Politie en politici
gaan aan de slag
eti) i efe
kaarten
Akkerland in brand
Ontdek het strand
PREDIKBEURTEN
Goor
RV. 'de Snelpost'
Dirksland
EIWll3mMEUW5
Bustocht
naar wereldstad
Amsterdam
Lof van
het Conservatisme
Hennepkwekerijen opgerold
Tilburg
Feest is
een reden voor
EIIIVI1DEI1-I1IEUW5
Zondag 3 augustus 2003
Extra Kerkdienst Geref. Gem.
Alledaags
Uitslag wedvlucht 1684 J07 Peronne
02-08-03, 220 km. (los: 7.30 uur,
deelnemers: 13, duiven 645, weer:
halfbewolkt en westenwind)
Ook negatief zwemadvies
voor Haringvliet,
Hollandscli Diep en
Krammer/Volkerak
Haringvliet
Hollandsch Diep
KrammerA^olkerak
Actuele informatie
OOSTFLAKKEE - 'Wie rond half vijf afgelopen woensdagmiddag Oude Tonge
naderde, zou in de veronderstelling hebben kunnen verkeerd dat heel het dorp
door brand verwoest werd. Gelukkig was dat het geval niet, maar een gigantische
rookontwikkeling, waar (op afstand gezien) heel Oude Tonge onder schuil ging,
zal de argeloze voorbijganger hebben kunnen doen vermoeden dat zich er eeii
rampspoed voltrok. In werkelijkheid bleek langs de Heerendijk, tussen Oude
Tonge en Achthuizen, een afgemaaid tarweveld in brand te staan. Hoe de brand
is ontstaan, is nog niet bekend, maar waarschijnlijk is het middenin het veld
begonnen, waarna het vuur zich - als het spreekwoordelijke 'lopend vuurtje' -
via de tarwestoppels zeer snel uitbreidde. De uitgerukte brandweer van Oude
Tonge gaf al snel het signaal middelbrand, waarop ook de andere blusploegen
van Oostflakkee werden gealarmeerd. Na enkele uren kon worden ingerukt.
VRIJDAAG 8 AUGUSTUS 2003
Een omslag
In deze rubriek heb ik nogal eens gewezen
op de toename van geweld, van maffiose-
praktijken en van soft beleid bij justitie. Ik
vat in deze enkele typeringen samen wat
zich in de laatste jaren bij het lezen van kran
ten aan mij opdrong. Eerlijk gezegd heb ik
me ook wel eens afgeraagd of dit niet teveel
van het kwade in mijn rubriek was. Zijn er
ook geen andere feiten te melden? De oplet
tende lezer zal wel opgemerkt hebben dat ik
telkens wees op verscheidenheid van voor
vallen en aanpak per regio. Ik deed dat ook
om geen onrecht te begaan jegens politie en
justitie.
Nu voel ik mij gedrongen, op grond van
berichten in de laatste weken, ja zelfs maan
den, een positief geluid te laten horen over
de aanpak van de politie en van de politiek.
Ik vind het zaak van fairheid om verschui
vingen in beleid, voorzover burgers daar
over publiekelijk ingelicht worden, te mel
den. Wellicht hebben sommige lezers daar
op zitten wachten. Vonden zij mijn belich
ting misschien wat eenzijdig? Ik schrijf deze
korte toelichting op wat nu volgt, om ook
hierover met de lezer in gesprek te zijn.
Men zou kunnen weten dat ik niet op
geruchten af ga, maar op feiten. Die vermeld
ik graag samen met de bron waaruit ik mijn
kennis over de feiten haal. Aan niets heb ik
meer een hekel dan aan praatjes en geruch
ten, die steeds meer aangedikt worden. Het
gaat mij om feiten die te verifiëren zijn. Je
moet als schrijver de bron kunnen noemen.
En dan ben ik niet bang om commentaar te
geven.
Welnu, de laatste tijd worden er mededelin
gen gedaan over feiten die de politie heeft
verricht. Het lijkt mij alleszins gepast nu ook
daarover te schrijven.
Verleden week had ik een gesprek met een
vrouwelijke rechter die tot onze keimissen-
kring behoort. Zij weet van deze rubriek en
mijn bijdrage daaraan. De vertelde haar van
het plan om nu een aantal positieve feiten
van politie, justitie en politici naar voren te
halen. Zij vond dat een goed idee, al woont
ze in een heel andere streek van het land dan
waarin 'Eilanden Nieuws' verschijnt.
Hoewel, misschien mag ik het volgende tus
sendoortje aan de lezer kwijt. Ik kom men-
sen uit zeer uiteenlopende streken van het
land tegen. Meer dan eens spreken zij mij
aan op een artikel uit 'Eilanden Nieuws'.
Dan vraag ik: hoe komt u ertoe dat blad te
lezen? Het antwoord is dan tweeledig, óf:
wij, hetzij mijn vrouw hetzij ikzelf of wij
beiden komen daar vandaan, óf: wij hebben
er lang gewoond en blijven graag zo op de
hoogte van wat zich daar afspeelt, zowel in
familiegebeuren als op lokaal en maatschap
pelijk tertein. Bij zulke opmerkingen moet
ik denken aan wat ik verleden week schreef
over de 'roots', de wortels van een mens.
Daar blijf je aan gebonden.
Ik vermeld dit ook, omdat ik het voor direc
tie en redactie van het blad een opstekertje
vind te weten dat er ook buiten Flakkee aan
dacht is voor Eilanden Nieuws'. Overigens
zal dat op het kantoor wel bekend zijn. Dan
horen ze het ook eens van een andere kant.
Maar nu het optreden van politie en gemeen
tebestuur. Ik doe een greep. In stilte zal er
nog meer gebeuren dan de kranten melden.
Op de televisie zijn beelden vertoond van
invallen in bewonerskampen in verschillen
de delen van Limburg. Hele (en halve) hen
nepkwekerijen werden daar aangetroffen en
afgebroken. We konden zien hoe de hennep
planten uit de wagens en schuren werden
gehaald. Ik meen dat ik in de laatste weken
minstens drie keer van zo'n inval heb
gehoord. En dan alles wat er verder nog
werd gevonden en meegenomen, aan
wapens en geld.
Een heel ander bericht betreft Tilburg. NRC
Handelsblad van 25 juli heeft op een binnen
blad als kop "Tilburg pakt Antilianen 'kei
hard' aan".
Uit het bericht vermeld ik dat de politie
overweegt op bepaalde plekken (bijvoor
beeld rond en bij feesten) preventief te gaan
fouilleren. Zij wil de harde kern van crimi
nele Antilianen in beeld gaan brengen. Met
keihard aanpakken bedoelt de politie heel
gericht ingrijpen in de kringen van drugs- en
geweldscriminaliteit.
Tien procent van de aangehouden verdach
ten in Tilburg is van Antilliaanse afkomst,
terwijl slechts twee procent van de bevol
king Antilliaans is.
Er zijn uiteraard al protesten gekomen van
uit de Antilliaanse gemeenschap in Tilburg.
Zij voelen zich, om het in mijn woorden te
zeggen, gestigmatiseerd. Zij krijgen dus een
soort brandmerk op.
Deze reactie is een typische en te verwach
ten afweer. Terugslaan om wat zij als de eer
ste klap ervaren, ongedaan te maken.
Het is te hopen dat gemeentebestuur en poli
tie zich door dergelijke reacties niet van hun
plannen laten afhouden. Helaas is het ook in
andere steden een feit dat mensen van bui-
ten-Nederlandse afkomst zich aan geweld
daden schuldig maken. Zij doen dat niet
alleen, maar dan meer dan Nederlanders.
Ik wijs op een ander artikel, namelijk in het
Reformatorisch Dagblad van 26 juli:
"Onruststokers de tram uit. Rotterdam wil af
van laat-maar-waaien-mentaliteit in het
openbaar vervoer".
De groeiende agressie in het openbaar ver
voer. Bijna driekwart van bestuurders,
beveiligingsmedewerkers en controleurs bij
de tram kreeg met agressie te maken. Een
jaar tevoren was dat tweeënzestig procent.
Dit is verontrustend en tegelijk onaanvaard
baar. Het is noodzakelijk dat hiertegen opge
treden wordt. In verschillende steden roeren
burgemeesters en andere gemeentebestuur
ders de trom! Terecht en gelukkig dat het
zover is.
Onze maatschappij is doorgeschoten in en
door het gedogen van het kwaad. Niet alleen
de burgers klagen, maar ook de bestuurders,
politici en politie zien dat het zo niet langer
kan.
Ik krijg de indruk dat er alom een wending
komt in de behandeling van geweldplegers.
Dus een keer ten goede.
Ik herinner ook aan strengere controle op
Schiphol, waardoor meer overtreders wor
den aangehouden.
Dat betekent uiteraard niet dat alles binnen
drie maanden er anders uitziet of anders
wordt aangepakt. Ik denk ook dat het begint
bij een verandering van instelling in onze
samenleving. Er zijn al te veel slachtoffers
gevallen. Eigenlijk is ieder slachtoffer er één
te veel. We moeten daarbij de feiten onder
ogen willen zien en ook namen willen noe
men. Dan pas kan er over de hele linie een
verandering ten goede komen.
De reactie van leidinggevende Antiüanen in
Tilburg draagt niet bij aan de verbetering
van de situatie, maar veeleer aan de ver
slechtering. Onecht verzwijgen of verdrin
gen betekent dat de frustratie en de weer
stand in de samenleving groter wordt.
Dat de overheid krachtiger gaat ingrijpen -
wat ook haar phcht is - komt de hele samen
leving ten goede. Dat zou ook een vast punt
in de voorbede van de kerk moeten zijn!
W. H. Velema
Waar denkt u aan als u 'strand' hoort? Wan
delen, zonnen, schelpen zoeken of...? Op
maandagavond 11 augustus 2003 organi
seert het IVN in samenwerking met het
VNLGO een excursie op het Noordzee
strand bij Ouddorp - een wandeling langs
het strand en door de duinen. Tijdens de
wandeling zullen schelpen en krabben wor
den gezocht en zal worden gekeken naar de
planten en de dieren in de duinen. Natuurlijk
is het afwachten welke vondsten er zijn,
maar vorig jaar werd zelfs een zeehond
gesignaleerd!
Plaats: Strand Noord bij Ouddorp;
Verzamelplaats: boven bij strandtent 'de
Zeester';
Tijd: 19.00 uur;
Duur: ongeveer 2 uur;
Deelnamekosten: 1,50
Aanmelden: bij VVV-kantoor Ouddorp aan
Zee, telefoon 0187-681789;
Tip: neem een vertekijker mee.
Gebr. de Waal
Drukkerij
Sommelsdijk
(0187)47 10 20
algemeen®
gebr-dewaal.com
chr. streekblad op gereformeerde grondslag
voor de zuid-hollandse en zeeuwse eilanden
is een uitgave van Uitgeversmaat
schappij Eilanden Nieuws BV
Verschijning: dinsdag- en vrijdagavond
Tel. (0X87)47 1020
Fax (0187)48 5736
Postbus 8, 3240 AA Middelhamis
Langeweg 13, Sommelsdijk
ADVERTENTIES EN ADMINISTRATIE:
tel.(0187)47 10 20
e-mall: Algemeen@gebr-dewaal.com
(onder vermelding van 'adv' of 'adm')
tarief per mm 0,27;
contracttarieven op aanvraag
skiiüngstermijn zakeiyke advertenties:
maandag en donderdag 14.00 uur
sluitingstermijn overlijdensberichten:
dinsdag en vrijdag 8.30 uur
voor foutief geplaatste advertenties als
gevolg van onduidelijke advertentie-
opdrachten of telefonisch opgegeven
advertenties kan de uitgeverij niet
aansprakelijk worden gesteld.
Advertentie-acquisitie:
A. J. van der Velden,
06-50448359
REDACTIE:
hoofdredacteur: J. VlUerius,
tel. (0187)47 10 22,
privé (0187) 60 14 40
e-mall: J.Villerius@gebr-dewaal.com
Plaatsing van ingezonden berichten kan
zonder opgaaf van redenen worden gewei
gerd.
ABONNEMENTEN:
Per kwartaal 9,25.
Per Jaar €35,00.
Abonnementen zijn bij vooruitbetaling
en worden automatisch verlengd.
Opzeggingen schriftelijk
vóór 30 november.
Wijzigingen graag twee weken voor
deze Ingaan doorgeven.
REKENINGNUMMERS:
postbank 167930
rabobank Middelhamis 342001108
OUDDORP - Herv. Gem. Dorpskerk: 9.00
uur ds. W. L. Smeh; 11.00 en 18.30 uur
ds. W. J. op 't Hof, Eben-Haëzer: 9.00
uur ds. W. J. op 't Hof en 18.30 uur ds.
W. L. Smelt. - Ger. Gem. 9.30 en 18.30
uur ds. W. Harinck uit Woerden - Ger.
Kerk lO.OOuur ds. J. Tevel en 18.30 uur
ds. E. H. van der Weide - Doopsgezinde
Kerk: 9.30 uur ds. A. P. v.d. Broek;
11.15 uur pf. Heiko Kuschel, duitstalig
en 18.30 uur ds. A. P. v.d. Broek.
GOEDEREEDE - Herv. Gem. 9.00 en
10.45 uur ds. R. van Kooten, Soest, en
17.00 en 18.45 uur ds. R. van Kooten,
Soest.
STELLEND AM - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. J. A. Brussaard, Scherpenzeel en
18.00 uur ds. A. J. kunz, Groot-Ammers
- Ger. Kerk 10.00 uur ds. J. Kroeze en
18.30 uur ds. B. Trouwborst.
MELISSANT-Herv. Gem. 10.00 en 18.00
uur ds. F. de Vries, Elspeet - Ger. Gem.
10.00 en 18.00 uur ds. P. Blok uit Lunte-
ren - Ger. Kerk 9.30 en 18.30 uur ds. K.
Bras - Ger. Gem. in Ned. 10.00 en
.18.00 uur leesdienst.
DIRKSLAND - Herv. Gem. 10.00 uur ds.
C. G. Graafland, Aalsmeer, welkomst-
dienst en 18.00 uur ds. L. Wüllschleger,
Vlissingen, Dinsdag 13 aug. Dr. G. Bos,
Serooskerke, bev. en inzeg. Gerard en
Khadija van Rossum - Ger. Gem. 10.00
en 18.00 uur leesdienst.
HERKINGEN - Herv. Gem. 10.00 uur ds.
A. Voets en 18.00 uur ds. A. van Wijk -
Ger. Gem. 10.00 uur en 18.00 uur lees
dienst.
SOMMELSDIJK - Herv. Gem. 10.00 uur
kand. J. A. J. Pater, Veenendaal en 18.00
uur ds. G. C. kunz - Lukaskapel HDG
10.15 uur kand. Harthoom, Barendrecht
- Rem. Ger. Gem. 10.00 uur ds. H. v.d.
Berg - Herv. 'Exodus' Gem. 10.00 uur
ds. A. de Keizer - CAMA Christenge
meente, het Prieel, 10.00 uur P. Stolk.
MIDDELHARNIS - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. A. van Wijk en 18.00 uur ds. A. P.
Voets - Chr. Ger. Kerk 9.30 en 18,00
uur ds. P. den Butter - Ger. Gem. 9.30
en 18.00 uur ds. J. Karels - Ger. Kerk
9.30 uur ds. C. W. de Bruine en 17.00 uur
kand. J. E. van Asselt - Ger. Kerk (Vrij
gemaakt) 9.30 uur ds. C. van Dijk en
14.30 uur ds. G. A. den Broeder
NIEUWE TONGE - Herv. Gem. 9.30 uur
ds. G, C. Kunz en 18.00 uur kand. J. A.
J. Pater, Veenendaal - Ger. Gem. 10.00
en 18.00 uur leesdienst.
OUDE TONGE - Herv. Gem. 10.00 uur ds.
J. Harteman, Hilversum, en 18.00 uur ds.
H. Harkema, Onstwedde - Ger. Gem.
10.00 en 18.00 uur leesdienst - Evange
lie Gemeente Berea dhr. Harry Scheer-
meijer.
STAD aan 't HARINGVLIET - Herv.
Gem. 10.00 uur en 18.00 uur ds. H. A.
Samsom - Ger. Gem. 10.00 en 18.00
uur leesdienst - Ger. Kerk 10.00 uurds,
VollmuUer en 18.00 uur ds. A. v. d.
Zwaag.
DEN BOMMEL - Herv. Gem. 10.00 uur
kand. M. de Wilde en 18.00 uur kand. B.
Jongeneel, Ederveen - Ger. Kerk 10.00
uur ds. P. C. Koster en 18.00 uur dhr, M,
Jansen,
OOLTGENSPLAAT - Herv. Gem. 9,30
uur en 18.00 uur Dr. T. E. van Spanje -
Ger. Gem. 9.30 uur en 18.00 uur lees
dienst - Ger. Kerk 9.30 uur drs. De Har-
togh en 18.00 uur ds. v.d. Wal.
LANGSTRAAT - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. T. W. van Bennekom.
OUDDORP - dinsdag 12 augustus,
19.30 uur, ds. A. Schot te Nunspeet.
Plaats in Tiuente of is het Belgische St.-Job-,
in-'t-Goor bekender? Dat chloor goor wordt
genoemd is genoegzaam bekend. Het che
mische goedje is door milieuactivisten 'sm£-
üig' verklaard vanwege de manier waarop
het wordt veivoerd. Speciale chloortreinen
rijden ook door woongebieden en vormen
alleen daarom al een gevaar voor de volks
gezondheid. Dat is dus goor. Het woorden
boek leert ons dat goor zoiets is als vies of
onsmakelijk. In ieder geval: schoon is
anders. Een goorling is letterlijk een vieze
rik. Een andere betekenis is die van gemene
vent en smeerlap. Het laatste kan met veel
goede wil ook schoonsmeren betekenen,
maar helaas bestaat dit tuoord niet. En iets
schoon smeren behoort ook tot de onmoge
lijkheden. Met smeer en smeren kunnen we
overigens veel kanten uit. Zeker de kant
van goor. Kliederen, morsen, de keel smeren
of gewoon 'm smeren passen elk op hun
manier bij goor. Van te veel drinken krijgt
u een vuile maag en zomaar er vandoor
gaan is niet netjes.
Het gore chloor staat onder de naam bleek-
water ofwel dikke bleek in het schap van de
buurtsuper. Dunne bleek bestaat niet; zou
die minder gevaarlijk zijn dan z'n dikke
broeiije? Chloowergiftiging ontstaat wan
neer chloorgas tvordt ingeademd, bij grote
hoeveelheden ontstaat een krampachtige
hoest gevolgd door ademnood. Kortom chl
oor, dat in geconcentreerde vorm in spoor-
tankwagons wordt vervoerd, is als het vrij
komt zeer goor. Het chemisch goedje is
in dat geval een bedreiging van mensenle
vens.
Zover mag het niet komen en daarom moe
ten tuij zo snel het kan van de gore trans-
pcMen van dit giftige spul afHoe?Door in
te zien dat chloor- goor is, en daarmee vies
en vuil. Het is gevaarlijk en smerig spul
dat niet door woonwijken vervoerd mag
loorden. Wanneer is deze gorigheid van de
spoorrails verdwenen? Terug naar onze
verslaggever in Goor.
Naam, (AP/Mee) en plaatsingscijfers:
M. van der Baan (73/136) 1, 2, 4, 5, 6, 10,
13, 14, 15, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 28, 29, 32,
33, 35; J.C, Roodzant (23/55) 3, 8, 11, 12,
30, 34, 44, 45, 56, 62, 69, 85, 99, 100, 101,
107, 158, 163, 177, 182; P,C. van Alphen
(27/60) 7, 16, 17, 24, 26, 31, 36, 37, 54, 64,
77, 90, 97, 104, 114, 125, 140, 148, 152,
159; L. Tijl (9/103) 9, 42, 88, 93, 110, 119,
123, 127, 161; mevr, N, Doorn (11/24) 25,
38, 46, 59, 75, 124, 147, 155, 166, 175, 212;
J,M,D, van Ruiten (9/38) 27, 51, 73, 80,105,
128, 167, 185, 204; J. de Bruin (19/47) 49,
65, 83, 94, 95, 118, 121, 122, 141, 150, 151,
173, 174, 176, 187, 190, 194, 196, 201; A.
Zoon (5/24) 61, 111, 139, 145, 157; Rien
Doom (15/51) 63, 66, 67, 68, 70, 86, 91,
112, 115, 120, 138, 183, 186, 188,205;L.S.
van der Baan (10/20) 71, 84, 89, 144, 146,
165, 170, 192, 210, 211; A.P, de Vogel
(6/33) 72, 87, 109, 130, 191, 215; P,
Kagchelland (8/41) 108, 132, 142, 149, 154,
178, 179,213,
Op donderdag 21 augustus a.s. organiseert
VVV Ouddorp aan Zee een bustocht naar de
wereldstad Amsterdam. In een luxe touring
car wordt u naar deze unieke hoofdstad gere
den. Vervolgens zal de touringcar op een
centraal punt stoppen, zodat u zelf kunt kie
zen waar u heen wilt. De keuze zal moeilijk
zijn. Amsterdam beschikt over talloze dagat-
tracties, zoals bijvoorbeeld een rondvaart
door de grachten. Madam Tussaud, het
Koninklijk Paleis of Artis, Maar natuurlijk
kunt u ook kiezen voor één van de tientallen
musea, zoals het Rijksmuseum, het Van
Gogh Museum, het Anne Frank Huis, het
Verzetsmuseum of het Tropenmuseum,
Voor winkelliefhebbers is de Kalverstraat
een must en plaatsen als het Leidseplein
staan bekend om hun gezellige tenasjes en
restaurants. Kortom, Amsterdam staat
garant voor een gezellig dagje vertier, U
kunt zich nog t/m 18 augustus aanmelden bij
VVV Ouddorp aan Zee of VVV/ANWB
Overflakkee. De dagtocht naar Amsterdam
kost slechts 20,- per persoon en opstappen
is mogelijk in zowel Ouddorp als Middel
hamis.
De provincie Zuid-Holland geeft nu ook een
negatief zwemadvies voor Haringvliet, het
Hollandsch Diep en Krammer/Volkerak.
Hier komen grote hoeveelheden blauwwier
voor. De aanhoudende warmte heeft veel
invloed op de zwemwaterkwaliteit. Mede
hierdoor neemt het aantal blauwwieren toe
en komen ze in steeds meer verschillende
zwemlocaties voor. De negatieve zwemad-
viezen gelden voor de onderstaande gebie
den.
- bij De Quack, Hellevoetsluis;
- Recreatietertein RWS, Stellendam;
- Strand naast haven, Hellevoetsluis
- Strand naast haven, Middelhamis;
- Hitsertse kade, Zuid-Beijerland;
- Haringvlietbrag west.
- Haringvlietbmg oost;
- Recreatietertein Hellegatsplein.
- Krammer bij Oude Tonge
- Volkerak bij Ooltgensplaat.
Blauwwieren
Blauwwieren kunnen binnen 12 uur na het
zwemmen gezondheidsklachten veroorza
ken (vooral als men water binnenkrijgt).
Klachten zijn onder andere huidirritatie,
maag- en darmklachten, hoofdpijn en koorts.
Als zich olieachtige drijflagen van blauw
wieren voordoen, moet u daar niet in het
water gaan. De provincie adviseert om zo
spoedig mogelijk na het zwemmen te dou
chen. Let vooral op kleine kinderen. Zij zijn
kwetsbaarder. Ook honden kunnen ziek
worden van het drinken van het besmette
water. Als eenmaal blauwwieren in het
water voorkomen, dan blijven ze voorlopig
aanwezig. Pas bij een langdurige koude
periode verdwijnt het blauwwier weer.
Op de provinciale website (www.zuid-hol-
land.nl) en via de zwemwatertelefoon (070
441 75 50) is de meest actuele informatie
over de Zuid-Hollandse zwemlocaties te
vinden. De zwemwatertelefoon is op werk
dagen te bereiken tussen 08.30 en 16.30 uur.
"Wil men mij indelen bij de conservatieven,
men ga z'n gang." Zo besloot vorige week
Waarnemer zijn bijdrage in Het Kijkvenster,
de rubriek in Eilanden-Nieuws die wekelijks
een 'blik op kerk en samenleving' biedt. Die
uitspraak, trouwens het hele artikel, herin
nerde mij aan de inhoud van een boek dat ik
dezer dagen las - een boek over het conser
vatisme. Gekozen, niet zozeer om in de
kolommen van onze krant te bespreken,
maar meer voor mijn eigen toerusting. Maar
nu het er toch over ging.
De schrijver van het boek, Bart Jan Spruyt,
een gepromoveerd historicus, was acht jaar
lang parlementair journalist en sinds kort is
hij directeur van de Edmund Burke Stich
ting. Ooit verkocht ik samen met Bart Jan
boeken op de Haamstede-conferentie voor
predikanten - hij voor Lindenberg en ik voor
een Schotse uitgever. Maar dat is lang gele
den. Nu schrijft hij ze zelf, geleerde boeken.
En ik ben niet veel verder gekomen dan af en
toe een eenvoudig artikeltje in Eilanden-
Nieuws. Maar als zodanig wil ik vandaag
toch aandacht voor zijn boek over het con
servatisme vragen. Want het is een vertas-
send en een helder boek. En bij nader inzien
niet eens zo heel geleerd. Wel leerzaam.
In dit boek wordt de lof op het conservatis
me bezongen. Zo zegt de titel het. En zo laat
de inhoud zich ook kennen. Er is een tijd
geweest dat 'conservatief' zoiets als een
scheldwoord of een besmettelijke ziekte
klonk. Er was bijna niets erger dan daarvoor
te worden uitgemaakt. In mei 1974 werd aan
middelbare scholieren een examentekst over
het conservatisme voorgelegd. Het leverde
vragen van een PPR-kamerlid aan de minis
ter op. Of deze bereid was progressieve jon
geren een alternatieve tekst te laten maken
Zo is het nu niet meer. Dat vooroordeel is de
laatste jaren doorbroken. Op een enkele uit
zondering na worden conservatieven niet
meer afgeschilderd als reactionaire mensen
die strak en stijf koste wat kost aan het oude
willen vasthouden. Die verandering, zo
schrijft Spruyt in de proloog van zijn boek,
betekent nog niet dat het iedereen nu ook
volstrekt duidelijk is wat conservatisme
eigenlijk is. Het conservatisme is in Neder
land nooit uitgegroeid tot een zelfstandige
politieke factor van belang. We kunnen dan
ook niet naar een bepaalde politieke partij
wijzen die het conservatieve gedachtegoed
zuiver vertegenwoordigt.
In zijn poging om uit te leggen wat het con
servatisme is, kiest de schrijver niet voor de
historische benadering. Ook zet hij geen
theoretisch betoog op waarin hij de levens
beschouwelijke basis van het conservatisme
systematisch uiteenzet. Nee, hij leidt zijn
lezers langs een portrettengalerij van conser
vatieve denkers en politici die elk een thema
of een reeks thema' s hebben doordacht. Zo
geeft hij aandacht aan de NRC-columnist
mr. J. L. Heldring en de historicus E. H.
Kossmann. Maar natuuriijk ook aan
Edmund Burke (uit de 18e eeuw) en Alexis
de Tocqueville (een Franse graaf uit de 19e
eeuw), min of meer de aartsvaders van het
conservatisme. Ook ziet hij conservatieven
in Churchill, Bonhoeffer, CS. Lewis, Johan
Huizinga en de Engelse filosoof Roger Scru-
ton. Aan deze allen wijdt hij een kleine bio
grafie. Terwijl tussendoor namen klinken als
van Is. da Costa, Groen van Prinsterer en de
historicus A.Th. van Deursen. Zij allen en
nog veel anderen vertegenwoordigen vol
gens de schrijver het conservatieve gedach
tegoed. Op een weloverwogen manier en in
een prachtig taalkleed presenteert hij al deze
personen en hun betekenis.
Is daarmee gezegd wat het conservatisme
precies is? Het is de vraag die al aan het
begin van de proloog wordt gesteld. Maar
een exact antwoord is in dit boek niet te vin
den. Eigenlijk moeten we concluderen dat
'het' conservatisme niet bestaat, volgens
Spruyt, Het kent vele vormen. Maar er is wel
een gemeenschappelijke oriëntatie, namelijk
op het historisch verworvene. Dat wil men
behouden. Daarom is het conservatisme ook
anti-revolutionair, anti-utopisch, anti-radi-
calistisch. Het conservatisme (en nu citeer ik
Heldring) neemt afstand van de idee van de
goedheid van de mens. Wie dat denkt, meent
"dat de maatschappij en de wereld maakbaar
en verbeterbaar zijn. Het conservatisme
keert zich tegen abrupte, radicale verande
ringen." Revolutie leidt immers tot ontwor
teling en daarna tot nihilisme. "De conserva
tief', nog steeds aldus Heldring, "deelt het
optimistische geloof in de mens van libera
lisme en socialisme niet. Hij is overtuigd van
de beperktheid van de mens - zowel de indi
viduele als de collectieve mens. Hij is geen
idealist, maar een scepticus, Uit dat ver
leden, met zijn ontelbare menselijke misluk
kingen, put hij zijn scepsis ten aanzien van
het slagen van radicale hervormingsplannen.
Maar dat verleden heeft hem er ook van
bewust gemaakt dat alles aan verandering
onderhevig is. De conservatief is geen
behoudzuchtige, maar iemand die de stroom
des tijds in goede banen wil leiden, met
zoveel mogelijk behoud van het goede." Tot
het gedachtegoed van het conservatisme
behoort dan ook de aandacht en het pleidooi
voor de historisch gegroeide instituties en de
waarschuwing pm ze niet zomaar af te bre
ken: het huwelijk, het gezin, de familie, de
school, de kerk. Als ze worden losgelaten,
komen we in de barbarij terecht. En die is
ernstiger dan het voor-christelijke heiden
dom.
Dit boek van Bart Jan Spruyt is veel rijker en
vertassender dan ik in deze kleine kolom kan
aanduiden. Het is een weldadige cortectie op
onze bijna ongebreidelde cultuur van genot
en gemak die slechts leeft bij de waan van de
dag en waarin aan diepere waarden en nor
men maximaal enige lippendienst wordt
bewezen.
Blijft wel de vraag naar de verhouding tus
sen de mens- en wereldbeschouwing van
conservatisme enerzijds en christendom
anderzijds. Hier ligt voor mij het gemis in dit
overigens leerzame boek. Ongetwijfeld
heeft de schrijver bewust voor die grens halt
gehouden. Daardoor is het in mijn besef toch
wat onaf gebleven. Christelijke politiek en
conservatisme zullen in de praktijk veelal
bondgenoten zijn. Toch is hun fundament
verschillend. Schrijnend is dat iemand als
Heldring er eerlijk voor uitkwam dat hij
geen antwoord had op de vraag naar de her
komst en de verankering en daarmee naar de
legitimatie van de moraal. Zijn gedachten
lieten geen ruimte voor een bovenmenselij
ke Autoriteit. Daarom hebben de niet-chris-
telijke conservatieven ten diepste geen ver
weer tegen het morele nihiüsme van onze
dagen.
In de lijn van Groen van Prinsterer en dr. W.
Aalders (waarom miste ik in dit boek zijn
naam?) blijft het daarom gelden: "Tegen de
revolutie het Evangelie!"
N.a.v.:
Bart Jan Spruyt, Lof van het Conservatisme.
Uitgeverij Balans. Paperback. Met lite
ratuuropgave en namenregister. 238
pag. Prijs €17,50.
J.M.J. Kieviet
