Macobus Revius (1586-1658)
Vermaat
GZB
Rechtspraek in de 18e ieeuw
Ook in de vakantie geopendl
tieleman
Op zun Oudurps èschreeve
Support Award
Reumafonds
in de prijzen
Ger. Gem. Dirksland
r
De wereld van de eilanden
Geboortekaartj es?
EIIHIiDErt-IIIEtJWS
mmmsm u ^^^m
m ma^^m w mmamm m wmimsm m mmmimm s. m^mim m mm^ m
Studie
Predikant
Regent
WHWEGEH RecIameborden-Autobelettering-Spandoeken-em...
Hellevoetsluis
Mercedes-Benz dealer
Rijkstraatweg 38
Hellevoetsluis
Tel (0181)-33 12 33/
33 12 32
Auto: Uitvoering:ideur
A160 ClassicMeteoorgrijs*
A160 ClassicPoolzilver*
A140Avantgarde....„Diepzeeblauw*
A170 CDI EleganceAtolblauw*
A170 CDI AvantgardeMaanzilver*
A140 ClassicMeteoorgrijs*
A140 AvantgardeMeteoorgrijs*
Cl 80 ClassicOnyxgrijs*
C180 EleganceLavazwart*
Cl 80 Sport CombiAzuritblauw*
C200 CDI ClassicBrillantzilver*
C200 CDI ClassicBrillantzilver*
C240 EleganceRobijnrood*
C220 CDI Esprit Combi AutSmaragdzwart*
E200 Avantgarde AutRobijnrood*
E240 AvantgardeBrillantzilver*
E300 TD Elegance AutSmaragdzwart*
E220 CDI Avantgarde AutSmaragdzwart*
E320 CDI Avantgarde AutLabradoritgroen*
*Metalllc
Km.
45.000 km
56.000 km
23.000 km
18.000 km
50.000 km
38.000 km
18.000 km
39.000 km
64.000 km
69.000 km
92.000 km
136.000 km
54.000 km
75.000 km
88.000 km
88.000 km
129.000 km
95.000 km
98.000 km
Bouwjr.
04-00
08-01
08-00
02-02
01-00
04-01
05-01
03-99
01-01
01-99
04-00
04-00
01-99
03-00
11-98
01-00
06-98
07-99
02-00
Van
€^tS:95a
€-24:9511
€^«:95a
€4S;95a
€-2479§a
€4d.95e
€-24;95ff
e22.95e
€^6;95a
€L24v95e
e54;95tr
€-28;950
€^2;95a
€^9;95ff
€^3:950
€-39;95&
Voor
€16.950
17.950
€16.950
22.950
€16.950
€17.950
19.950
€16.950
€21.950
€19.950
23.950
€21.950
€21.950
25.950
€19.950
29.950
27.950
30.950
35.950
Alle prijzen zijn Excl. 195
Rijklaarmaak kosten
Landelijke Zendingsdag
I Gezien de reeënoverlast 4
I aansluiting van hun percelen
i
f C. H. Zanoni,
u
Ti|dens de komende vakanrieperiode zijn de showrooms
in Melissant en Spi|kenisse dagelijks geopend. Ook onze
servicedienst staat uiteraard in deze periode voor u klaar.
keukencentrum
PAGINA 4
VRUDAG 18 JULI 2003
I
De vader van Jacobus Revius was Rijck
Reefsen. De naam Reefsen werd later in het
Latijn weergegeven. Ze werd verlatiniseerd
tot Revius. Ricardus Revius was burgemees
ter van Deventer. Hij was de gereformeerde
religie toegedaan. Zijn vrouw was Cornelia
Heynck. Ze was verwant aan de regerende
stedelijke families. Aan dit illustere echtpaar
werd in november 1586 een zoon geboren,
die men Jacobus noemde. Dit gebeurde
onder bedreigende omstandigheden. Spaan
se troepen dreigden Deventer te bezetten.
Door verraad van Leicesters officieren
gebeurde dit ook. De burgemeester week,
met zijn vrouw en zoontje van zes maanden,
uit naar Amsterdam. Waarschijnlijk is de
familie Revius daar blijven wonen. In
Amsterdam bracht Jacobus dus zijn jeugdja
ren door.
Na het nodige voorbereidend onderwijs,
ging de begaafde jongeman, nog geen acht
tien jaar oud, studeren aan de Leidse Acade
mie. Die studie ving aan op 24 juni 1604 en
betrof de vakken wijsbegeerte, want Jacobus
wilde predikant worden. Toen hij naar Lei
den ging, was zijn vader reeds overleden. In
dankbare nagedachtenis aan haar vroegere
burgemeester, voteerde de stad Deventer,
die in 1591 door prins Maurits heroverd was,
jaarlijks 200 Carolus guldens als financiële
bijdrage in de studiekosten. Met de bepaling
erbij, dat Reviuis te zijner tijd, predikant in
Deventer zou worden. In Leiden doceerde
Gomaris en sinds 1603 ook de remonstrant
se Arminius. Hoewel de ernstige leerge
schillen tussen Gomaris en Arminius nog
niet aan de orde waren, had Gomaris toch
reeds zijn bedenkingen tegen zijn ambtge
noot. Revius koos beslist de zijde van
Gomaris. In hem had hij een vriend, die hem
voorging in de 'antiqua et purior theologica'
(oud en zuivere theologie).
Na drie jaar Leiden, ging Revius op 16 juni
1607 naar Franeker, om daar verder te stude
ren. Aan de Universiteit van Franeker
doceerde in die tijd de beroemde Drusius,
die als exegeet en taalkundige zijn tijd ver
vooruit was. Bij hem bekwaamde Revius
zich in de Semitische talen. Hij leerder er
grondig Hebreeuws, wat hem later zeer te
pas zou komen. In de jaren 1610-1612 was
Revius in Franrijk op studiereis. Op de
Hugenootse scholen in Saumur, Montauban
en Orleans, vermeerderde hij zijn kennis.
Zijn verblijf in Frankrijk omschreef hij later
als zeer genoeglijk.
In 1612 kwam hij terug in zijn geboortestad.
Hij proponeerde en stelde zich overeenkom
stig de door de Magistraat gestelde voor
waarde, voor Deventer beroepbaar. Omdat
op dat moment in Deventer geen vacature
was, diende hij korte tijd de kleine gemeen
ten van Zeddam en Aalten/Winterswijk. In
1614 was het echter zover. Deventer beriep
hem en Revius werd predikant van de stad
Deventer. Hij zou daar zevenentwintig jaar
staan. Een vermoeiende bezigheid! Ds.
Revius kon zich staande houden en mocht
door de genade van God in Deventer vrucht
bare en gezegende jaren hebben. Hij heeft er
op velerlei gebied goed werk verricht... Op
8 oktober 1615 maakte hij met Christina
Augustinus een feestelijke dag mee, toen zij
trouwden.
Revius mocht vader van negen kinderen
worden. Maar de oudervreugde maakte vele
malen plaats voor intens verdriet. De dood
nam zeven kinderen op jonge leeftijd weg.
Slecht één dochter zou zijn begrafenis in
Leiden bijwonen, de overige acht heeft
Revius zelf moeten begraven, evenals zijn
eerste vrouw. Hij mocht kracht van God ont
vangen, om ook onder verdrietige omstan
digheden zijn werk te doen.
In Deventer kwam Revius in conflict met
zijn collega Assuerus Matthesius, een felle
Remonstrant. Revius rustte niet tot zijn
tegenstander als predikant werd afgezet.
Revius heeft ook meegewerkt aan de tot
standkoming van de Statenvertaling, waar
toe de Nationale Synode van Dordrecht
(1618-1619) besloot.
Hij was een van de 'oversieners' (revisoren)
van het Oude Testament (1629-1634). Hij
heeft daar zeer belangrijk werk verricht, wat
vooral te danken was aan zijn grondige ken
nis van het Hebreeuws en Nederlands. Vele
maanden verbleef hij ervoor in Leiden. Ds.
Bogerman verleende hem logies.
Ook aan kerkelijke vergaderingen nam
Revius deel. Zo was hij in 1619 voorzitter
van de Particuliere Synode van Overijssel.
In datzelfde jaar beriep men hem in Leiden,
maar de kerkenraad van Deventer liet hem
niet gaan. Op velerlei terrein is Revius actief
geweest. In de oprichting in Deventer van de
Illustere School (Gymnasium) had hij een
groot aandeel. Hij moest er voor zorgen, dat
de aan te trekken leraren van die school, van
remonstrantse smetten vrij waren. Hij klaar
de deze klus wonder wel. Het Gymnasium
kon op 16 februari 1630 feestelijk worden
geopend.
In augustus 1641 kreeg Revius ander werk.
Hij werd toen benoemd tot regent van het
'Collegium Theologicura' in Leiden. Door
de Heren Staten van Holland in 1591
gesticht, werd het meestal genoemd het 'Sta
te-College'. Het was een internaat dat bij de
Universiteit van Leiden behoorde. Daar kon
den een dertigtal beursstudenten goede lei
ding en verzorging genieten op kosten van
de Staten van Holland. De huidige regent, de
bekende Festes Hommius, was te oud
geworden om zijn taak naar behoren te ver
vullen. Er heerste onder hen grote wanorde
en onrust. Als opvolger van Hommius
benoemden de Staten van Holland ds.- Revi
us. Na veel aarzelingen en biddend overleg,
nam Revius de,benoeming aan. Hoe zwaar
het de kerkenraad van Deventer ook viel,
men moest hem laten gaan. In januari 1642
vertrok hij met zijn vrouw en twee kinderen
naar Leiden.
Regent van een internaat zijn, was heel wat
anders dan predikant van een stad zijn. De
status van regent was gelijkwaardig aan die
van professor. Revius hield dan ook op 7
januari 1642 een inaugurele rede. Naast zijn
salaris van f. 1200,- per jaar kreeg hij f. 30,-
voor de aanschaf van een toga. In 1643 pro
moveerde hij tot doctor in de theologie. De
taak van regent was veelomvattend. Hij
moest leiding geven aan de studenten; orden
en rust bewaren; toezien dat zij ernst met
hun studie maakten. Gingen zij wel trouw
naar de kerk en gedroegen zij zich correct bij
de maaltijden? Revius gaf ook zelf !es o.a.
over de praktijk van de godzaligheid. Dit en
nog zoveel meer, maakte de taak van ret^ent
zwaar. Ook werd Revius als spoedig
benoemd tot ouderling.
Revius werd bijgestaan door een sub-regent.
In dit geval was dat dr. Heereboord. Een kok
kookte voor de studenten. Tussen Revius en
Heereboord ontstond al spoedig een gespan
nen verhouding. Deze sub-regent was name
lijk een aanhanger van Descartes, een Fran
se filosoof, die jarenlang in ons land vertoef
de en zich later Cartesius noemden. Deze
wijsgeer leerde, dat de menselijke rede
(ratio), de bron is van onze kennis. Alles wat
zich buiten het innerlijk zijn bevindt is
onzeker, hemel, aarde, hand en voet. Carte
sius twijfelde aan alles. Eén ding kon hij niet
betwijfelen, namelijk, dat hij twijfelde. Hier
uit trok hij zijn beroemde conclusie: 'Cogito
erg sum'; 'Ik denk dus ben ik'. De rede van
de mens is beslissend. Om te geloven moet
ik eerste begrijpen. Cartesius kan de vader
genoemd worden van het rationalisme, dat
op de theologie van de 17e en 18e eeuw zijn
stempel heeft gedrukt. "Het ging om de
vraag; moet de kerk zich alleen gronden op
het gezag van Gods geopenbaarde gehei
menis, dat den wijzen en verstandigen ver
borgen blijft, of ook op het gezag der men
selijke wijsheid, die dwaasheid is bij God?"
Maar wie alleen gelooft wat hij begrijpen
kan, heeft geen oog voor het onbegrepen
wonder van Gods genade in Jezus Christus;
voor die vrede, die alle verstand te boven
gaat.
Evenals Voetius is ook Revius met kracht
tegen het cartesianisme opgetreden. Cartesi
us beklaagde zich daarover bij de curatoren
van de Universiteit van Leiden. Door toe
doen van Heereboord ging een voorgeno
men benoeming van Revius tot hoogleraar
in het Hebreeuws, niet door. Van zijn kant
gaf Revius twee geschriften uit tegen de leer
van Cartesius. Dit alles verscherpte de
tegenstelling tussen regent en sub-regent
zodanis, dat het Curatorium, om de ontstane
onrust terug te dringen, aan Revius het zwij
gen oplegde. Wellicht heeft de felheid waar
mee Revius het cartesianisme bestreed,
daartoe meegewerkt. De toon die hij daarbij
aansloeg was soms onnodig kwetsend en
verwekte weerstand. Het besluit van de
curatoren kon niet verhinderen, dat Revius
nog tal van polemische geschriften liet ver
schijnen. Hij heeft aan de bestrijding van
Cartesius en zijn aanhangers zeven ge
schriften gewijd.
Niettegenstaande deze_ perikelen heeft Revi
us de functie van regent tot aan zijn dood
vervuld. Toen Heereboord ontslag nam en
ds. Ubbenius hem opvolgde keerde het getij.
De samenwerking met de nieuwe sub-regent
was uitstekend en de zo nodige rust werd
hersteld. Toen hij nog maar kort in Leiden
was, in het jaar 1643, overleed zijn vrouw.
Later hertrouwde hij met Anna Burtens.
B.
H.H.
Jaeren èlee hoeorende ik un tante van mun
un vurhael vurtelle, oover un vrouwe die
èstoole hao, in hoe of hut ur mit de rechts
praek in de uutvoerieng van hut vonnis ur in
de 18e ieeuw nae toe gieng. Noe dat was dan
in de 18e ieeuw wel aors èreegeld as teegen-
woordug, zoeoas uut hut volgende vurhael-
tie zal blieke. Macheltie, un vrouwtje van 28
jaer oud. in ètrouwd mit Dirk Janszeune.
Saeme hao ze un dochtertie van 3 jaer.
Ondanks dat Dirk van dun vroegen ochtend
toet dun laeten aevund an hut weark was bie
un zeilmaeker, in Macheltie as vurstelnaois-
ter dur aok nog wat bie dee vurdiene was in
bleef hut toch un aermmoedug boeltie bie
die twiee. Ondanks dat Macheltie wist wat
de gevolgen zouwe weeze wannéér ze dur
eige zou vurgriepe an de spillen van un aor.
Hao ze op in zeekeren dag dur eige vanwee-
ge dun aeremoewe in dien tied toch vurgree-
pe an un aor zun eigendommen. Hierbie wier
Macheltie dan aok op hieeterdaed betrapt,
èarresteerd in opèsloote in de cel onger hut
Gemieentehuus. Naedat ze bekend hao, (ze
kon niejt aors want hut was un hieeterdaed-
je) was hut wachten op de Baljuw om nae un
proces un uutspraek te doewen oover hut
voorval. Op weunsdag 7 september 1750
kwam de Baljuw mit zun gevolg naer hut
Gemieentehuus. Achter gesloote deuren
wier hut vonnis uut èsprooke.
Om twelf uure wier an de boode opdracht
ègeeve om naer de kerktooren te góón, want
om dien tied wier deur de schoolmeester (die
deed dit om dur oak nog wat bie te vurdie-
nen) de gróote klokke èluud. Wanneer hie
dan uutèluud was most hie hut klokkie van
hut Gemieentehuus luuje, dat betekende dat
ur un openbaere rechtzitting zouw beginne
zoeodat degeenen die dat wouwe, konne
komme kieke in luustere naer de uutspraek
van hut vonnis oover de diefstal die Machel
tie op dur geweeten hao.
Onger hut luujen van hut klokkie wier
Macheltie deur twiee dienders in de rechtza-
ele binnen èbrocht. De Baljuw neemt zun
steek of, in begint uut naem van de hoage-
ooverheid hut vonnis voor te leezen,
"vuufuntwintug gieeselslaegen in un vur-
banning voor vuufuntwintug jaer uut de
ambachtshieerlukheid" is de uutspraek wat
dan oak onmiddelluk wier voltrekke. De
twiee dienders brochte Macheltie naer de
gieeselpaele die voor hut Gemieentehuus
stêöt Macheltie woordt gedêêlteluk ontk-
lieed in an de gieeselpaele vast ëbonge,om
vurvolgens deur de Beul ègieeseld te woor-
en. Nae de vuufuntwintugste klap mit hut
gieeseltuug riep de Baljuw, die dun tel bie
èhouwe hao, "stop "zoeo was hut wel
genoeg. An de uutdrukking op dur gezicht
kon je zieje dat ze hut niejt brieed hao, mar
ze held gêên kik égeeve.
Hiernae most Macheltie voor de Bajuw
kniele in kreeg ze de waerschoewieng om
noeojt méér an un aor zun eigendommen te
zitten.
De chirurchijn, die oak anweezug was bie
hut voltrekken van hut vonnis, om nae de
gieeselieng de rik van de vuroeordieelde mit
zalve in te smaeren, kon toe zun weark göo
doewe (toch nog un beetje meanslievend
held om de piene te vurzochten). Hiernae
wier Macheltie wêêr naer de cel onger hut
Gemieentehuus vromme èbrogt, om
ofscheid van dur veint in dochtertie te nee-
men. leerder al hao Macheltie de Baljuw
èsmeekt om nog un nachie tuus bie dur huus-
genoeoten deur te magge briengen. Mar dit
vurzoek wier deur de Baljuw ofèweeze.
Zoeo wier Macheltie deur un diender dun
zelfden dag om un uure of vuufve buuten de
ambachtshieerlukheid èbrocht. Mit as leste
waerschoewieng dat ze niejt most prebeere
om stilletjes vromme te kommen naer dur
huus, want wannéér dit op èmerkt zou woore
zou hut ur zeeker niejt best voor dur uutzie-
je. Ze kreeg nog wat geld raee om wat eeten
te kunne koapen in voor de rest wier hut
vrouwtje mit dur zieere rik an dur lot oover
èlaete. In most ze mar zieje dat ze hier of
dêér onger dek kon komme bie un boer as
stoepmeid.
De Baljuw mit zun diender in de Beul hao
nae ofloap dur eige tegoewd èdae an un paer
flessen wien. In as beloeonieng voor de mee-
dewearkieng an de rechtspraek in de uutvoe
rieng van hut vonnis kreege ze un gouwe
dukaot, in zoeo eindugde de rechtzaek in de
18e ieeuw.
Degeenen die dur eige noe vurgriepe an un
aor zun goewd kunne van gelok spreeke dat
ze noe in de 21e ieeuw Ieeve,want die die
noe èpakt woore voor un wienkeldiefstal of
Rekla"*® Julianaweg 84c-3248 AN-Melissant Tel.: 0187-487557 Mobiel: 0626-368 886
Het Reumafonds heeft een prijs gewonnen
voor het project 'Support Award', een
onderscheiding voor collegialiteit en inle
vingsvermogen ten opzichte van een collega
met reuma. Farmaceutisch bedrijf MSD
reikte de 'Making-the-Case-against-
Arthrits-Award'(MCAA) uit tijdens het
internationale congres van de European
League Against Rheumatism (EULAR) in
Lissabon. Het fonds ontving de prijs met een
bedrag van 1000 dollar voor het beste pro
ject in de categorie Economie Impact.
De MCAA is in het leven geroepen om pro
jecten gericht op het verbeteren van het wel
zijn van reumapatiënten en hun omgeving,
onder de aandacht te brengen en te belonen.
Het Reumafonds ervaart de onderscheiding
als een
stimulans om de boodschap van de Support
Award verder uit te dragen.
Rineke Rust, hoofd PR Communicatie
van het fonds licht toe: "Meer dan anderhalf
miljoen mensen in Nederland hebben een
chronische vorm van reuma. Pijn en beper
kingen maken werken vaak moeilijk, zo niet
onmogelijk. Het is van sociaal, maatschap
pelijk en economisch belang dat werkkracht,
vakkennis en ervaring van deze groep men
sen niet verloren gaan".
Mensen met reuma willen zelf vaak zo lang
mogelijk blijven werken. Dankzij hun eigen
motivatie en doorzettingsvermogen komen
ze vaak een heel eind. Maar begrip en hulp
van coUegas, werkgever, arbo-arts of
jobcoach zijn meestal onmisbaar. De Sup-
iets van dien aerd, komme dur meestal wel
mit un geld boewte in ofun schrobeering
van of. Wat ze vroeger mit je deeje was
nutuurluk oak niejt goewd te praeten, mar
teegenwoordug komme de wienkeldieven
dur wel earg makkeluk van of, bie un dief
stal. Hoaguut kriege ze teegen woordug un
schrobbeereng of in eargste geval un geld
boewte
Want ja, in 1854 wiere de liefstraffen zoeo
as bievoorbeeld de geseling ofèschaft
Hellevoetsluus zeumer 2003
De groewten van
Job van Klaos van Job Padmos
in Gerda van Koos van Gurp.
Op donderdag 7 augustus wordt weer de jaarlijkse
zendingsdag van de Gereformeerde'Zendingsbond
gehouden. Een vijftal sprekers hoopt in te gaan op
het thema 'Veelkleurig getuigen'.
Op die dag wordt ook door zendingswerkers infor
matie te geven over hun werk. Verder is er samen
zang, een kinderverhaal en zijn er aparte program
ma's voor kinderen en tieners. De dag wordt
gehouden op een tenein langs de Arnhemse
Bovenweg in Driebergen. Inlichtingen; 0343
512444.
In tegenstelling tot wat bij de predikbeurten ver
meld staat hoopt a.s. zondag 20 juli om 10.00 en
18.00 uur ds. P. Blok voor te gaan.
port Award is de onderscheiding voor deze belang
rijke vorm van collegialiteit. Hiermee geeft het
fonds een positief signaal af naar werknemers,
werkgevers, arbo-diensten en overheid.
In 2002 meldden ruim 85 'Support Teams' zich aan
voor de eerste Support Award. Boven verwachting,
want uit angst voor onbegrip praat men over het
algemeen niet zo makkelijk over de ziekte. De ver
halen waren stuk voor
stuk krachtig, aangrijpend en inspirerend. En
afkomstig uit het hele land, vele arbeidssectoren,
functieniveaus en leeftijden.
Ook dit jaar reikt het Reumafonds de Support
Award uit. Dit gebeurt op 8 december tijdens het
landelijk debat over Arbeid en handicap. Dit debat
is een initiatief van het Nationaal Comité 2003. Het
wordt georganiseerd in het kader van het Europees
Jaar voor mensen met een handicap.
f in de polder en op de erven willen wij J
f de eigenaren bij deze vragen om j
aan onze bestaande jachtpercelen
in de Springert-Gorsje tegen 35 euro
f per Ha. per jaar.
Regulering van het reewild is noodzakelijk.
4 Comb. Jacht- en Wildbeheer I
4 'Het West-Nieuwland' sinds 1958
4 p.a. Laan van Nieuw Oosteinde 130a J
I 2274 EL VOORBURG
GRAFMONUMENTEN
STILSTAAN BIJ HET LEVEN,
MET EEN IMPOSANT EN
DUURZAAM OBJECT DAT
DE GEDACHTE AAN
IEMAND VASTHOUDT
ZO'N GRAFMONUMENT KIES
JE MET ZORG EN AANDACHT
BIJ MENSEN MET ERVARING.
BIJ
TIMMERMAN NATUURSTEEN
WIJ HELPEN U,
TIMMERMAN NATUURSTEEN
NIEUWERKERK,
VIERBANNENSTRAAT 1,0111 641798
ROTTERDAM.
WALENBURGERWEG 83, 010 4660368/4663161
NWE. GROOSWIJKSEWEG 66B. 010 4136910
WWW,TIMMERMAN-NATIJURSTEEN,NL
Bij ons heeft u een ruime keus en natuurlijk
uitstekende sersdce! t
Gebr. de Waal Drukkerij
Sommelsdijk
(0187) 47 10 20
MELISSANT
Binnenweg 7a
Tel. 0187-602555
SPIJKENISSE
Theemsweg 13
Tel 0181-622122
Geopend: di. t/m vr. 09.00-17,00, zat. 09.30-16.00. Ma. gesloten.
Koopavond: Melissant vrijdag, Spijkenisse donderdag (van 18.30-21.00)
INTERNET: WVv-W, TIELEMAN, NL
Keukencentrum Tieleman: al 40 ;aar uu; beste 'hulp' in de keuken
In het Eilanden-Nieuws leest u alles over de regionale gebeurtenissen en
hun achtergronden. Wordt ook abonnee, en geniet mee.
