 tot circa 250
euro. Wie zijn espagnoletten in het buitenland koopt, zal er achter
komen dat ze niet passen. In veel landen gaan de ramen en deuren
namelijk naar binnen toe open, terwijl ze in Nederland naar buiten
opengaan. Weijntjes heeft behalve Nederlandse espagnoletten ook de
oplossingen in huis om buitenlandse modellen aan te passen. En om
bestaande modellen beter te beveiligen.
Met of zonder levensboom
Van oudsher is de voordeur een van de belangrijkste elementen van
een woning. Vooral vroeger waren van de voordeur de levenswaar
den en status van de bewoners af te lezen. Bezoekers moesten immers
een goede indruk krijgen. De meeste voordeuren zijn voorzien van
een raam om licht in de hal te laten schijnen én om te zien wie er aan
de bel trekt. Om inbraak te voorkomen waren deuren vooral vroeger
vaak voorzien van kleine ruitjes met daarvoor een mooi gesmeed
deurrooster. Bij voorname huizen zat in het raam boven de deur een
'levensboom'. Boerenfamilies hadden hun deurtoosters voorzien van
een gietijzeren koeien-, paarden- of ossenkop. In de stad kozen men
sen voor versiering met rozetten en kinderhoofdjes. Helaas zijn bijna
alle vormkasten voor de productie van deuffoosters verloren gegaan.
Toch heeft Weijntjes het voor elkaar gekregen om mooie gietijzeren
roosters naar oud model in het assortiment op te nemen en ook de ver
sierselen zijn op voortaad. Vooral bij restauraties zijn deze veelge
vraagd. Gietijzeren deuromamenten zijn verkrijgbaar vanaf 144,05
euro. Het meest luxe model kost 647,25 euro.
Brocant deurrooster.
Landleven compleet
Om het huis van de buitenkant echt in landelijke stijl te completeren
zijn stalramen en geheugen de finishing touch. De halfronde gietijze
ren stalramen, die zo kenmerkend zijn voor Hollandse boerenstallen,
zijn nu populair als keukenraam en bij Weijntjes te koop vanaf 64,74
euro. Geheugen en scharnieren geven het tuinhek of de schuurdeur
een authentieke aanblik. Ze zijn al in gebruik sinds de ijzertijd. De
robuuste constructie van hengen die om een pin draaien, is nog altijd
echt smeedwerk. De smid is zeldzaam in Nederland, maar Weijntjes
heeft goede contacten. Ook smeedijzeren spijlen voor hekwerk en
bouten met gesmede kop liggen in de Weijntjesvestigingen in
Amsterdam, Utrecht, Naarden en Den Bosch.
Voor meer informatie en verkoopadressen van Weijntjes kunt u kij
ken op de website: www.weijntjes.nl of u kunt bellen naar: 020-
3113646.
Kinderen hebben de toekomst. Maar,,, hoe zit het ais uw i<ind te maken krijgt
met hersenviiesontsteking of een hersenbloeding, een hersentumor of hersen
letsel door een ongeval? Dan wordt het écht duidelijk: er is nog heel veel weten
schappelijk hersenonderzoek noodzakelijk, ook voor betere preventie en behan
deling. Helpt u de Hersenstichting Nederland? Word dan donateur. Kijk ook op
www.hersenstichting,nl
Hersenstichting Nederland
Korte Houtstraat 10,2511 CD Den Haag
telefoon 070-360 48 16
info@hersenstichting.nl -.'■«#* OCt\
www,hersenstichting,nl QlrO OOU
Evangelie Gemeente Beréa Oude Tonge
heeft zich dit jaar voorgenomen om ver
schillende evangelisatie acties te onderne
men. Zo is er al een actie geweest met een
hele leuke rebus en gratis attentie op de bra
derie van Oude Tonge en op Oeitgendag, en
twee buitendiensten aan het Grevelingen-
meer. De volgende actie zal plaatsvinden in
Oude Tonge en betreft een bezoek van
King's Coach, Een oude engelse bus, ja met
het stuur aan de 'verkeerde' kant, in konink-
lijkblauw met goudgele biezen zal tijdens de
weekenden van 22, 23 en 29, 30 augustustus
Oude Tonge aan doen. De King's Coach,
een initiatief van Dr, Bob Gordon van de
Reformed Church in Durham, Engeland, is
er om mensen in hun eigen omgeving kennis
te laten maken met het evangelie. Er worden
geen straatacties georganiseerd en ook wordt
er niet gefolderd, maar mensen worden
ongedwongen uitgenodigd om te komen kij
ken in de expositieruimte van de bus vol met
schitterende illustraties om het Evangelie te
verduidelijken, In de bus is ook ruimte voor
gesprek en een kop koffie. De King's Coach
valt onder verantwoordelijkheid van Stich
ting Kerygma Nederland.
r^
r~-
c
a
ca
Nu de vakanties bijna weer ten einde lopen,
komt ook het verenigingsleven weer
opgang. Zo ook bij de Chr. gem. zangver
eniging 'Hart en Stem' te Ouddorp. De ver
eniging, die bestaat uit 3 koren, hoopt de
repetities weer te hervatten op maandag 18
augustus. Om 18.00 uur start het kinderkoor
'Jong Begonnen' en aansluitend om 18.45
uur het jeugdkoor 'Van Knop tot Bloem'.
Vanaf die tijd echter niet meer onder leiding
van dirigent Jan Bezuijen. Deze heeft de
koren 25 jaar geleid en vond daarmee de tijd
rijp om met het kinder- en jeugdkoor te stop
pen en het dirigentenstokje over te dragen
aan nieuw talent. Gelukkig heeft het bestuur
een duo gevonden dat bereid is het dirigeren
en begeleiden van de kinderen en jeugd over
te nemen. Het duo bestaat uit Inge de Vries,
die het dirigentschap op zich zal gaan
nemen, en Cora Siezenga, die zorg zal dra
gen voor de begeleiding. Voor de zomerva
kantie hebben ze al kennis gemaakt met de
leden, die waren allemaal heel enthousiast.
Dus alle kinderen die ook nieuwsgierig zijn:
kom gerust aanstaande maandagavond een
kijkje nemen. Als je 6 jaar bent of het dit jaar
nog wordt, ben je van harte welkom bij het
kinderkoor en je zult er zeker geen spijt van
krijgen. Het gemengde koor 'Hart en Stem'
hoopt op deze avond om 20.00 uur te starten
met haar repetities, onder leiding van de
welbekende dirigent Jan Bezuijen. Alle
repetities vinden plaats in zaal B van m.f.g.
'Dorpstienden' in Ouddorp.
Vorige week vrijdag is door de provincie
Zuid-Holland een negatief zwemadvies
afgegeven voor alle zoetwaterpiassen in
Zuid-Holland, behalve voor de Noordzee en
de Grevelingen. Bij een aantal zwemmers is
hierover onduidelijkheid ontstaan, omdat bij
veel zwemlocaties de waarschuwingssti
ckers zijn weggehaald. Het negatieve zwem
advies voor de gehele provincie geldt echter
nog steeds en blijft, ondanks de lagere tem
peratuur, de komende tijd nog gehandhaafd.
Afgelopen vrijdag is de provincie Zuid-Hol
land meteen begonnen om bij alle zwemlo
caties waarschuwingsborden te plaatsen of
waarschuwingsstickers aan te brengen. Bij
veel locaties is gekozen om over de bestaan
de borden een sticker te plakken. Op deze
manier kon het negatieve zwemadvies op
alle locaties zo snel mogelijk worden
gecommuniceerd. Op de sticker staat de
waarschuwing dat de provincie Zuid-Hol
land het zwemmen ontraadt op die zwemlo-
catie. Tevens wordt het telefoonnummer van
de provinciale zwemwatertelefoon ge
noemd, waar mensen met vragen terecht
kunnen.
Op verschillende locaties hebben onbeken
den deze stickers weggehaald, waardoor er
twijfel is gerezen bij verschillende zwem
mers. De provincie wil bij deze nogmaals
benadrukken dat het negatieve zwemadvies
geldt voor alle recreatiepiassen in Zuid-Hol
land en dat alleen zwenmien in de Noordzee
en de Grevelingen veilig is. Dit besluit is
genomen omdat de hoge watertemperatuur
veel invloed heeft op de zwemwaterkwaH-
teit. De blauwwieren zorgen bijna overal
voor problemen. Blauwwieren kunnen bin
nen 12 uur na het zwemmen gezondheids
klachten veroorzaken (vooral als men water
binnenkrijgt). Klachten zijn onder andere
huidirritatie, maag- en damnklachten, hoofd
pijn en koorts.
Actuele informatie
Op www.zuid-holland.nl en via de zwemwa
tertelefoon (070441 75 50) is de meest actu
ele informatie over de Zuid-Hollandse
zwemlocaties te vinden. De zwemwatertele
foon is op werkdagen te bereiken tussen
08.30 uur en 16.30 uur.
DOOR
Werner Bloemendaal
17
Terug uit de luwte van het dorp
naar de frisse openheid
van de wijde polder.
Naar de eeuwenlange strijd
van de molen tegen 't water.
IVlet de rusteloze wieken -nog ongeknot-.
Dit sieraad aan 't eind van de Boezem
verdiende wellicht een beter lot.
Maar nog staat de geknotte, vvitte kegel
in Dirkslands vlakke polder.
Ontdaan van alles wat het tot een molen maakt.
Wieken, kap en hoogste zolder.
Nog toont het bouwsel beide gedenkstenen
-als stenen tafelen te kijk-,
Dirkslands polderhistorie ten voeten uit.
Indrukwekkend en kwetsbaar tegelijk.
De familie Zoon is na eeuwen uitgemalen.
Spel van water, wieken en van wind.
Evenals de "Waetermeuie" hoorde zij bij het dorp;
daar de Boezem beide met elkaar verbindt.
Donderdag 22 augustus a.s. beginnen de
zangrepetities weer, voor de leden van het
Chr. Gemengd Koor Sursum Corda. De
aanvang is om 19.45 in het Verenigingsge
bouw Onder de Wiek" aan de Ring.
Mocht u nog geen lid van een koor zijn,
maar u zingt wel graag, loop dan eens bij
ons binnen en kom luisteren en misschien
meezingen.
Het is nu de tijd om lid te worden van ons
koor, want na de zomervakantie beginnen
we altijd met een nieuw programma voor
de Kerst. Ons koor staat onder de deskun
dige leiding van dirigent Johan van Broek
hoven, die eveneens voortreffelijk piano
en orgel speelt. U zult zien, als u één repe
titie heeft bijgewoond, wilt u beslist lid
worden; al was het alleen maar om deel uit
te maken van de gezeUige sfeer die er
onderling heerst.
Dames en heren, zullen we zeggen tot D. V.
22 augustus in 'Onder de Wiek'? U komt
toch zeker!
Op dinsdag 19 augustus 2003 geven de orga
nist Martin Mans en panfluitiste Noort van
Middelkoop (duo Gavotte) een zomercon-
cert in de Hervormde Kerk in Haamstede.
Dit jaar staat de CD Spirit of Pipes 2 cen
traal. Deze nieuwe geluidsdrager hebben zij
gemaakt in samenwerking met de panfluitis
te Liselotte Rokyta. De werken die zij hier
van ten gehore brengen zijn o.a. Spring van
Vivaldi, Adiós Nonino van Piazzola, Halle
luja van Handel, Hongaarse Dans van
Brahms en een thema uit De laatste der
Mohikanen, Ook kinderhederen komen aan
bod van de geliefde CD reeks Kindercon
cert, Zij spelen o.a. Ik ga slapen, ik ben moe.
Het lied van Mozes en Mirjam, op een klein
stationnetje en Hollands Glorie. Ook geeste
lijke liederen en Roemeense muziek ontbre
ken niet aan dit zomerprogramma.
Op de panfluit kan Noortje speciale effecten
creëren zoals een stoomfluit, vogelgeluiden
en de regen. Martin Mans wisselt het pro
gramma af met orgelimprovisaties.
Het concert begint om 20.00 uur. De toe
gang bedraagt 7,00 voor volwassenen en
3,00 voor kinderen t/m 11 jaar.
