Herdenking watersnoodramp
in de eerste plaats voor de nabestaanden
EIIHni^l-IIIEUWS
'Komst koningin erkenning voor Oude-Tonge'
Stap in je auto en volg het spoor van de Ramp; de VVV's op
Goeree-Overflakkee hebben er een speciale watersnood-
autoroute voor samengesteld. Ietwat sportiever? Wacht
dan tot eind mei, pak de fiets en doe mee aan de fietsdrie
daagse. Ook die staat in het teken van 1 februari 1953.
Geen zin in lange fietstochten over winderige wegen? Dan
is de herdenkingsexpositie in Oude-Tonge wellicht iets voor
u. Of de watersnoodcantate. De Ramp van 1953, die diep
insneed in land en ziel, wordt vijftig jaar na dato uitgebreid
en op vele manieren herdacht. In gebouwen, kerken en in
de open lucht. Maar ook thuis kan iedereen uitgebreid stil
staan bij de verschrikkingen die zuidwest Nederland trof
fen. In een hoekje met bijvoorbeeld het boekje 'Er is nog
zoveel niet verteld', een door de bibliotheek te Oude-Tonge
uitgegeven bundel persoonlijke verhalen. Met het fraaie
herdenkingsboek Hoog Water (inclusief filmbeelden op cd),
met de heruitgave van Gebroken Dijken of met 'De Ramp
van 1953. Verleden, heden, toekomst', een uitgave van de
Werkgroep Herdenking Watersnoodramp Goeree-Over-
fiakkee. 'De Ramp van 1953' valt bij iedereen op Goeree-
Overflakkee in de bus, kort voor de dag dat koningin Beat
rix op het eiland is.
Hoogtepunt
'De Zeeuwse Ramp'
Delta 2003
Een triest feit
Hele erkenning
De laatste keer
'Modderhuisje'
Interessante mix
Verwoest huis
*A».
VRIJDAG 17 JANUARI 2003
iiimgal in de Duivenwaardsedijk (binnendijk) nabij Nieuwe Tonge enige dagen vóór de sluiting.
Lijkkisten voor de vele slachtoffers te Nieuwe Tonge.
Dijkdoorbraak Herkingen.
Afvoer verdronken vee, hier haven van Oude Tonge.
Schoolstraat Oude Tonge.
De herdenking wordt dus groots aangepakt. Enorm is de belangstel
ling voor de verhalen van David Hoogzand in Eilanden Nieuws;
gelukkig bundelt hij alles in een boek, dat in september het licht moet
zien. Er zijn projecten op school. Kunstenaars doen iets met de Ramp.
En dan hebben we het nog niet eens over de activiteiten en tentoon
stellingen aan de 'overkant', zoals de tentoonstelling over overstro
mingen inrhet streekarchief te Brielle'of 'Watersnood 1953; steeds
terugkerende beelden', de bijdrage van museum Atlas van Stolk te
Rotterdam aan de herdenking.
Het hoogtepunt zal echter ongetwijfeld de Nationale Herdenking
zijn. Die is op 1 februari in De Grutterswei te Oude-Tonge. Koningin
Beatrix is anderhalf uur op Goeree-Overflakkee, om de herdenkings
bijeenkomst bij te wonen en om een krans te leggen op de begraaf
plaats aan de Oostdijk. Rianne Bogerman, voorlichter van de
gemeente Oostflakkee, is al maanden bezig om deze Nationale Her
denking in goede banen te leiden. Samen met onder meer de hofhou
ding van de koningin. "Twee jaar geleden is bekend geworden dat de
Nationale Herdenking van de watersnoodramp
in Oude-Tonge zal plaatsvinden, en toen zijn
ook de eerste voorbereidingen al gestart."
Rianne Bogerman verwoordt de mening van
heel veel eilanders als ze zegt, dat het meer dan
terecht is dat de herdenking op Goeree-Over
flakkee is. "Tien jaar geleden, bij de vorige
grote herdenking, is het een beetje misgegaan,
al is dat misschien een groot woord. Wij had
den de koningin uitgenodigd, maar Zeeland
was net iets eerder. Toen is ze naar Nieuwer-
kerk gegaan. Dat heeft toch wel een beetje pijn
gedaan. Ook omdat de Ramp in de beleving
toch al iets Zeeuws is. Veel mensen hebben het
over 'de Zeeuwse Ramp'." Daarbij dus voor
het gemak Goeree-Overflakkee, waar bijna
vijfhonderd slachtoffers vielen, de Hoekse
Waard, Voome-Putten en een heel stuk Bra
bant over het hoofd ziend.
Voor de komende herdenking zijn de zaken
anders aangepakt. "Het is nu vijftig jaar gele
den, waarschijnlijk de laatste keer dat er groots
herdacht wordt. Voor velen zal het nu om een
afsluiting gaan", aldus Rianne Bogerman. Ze
vertelt dat tal van instanties en organisaties -
waaronder de betrokken gemeenten, de drie
provincies en Rijkswaterstaat - de handen
ineen hebben geslagen en de projectorganisa
tie Delta 2003 in het leven geroepen om de
herdenking voor iedereen tot een mooie en
waardige gebeurtenis te maken.
Dat de Nationale Herdenking op zaterdag 1 februari in Oude-Tonge
wordt gehouden, en niet in een andere plaats op Goeree-Overflakkee,
is niet vreemd. "In Oude-Tonge zijn de meeste slachtoffers gevallen",
aldus Rianne Bogerman. "Het is met driehonderd doden de zwaarst
getroffen plaats. Een triest feit dus, dat de herdenking hier brengt."
Tijdens de bijeenkomst in De Grutterswei, die evenals het vervolg
live wordt uitgezonden door de NOS, spreken onder meer Commis
saris van de Koningin Fransen en een inwoner van Oude-Tonge die
de Ramp zelf heeft meegemaakt. Een koor zingt een speciaal door
Arie J, Keijzer gecomponeerd lied en er is een optreden van het Sou-
burgs Koperkwintet. Ook worden filmbeelden van de Ramp getoond.
Eliza Mari Maliepaard (11 jaar) uit Stad aan 't Haringvliet draagt het
gedicht voor waarmee ze gedichtenwedstrijd op de eilandelijke basis
scholen won. Na de bijeenkomst - die overigens alleen voor geno
digden is - legt koningin Beatrix een krans op de begraafplaats. Ze
zal, begeleid door burgemeester Van Pelt, een korte wandeling over
de dodenakker maken. Hier zal tevens een minuut stilte in acht wor
den genomen. Iedereen kan vervolgens meedoen aan een stille tocht
van De Grutterswei naar de begraafplaats, een tocht die overigens net
na de Ramp elk jaar werd gemaakt en later eens in de vijfjaar.
Na het programma van anderhalf uur in Oude-Tonge vertrekt de
koningin met haar gevolg naar Schouwen-Duiveland, waar ze in
Ouwerkerk het herdenkingsprogramma vervolgt met een aantal
gesprekken met nabestaanden.
"Voor de mensen in Oude-Tonge is de komst van koningin Beatrix
een hele erkenning", vervolgt Rianne Bogerman. "Zoals ik net al zei:
met voelde zich hier toch een beetje terzijde geschoven. Al zijn er
natuurlijk ook altijd mensen die al die aandacht niet prettig vinden."
^oor de voorlichter van de gemeente Oostflakkee is de Nationale
Herdenking een intensieve, maar mooie klus. Het achterhalen van de
nabestaanden, bijvoorbeeld, vergde een niet te onderschatten inspan
ning. "Er zijn in totaal achthonderd genodigden. Natuurlijk zijn er de
nodige vips, maar in feite gaat het om de nabestaanden. Er zullen er
zoveel mogelijk zijn, uit alle drie de provincies."
Naast de Nationale Herdenking is er een eilandelijke herdenking van
de Ramp. Ook daar is Rianne Bogerman, als voorlichter van één van
de vier gemeenten op Goeree-Overflakkee, bij betrokken. Samen met
mensen van de andere gemeenten, de VVV's, Rijkswaterstaat en het
waterschap heeft ze zitting in de Werkgroep Herdenking Watersnood
Goeree-Overflakkee, die onder meer een tentoonstelling en een bro
chure in de steigers heeft staan. Krijn Kasteleijn van de gemeente
Dirksland is voorzitter van de werkgroep. Hij legt uit waarom er ook
nog een eilandelijke herdenking zal zijn. "De Nationale Herdenking
is alleen voor genodigden en bovendien sterk geconcentreerd op
Oude-Tonge. De rest van het eiland is ook getroffen door de Ramp.
Bovendien: het is nu vijftig jaar geleden en waarschijnlijk de laatste
keer dat er grootschalig herdacht wordt. We hebbeh in onze herden
king gekozen voor een opzet die vergelijkbaar is met tien jaar gele
den. Toen was er een tentoonstelling en een krant."
De werkgroep heeft de activiteiten ondergebracht binnen het thema
'verleden, heden en toekomst'. Krijn Kasteleijn vertelt wat de bezoe
kers van de tentoonstelling - van 4 tot en met 8 februari in De Grut
terswei te Oude-Tonge - kunnen verwachten. "Foto's, krantenknip
sels en attributen van toen, 1953, het een en ander over de Deltawer
ken en een blik op de toekomst met veel interessants over
bijvoorbeeld het kierbesluit en Deltanatuur. Midden in de zaal laat het
waterschap zien hoe een dijk in elkaar zit. Er staat een 'modderhuis
je', ingericht zoals dat in de jaren vijftig gebruikelijk was, dat tot
anderhalve meter in de blubber staat om te laten zien wat het water
voor impact had." Onder het tentoongestelde bevinden zich verschil
lende foto's uit privé-coUecties, onbekende plaatjes dus. De tentoon
stelling wordt op 4 februari om 13.30 uur geopend door de.dijkgraaf
en de vier eilandelijke burgemeesters, waarna iedereen er tot en met
zaterdag gratis kan rondkijken.
Enkele dagen voor de herdenking op 1 februari valt bij elke eiland
bewoner een door de Werkgroep Herdenking Watersnood Goeree-
Overflakkee uitgegeven brochure in de bus. Krijn Kasteleijn: "Het
woord brochure is eigenlijk te min. Het gaat om een professioneel
geschreven en opgemaakt werkje met een interessante mix van histo
rie, technische verhalen, interviews, gedichten en foto's. Het thema is
'verleden, heden, toekomst', en dat alles komt aan bod. We hebben
Zuiddijk Oude Tonge.
Langeweg Oude Tonge.
20.000 exemplaren laten maken. Nu al is er veel belangstelling voor:
heel wat mensen die niet meer op Goeree-Overflakkee wonen, laten
weten dat ze die brochure toch graag willen ontvangen."
Naast de tentoonstelling en de brochure heeft de eilandelijke werk
groep een knutselwedstrijd georganiseerd voor de groepen 7 en 8 van
de Goereese en Flakkeese basisscholen. "De kinderen mogen een
werkstuk maken van maximaal één bij één meter. Ze kunnen zelf een
thema kiezen; een dijkdoorbraak, een verwoest huis, een wegge
spoelde straat, noem maar op", zegt Kasteleijn. Op 4 februari zijn alle
werkstukken in Oude-Tonge en zal de werkgroep ze jureren. Als de
tentoonstelling in De Grutterswei wordt geopend, ontvangt de maker
van het winnende werkstuk een prijs.
Al met al staat er heel wat op het programma, een halve eeuw na de
Ramp. "Er zijn ook heel veel particuliere initiatieven", zegt Rianne
Bogerman. "Er gebeurt veel meer dan wij weten." Maar, vinden
Bogerman en Kasteleijn, elk initiatief is welkom om die rampzalige
winternacht te herdenken en blijvend te herinneren. "Ik kom hier
vandaan", zegt Rianne Bogerman. "Ik ben opgegroeid met de verha
len van 1953. Zo'n herdenking is belangrijk, in de eerste plaats voor
de nabestaanden. Daar doe je 't allemaal voor."
Meidoornstraat Stellendam.
Voorstraat Stellendam.
Stroomgat Den Bommel
