Oogstdemonstratie met
Zeeuwse trekpaarden
mm il ««iDiLiLffliDisiii iifl mwnm
PAKS in dagelijkse voeding!
Woord i
Daad
Panfluitmuziek
in Ouddorp
i iimaisi.
AdmrtentiëM,
Drielingwagen
Tsjechische organist in Brouwershaven
DIENSTBODE
een nette DIENSTBODE.
Landbouwers I
Retonzaak
Bouwmaterialen
J. Gr. hoordijk en J, van Dalen
publikatie van lie Vereniging Sfreefonuseum, I(ei1(straat, Smiiin^sdlik.
VakanHe
Va ka ntief eest
Wijkvereniging
'De Zwaluvf'
De Stichting 'Het Werkend Trekpaard Zeeland' organiseert in
het kader van het Oogstfeest Noord-Beveland haar jaarlijkse
oogstdemonstratie met Zeeuwse trekpaarden.
A II p CTtjI/l I CC I n ^l^^9^ ^^^^1" inkopen als U
UliUC I II I JrCLU eerst de advertenties leest!
Goeree Overf lakkee
Goeree Overf lakkee
90 jaar geleden
11 tot 25 Juli 1913
Antirevolutionair
IIV HOC SIGNO VINCES
Orgaan,
Bui'gerijjke Sland.
Mark Ibericli ten.
I 25-JARIGE ECHTyEREEHIGING
Getrouwdim
BINNENMEID,
^fvan Haael.
C Esseiink.
.FLAKKEESCHEBETÖHINDÜSTRIE, EN
:- BOOWMATERIALEMAIEL
E31.
Snel de juiste informatie
op nieuwe website OZ
Harmke Grootenboer
sluit muzikale opleiding
af met D-examen
De demonstratie wordt gehouden op dinsdag 12 augustus, van 14.00 tot 19.00 uur. De
plaats van het evenement is Kamperland, Klompehoeve, Middenweg. Nabij het Veerse
Meer. Afslag nabij stoplichten Redidentie De Banjaard.
De Stichting 'Het Werlcend Trekpaard Zeeland' organiseert in het kader van het Oogst
feest Noord-Beveland haar jaarlijkse oogstdemonstratie met Zeeuwse trekpaarden. Op
een prachtige locatie dicht bij het Veerse Meer, demonstreert de stichting hoe vroeger met
paarden de tarwe werd geoogst. De bedoeling van de Stichting is dat de kennis van het
werken met trekpaarden en werktuigen niet verloren gaat. Niet voor de gebruikers zelf
maar ook niet voor het publiek en onze jeugd.
De deelnemende paardenhouders gebruiken hun paarden in meer of mindere mate dage
lijks voor het uitoefenen van hun landbouwbedrijf.
Tijdens deze middag en avond demonstreren een tiental paardenhouders verschillende
activiteiten uit vroeger dagen: Twee zelfbinders maaien het graan en binden dit in scho
ven, voortgetrokken door meestal drie paarden. Een vijftal authentieke wagens rijden
rond om schoven op te laden en te brengen naar de dorsmachine. Maar ook om rond te
rijden met kinderen in de wagens.
Verder zien we een rosmolen aangedreven door paardenkracht. De dorsmachine die het
graan uit de schoven schudt en in zakken laat lopen. Dan is er het ploegen, eggen en zaai
en, cultiveren, enz. Vrijwilligers zullen u laten zien hoe schoven op 'stukken' worden
gezet. Hoe men graan sneed met de sikkel. En verder hoe het graan zonder dorsmachine
met de vleugel wordt uitgeslagen.
De hoefsmid zal de imposante paarden van nieuwe 'schoenen' voorzien. Men kan het
gewicht raden van een paard met veulen. Ook kan men natuurlijk de stand van de stich
ting bezoeken. De dames in klederdracht brengen de 'stuten' rond voor de noeste wer
kers.
Alles gaat onder deskundige leiding van een speaker, die uitleg geeft over de uit te voe
ren activiteiten. Rond de klok van 17.30 uur kan men gebruik maken (tegen betaling) van
een echte boerenmaaltijd.
Na 19.00 uur wordt gestart met het openluchtspel op dezelfde locatie wat gratis te bezich
tigen is. Kortom een prachtige middag en avond voor het gezin!
Bij minder goed weer kan een alternatief programma worden aangeboden. Bij slechte
weersomstandigheden wordt het programma afgelast en wordt het een week later
opnieuw geprobeerd.
Voor informatie over doorgaan bij twijfelend weer kan men bellen op 12 augustus naar:
Roompot Recreatie 0113-37400.
Op woensdagavond 30 juli is er in Ouddorp
een concert met orgel, panfluit en synthesi
zer. Uitvoerenden zijn Arjan Fryda Hui-
zer. Het concert zal een brede invulling krij
gen van improvisaties tot Idnderliedjes. Tij
dens het concert zullen de jonge musici o.a.
verschillende nummers van hun pas uitge
brachte CD ten gehore brengen. Bekende
stukken van bijvoorbeeld Mozart, Jan Zwart
en Feike Asma komen ook aan bod. Het con
cert zal gehouden worden in de Doopsgezin
de Kerk. Het mooie aan deze kerk is o.a. dat
het orgel beneden voorin de kerk staat. Nor
maal gesproken zit een organist boven ach
ter het orgel en ziet de luisteraar alleen de
orgelkast, maar nu is dat anders. Beide musi
ci zullen continu op de concertvloer aanwe
zig zijn. Het concert begint om 20.00 uur en
de entree is 3,-
NIEUWE TONGB.
Geboren: Koaimertje Aaltje, d. v. Louis vai)
Gent en Johsüna ieenije Hobbel; Leendert
z. T. Leendert Zweerus en Catharina van 't Hof
Adriaautje, d. v. Huibreciit Pelabourg en Lent
Tirumerij.
Ondertrouwd; Gertit Huig verweij j.m 26j.eD
Oathalina vau Zielst j.d. 23 j.
Gehuwd: Lieve van Bergen j.m. 26 jaar van
Nieuwenlioorn en Maatje Olazina Verweü i.d
25 j.
Overleden :MarcujVre33wijk 89 jaar weduwnaai
van Gijsje Schilt.
MBLISSANT.
Geboren: Maatton Jau, z. van Jacobus van dei
Groef en Johanna Oorbeek; Aart.z. v. Adrianua
Robijn en Adriana van der Mast.
OUDDORP,
Geboren; Grioija Klizabeth, d, van Joh. Tanis
en Kommertje Holleiuan; Elizabeth, d. v, Gerrii
Boshoven en Cornelia de Jong;Beawit,z. v.Aren
Klepper en Martijn je Grinvfis; Daniël, z. van
Simon Voortman en Jaunelje Boalooper; Klaasje
Lena, d. v. Pieter Johannes Sreen en Lena Tanis;
Jannetje, d. v. Pieter Venneman en Willempje
Boshoven; Pieter Johaunis, z. v. Johannis Pieter
Mackaaij en Wilhelmiua de Bruin; Neeltje
Adriana, d, v. Joh. van 't Geloof en Dingena de
de Jong; Kigtsje Sietske, d. v. Klaas Bennemeer
en Franoioa van Slingerland; Jan, z. v. Teunis
AkersUoek en Elizabeth van der Klooster ;Pieter-
nella, d, v. Abrahum Heerschap en Maatje Witte.
Oornelis Aren, z. v PiHicr Kastelein en Jacomijntje
Qrinwis; Cornelia d. v. Theodorus Grinwis en
Neeltje't Mannetje; Lseudert Gerrit, z. v. Jacob
Mastenbroek en Kaatje van koppen; Huibert
Jacob, z, V. Oornelis Vlietland en Alida Sandifort,
Gehuwd: Jan Westhoeve 25 j. en Jakomijntje
Hoek 26 j. Teunis van den Hou'.en 251. en Maria
Hoek 23 j.
Overleden: Grietje Qrinwis 40 j, d. v. Krijn
Grinwis en Jannetje Nuü ArjaantjeHameeteman
82 j. Wed. van Ooroelus MieropNeeltje Vehage
83 j. Wed. van Maarten Schaddelee; Jannetje
van den Bok 61 j, d, van J, V. d. Bok en Grietje
Bo3looper;ATJaamjev. der81ui8 76j. echtgenoote
van Willem Berkeuüosch. Overleden te Rockanj»
Jannetje Boelaars 69 j. echtgenoote van George
Tanis; Cornelia Wejtdgk 16 j, dochter van Qerilt
Westdijk en Dina Hakkenbrak.
Alles per kilo.
van f 0,74 tot 0,84.
0,76 0,86.
0,90 1,05.
0,64 0,70,
0,74 0,76 p. st,
0,63 0,68.
Zoo de Heere wil en zij leven
»M hopen onze geliefde Ouders S^
LEENDERT KNöPS |j
*ffi EN
ti ARENDJE TAN RÜIPT i^
ia Zondag 13 Juli a,s. hunne
►g te herdenken. 7169 g-.
Hunne dankbare Kinderen.
t| Dirksland, 8 Juli 1913,
Am. VAN DEN TOL As z.
EN
C IL ZEEDIJK J.Hd.
die mede namens wederzijdsche fa
railie hartelyk dank zeggen voor d(
talrijke blijken van belangstelling vóói
en bij hun huwelijk ontvangen.
Middelharnis, 10 Juli 1913.
Wordt direct gevraagd, tegen hoof
loon, wegens ongesteldheid van de
tegenw. eene flinke 7194
P. G. als noodhulp, voor ongeveer S
maanden, bij Notaris Mk. A. J. C. VAN
WEEL. te Oollgensplaat.
Runderen
Vette "Kalveren
Schapen
Lammeren
Varkens
Lichte (v. export ii j 0,66 j 0i67
Eieren. Zeeuwsohe f 4,70 a 4.90. Overmaasche
f 4,90 a 5,— per 100 stuks.
Aardappelen. Zeeuwsohe Eigenheimers f O a
O,-. ZeeuwBche Blauwen fO,-aO,-.Zeeuwsohe
Bonten f O,- a O,-. Friesohe Eigenheimers f 0,-
a O,—. Brielsche Kralen O,— a O,—.
Zeeuwsche ajuin. Aanvoer ca. 9600 HL Priis
groote bruine, en stroogele f 0,65 kleine f 0,60
per 60 kilo puike kwaliteit.
Granen: (BinBenlandsche).
Tarwe. Essex per 100 kilo, f 11,—a 12,75 Wil-
heimina; puike 1 11,26. a 11.60 Tameliik goede
gewone en afwijkende f 10.— a 10,75.
Rogge per 100 kilo f 8,- a 3,—.
Gerst chevalier per 100 kilo f 9,25 a 10 25
Haver per 100 kilo f O,—a O,—,
Bruine boonen {8,— a 10,50.
Erwten kleine per H.L. f8.— a O.SO.
Mevrouw BAUMANN—Ninabee
Middelharnis vraagt 1 Augustus een
nette
Zich te vervoegen bij Mevrouw
ULBO i. MUS. 7183
Tegen 1 November a.s. gevraagd
Adres DB WITTE, - Voorstraat,
Sommelsdijk. 7186
Gebruik Wittermang Draifleerbnizen.
Agent L. NELISSE Az. Nieuwe Tonge
belast 2loh met uitvoering van drainage», 6947
Bij deze bericht ik mijne geachte
cHentele mijn
te hebben overgedaan aan den heei
C. ESSELINK te iJtad aan 't Haring-
vliet, tevens dankenJe voor het ge
noten vertrouwen en mijn opvolger
in Uwe gunst aanbevelend.
Hoogachtend,
Middelharnis.
Mij refereerende aan bovenstaande
annonce beveel ik mijne zaak en daar
bij mijn handel in
zeer aan. 7158
Hopende hetzelfde vertrouwen als
mijn voorganger genoot mij waardig
te maken.
Hoogachtend,
Uw Dn.
C. Eseelink, Stad aan 't Haringvliet,
Levering van alle soorten
Gewapend en ongewapend Beton als Buizen, Palen
Heiningen, eindstukken anz. Waalsleen, Kalk-
zandsteen. Kruis-, Lei;, en Ut il.' pannen. Tuilea
do Nord, Nokveraieriugeu, üc.i. ;teenpotten en
Kappen, Privaattrechters, Engeiseh aarden bui
zen, Draiueerbuizen, enz. enz. 6687
N. B. Alle materialen worden franco
geleverd.
TE KOOP GEVRAAGD een t
Adres.: J. DE VOSCz, Oude Tonge. ,i6a
Het goedkoopste adres voor Uwe
BETON- en CËMENTWERKE M
DRIMK- en VOEDKRBAkJCEN.
UUIZEIV, PALEN, IIKIIVINGEN eni
(EINDSTUKKEN groote voorraad)
6895 - IS BIJ -
DIRKSLAND. Vraagt prijsopgaaf I
Oh, wat een rast! Wat word je toch
een ander mens als je vakantie hebt. Als
je 's morgens wakker wordt begint het
al: Je rekt je nog eens lekker uit. Dan ga
je nog eens heel lang en heel diep geeu
wen. Je maakt je armen nog wat langer
dan ze al zijn, je krabbelt eens wat op je
hoofd en langzaam ga je verzinnen hoe
je je bed uit komt. Maar vooral lang
zaam. Dan voer je op de rand van je bed
nog eens hetzelfde ritueel uit als datje al
in je bed gedaan had en je krabbelt ook
nog eens op je rug. En dan langzaam
vooral langzaam, sta je op. Je doet alles
watje thuis ook altijd doet, alleen het
duurt vele malen langer. Je hebt tenslot
te vakantie dus waarom zou je je haas
ten. Je hebt een hele dag de tijd om...
omdesnoods om niks te doen.
Maar je doet wel wat, alleen niet te veel
en watje doet daar neem je de hele dag
voor. 's Morgens aan het ontbijt ga je
bespreken wat je gaat doen. Als het ont
bijt op is ruim je op, was je af en zet je
eerst een kopje koffie. Tenvijl je koffie
drinkt bespreek je weer verder wat je
gaat doen en hoe je dat gaat doen en
wanneer. Bijvoorbeeld een grote wan-
deEng. Om daar nou na de koffie nog
aan te gaan beginnen heeft niet zoveel
zin, want je vnl tussen de middag toch
ook weer eten. Na het eten dan maar.
Dan laten we de afwas maar staan, want
anders zijn we niet voor de koffie terug.
Of we (tónken onderweg ergens koffie.
Daar gaat ie dan. Een grote wandeling.
En dan begint het. Naarmate de vakan
tie vordert wordt het steeds erger. Tij
dens zo'n wandeling kom je altijd wel
langs huizen. Dan moet ik altijd even
TOor het raam hangt. Daar
oor te stoppen hoor, nie-
erkt het, maar mijn oog wordt
£i aaa coe getrokken. Dan kijk ik of ik
kan zien welk merk het is en of het goed
hangt en als ik in Nederland ben denk ik
gelijk na of ik daar in de buurt een coËe-
ga-woninginrichter ken dié dat geleverd
zou kunnen hebben. En als we dan
ergeru; '-cfnE '-zza drinken kijk ik altijd
geiijLWat ligt er voor
mat.Ligt c 1 •-" ia wat dan en
hoe ziet h( .slot kijk ik
aaar de ra' t ergste.Soms
moet ik metj ji/k aar het raam
gaan zitten omdat ik gezien heb dat er
een gordijnhaak niet goed zit en dan
blijf ik daar de hele tijd naar zitten kij
ken E.a als ik zin krijg om te vragen om
ie, zodat ik dat gordijn goed kan
i'iangcii, dan weet ik dat de vakantie er
bijna op zit.
Gaan \'.re d?n onder de vakantie öoknog
wink n Icrijg ik bijna heiinwee.
Want als er dan een woninginrichter zit,
riioet ik die wel bekijken en soms zelfs
bezoeken. Gelukkig weet ik dat dit meer
voorkiJnitDe bakker kijkt welk brood
een aiidere bakker bakt. De kapper kijkt
haar dè prijslijst van een andere kap-
per.Ce timmerman ziet of het kozijn
;.ic.;. De drukker kijkt hoe de bonne
tjes in het restaurant er uit zien. De
schoolmeester rekent de bonnetjes na.
Ue architect schetst iets op de achter-
'Isant van het bonnetje om zijn verhaal te
verduidelijken en de boekhouder neemt
het bonnetje mee. En na de vakantie
zijn wé allemaal weer uitgerast, vol goe
de .moed en herinneringen. En fns en
OTöEjKgaail we weer aan het werk, blij
om iedereen -reer te sien. En volgend
■jaar, ^\..\j;
Ju/ia Campfens
Het Binnenhuis
De website van OZ, www.oz.nl, heeft een
geheel nieuwe vormgeving gekregen. Vanaf
half juli 2003 is de website officieel in de
lucht met een nieuw uiterlijk. Doel van de
nieuwe vormgeving is het verbeteren van het
gebruikersgemak. Bezoekers kunnen nu
sneller naar veel bezochte onderdelen.zoals
het berekenen van premies of het on line
afsluiten van verzekeringen.
Wensen onderzocht
Begin 2003 is een kwalitatief onderzoek
onder gebruikers van de website uitgevoerd.
Daaruit bleek dat de informatie op de site
voldoet aan de verwachting van de bezoeker.
De gewenste informatie bleek echter niet
altijd gemakkelijk te vinden. De resultaten
van het onderzoek, gecombineerd met de
statistische bezoekgegevens van de site,
hebben geleid tot een geheel nieuwe site
structuur. De bestaande informatie, bereke
ningsmodules, formulieren etc. zijn inhou
delijk gelijk gebleven, maar zijn nu sneller te
vinden door de nieuwe lay out.
Compleet on line afsluiten
OZ is de eerste verzekeraar waar het daad
werkelijk on line afsluiten van een zieken
fondsverzekering mogelijk is. Het uitprinten
en opsturen van aanmeldingsformulieren is
niet meer nodig. De aanmelding kan geheel
digitaal geregeld worden, de informatie
wordt beveiligd verzonden naar OZ. In het
najaar van 2003 start OZ tevens met het on
line aanmelden van particuliere ziektekos
tenverzekeringen. Studenten kunnen nu al
terecht voor een on line aanmelding. Hier
voor wordt dezelfde beveiligde route
gebruikt als voor de ziekenfondsverzekerin
gen. Voorafgaand aan het aanmelden kan de
klant snel een eenvoudig een premiebereke
ning maken of advies krijgen over een ver
zekeringspakket op maat.
Elk jaar worden in de Grote of Sint Nico-
laaskerk van Brouwershaven wel één of
enkele orgelconcerten gegeven door orga
nisten van buitenlandse komaf Op 2 juli was
het een in Japan geboren organiste en op
woensdag 30 juli is het de beurt aan de
Tsjech Frantisek Vanicek. Deze maakt een
kleine concerttoumee door Nederland en
doet ook Brouwershaven aan.
Tijdens het concert dat om 20.00 uur begint
zal men ruimschoots kunnen genieten van de
rijkdom van de Tsjechische orgelcultuur.
Wie orgels met hun zilveren klank in dat
land kent zal kunnen beamen dat het Brouw-
se orgel zich bijzonder goed leent voor een
stijlvolle uitvoering van deze werken. Men
kan dan composities horen van Czemohors-
ky, Zach, Seger, Kuchar en de in 1929 gebo
ren Petr Eben. Verder speelt Vanicek een
Canzone van de Italiaan Frescobaldi, van de
Zuidduitse Froberger en de Fransman Muf-
fat een Toccata, delen uit een suite van Clér-
ambault en twee koraalgebonden werken
van Bach.
De in 1969 geboren Frantisek Vanicek stu
deerde aan het conservatorium van Pradubi-
ce en de Academie voor de Kunsten in
Praag. Na voltooiing van deze studies
bekwaamde hij zich verder in de orgelkunst
aan de Hogeschool voor de Kunsten te
Utrecht. In 1991 won hij de tweede prijs bij
het Internationale "Albert Schweitzer"
Orgelfestival in Deventer en in hetzelfde
jaar de eerste prijs van de Tsjechisch Muziek
Stichting voor de presentatie van zijn land in
het buitenland. Vanaf 1989 leidt hij een druk
concertleven waarbij hij inderdaad veel in
het buitenland optreedt, tot in Japan toe. Hij
De Tsjechische organist Frantiseti Vanicek
is in het bijzonder in Nederiand actief en
heeft hier bij de overstromingramp van 1997
in zijn land benefietconcerten voor de
slachtoffers gegeven. Vanaf 1995 is hij
docent orgel aan de muziekfaculteit van de
universiteit te Hradec Kralove. Zijn spel
wordt in de internationale pers hoog gewaar
deerd.
Na afloop van het concert is er voor de luis
teraars volop gelegenheid onder het genot
van koffie, thee of fris met de concertgever
of met elkaar verder van gedachten te wisse
len.
Op 28 juni 2003 heeft de 18-jarige
Harmke Grootenboer uit Stellendam,
Ud van Fanfareorkest 'De Hoop',
haar muzikale opleiding voor ama
teurs afgerond met het behalen van
haar D-examen, waarvoor ze cum lan
de slaagde met 54,5 punten.
Het examen ging uit van de KNFM (Konink
lijke Nederlandse Federatie van Muziekge
zelschappen) en werd afgenomen in Schoon
hoven. Na 's ochtends haar gevarieerde exa
menprogramma voorgedragen te hebben aan
de jury, kon Harmke zich 's avonds nog eens
helemaal uitleven in een knus theatertje,
waar ze ook aan het publiek een deel van
haar ingestudeerde werk kon laten horen.
Harmke begon als 6-jarige haar muzikale
'loopbaan' op de blokfluit bij fanfareorkest
'de Hoop'. Na deze lessen afgerond te heb
ben, werd er voor de hoorn gekozen. De les
sen op dit instrument kreeg ze van Jos den
Boer, toen de hoomdocent bij muziekschool
'De Deltastreek'. Na een aantal jaren bleek
dat dit niet de juiste keuze was geweest en
dus werd er overgestapt op een ander instru
ment: de saxofoon. Dit was voor haar eigen
lijk een droom die werkelijkheid werd.
De eerste beginselen op de saxofoon werden
haar bijgebracht door Arie Heijkoop. Na een
tijdje verliet deze docent de muziekschool
en brak een periode aan van het komen en
gaan van verschillende saxofoondocenten,
wat niet zo bevorderlijk was voor de oplei
ding.
Omdat de opleiding ook niet helemaal aan
haar verwachtingen voldeed, veriangde ze
weer terug naar haar eerste saxofoonleraar,
Arie Heijkoop. Zo nam ze afscheid van 'De
Deltastreek' en heeft ze bij Arie Heijkoop,
nu privé-docent te Middelharnis, haar muzi
kale opleiding afgerond. Veel aandacht werd
er deze laatste periode besteed aan verschil
lende muziekstijlen, maar ook muziekge
schiedenis en theorie kregen de volle aan
dacht. Deze goede voorbereiding zorgde
ervoor dat ze voor haar laatste examen alles
uit de kast kon trekken, met resultaat.
Deze opleiding geeft een goede basis om
eventueel een studie te beginnen aan het
conservatorium. Een studie die ergens nog
steeds een plekje heeft in haar hart. Dus wie
weetooit nog eens als tweede studie???
Op donderdag 14 augustus is er bij Wijkver-
eniging de Zwaluw te Sommelsdijk het jaar
lijkse Vakantiefeest. Het thema van dit jaar
is 'Indianen'.
Er wordt gestart om 10.00 uur. Dan kan er
worden geknutseld, spelletjes gedaan, eten,
drinken, film kijken en zingen bij een kamp
vuur en nog veel meer. Het feest duur tot
22.00 uur. De kosten bedragen 6,- voor
leden en 7,- voor niet-leden.
Opgave kan tot 8 augustus, door middel van
een briefje in de brievenbus van het wijkge-
bouw, met daarop je naam, leeftijd, j/m en
bij wie je eventueel in de groep wilt.
Voor informatie: tel. 489497, Anja; 486223
Irene of 484941 Angelina.
Onlangs verscheen er een artikel in de
Consumentengids, waarin gewezen
werd op de gevaren van PAKS. Er
ontstond paniek bij zowel consumen
ten als journalisten. Er zouden
gevaarlijke stoffen zijn gevonden in
diverse voedingssupplementen, waar
onder producten met Ginkgo biloba.
Inmiddels is vast komen te staan dat
sommige producten waren besmet
met PAKS, stoffen die ook in diverse
gewone voedingsmiddelen kunnen
voorkomen.
ledere Nederlandse huisvrouw weet dat het
geblakerde gedeelte van geroosterde boter
hammen niet moet worden gegeten en dat te
vaak vlees van de barbecue ook niet zo
gezond is. Maar ook gegrild vlees, gerookte
paling, ham en rookvlees bevatten stoffen
die, in grote hoeveelheden, schadelijk voor
het lichaam zijn. Zelfs koffiepoeder, thee
blaadjes en soms groenten bevatten deze
stoffen, die PAKS worden genoemd. Enkele
jaren geleden ontdekte men zelfs PAKS in
plantaardige oliën en nu blijken ze dus ook
in sommige voedingssupplementen terecht
gekomen te zijn. Maar wat zijn het? PAKS
zijn stoffen die kunnen ontstaan bij verwar
men of verbranden. De bekendste PAK is
benzapyreen, deze stof ontstaat bij (onvolle
dige) verbranding van dierlijke of plantaar
dige materialen. PAKS
zijn in hoge concentratie schadehjk voor de
gezondheid, het zijn dezelfde stoffen die bij
voorbeeld in (tabaks-)rook voorkomen.
Gedroogde ginkgoblaadjes
Om kruidenpreparaten op basis van Ginkgo
te vervaardigen, worden grote hoeveelheden
blaadjes van de Ginkgo bilobaboom
gebruikt. Deze blaadjes worden geplukt op
het moment dat zij de hoogste concentratie
aan werkzame
stoffen bevatten en de oogst wordt zo snel
mogelijk verder verwerkt, zodat er zo min
mogelijk kwaliteitsverlies optreedt. In som
mige gevallen worden de blaadjes voor het
transport gedroogd. Dit gebeurt in het land
van herkomst op traditionele wijze. Kleine
vuurtjes zorgen voor een natuurlijke verwar
ming die het drogingproces versnelt. Naar
nu gebleken is, kunnen de blaadjes die het
dichtst bij het vuur liggen, besmet raken met
PAKS uit de rook.
Zijn PAKS meetbaar?
PAKS komen slechts in kleine hoeveelhe
den voor en zijn slechts met buitengewoon
gevoelige apparatuur te meten. PAKS wor
den gemeten in nanogrammen, dat zijn mil
joensten van miljoensten van een kilo.
Omdat PAKS gewoon in het milieu voorko
men krijgen mensen in Europa via voedsel
gemiddeld zo'n 200 nanogram per dag bin
nen. In sommige groenten - die gewoon op
het land besmet geraakt zijn - heeft men tot
500 nanogram per portie gevonden.
De norm die in Nederland wordt gehanteerd
is dat men maximaal 30 nanogram per dag
naar binnen zou mogen krijgen. Of men zo
weinig binnen krijgt is maar helemaal de
vraag, omdat niemand bijvoorbeeld de boe
renkool of gerookte etenswaren voor con
sumptie controleert op PAKS. Voedings
middelen die voor consumptie eerst een
bewerking ondergaan, zouden wel gecontro
leerd en gemeten kunnen worden. Dit geldt
dus ook voor ginkgoblaadjes.
Milieu, voedingsmiddelen
en supplementen
Omdat PAKS overal in het milieu voorko
men, zal de mens nooit geheel vrij kunnen
zijn van PAKS. PAKS kunnen ook door
inademing in het lichaam terecht komen, een
avondje rond het kampvuur, of in de kroeg,
of slecht geventileerde huiskamers, levert
bijvoorbeeld een behoorlijke hoeveelheid
PAKS in het lichaam op. Verpakte voe
dingsmiddelen kunnen echter wel worden
gecontroleerd op de aanwezigheid van
schadelijke stoffen. Echter voor diverse ger
ookte voedingsmiddelen zoals gerookte
paling, rookvlees, geroosterde noten, of met
noten met rooksmaak etc, heeft de Neder
landse overheid geen eisen gesteld aan de
PAKS die er in voor mogen komen.
Voor voedingssupplementen heeft de over
heid sinds kort strenge normen opgesteld,
waardoor er in dergelijke preparaten bijna
onmeetbare hoeveelheden mogen voorko
men. Binnenkort zullen in ieder geval de
voedingssupplementen vrij zijn van PAKS,
of dit ook voor de overige voedingsmiddelen
gezegd kan worden, blijft maar helemaal de
vraag.
