Overdenking
uit de
Heilige Schrift
Op zoek naar...
Achtjarig kind komt om
bij eenzijdig verkeersongeval
-^SJ^^?"^
Open viswedstrijd
H.V. 'de Krammer'
Bram Koote in
Flakkeecialiteiten
EIIAraai41IEIIWS
!™kVENSTER
Blik op kerk ^^y
en samenleving Cj
- Het Vaticaan over het
homohuwelijk
- In alle staten
- Tolerantie
SCHIMMELKaaS
Muim oaair
VffOFfiF iiiür
MIKENOE UliitN
Zaterdagochtend
inzameling rommelmarkt
riVFilf WÜEIS
GEll VINGERS
Een wenk van God
Zorgkantoor
OZ zorgverzekeringen
het meest doelmatig
Strandje bij Haringvliet
Expo afgesloten
wegens rattenoverlast
VRIJDAAG 8 AUGUSTUS 2003
Het zal geen nieuws zijn, want de kranten
hebben er vol van gestaan, maar ik wilde het
er toch nog even over hebben. Het Vaticaan
heeft het zogenaamde 'homohuweiijk' ver
oordeeld als afwijkend, en een ernstige
bedreiging voor de samenleving. Dat houdt
onder andere in dat rooms-katholieke politi
ci zich tegen dergelijke wetgeving zouden
moeten verzetten.
Het huwelijk als een verbintenis voor het
leven tussen één man en één vrouw is heilig,
aldus het Vaticaan, en daden van homosek
sualiteit gaan in tegen de natuurlijke zeden
wet. Het document telt twaalf bladzijden en
is ondertekend door Paus Johannes Paulus n
Dat-dit stuk slecht zou vallen bij alles dat
zich progressief noemt, was te verwachten.
Ons land heeft de twijfelachtige eer als eer
ste ter wereld mogelijk te hebben gemaakt
dat twee mensen van hetzelfde geslacht met
elkaar een huwelijk mogen aangaan. België
is kort daarop gevolgd, en in steeds meer
landen wordt een wetgeving in deze zin
voorbereid. De standpunten inzake homofï-
üe zijn aan het verschuiven, en het is begHj-
pelijk dat de roomse kerk zich daarover gro
te zorgen maakt. Nieuw is de opvatting van
het Vaticaan niet. Het is wel voor het eerst
dat politici aangesproken worden op hun
verantwoordelijkheid.
Voor zover ik heb kunnen nagaan, zijn er
CDA-ers die een en ander nogal laconiek
opvatten: natuurlijk, we wisten dat dit de
mening van het Vaticaan is, en de vrijheid
van meningsuiting geldt ook voor de Paus.
Maar anderen zijn in alle staten! En dan heb
ik vooral het oog op Groen Links, en uiter
aard de homobeweging. Nu waren we in dit
land al zo'n eind op weg, de grote meerder
heid van ons volk heeft geen vooroordelen
meer tegen homo's, en zelfs het homohuwe
lijk is hier gelegaliseerd... En nu komt daar
die Paus roet in het eten gooien... Groen
Links suggereerde zelfs al dat de pauselijke
nuntius in ons land ter verantwoording zou
moeten worden geroepen. Nee, zeggen
anderen, we moeten de zaken juist omkeren.
Onze ambassadeur in Rome moet bij de Paus
op audiëntie gaan en daar het Nederlandse
standpunt vertolken. Mogelijk kan hij dan de
Paus op andere gedachten brengen.
Waar ik telkens weer van opkijk, is de arro
gantie die aan de dag wordt gelegd. Nog niet
lang geleden werden homoseksuele praktij
ken door iedereen - kerkelijk en onkerkelijk
- afgekeurd. In ons land, en in vele andere
landen, heeft zich een omslag voorgedaan,
homoseksualiteit wordt nu als een variant
erkend. En nu moet iedereen dat zo zien.
Ook zij die willen vasthouden aan de nor
men van de Bijbel. Wie dat niet wil, is into
lerant. Kun je zien hoe ver de tolerantie
gaat...
Waarnemer
Deze vraag- en antwoordrubriek staat geheel ten dienste van de lezer die er
kostenloos gebruik van kan maken. Uw vragen op velerlei gebied kunt u stu
ren aan: Redactie Ëiianden-Nieuws, Postbus 8,3240 AA Middelharnis, met
in de linkerbovenhoek 'Vragenrubriek' vermeld. De vragen worden door
deskundigen beantwoord en zullen binnen enkele weken na de inzending
compleet met antwoord in deze rubriek worden gepubliceerd.
Hoe kun je verklaren dat je schimmel van
Brie en Camenbert wél kunt eten, maar die
van zoveel andere kazen niet?
Antwoord: Brie en Camembert worden ver
vaardigd met behulp van een seincultuur van
Penicillium Camemberti of Candidum en dat
is familie van de penicilline die wij als
geneesmiddel gebruiken en beslist niet
schadelijk.
Het blad van onze blauwe druif wordt over
al bruin. Is daar nog iets tegen te onderne
men of is deze struik ziek?
Antwoord: Uw druif lijdt o.m. aan kalkge-
brek. Dit uit zich 's zomers door bruine vlek
ken op de bladeren en later door vergeling.
Een druivenstruik is namelijk zeer kieskeu
rig ten aanzien van voedsel en vocht. Zorg
daarom bij het uitzetten van de jonge planten
al voor een plantgat van 60x60 cm en 50 cm
diep. Vul dit op met een mengsel van oude
(verteerde) koemest, compost, turfmolm en
puin of landbouwkalk. In droge perioden
flink water geven. Is de grond in uw tuin arm
en blijft de groei achter, dan kan een handje
samengestelde kunstmest veel goed doen.
Maar er komt veel meer bij kijken, dus lees
eens een goed boek over druiventeelt.
Als ik over vroege schilderkunst, terugge
vondenfresco's en eeuwenoude ikonen lees,
vraag ik mij af, uit welke eeuw de verven
dateren waarmee die prachtige kleuren kon
den worden bereikt.
Antwoord: Verf bestaat al duizenden jaren.
Er zijn wandschilderingen gevonden die
zo'n 23.000 jaar vóór Christus gemaakt zijn,
in grotten die al 250 eeuwen geleden door
onze voorouders bewoond werden. De verf
die zij gebruikten, bestond uit ijzer- en man-
gaanoxyden, gebonden door vet, eiwit of
slijm. De kleuren werden eerst met de hand
aangebracht, maar later met stukjes bont of
een kwastje gemaakt van uitgekauwd hout.
Soms werden ze door een hol pijpje uit een
beendergestel geblazen. U ziet: de spuitbus
is bijna even oud! Schouderbladen dienden
de eerste schilders tot palet, en wie weet
wat de aarde nog aan eerdere kunststukken
uit vroeger tijdperken voor ons verbergt. In
het graf van Toet-Anch-Amon uit 1335 vóór
Chr. zijn o.m. ivoren paletten met penseel-
houder en droge blokjes verf opgedolven. In
het oude Egypte werden 42 eeuwen geleden
rode, bruine en gele kleurstoffen verkregen
uit oker, groene uit malachiet, blauwe uit
azuursteen en men fabriceerde witte verf uit
wit lood, kalk en gips. Fresco's zijn 2500
jaar voor Chr. al met waterverf aangebracht
op de natte kalk waarmee men op Kreta hui
zen bouwde. Met lijnzaadolie bereide olie
verf is bekend sinds de zesde eeuw na Chris
tus. Maar de echte kunstenaar experimen
teerde zelf om de gewenste kleuren te
verkrijgen. De nu bekende verffabrieken
ontstonden pas door, of né, de industriële
revolutie.
Mijn dochter kreeg op school te horen, dat
vissen konden ruiken, waar ze naar toe
moesten. Daar geloof ik niets van. Dan krij
gen ze toch water binnen?
Hengelsport vereniging 'de Krammer' orga
niseert op woensdag 13 augustus een open
viswedstrijd aan de Havenweg te Batte-
noord, gelegen tussen voetbalvereniging
'N.T.V.V.* en camping 'de Grevelingen'. Er
staan drie prijzen ter beschikking: de eerste
prijs bedraagt 15, de tweede 10 en de der
de 7,50. Het inschrijfgeld bedraagt 1,50
per persoon. Inschrijven vanaf 18.(X) uur,
vissen van 18.30-21.00 uur. Iedereen, jong
en oud, is hartelijk welkom. Voor meer
informatie kunt u bellen naar (0187) 652426
Elke zaterdag om 09.00 uur heeft de beken
de presentator Jan Lodder een gast in zijn
praatprogramma 'Flakkeecialiteiten' op
Radio Flakkee. Zo ook zaterdag 9 augustus.
Dan praat hij met Bram Koote uit Dirksland.
Bram werd 54 jaar geleden in Sommelsdijk
geboren. Voor zijn opleiding verhuisde hij
naar Rotterdam en ging daar op kamers
wonen. Hij ging met de bromfiets, want dat
was goedkoper dan met de bus. Maar na zijn
opleiding kwam hij toch weer naar het eiland
Goeree-Overflakkee. Hij ging werken bij de
woningbouwvereniging van Dirksland en
werd later bouwkundige bij een beheers-
maatschappij in onroerend goed. In zijn vrije
tijd rijdt hij graag motor of staat hij op de
ski's. Ook loopt hij al enkele jaren mee met
de Omloop van Goeree-Overflakkee. De
herhaling van de uitzending is dinsdag om
18.00 uur.
Op 30 augustus zal de rommelmarkt worden
gehouden van de Ned. Herv. Kerk in Oude-
Tonge. Voor deze verkoping kunt u nog
spullen inleveren. De laatste inzameloch-
tend is op zaterdag 9 augustus aanstaande,
van 9.00 tot 12.00 uur. U kunt dan terecht bij
de familie Goedegebuur, Kolfweg 9 in
Oude-Tonge. Heeft u geen vervoer of heeft u
andere vragen, neem dan contact op met
Koen Goedegebuur, tel. 0187-642724, of
met Henk Klem, tel. 0187-641951.
Antwoord: Ja, en dat water stxoomt door
een aparte groeve of kanaaltje van de boven
zijde van hun kop richting mondholte langs
hun reukorgaan. De opperste laag daarvan is
sterk geplooid en als het water die plooien
passeert, kan zo'n vis uit de geur van die
vloeistof opmaken in welke richting (hun
soort) voedsel gevonden kan worden, waar
zich veel vijanden bevinden, waar zich
ergens een mogelijke partner ophoudt en
waar de grens van hun jachtterrein ligt. De
Pacifische zalm, die in de bovenloop van een
rivier geboren werd, kan - dankzij haar
reukorgaan - zelfs na een verblijf van zeven
jaar in de Stille Zuidzee, zonder moeite haar
geboorteplek terugvinden, teineinde juist
daar in zoet water te paren.
Is het waar, dat vogels sneller vliegen dan
auto's rijden?
Antwoord: Als ze niet rondfladderen op
zoek naar voedsel, kunnen vogels flink vaart
zetten. Postduiven vliegen volgens metingen
met zo'n 100 km/u naar huis. Wilde ganzen
en wilde eenden overschrijden de maximum
snelheid van 120 km/u niet, maar de gier-
zwaluw giert als snelste met 250 km per uur
door de bocht.
Hoe krijg ik nicotinevlekken van mijn vin
gers?
Antwoord: Als u blijft roken, is het vechten
tegen de bierkaai, maar indien u het roken
voorgoed hebt afgezworen, kunt u de nor
male huidkleur geleidelijk terugkrijgen door
de aangetaste plekken enkele malen per dag
te wassen met zeepwater waarin u een
(klein) beetje spiritus oplost.
"Door het geloof werd Mozes
toen hij geboren was drie maan
den lang door zijn ouders verbor
gen, overmits zij zagen dat het
kindeke schoon was...
(Hebreeën Il:23a)
Een vader en een moeder trekken vandaag
onze aandacht. Ze wonen in het Noorden
van Egypte als Farao maatregelen aankon
digt die bedoeld zijn om de expansie van de
Israëheten af te remmen. Amram en Joche-
bed, zo heten ze, behoren tot dit volk. Samen
met anderen leven ze in een duistere tijd.
De boze is uit op de ondergang van Israël,
maar deze ouders mogen gestadig op Gods
goedheid hopen. Hij had hun huwelijk rijk
gezegend. Ze waren vader en moeder van
een dochter en een zoon. In een tijd van
onderdrukking en leed zorgde God voor gro
te bhjdschap in hun gezinsleven.
Maar dan mag Jochebed opnieuw een kind
verwachten. Nu is de situatie zeer gespan
nen. Alle pasgeboren jongetjes moeten op
bevel van het hof in de Nijl geworpen wor
den. Er zal veel in deze ouders omgegaan
zijn. Het zijn gewone mensen geweest. Maar
zij zijn door de band van het geloof met hun
God verbonden. Gelovig gaan ze de weg die
hun God wijst. Zij zeggen niet met het oog
op dat vreselijke bevel: 'Nu kan er echt geen
kindje komen.' Zij belijden de leiding van de
Allerhoogste.
Intussen: hun geloof is op een zware proef
gesteld. Wie moeten ze nu gehoorzaam zijn: de
koning van Egypte of de Koning der konin
gen? Patrouilles doorkruisen het land. Het is
Farao emst. De kleine jongen die later de naam
Mozes krijgt, is ten dode opgeschreven. Hij
kan zichzelf niet verbergen. Daarvoor is hij
nog te klein. Maar zijn gelovige ouders weten
op Wie ze vertrouwen mogen. Hun geloof
wordt fel bestreden en geducht beproefd, maar
God houdt het geloofsvuur in hun harten bran
dend. Dat geloof kon niemand wegnemen. Zo
zijn ze staande gebleven. Drie maanden lang
hebben ze hun kuid verborgen gehouden. Dan
maken ze een arkje van biezen en brengen ze
de kleine naar de Nijl. God zal Zich nu over
hun kind ontfermen! Israels God geeft de nodi
ge kracht. Dat hebben deze ouders meege
maakt. Dit laat Hij vaders en moeders nog
steeds ondervinden. Als Hij het geloof in het
hart plant, zien ze meer dan duivelse verwar
ring en toenemende ontkerstening. En ze zien
meer dan alleen de machten die het gemunt
hebben op de ondergang van hun kinderen.
De Heere versterkte het geloof dat Hij eerder
schonk. Amram en Jochebed hebben dat
ervaren. Zij krijgen een opmerkelijke wenk
van hun God. Als u vraagt, hoe ze de kracht
kregen om zich te verzetten tegen Farao, ant
woordt de schrijver van de Hebreeënbrief:
'Overmits zij zagen, dat het kindeke schoon
was.' Mozes is een welgeschapen zoon en
opvallend knap. Vader en moeder zijn erdoor
getroffen.
En zeg nu niet dat alle ouders hun kind een
schatje vinden. Zullen deze ouders op deze
regel een uitzondering zijn geweest?' Nee,
deze kant moeten we niet uit! Stefanus zegt
later, dat Mozes uitnemend schoon was. Let
terlijk moeten we lezen: schoon voor God.
Overweeg dit woord eens! En bedenk dat
deze gelovige ouders in de schoonheid van
hun kind een teken zien. Deze schoonheid is
voor hen een wenk van God. Hij heeft ken
nelijk iets met hun kleine voor! Op hun kind
mocht iets afstralen van God. Dat zien zijn
ouders. Daarom verbergen zij hem. Als zij
naar hun knappe baby kijken, worden ze in
het geloof gesterkt dat Gods werk doorgaat.
In Gods Woord wordt over ons en onze kin
deren niet allerlei fraais gezegd. De buiten
kant kan prachtig ogen. Maar de Heere ziet
ons hart aan dat boos en zondig is. Er huist
veel lelijks in ons hart en dat van onze kinde
ren. Dat moet ons verdrietig maken. Nako
melingen van Adam heten in de Bijbel kin
deren des tooms. Maar wanneer God het
geloof in ons hart werkt, vertrouwen wij dat
Zijn Zoon een volkomen Verlosser is. De
gemeenste zonde kan Hij aan.
Vaak werd uw oog gericht op de schoonheid
van de Heiland. Zijn tijdgenoten zagen met
het blote oog die schoonheid niet. Zouden
wij wel een Man van smarten als Verlosser
begeerd hebben? Maar Zijn doorwonde han
den. Zijn doorstoken zijde. Zijn kapot gege
selde rug en Zijn bebloede slapen vormen
toch Zijn schoonheid! 'Hij is schoner dan de
mensenkinderen,' belijden Zijn gelovigen.
Niet dat ze altijd op deze hoogte leven. Zij
moeten ook de dalen van de beproeving door.
Amram en zijn vrouw maakten dat mee.
Maar in moeilijke momenten was daar het
door God geschonken kind: schoon van aan
zien, schoon voor God! Hij had zeer beslist
iets met dit kind voor! Hopend op Hem gin
gen deze mensen hun weg.
Dat gebeurt nog steeds. En als ze zien op hun
verhoogde Koning zingen Zijn gelovigen:
'Beminnelijk Vorst, Uw schoonheid hoog te
loven, gaat al het schoon der mensen ver te
boven!
Sommelsdijk
Ds. G. C. Kunz
De zorgkantoren van OZ zorgverzekeringen
zijn sinds 1998 verantwoordelijk voor de
uitvoering van de Algemene Wet Bijzonde
re Ziektekosten (AWBZ) in de regio's West-
Brabant en Zuid-Hollandse eilanden. De
AWBZ omvat verpleging en verzorging,
thuiszorg, gehandicaptenzorg en geestelijke
gezondheidszorg. De zorgkantoren trachten
voor de inwoners in haar regio's die voor
AWBZ-zorg in aanmerking komen, vol
doende zorg in te kopen.
Voor de uitvoering van de AWBZ in 2002
stelde het Ministerie van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport een landehjk beheerskos
tenbudget ter beschikking van circa 100
miljoen. Uit het Rapport Monitoring
Beheerskosten AWBZ 2002 van het College
voor Zorgverzekeringen blijkt dat OZ zorg
verzekeringen op de meest doelmatige wijze
haar functie van zorgkantoor heeft uitge
voerd. Landelijk was gemiddeld 6,48 per
inwoner nodig voor de uitvoering van de
AWBZ. OZ zorgverzekeringen had hiervoor
slechts 4,82 per inwoner nodig. Daarnaast
is OZ zorgverzekeringen er in 2002 in
geslaagd om als eerste in Nederland geauto
matiseerd de wachtlijsten en wachtlijstont
wikkelingen in kaart te brengen. Dit stelt OZ
in staat om bij het inkopen van zorg nog
beter rekening te houden met de ontwikke
lingen in de behoefte aan AWBZ-zorg.
In verband met een onderzoek naar de
gebeurtenissen tijdens de tweede wereldoor
log op Goeree-Overflakkee en de eerste
weken na de bevrijding, ben ik op zoek naar
de eerste 54 uitgaven van de streekkrant
'Opbouw'. Ik beschik over het bevrijdings-
nummer van 6 mei 1945, waarop het num
mer 55 voorkomt. Er zouden dus tijdens de
oorlog illegaal 54 nummers van dit blad zijn
verschenen. Het werd gedrukt door de Flak-
keesche drukkerij J. en M. Boomsma te Mid
delharnis. Enkele jaren na de bevrijding
werd het blad opgeheven. Mijn vader was
daarbij betrokken. Het is mij onbekend wat
er met het archief van de Gebr. Boomsma is
gebeurd. Kan iemand mij helpen? Graag
bericht aan: Hans Ottink, Voermanstraat 3,
4204 RC Gorinchem, tel. 0183-634360,
e-mail: h.ottink@tiscali.nl.
Het waterschap heeft donderdagmorgen om
9.00 uur, samen met de gemeente Goederee-
de, het strandje bij de Haringvliet Expo in
Stellendam afgesloten voor zwemmers.
Hekken met bordjes 'zwemverbod' sluiten
het strandje gedurende minimaal tien dagen
af Het waterschap bestrijdt er al drie weken
de bruine ratten, die op en rond het strandje
voor overlast zorgen. Het waterschap plaatst
daarvoor kleine kistjes met rattengif. Zwem
mers gaan echter met de losstaande kistjes
aan de haal en deze moeten dan ook regel
matig uit het water worden gevist. De ratten
kunnen zich vervolgens ongehinderd verme
nigvuldigen en zich te goed doen aan het
afval dat door de zwemmers op de oever
achterblijft. De ratten zijn echter een gevaar
voor de gezondheid van de zwemmers en
kunnen de ziekte van Weil overbrengen, die
zorgt voor diaree, overgeven, hoge koorts en
- in de ernstige vorm - verlammingsver
schijnselen en overlijden.
Op de Staakweg tussen Dirksland en Melissant vond afgelopen woensdagavond rond half
negen een eenzijdig verkeersongeval plaats dat een achtjarig meisje het leven kostte. Een
34-jarige moeder uit Alphen aan den Rijn reed met haar achtjarige dochtertje en haar vier
jarige zoontje in hun personenauto op de Staakweg in de richting Melissant, toen door nog
onbekende oorzaak de vrouw de macht over het stuur verloor. De auto begon te slingeren
en sloeg met de zijkant tegen een boom. Het dochtertje moet daarbij opslag zijn gedood, ter
wijl het jongetje ernstig hersenletsel opliep. Hij en zijn moeder, die eveneens ernstig
gewond raakte, werden met spoedtransport naar het Erasmus Medisch Centrum in Rotter
dam gebracht. De Staakweg is geruime tijd afgesloten geweest, het verkeer werd ter plaat
se omgeleid. De Technische Ongevallen Dienst heeft een onderzoek ingesteld.
-26-
"Dat heeft hij niet gemerkt en Tombo was er. Dat
scheelt."
"Maar goed, dat Willem hem niet meegenomen heeft
op zijn wandeling", zegt Frederik.
"De heb hem nog niet eens koffie gegeven. Hij vroeg
erom, maar ik durfde niet met hem naar biimen te
gaan."
"De wist niet, dat jij zo bang voor vreemde mannen
bent", plaagt Frederik haar.
"De was echt bang", zegt ze. 'Tombo vertrouwde hem
ook niet. Hij deed zo lelijk."
"Dat beest heeft mensenkennis", antwoordt Frederik
en hij klopt Tombo, die trouw omhoog kijkt op zijn
brede kop.
"Je hebt goed op de vrouw gepast, jongen", zegt hij.
Tombo knippert eens met zin ogen alsof hij het
begrijpt. In de verte komt WiUem aangelopen.
"Hij heeft het aardig volgehouden", zegt Frederik.
"De heb tenminste het bakhuis grondig onderhanden
kunnen nemen. Eigenlijk moest Willem er altijd in
kunnen wonen, als hij bij ons is, Frederik."
Daar zegt ze zijn gedachten!
"Dat heb ik ook al gedacht", antwoordt hij.
"Je kunt er een bed en een kachel inzetten, dan is het
klaar", zegt Toke. "Het zou een mooi verjaardagsca-
eau voor hem zijn."
Dat heb je weer goed bedacht, Toke", zegt Frederik.
illem komt het erf opwandelen. Ze praten nu niet
erder over het bakhuis, maar in gedachten zijn ze er
mee bezig. Het bed van Frederiks moeder staat boven
op de zolder. Dat zou er mooi kuimen staan, denkt
Toke, terwijl ze de koffie opgiet. In de schuur staat nog
een oude kachel, die uitstekend werkt, mijmert Frede
rik. Die kan ik goed in het bakhuis plaatsen.
WUlem is zich van al die gedachten niet bewust. Hij
heeft een heel eind gelopen en voelt zich moe, maar
voldaan. Het was zo heerlijk rustig in het bos, al heeft
hij Tombo gemist. Maar als ook hij het verhaal te
horen krijgt, is hij blij, dat hij Tombo niet meegeno
men heeft.
Ze zitten rustig op de bank. De gevlekte poes komt om
drinken bedelen.
"Mens en dier hebben behoefte aan vocht met dit
weer", zegt Toke, als ze Tombo bij de kraan ziet staan.
"Ja, jij krijgt drinken", zegt Frederik.
WUlem strekt zijn benen. Die voelt hij na zo'n lange
wandeling. Maar hij is er wel door opgeknapt. Tombo
gaat dicht bij hem liggen en legt zijn kop op zijn voe
ten. Het is goed om hier te zijn. Zo moest het altijd
kunnen blijven.
"De ga de tafel zo dekken", zegt Toke. "We eten van
avond vroeg. Misschien kun jij voor die tijd douchen,
Willem. De spullen liggen klaar in de badkamer."
Ook Frederik verdwijnt nog voor de broodmaaltijd om
zich te wassen.
Toke wil graag als laatste. Dan kan ze daarna al het
wasgoed opruimen.
"Ga jij maar naar de badkamer, Toke", zegt Frederik
na het eten. "De ruim de afwas wel weg."
Dit is altijd een fijn moment, vindt Wülem, als ze even
samen zijn. Het doet aan vroeger denken, toen ze nog
thuis waren en er nog geen ellende in zijn leven was.
Frederik ziet Willems gezicht betrekken.
"Heb je fijn gewandeld?" vraagt hij daarom.
Hij wil voorkomen, dat Willem weer gaat zitten pieke
ren.
"Ja, maar je neemt jezelf altijd mee", zegt WiUem.
"Dat is zo", antwoordt Frederik.
Nu moet hij vragen wat Willem daarmee bedoelt, maar
hij aarzelt. Dan is het geschikte moment voorbij. Toch
zit het hem verkeerd. Hij kan dan wel moeite hebben
met Thonia, maar zelf laat hij Willem ook maar voort-
tobben. Hij duwt de afwaskwast zo hard in een kopje,
dat hij er van schrikt. Willem zet de borden in de kast.
Hij ziet het smaUe achterhoofd met de donkere haren,
vemengd met grijs. De tengere rug, die gebogen is als
onder een last. Een geweldig medelijden komt in hem
op. Willem is zijn broer. Een broer, die lijdt. Dat voelt
hij op dat moment weer heel duidelijk. Hij wil hem zo
graag helpen, maar hij weetniet, hoe hij moet begin
nen. Was hij maar zo als Toke. Die kan dat wel. Hij
legt het laatste schoteltje in het afdruiprek.
"Wij vinden het fijn, datje hier bent", zegt hij dan maar
om toch wat hartelijks te zeggen. "En als je praten
wilt..."
"Och", zegt WiUem.
Het is maar één woord, maar de blik, die uit zijn ogen
spreekt, zegt boekdelen. WiUem kan niet praten, gaat
het door Frederik heen. Hij verwerkt alles zelf Daar
wordt hij zo vreemd van. Hij is niet vreemd, hij wórdt
het door dat altijddurende gepieker. Wat gaan er toch
voor gedachten door dat smalle hoofd? Hij zou het aan
de ene kant wel willen weten, zodat hij hem helpen
kon, maar aan de andere zijde schrikt het hem af. Er
moet iets ergs zijn, dat het WUlem zo beheersen kan.
Maar wat is dat toch?
Je moest het eens weten, denkt Willem. Dan was je niet
zo vriendeüjk tegen me. De.
De wandeling van die middag is al weer een eind uit
zijn gedachten. Hij denkt weer aan die andere dag, zo
lang geleden. Een dag, waarop zin leven zo veranderd
is. Zo veranderd, dat hij daarna nooit een rustig
moment meer heeft gehad. Even is er de verleiding om
alles tegen Frederik te verteUen. Hij wU zijn mond ope
nen. Dan gaat de keukendeur open. Toke komt binnen.
Haar blonde haren hangen fris gewassen langs haar
gezicht. Willem ziet Frederik naar haar kijken. Hij ziet
de blik vol liefde. Dan keert hij zich om en loopt naar
buiten. In de verte roept een duif. Een andere duif roept
terug. De een zoekt de ander, maar hij is alleen. Zijn
gezicht vertrekt als in een kramp. Dan loopt hij het erf
af, de landweg op.
HOOFDSTUK 13
Frederik ziet WUlem vertrekken.
"Als Willem nu maar niet gaat wandelen", zegt
hij tegen Toke. "Ik wil zo een eind met jullie
gaan rijden. Ik ga het paard inspannen."
"Dat is fijn", zegt Toke. "Ik ben klaar. Ik zal wel zor
gen, dat hij in de buurt blijft", belooft Toke en loopt
naar buiten.
Even later ziet Frederik haar en Willem de kruidentuin
inlopen. Zou hij Tombo meenemen op de kar? Het dier
houdt ervan, maar kan misschien toch beter op het huis
bUjven passen. Het is niet verstandig als er niemand
aanwezig is, Tombo loopt achter hem aan. Hij ziet de
hunkerende ogen.
"De volgende keer mag je mee, vriend", praat hij. "Nu
moetje oppassen voor de baas."
Hij spant het paard in en bevestigt het aan het wagen
tje. Dan leidt hij het dier de schuur in. Hij verheugt zich
op de reactie van Willem. Die houdt immers veel van
Belford en zal een rit wel kunnen waarderen, hoewel
hij daarnet weer behoorlijk afwezig was.
Willem en Toke komen de tuin uitlopen. Willem hoort
het geluid van de hoeven. Frederik ziet zijn ogen
oplichten.
"Dat ziet er mooi uit", zegt WiUem, als hij het paard
voor het keurig opgepoetste wagentje ziet.
(wordt vervolgd)
