Waar haal je de
onderwerpen vandaan?
PREDIKBEURTEN
Kohlbrugge
en zijn vrienden
Groene energie
Verzamelbeurs
in 'De Staver'
EiuunDsi-niEuwa
EIIAIIDEII-tllEUWS
Nacht van Gebed ook
op Goeree-Overflakkee
Verkoping Geref
Gem. Ouddorp
Zondag weer jeugdkerk
Plantenexcursie
in de Westduinen
Jannle Looij
in Flakkeecialiteiten
Een corvee?
Een breed-gelezen blad
Geen beperkingen?
Brede oriëntatie vooraf
W. H. Velema
Zondag 18 mei 2003
Reacties
Fiets
Het IVN afdeling Goeree Overflak-
kee, VVV Ouddorp en het Zuid-Hol
lands Landschap organiseren op
zaterdag 24 mei en 7 juni om 14.00
uur een wandelexcursie door de West
duinen, een uitgestrekt natuurgebied
ten westen van Ouddorp. De natuur-
gids laat u de mooiste plekjes zien. U
gaat ook door de knieën om allerlei
andere kleine plantensoorten te
bewonderen.
Kringloopmarkt Doopsg. Gemeente
PAGINA 2
VRUDAG 16 MEI 2003
Dat vroeg een vriend mij onlangs in een
gesprek over de rubriek Etiiiek in Eilanden-
Nieuws. Hij wist dat ik sinds enkele jaren
daarin elke week een artikel schrijf. Hij vond
dat een hele opgaaf, om niet te zeggen een
corvee.
Nu ben ik gewend aan vaste verplichtingen
per week. Ook nu maak ik elke week een
nieuwe preek. Het stuit met tegen de borst
om steeds met oude kost naar de gemeenten
toe te gaan. Bovendien mag een predikant -
als hij met Gods hulp een preek voorbereidt
- zelf de eerste zijn die er de zegen van ont
vangt. Zo heb ik het de studenten vele jaren
voorgehouden op de colleges predikkunde.
Zo heb ik het zelf ook ondervonden - hoe
wel niet altijd. Dat zou te hoog gegrepen
zijn voor een predikant. Hij moet ook wel
eens de preekstoel op zonder dat de tekst in
zijn volle diepte en geestelijke strekking
voor hem is opengevallen. ledere predikant
zal dat moeten erkennen. Maar toch - wat
een zegen voor een dominee als hij zelf de
eerste zegen mag ontvangen bij het maken
van een preek.
Ik gebruik deze overweging als inleiding tot
de gedachte dat ik mijn leven lang gewend ben
aan vaste verplichtingen per week. Dat lijkt
sommige mensen een last, een zware taak. Dat
hoeft echter niet het geval te zijn. Zeker niet,
als je biddend de voorbereiding en de uitvoe
ring van je taken oppakt. Dit laatste mag toch
zeker van een dominee verwacht worden. Ik
voel mij, hoewel ik dertig jaar hoogleraar
mocht zijn, toch altijd nog in de eerste plaats
dominee. Daarom vind ik het ook een genoe
gen om zondags door kerkenraads- en
gemeenteleden zo aangesproken te worden.
Maar nu de wekelijkse rubriek in Eilanden-
Nieuws. Tot mijn verbazing blijkt mij bij
mijn reizen door het land ~- overigens het
laatste jaar niet meer zo ver buiten Apel
doorn - dat Eilanden-Nieuws ook buiten
Flakkee gelezen wordt. Dat doet met goed,
niet alleen omdat uitgever en redactie er baat
bij hebben; vooral wel omdat Flakkeeënaars
waarheen ze ook uitzwerven, met hun
geboortegrond verbonden blijven. Daar lig
gen hun wortels denk ik dan.
Tegenwoordig moet je zeggen: hun roots.
Trouwens, het is mij duideUjk geworden in
deze jaren dat ook mensen die weliswaar
niet op Flakkee geboren zijn maar er lang
gewoond en gewerkt hebben. Eilanden-
Nieuws lezen.
Dit was wel een wat lange inleiding tot de
vraag: Waar haal je de onderwerpen van
daan? Het moge duidelijk zijn dat ik de
week begin met de gedachte dat ik vóór
zaterdag een artikel moet schrijven voor
vrijdag over een week. Ik begin de week,
wetend dat aan het eind ervan een artikel
klaar moet zijn voor inzending. Dan geeft
het niet of ik dat dinsdag of donderdag
schrijf, als het zaterdags maar gepost kan
worden. In uitzonderlijke situaties kan het
ook nog midden in de volgende week. Dat
komt echter - gelukkig voor de redactie en
mij - niet vaak voor.
Vooropgesteld zij dat ik van de redactie een
ruim veld voor de keus van onderwerpen heb
toegewezen gekregen. Oplettende lezers
hebben dat al wel geconstateerd. Het gaat
meestal over iets uit de ethiek, maar ook wel
over het pastoraat. Ik mag zeggen: alles wat
zich op het brede veld van de samenleving
afspeelt.
Bij het lezen van kranten of het volgen van
nieuwsuitzendingen via radio of televisie, of
bij het luisteren naar wat men noemt opinië
rende programma's, ben ik altijd alert of er
iets voor 'mijn' rubriek bij zit. Soms zie ik
het onderwerp zo maar op me afkomen. Dan
weer leg ik enkele kranten opzij. Later kijkt
daar nog eens in. Soms leg ik verschillende
kranten naast elkaar, vooral kranten van wat
verschillende kleur.
De lezer heeft gemerkt dat ik graag mijn
bronnen noem. Aan weinig dingen heb ik
zo'n hekel als aan geklets, vage geruchten en
niet-verifieerbare feiten, die halve leugens
zijn. Je kunt niet voor de helft liegen. Halve
leugens worden hele leugens. Daarom
noemt ik graag mijn bronnen. U kunt het
daar en daar nalezen of nakijken.
En dan is er elke week wel een onderwerp
dat zich aan mijn zoekende of speurende
geest voordoet. Ik hoop dat er heel wat lezers
zijn die wat ik nu ga schrijven, ook uit hun
eigen leven kennen. Ik bid aan het begin van
een week om een goed onderwerp; in het
verlengde daarvan dan ook om een goed arti
kel.
Het is voor mij net als bij een preek. De tekst
moetje gegeven worden. Dat gaat niet buiten
je eigen verantwoordelijkheid om. Die zou ik
in dit geval 'je eigen zoekactiviteit' willen
noemen. Toch ervaar ik in beide gevallen dat
ik op iets attent gemaakt word, of bij iets stil
gehouden word, zodat ik weet; dat is het
onderwerp voor deze week; zoals ik het ook
bij de tekstkeus ervaar: dat is de tekst voor
zondag. Wat staat mij bij het zoeken naar een
onderwerp voor ogen? Drie dingen:
Allereerst verscheidenheid: Niet steeds het
zelfde thema. Daar worden de lezers moe
van. Ze krijgen er ook genoeg van. Er moet
afwisseling in de keus van de onderwerpen
zitten.
Vervolgens: het onderwerp moet ter zake
zijn: U kunt ook zeggen: actueel. Het gaat
mij echter niet om het belang van het thema
voor de lezer in zijn of haar situatie. Ik besef
heel goed dat ik niet elke week iedere lezer
van welke leeftijd ook, iets kan meegeven.
Toch hoop ik dat ook jongeren van tijd tot
tijd iets hebben aan deze artikelen. Soms
denk ik als ik de laatste regels heb geschre
ven, misschien kan dit artikele dienst doen
bij een les maatschappijleer of waarbij dan
ook, op een middelbare school.
Er is nog een derde doelstelling. Dat is het
besproken thema te belichten vanuit een
gezichtspunt waaraan veel lezers niet
gedacht hebben. Ik zeg niet: een geheel
nieuw aspect openen. Dat zou wel erg pre
tentieus zijn. Maar wel een gezichtspunt
waarvan de lezer zegt: Hé, dat zit er ook aan;
of: Zo kun je het ook bekijken.
Als schrijver besef ik dat ik een thema nooit
all-round kan behandelen. Ik geef maar
enkele gezichtspunten of overwegingen, in
de hoop dat de lezers die de moeite waard
vinden. Dat zij of hij er iets aan heeft voor
eigen meningsvorming of voor gesprekken
met anderen.
Ik schrijf vanuit de kerk, maar niet alleen
voor kerkmensen. Ik weet dat het lezerspu
bliek gevarieerd is. Graag zou ik iedereen
iets ter overweging willen meegeven. En dan
vooral iets dat voor het leven waardevol is.
U kunt ook zeggen: iets substantieels. Ik
besef dat niet iedereen het altijd met mij eens
zal zijn. Toch hoop ik dat wie met mij van
mening verschilt, in een artikel iets vindt dat
het overwegen waard is.
Met het oog op deze rubriek lees ik nogal
wat en dat niet enkel of specifiek theolo
gisch. Vanaf mijn eerste jaar studie theolo
gie in Leiden heb ik getracht me breed te
oriënteren. Dat is mij mijn leven lang bijge
bleven.
De conclusie mag duidelijk zijn: ik vind het
geen zware opgave elke week een artikel
voor Eilanden-Nieuws te schrijven. Integen
deel, ik vind het een genoegen en heb er ple
zier in.
Vooral door de afwisseling van onderwer
pen en de daarvoor brede oriëntering, 't
Gaat echter niet om mijn plezier in het
schrijven, maar om de dienst die ik aan de
lezer bewijs.
Nu ik toch wat persoonlijk schrijf vraagt
iemand zich misschien wel af: Hoe lang
doet die man over het schrijven van een arti
kel? Wel, als ik het onderwerp gekozen heb,
ga ik graag even een paar boodschappen
doen om al fietsend na te denken over wat ik
zal schrijven. Wees gerust, ik ben dan geen
gevaar op de weg en het boodschappenlijst
je wordt afgewerkt. Dit alles is het voor
werk, waarvan ik de tijd niet kan inschatten.
Thuisgekomen heb ik - meestal - het artikel
binnen anderhalf uur op papier staan. Dat
geeft elke week weer een blij en dankbaar
gevoel.
OUDDORP - Herv. Gem. Dorpskerk: 9.30
en 18.30 uur ds. R. Veldman, v.m. voor
bereiding Heihg Avondmaal en nam. na-
betrachting Heilig Avondmaal. Eben-
Haëzer: 9.30 uur geen diëtist en 18.30
uur ds. G. Meuleman, nabetrachting
Heilig Avondmaal. Woensdag 21 mei,
Dorpskerk: 19.30 uur ds. J. H. C. Olie,
Spijk - Ger. Gem. 9.30 uur leesdienst en
18.30 uur ds. E. Hakvoort - Ger. Kerk
10.00 uur ds. J. C. van Westenbrugge en
18.30 uur ds. J. Hohslag - Doopsgezin
de Gem. 9.30 en 18.30 uur ds. J. Smink,
nam. welkomstdienst.
GOEDEREEDE - Herv. Gem. 9.00 en
10.45 uur ds. J. W. van Estrik en 18.30
uur ds. C. Gielen.
STELLENDAM - Herv. Gem. 10.00 uur
kand. J. Prins, Sint Amialand en 18.00
uur ds. L. D. Burger, Waddinxveen -
Ger. Kerk 10.00 uur de heer C. B. van
Beek en 18.00 uur ds. H. Mast.
MELISSANT - Herv. Gem. 10.00 uur dr.
chr. streelïblad op gereformeerde grondslag
voor de zuid-hollandse en zeeuwse eilanden
is een uitgave van Uitgeversmaat
schappij Eilanden Nieuws BV
Verschijning: dinsdag- en vrijdagavond
Tel. (0187)471020
Fax (0187)48 37 36
Postbus 8, 3240 AA Middelharnls
Langeweg 13, Sommelsdijk
ADVERTENTIES EN ADMINISTRATIE:
tel.(0187)47 1020
e-mall: Algemeen@gebr-dewaal.com
(onder vermelding van 'adv' of 'adm')
tarief per mm 0.27:
contracttarieven op aanvraag
sluitingstermijn zakelijke advertenties:
maandag en donderdag 14.00 uur
slultingstermijn overlijdensberichten:
dinsdag en vrijdag 8.30 uur
voor foutief geplaatste advertenties als
gevolg van onduidelijke advertentie-
opdrachten of telefonisch opgegeven
advertenties kan de uitgeverij niet
aansprakelijk worden gesteld.
Advertentie-acquisitie:
A, J. van der Velden,
06-50448359
REDACTIE:
hoofdredacteur: J. Villerius,
tel. (0187)47 10 22.
privé (0187) 60 14 40
e-mail: J.ViIIerius@gebr-dewaal.com
Plaatsing van ingezonden berichten kan
zonder opgaaf van redenen worden gewei
gerd.
ABONNEMENTEN:
Per kwartaal 9,25.
Per jaar €35.00.
Abonnementen zijn bij vooruitbetaling
en worden automatisch verlengd.
Opzeggingen schriftelijk
vóór 30 november.
Wijzigingen graag twee weken voor
deze ingaan doorgeven.
REKENINGNUMMERS:
postbank 167930
rabobank Middelharnls 342001108
T. E. van Spanje en 18.00 uur ds. C. M.
Visser, Boven-Hardinxveld - Ger.
Gem. 10.00 en 18.00 uur leesdienst -
Ger. Kerk 9.30 en 17.00 uur ds. K.
Meijer - Ger. Gem. in Ned. 10.00 en
18.00 uur leesdienst.
DIRKSLAND - Herv. Gem. 10.00 uur ds.
G, van Heijeren, Kierden, aansluitend
kennismaking in 'Onder de Wiek' en
18.00 uur ds. J. het Lam, Wezep - Ger.
Gem. 10.00 en 18.00 uur ds. A. A. Brug
ge, v.m. bed. H.A. en nam. dankz. H.A.
HERKINGEN - Herv. Gem. 10.00 uur ds.
A. van Wijk, voorbereiding Heilig Avond
maal en 18.00 uur ds. J. W. van Estrik,
Goedereede - Ger. Gem. 14.30 uur ds.
A. A. Brugge en 18.00 uur leesdienst.
SOMMELSDUK - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. W. van Weelden, Oud-Alblas en
18.00 uur ds. G. C. Kunz. - Lukaskapel
HDG 10.15 uur ds. A. P. Voets en 15.30
uur ds. G. C. Kunz, samenzangdienst -
Rem. Ger. Gem. 10.00 uur mevr. E. van
Dunné-de BijU Nachenius Herv. 'Exo
dus' Gem. 10.00 uur Jeugddienst met
Theo van Teylingen - CAMA Christen
gemeente, het Prieel, 10.00 uur F.
Ouweneel.
MIDDELHARNIS - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. C. Gielen, voorbereiding Heilig
Avondmaal en 18.00 uur ds. A. P. Voets
- Chr. Ger. Kerk 9.30 uur leesdienst en
18.30 uur ds. J. M. J. Kieviet - Ger.
Gem. 9.30 en 18.00 uur ds. J. karels -
Ger. Kerk 9.30 uur bed. H.A. en 17.00
uur ds. L. J. Lingen - Ger. Kerk (Vrij
gemaakt) 9.30 uur en 16.45 uur ds. B.
Gratz.
NIEUWE TONGE - Herv. Gem. 9.30 uur
ds. A. Belder, voorbereiding Heihg
Avondmaal en 18.00 uur ds. E. Mijnheer
- Ger. Gem. 10.00 en 18.00 uur lees
dienst.
OUDE TONGE - Herv. Gem. 10.00 uur ds.
W. L. Smelt, Stellendam en 18.00 uur
kand. E. Gouda, Groot-Ammers - Ger.
Gem. 10.00 en 18.00 uur leesdienst -
Evangelie Gemeente Bérea, gebouw
'De Bron' 10.00 uur dienst.
STAD aan 't HARINGVLIET'- Herv.
Gem. 10.00 uur kand. B. Jongeneel,
Ederveen en 18.00 uur ds. H. A. Samsom
Ger. Gem. 10.00 en 18.00 uur leesdienst
- Ger. Kerk 10.00 en 18.00 uur ds. G.
den Hartogh, Krimpen a.d. IJssel.
DEN BOMMEL - Herv. Gem. 10.00 en
18.00 uur ds. P. van Duijvenboden, v.m,
bediening Heilig Avondmaal en nam.
dankzegging Heilig Avondmaal - Ger.
Kerk 10.00 uur de heer K. Baas en 18.00
uur ds. A. J. Krol.
OOLTGENSPLAAT - Herv. Gem. 9.30
uur Mr. J. Kooy, Barendrecht en 18.00
uur dr. T. E. van Spanje - Ger. Gem.
9.30 en 18.00 uur leesdienst - Ger. Kerk
9.30 uur ds. De Moor en 18.00 uur drs.
Becker
LANGSTRAAT - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. L. D. Burger, Waddinxveen.
Omdat de voorgaande verzamelbeurzen een
groot succes bleken te zijn wordt er weer een
dergelijk beurs georganiseerd. Op zaterdag
24 mei - in een zaal van Sportcomplex 'De
Staver' in Middelharnls - zijn er stands van
o.a. postzegesl, munten, stropdassen, tele
foonkaarten, klein antiek, enz.
De beurs is geopen van 10.00 tot 16.00 uur.
De toegang is gratis.
Voor de vijftiende maal wordt in ver
schillende plaatsen in België en
Nederland een 'Nacht van Gebed'
georganiseerd, dit jaar is dit in dé
nacht van vrijdag 13 op zaterdag 14
juni. Op Goeree-Overflakkee wordt
ook deelgenomen aan deze gebedsac
tie en wel in de plaatsen Middelharnls
en Ouddorp.
De 'Nacht van Gebed' is een initiatief van de
stichting Open Doors, die zich wereldwijd
inzet voor ondersteuning van christenen in
landen waar sprake is van verdrukking of
vervolging. In ruim vijftig landen ervaren
christenen discriminatie, vervolging, gevan
genschap, tekort aan lectuur, enz.
De bedoeling van deze Nach is dat men zich
in gebed inzet voor geloofsgenoten, die véle
nachten moeten doorbrengen in gevangenis
sen of politiecellen. In 2002 deden 3.000
mensen op 203 plaatsen mee.
Dit jaar gaan op 250 plaatsen vierduizend
mensen van verschillende kerkelijke achter
grond samen de nacht biddend doorbrengen.
Na een algemene inleiding worden, in korte
gebedsrondes, videoprogramma's vertoond,
afgewisseld met tijden voor gebed en pau
zes. De videobeelden gaan over landen waar
christenen om hun geloof worden vervolgd
of verdrukt.
Enkele reacties van deelnemers aan vorige
gebedsnachten: "We hebben bewondering
voor de Lijdende Kerk. Zouden we zelf ook
stand houden? Er gaat een wereld voor me
open. Ik ben blij dat ik de hele nacht geble
ven ben. Slechts één probleem: de nacht was
te kort!"
De organisatoren hopen dat uit alle kerken
deelnemers aanwezig zullen zijn!
Op Goeree-Overflakkee zijn er twee gele
genheden om aan de 'Nacht van Gebed' deel
te nemen: In Ouddorp wordt in de kerk van
de Doopsgezinde Gemeente, Dorpstienden 3
alleen de avond benut voor gezamenlijk
gebed en dat is op vrijdag 13 juni van 20.00
tot 24.00 uur. De contactpersoon is Rini
Hameeteman, tel. 0187-687120.
In Middelharnls duurt de 'Gebedsnacht' van
22.00 tot 06.00 uur. Voor meer informatie:
tel. 0187-640840.
De 'Nacht van Gebed' gaat vooraf aan de
'Zondag voor de Lijdende Kerk', dat is de
eerste zondag na Pinksteren, waarop in hon
derden kerken in Nederland en België, in
preek en liturgie aandacht wordt gevraagd
voor christenen, die om hun geloof worden
vervolgd of verdrukt.
De zendingsvereniging 'Draagt Elkanders
Lasten' van de Geref. Gemeente te Ouddorp
zal D.V. 22 mei haar verkoping houden in
verenigingsgebouw 'Eben-Haëzer', Preek-
hillaan 3 in Ouddorp.
Wij verkopen strijkplankovertrekken, mouw-
kappen, hoezen voor droogmolens, kleding-
hoezen, schortjes, kinderrokjes, cadeauarti
kelen, enz. Ooic hebben wij koekjes, kaarten
en andere creatieve spulletjes.
U bent hartelijk welkom op donderdag 22
mei van 9.30 tot 16.30 uur. Tot ziens!
op de fiets. Een rondje fietsen. Hollands
vervoermiddel bij uitstek. Fongersnieuw.
Met de fiets aan de hand. Lopend fietswerk.
Even op de fiets naar de brievenbus of. de
buurtsuper. Is daar voldoende parkeergele
genheid voor uw tweexuieler? Op een aantal
plaatsen moet uw stalen ros sowieso op slot.
U wilt toch graag op de fiets weer naar
huis. Voor de juiste route heeft de Algemee-
ne Nederlandsche Wielrijdersbond speciale
bordjes en paddestoelen geplaatst.
De eerste kennismaking met de beroemde
velocipede begint meestal op jonge leeflijd.
Zittend achterop of in een voorzitje. Achter
een schermpje parmantig rondkijkend.
Later kxvam het zelf leren fietsen aan de
orde. Elke generatie leeii de kunst van het
evenwichtigfietse-leren. Dat is hetzelfde ah
met of zonder terugtraprem evenwichtig
leren trappen en sturen, oerhollands met
vader op een drafje onaast. Fietsend loop-
werk. Ineens zijn de voirouwde handen
weg en moet de kleine pedaleur fietsen op
eigen kracht. Anders tvordt het valwerk.
Fietsen zonder handen aan het stuur komt
later op de proppen. Soms gevolgd door het
bekende fietsen zonder tanden.
Na wat oefening en het fietsverkeerexamen
kun je altijd en overal fietsen. Je komt al
gauw een heel eind. Een eindje fietsen
mondt uit in avondlijke tochten waarbij
zelfs de grenzen van de eigen woonplaats
worden overschreden. Als er een nieuwe
tweevneler werd aangeschaft kon je hele
maal in de luchtfietsen. Dan volgden toch
ten naar afgelegen dorpen en verre fietsstre-
ken. Eenmaal thuis tuist je het zeker. Zover
nooit meer. Tot de zomervakantie aanbrak.
Een vakantiefietstocht werd gepland. Heen
en weet-. Eigenlijk een groot rondje op de
fiets. Enfietskring.
De fiets doet een leven lang dienst. Zo
bezien is elke fiets een dienstfiets. Er is (nog)
geen rijbewijs voor nodig. Trappen en stu
ren is genoeg. Wel goed opletten natuurlijk.
De fiets is een rustig vervoermiddel, een
eigentijdse antiquiteit, oma's fiets. De fiets
hoort bij vroeger, maar brengt- u nog steeds
waar u wilt. Volgende week gaat u met
Eilander op fatTntour. Op de fiets, net als
de eenzame fietser die kromgebogen over
zijn stuur zichzelf een weg baant.
Aanstaande zondag 18 mei is jeudkerk 'G-O
4 Real' er weer, dit keer in het Prieel bij
Sportcomplex 'De Staver' aan de Olympia-
weg te Sommelsdijk. De spreker voor deze
avond is Jan Maas, jeugdleider van Berea-
gemeente Oude Tonge. Zoals altijd: de zaal
gaat open om 19.30 uur, de kerk begint om
20.00 uur, er is koffie/thee aan het begin van
de avond en frisdrank aan het eind, beide
zijn gratis. Er wordt een collecte gehouden
om de kosten van de organisatie te betalen.
Voor meer informatie over de jeugdkerk
kunt u kijken op website
eiland.ieugdkerk.nl.
De meeste schrijvers zijn gebonden aan de
tijd waarin ze leven. Ze dragen uit wat in hun
tijd leeft. De roem die ze oogsten en de po
pulariteit die ze ontvangen, is dat ze onder
woorden brengen wat iedereen graag wil
horen. Er zijn echter telkens ook zeldzame
enkelingen die ver boven hun tijd uitrijzen.
Zij staan haaks op hun tijd en op de geest van
hun tijd. De tol die ze ervoor betalen moeten,
is miskenning, spot en eenzaamheid. Zo'n
enkeling was dr. Hermann Friedrich Kohl
brugge. Hij leefde van 1803 tot 1875. In zijn
dagen was hij een miskende en uitgebannen
theoloog die in geen kerkformatie paste en
die een gemeente buiten de landsgrenzen
van Nederland moest vinden. Het lidmaat
schap bij de Hervormde gemeente hier te
lande werd hem willekeurig belet. Na een
lange periode van ambteloosheid diende hij
nog veel jaren de gemeente van Elberfeld in
het Wuppertal te Duitsland. Het was eigen
lijk pas na zijn dood dat hij in toenemende
mate erkend werd als een man Gods. Nu
spreekt hij door zijn geschriften nog nadat
hij gestorven is. En dat terwijl de preken en
bijbelverklaringen van zijn roemruchte tijd
genoten nauwelijks meer gelezen en erkend
worden.
Ongeveer op deze wijze schreven in 1975 dr.
W. Aalders en ds. D. van Heyst over dr. H.F.
Kohlbrugge. Het was ter gelegenheid van de
verschijning van een royale en fraai uitge
voerde gedenkbundel die uitkwam bij zijn
honderdste sterfdag. Sindsdien zijn er nog
wel meer boeken over deze Kohlbrugge ver
schenen. Heel in het bijzonder noem ik de
indrukwekkende dissertatie van dr. A. de
Reuver over Kohlbrugge en zijn geloofsop
vatting 'Bedelen bij de bron' (1992).
Het boekje waarvoor ik nu aandacht wil vra
gen, kan qua omvang niet vergeleken wor
den met de genoemde werken. Toch is het
met veel genoegen dat ik het aankondig. Fij
nzinnig en met eruditie geschreven, wil het
een beknopte inleiding zijn op Kohlbrugge's
weg en werk. Opnieuw is een jubileum de
aanleiding: zijn tweehonderdste geboorte
dag op 15 augustus aanstaande.
De titel is: 'Kohlbrugge. Zijn betekenis en
zijn invloed'. De schrijver: dr. J. van Gende
ren, voorheen hoogleraar dogmatiek aan de
Theologische Universiteit te Apeldoorn, die
zelf enkele weken geleden 80 jaar werd. Ik
kan hier de inhoud van dit boekje maar met
een enkele aanduiding doorgeven. In het eer
ste hoofdstuk worden enkele hoofdmomen
ten uit Kohlbrugge's leven vermeld. Zijn
Amsterdamse en Utrechtse jaren, zijn con
tacten met de beweging van het Reveil, zijn
relatie met de Afscheiding en zijn werk in
Elberfeld. Dit alles dient als historisch kader
van wat in hoofdstuk 2 aan de orde komt; de
theologie en de prediking van Kohlbrugge.
Terecht wijst prof. Van Genderen erop dat
Kohlbrugge - trouwens evenals iemand als
Luther - in contrasten preekte. Hij was een
Rembrandt op de kansel en in zijn boeken:
clair obscur, licht donker. Het was bij
hem zonde genade, schuld verzoening,
onheilig heilig. "Zo hield hij in 1847 twee
preken die elkaar schenen tegen te spreken.
Eerst koos hij Galaten 4:27 als tekst. De
gedachtegang was als volgt: de ware gelovi
ge kan geen goede werken voortbrengen: de
ware gelovige voelt daartoe ook geen drang;
de ware gelovige heeft in het geheel geen
goede werken. Een week later preekte hij
over Filippenzen 1:1L Toen was het: alleen
de ware gelovige kan goede werken voort
brengen: de ware gelovige gevoelt gedurig
drang tot goede werken: de ware gelovige
heeft alle goede werken.
Natuuriijk wordt in dit hoofdstuk ruim aan
dacht gegeven aan Kohlbrugge's beroemd
ste preek, die over Rom. 7:14, over de ver
houding van een begenadigde zondaar tot de
wet van God. Met uiterst sterke uitdrukkin
gen maakte hij duidelijk dat weliswaar de
wet geestelijk is. Maar dat ook Gods kinde
ren in zichzelf nog vleselijk zijn en onder de
zonde verkocht. Het is een preek die veel
misverstand heeft opgeroepen. Maar die
voor een arme zondaar schatten van troost
bevat.
In ongeveer twaalf bladzijden geeft dr. Van
Genderen een overzicht van enkele facetten
die voor Kohlbrugge's prediking karaktens-
tiek zijn. Ik ga ze hier niet opsommen. Maar
wel wil ik wijzen op het belang van de din
gen die hier gezegd worden. De laatste zin
nen van dit deel geven de kern goed weer:
"Het is Kohlbrugge's sterk geprofileerde
overtidging dat de in Christus gerechtvaar
digde en geheiligde tegelijk zotidaar en
onheilige blijft in zichzelf Voor de recht
vaardiging en heiliging is men permanent in
geloof op de genade aangewezen.
Het laatste hoofdstuk tekent de invloed van
Kohlbrugge. Die is er onmiskenbaar
geweest en nog is ze er! Vanuit de inhoud
van dit hoofdstuk maak ik de overstap naar
een ander boek waarvan de omslag ook de
naam van Kohlbrugge noemt. Toch gaat het
daarin niet zozeer om hem maar om de 'Dis
cipelen van Kohlbrugge'Gedoeld wordt op
een aantal predikanten uit de tweede helft
van de 19^ en het begin van de 20^ eeuw die
zich tot Kohlbrugge's vrienden rekenden en
die in zijn geest het Evangelie verkondigden.
Geestverwanten dus. Enkele namen: de pre
dikanten Gobius du Sart, Eijkman, Locher,
Oberman, Lütge, Meischke en anderen. Elk
van hen wist zich gegrepen door de bijzon
dere manier waarop Kohlbrugge de Schrif
ten vertolkte. En ieder gaf dit gedachtegoed
weer door in eigen gemeente en omgeving.
Hoewel de meeste van deze dienaren buiten
landse namen dragen, hebben ze allemaal
Hervormde gemeenten in Nederland
gediend. De twaalf biografische schetsen die
dit - mooi geïllustreerde - boek telt, zijn eer
der verschenen in Ecclesia, het tweeweke
lijks verschijnende blad van de vrienden van
Kohlbrugge. Ook dit boek: van harte aanbe
volen.
N.a.v.: Dr. J. van Genderen, Kohlbrugge.
Zijn betekenis en zijn ittvloed. Apel-
doornse Studies nr. 44. Uitgegeven
door de Theologische Universiteit te
Apeldoorn. Paperback. 76pag. Prijs
€6,00.
Drs. M. den Admiratit, Discipelen
van Kohlbrugge. Figuren uit de
begintijd van de kohlbruggiaanse
prediking in Nederlatid. Uitgeverij
'Blassekijtt' te Bleskensgraaf. Geïl
lustreerd. Gebondeti. 208 pag. Prijs
circa €20,50.
J. M. J. Kieviet
De Westduinen is een uitgestrekt gebied met
golvende duingraslanden. Enkele droge,
kale toppen worden afgewisseld met laagge
legen vochtige duinvalleien. Al sinds de
middeleeuwen graast er vee. Hierdoor krij
gen struiken en bomen geen kans om te
groeien en blijft het unieke voedselarme
grasland behouden. Dit grasland vormt een
goede leefomgeving voor plantensoorten die
op voedselrijkere plaatsen al lang zijn ver
dwenen.
Datum: zaterdag 24 mei en 7 juni;
Tijd: 14.00 uur (tot 16.00 uur);
Vertrek: bij de werkschuur aan de West
duinweg 37 in Ouddorp (via
Klarebeekweg);
Deelname: gratis;
Aantneldeti: opgave verplicht tot en met
vrijdag 23 mei of 6 juni, telefo
nisch tussen 10.00 en 17.30 uur
bij VVV Ouddorp, telefoon
nummer (0187) 68 17 89.
Op Zaterdag 21 juni zal de jaarlijkse kring
loopmarkt van de Doopsgezinde Gemeente
gehouden worden. Heeft u spullen beschik
baar voor deze Kringloopmarkt (geen grote
meubels) dan komen wij deze graag bij u
ophalen. U kunt daarvoor bellen:
Klaas Verduijn tel. 681173 Hans van Dam
tel. 682254 Maas Koese tel. 684525.
Iedereen heeft enige tijd geleden de moge
lijkheid gekregen van zijn energiebedrijf
om over te stappen op Groene Energie.
Het zou maar iets duurder zijn maar niet
opgewekt worden met fossiele brandstof
fen. Maar hoe weet je of de stroom die je
afneemt echt wordt opgewekt door wind
molens?
In één van de programma's over duurzame,
energie op Radio Flakkee vertelt ir. Ted
Aldewereld daarover. Hij is manager bij het
Nutsbedrijf Regio Eindhoven, de NRE. Hij
houdt zich al tamelijk lang bezig met duur
zame, milieuvriendelijke energie. Zijn
bedrijf werkt met groene energie en koopt de
elektriciteit die wordt opgewekt door het
Windmolenpark Piet de Wit van de coöpera
tie 'Deltawind'. Maar hij maakt ook duide
lijk dat hij belangstelling heeft voor nog
andere vormen van milieuvriendelijke ener
gie.
De uitzendingen zijn op maandag 19 mei en
woensdag 21 mei van 19.00 tot 20.00 uur en
op donderdag 22 mei van 13.00 tot 14.00
uur.
In Herkingen werd 57 jaar geleden Jannie
Looij geboren. Ze is er altijd blijven wonen.
Zaterdag 17 mei om 09.00 uur vertelt Jannie
in het bekende programma 'Flakkeeciahtei-
ten' op Radio Flakkee wat zij in al die jaren
heeft meegemaakt.
Ze vertelt over haar werk in een winkel met
huishoudelijke artikelen, haar roeping als
huisvrouw, het maken van kleding voor
zichzelf en vele familieleden en het werk dat
zij deed in de gladiolen. Maar ook over haar
activiteiten in haar vrije tijd, zoals het reizen
naar Polen en Duitsland. Dinsdag om 18.00
uur is de herhaling.
Als u ook eens uw verhaal wil vertellen in dit
programma of iemand weet die dat zeker zou
moeten doen, bel dan naar de presentator Jan
Lodder, tel. 0187-602038.
