CZAV betrekt nieuw,
ruim en goed bereilibaar
onderkomen in Sommelsdijk
Koor Laudando viert
naamsverandering met taart
Molens van de Zuid-Hollandse
eilanden in oude ansichten
omantische kaarten
Eiuunnai-raEuii/s
Flakkeese problemen kwamen ruimschoots aan de orde
Aan de Rijzenburgseweg in Sommelsdijk werd donderdag de
nieuwe vestiging van de Coöperatieve Zuidelijke Aan- en Ver
koopvereniging (CZAV) geopend. De heer Joh. A. van Nieu-
wenhuyzen, lid van van de Raad van Commissarissen van de
CZAV viel de beurt om de openingshandeling te verrichten.
Prachtig pand
Canada
Noordrand Flakkee
Wat nu?
Bezuinigen
,v*jivt 'Om tfi prijzen'
Bij Uitgeverij Europese Bibliotheek in Zaltbommel is
onlangs het fotoboekje 'Molens van de Zuid-Holland
se eilanden in oude ansichten verschenen'. De uitge
verij is gespecialiseerd in boeken met een historisch
thema. En juist de molens zijn zo'n 'historisch thema'.
De samensteller - Arie Jan Stasse - zegt in zijn inlei
ding bij het fotoboek dat het waterrijke gebied van de
Zuid-Hollandse eilanden omosmakelijk verbonden is
met traditionele windmolens. Al voor 1300 werd
begonnen met bewuste activiteiten om het water te
beheersen. Waterschappen ontstonden en de eerste
houten windmolens werden gebouwd om de natte
gebieden weer droog te maken, zodat erop geleefd en
gewerkt kon worden.
voor verloving of huwelijk
Gebr. De Waal Drukkerij
(0187)47 10 20
PAGINA 17
DINSDAG 24 DECEMBER 2002
Het mooie gebouw van de CZAV, met voldoende ruimte voor producten en materieel, aan de Rijzenburgseweg in Sommelsdijk.
Met een heftruck, waarvan de bak gevuld
was met ballonnen, werd door Van Nieu-
wenhuyzen de 'eerste' vracht gevuld in het
zes weken geleden in gebruik genomen
pand.
In zijn openingstoespraak liet de heer Van
Nieuwenhuizen de problemen van de Flak
keese boeren de revue passeren. Maar aller
eerst voelde hij zich vereerd dat hij de ope
ningshandeling van het nieuwe pand mocht
verrichten want hij noemde de voorbeelden
die het lidmaatschap van de Coöperatieve
Aan- en Verkoopvereniging hem zoal gebo
den had. "De CZAV betaalt de hoogste
graanprijs van Nederland en sleept daarbij
de rest van de boeren in het zuidwesten mee.
De gewasbeschermingsprijzen? De concur
rentie richt zich naar de CZAV, aldus van
Nieuwenhuyzen.
Het oude pand dat bij de haven van Middel-
hamis stond bleek niet meer aan de eisen te
voldoen. Ook werd door allerlei omstandig
heden de bereikbaarheid slechter. Het nieu
we pand aan de Rijzenburgseweg in Som
melsdijk ziet er prachtig uit. Rondom het
gebouw is er ruimte volop voor eventuele
opslag voor producten en materieel. "Graan
en bieten rijden worden een feest, want het is
kippen en wegwezen", aldus Van Nieuwen
huyzen. En in tegenstelling tot het vorige is
dit pand - dicht bij de doorgaande weg -
heel goed te bereiken.
Maar er waren niet alleen maar positieve
zaken te melden. In zijn openingstoespraak
wees Van Nieuwenhuyzen op de "donkere
wolken die zich boven de boeren en Flakkee
samen pakken". Hij refereerde aan de slech
te inkomenspositie van de boeren. Toch ligt
dit niet aan de boeren volgens Van Nieu
wenhuyzen want de landbouw op Flakkee
kan uitstekend concurreren met de rest van
de wereld. Ook in de toekomst! "Waar kan
men in de rest van de wereld voor 10 euro
cent fatsoenlijk graan telen", zo vroeg Van
Nieuwenhuyzen zich af. Dit kan men alleen
maar in een ontwikkelingsland waar heen
men ontwikkelingshulp stuurt of in een land
waar de mensen uitgebuit worden, volgens
de Flakkeese landbouwer.
"Met uien zijn we concurrerend op de
wereldmarkt, zonder subsidie, tot aan Singa
pore toe, zolang we maar dezelfde gewasbe
schermingsmiddelen mogen gebruiken als
onze collega's"
Van Nieuweiüiuyzen herinnert aan een
bezoek van hem aan Canada dat daar de
kostprijs van de aardappelen eerder hoger
dan lager waren dan in Nederland. "Echt, de
prijs van een John Deere trekker, of een New
Holland is over gelijk en de kunstmest moet
overal gewoon betaald worden". Hij somde
de voordelen van de Flakkeese boeren op:
"We zitten kort bij de havens, het vakman
schap van onze boeren is hoog. De grond is
uitstekend, zonder stenen en voldoende
regen. De Flakkeese boer komt er heus wel
bovenop als onze overheden tenminste hun
verstand gebruiken".
Het areaal landbouwgrond gaat volgens Van
Nieuwenhuyzen, het komende jaar sterk
terug lopen of Flakkee. In gedachten liep hij
samen met de aanwezigen van 'west naar
oost' over het eiland. "Bij de vuurtoren pikt
Natuurmonumenten 150 ha in van een in
Nederland vrij zeldzame open strand polder.
'De Enden', in Nederland zeldzame en van
cultuur historisch belang zijnde duinakker
tjes worden gesloopt ook voor meer natuur.
Binnenduinrand gebied bij de Oude Oost
dijk, strandwallen gebied, bij de Schans en
nog op wat andere plaatsen bij elkaar zo'n
300 ha, moet binnen tien jaar allemaal
natuur worden. Daar komen nog nieuwe
recreatieterreinen bij en er schiet rondom
Ouddorp niet veel landbouw meer over",
volgens Van Nieuwenhuyze.
Meer naar het oosten wordt, volgens Van
Nieuwenhuyze, de gehele noordrand van
Flakkee bedreigd; van de Zuiderdieppolder
via de Westplaat tot voorbij Den Bommel,
vele honderden hectares. De oorzaak van
deze bedreiging is de openstelling van de
Haringvlietsluizen, gecombineerd met Del
tanatuur.
Aan de zuidkand, bij Herkingen, het plan
brakke kregen, 40 hectare wordt sowieso
nataur "Van enkele duizenden hectares
wordt gepoogd te beweren dat de ze door het
De ganzen boven de Flakkeese landerijen welke, volgens Joh. van Nieuwenhuyzen,
het veel te goed hebben door toedoen van Natuurmonumenten.
brakke slootwater minder geschikt zijn voor
de landbouw. Dit is onzin natuurlijk, want
dan kunnen de boeren in heel Zeeland de tent
wel sluiten", aldus Joh. van Nieuwenhuyzen.
Volgens de spreker wil over heel Flakkee het
Waterschap kreken verbreden, daar zijn
enkele honderden hectares voor nodig. "AJ
met al praat je dan, grof geschat, over dui
zend tot vijftienhonderd hectare voor de
natuur en waterberging. Daar komen nog bij
de vele hectares die nodig zijn voor de recre
atie, ressorts*, landgoederen, golfbanen»^
industrieterreinen, woningbouw en "'"fefl'^
Van Nieuwenhuyzen verwacht dus dat het
landbouwareaal een zodanige klap zal krij
gen dat deze doordreunt bij de toeleverings
bedrijven zoals loon- en mechanisatiebedrij-
ven. Ook bedrijven als de CZAV zullen daar
behoorlijk schade van gaan ondervinden,
evenals de handel die de producten afneemt
en de verwerking verderop in de keten. Hij
waarschuwde voor het risico van het verpau
peren van de bedrijfstak.
"Onze overheden beweren wel dat Flakkee
als uniek akkerbouwgebied bewaard moeten
blijven, maar ze handelen daar niet naar!"
"Wat nu te doen?" zo vroeg de spreker zijn
gehoor af. Volgens hem moet er een grens
gesteld worden aan wat de natuur krijgt.
"Flakkee heeft nu al 20% nataur, moet dat
nu echt 30% worden? Een eeuw geleden had
Flakkee helemaal geen nataur, alles wat er is
en komt is kunstmatig. Dat is geen natuurbe
scherming maar nataurbouw. Ik denk dat
onze inwoners het meest gebaat zijn met wat
nataurontwikkeling langs kreken met fiets
en voetpadverbindingen erlangs tassen de
dorpen en dat we de rest maar moeten verge
ten", aldus de spreker die tevens heemraad
waterbeheersing van het Waterschap Goeree
Overflakkee is.
Alle noordrand nataur is volgens hem com
pleet overbodig, ook de openstelling van de
Haringvlietsluizen is behalve duur ook een
slechte zaak. Er is extra opvanggebied nodig
voor ganzenopvang, zegt Natuurmonumen
ten. Als wij vragen om meer snelwegen dan
zeggen die milieujongens dat heeft geen zin
want dan lok je alleen maar meer autover
keer uit. Met meer natuurgebieden lok je
alleen maar meer ganzen. Ze worden nu zo
verwend door Natuurmonumenten dat ze in
de zomer te beroerd zijn om nog naar Spits
bergen te vUegen, hier jongen krijgen en
behalve aan het graan nu ook al aan de aard
appelen en bieten begiimen", aldus de ver
bolgen landbouwer.
Het HaringvUetwater is van goede kwaliteit,
evenals het drinkwater. Nu de sluizen straks
opengezet worden veroorzaakt dat in de hele
provincie Zuid-Holland zoute kwelproble-
men, niet alleen hier, maar ook in de veen-
weidegebieden. Zoet water wordt niet alleen
kwijtgeraakt voor de landbouw, maar ook
voor de tainbouw in het Westland en de Rot
terdamse industrie. Er moeten te hoge kosten
gemaakt worden om nieuwe zoet waterkana
len te graven volgens Van Nieuwenhuyzen.
"Ik lees in de krant dat het nieuwe kabinet
vele miljarden extra zal moeten bezuinigen,
welnu, het gesloten houden van de Haring
vlietsluizen levert de diverse overheden als
een besparing op van één miljard oude gul
dens op zonder dat iemand er last van heeft".
Van Nieuwenhuyzen zou het wel weten als
hij staatssecretaris van Verkeer en Waters
taat was.
Nadat de heer Van Nieuwenhuyzen
getoond had dat hij van zijn hart geen
moordkuil maakt, werden de genodigden
in de gelegenheid gesteld om de prachtige
vestiging te bezichtigen.
Jan Duim, de bedenker van de naam, snijdt temidden van de koorleden de taart aan welke met de nieuwe naam plus foto is opgemaakt.
Het was een grote verrassing voor de koorleden van 'Lau
dando' toen woensdagavond tijdens een 'gewone' repetitie
een kolossale taart werd binnengereden.
De reden van het feestelijk versierde 'bakkie koffie' in de pauze was
de naamsverandering van het koor. Het koor heeft al een lange
geschiedenis in 1961 werd de Christelijke Gemengde Zangvereni
ging 'Sursum Corda' opgericht. Na een tiental jaren kwam er wat
verandering in de muziekkeuze en werd de naam veranderd in Chris
telijke Oratoriumverening Middelhamis.
Volgens dirigent Rinus Verhage bleek dat deze laatste naam niet de
lading dekte. "De toevoeging Middelhamis was niet meer van toe
passing, want de zangers komen van heel Goeree-Overflakkee en
zelfs uit Tholen en Rockanje. Daarom moest er een andere naam
gezocht worden". Het leek het bestuur goed om een prijsvraag uit te
schrijven onder de zestig leden van het koor. Uit de ideeën die bin
nenkwamen werd de inzending van koorlid Jan Duim geacht het best
de dgelstelling van het koor te verwoorden.
De door de heer Duim bedachte naarh is 'Laudando' dit is de Latijn
se betekenis van het Nederiandse 'Om te prijzen'. De voorzitter van
het koor, Lettie Tiele, benadrukt dat dit steeds het doel zal blijven van
het koor. Het koor probeert de Naam van God te prijzen met kwali
tatief goede kerkmuziek.
De koorleden met hun dirigent hopen nog vele jaren onder deze kers
verse naam hun hobby in de praktijk te brengen. Aan de leden zal het
niet liggen. Verhage noemt het koor "jong en vitaal" omdat er vol
doende aanvoer is van nieuwe zangers. Tevreden kon hij constateren
dat er onlangs vijf jonge bassen zich bij het koor hebben gevoegd.
Graag zag hij nog wat nieuwe tenoren.
"Het ideaal is om tweemaal twaalf herenstemmen te hebben en
tweemaal twintig damesstemmen", aldus de dirigent. De belang
stelling voor de damespartijen is groot; hiervoor is zelfs een wacht
lijst.
Het bestuur en de dirigent hebben nog grote plannen voor de toe
komst. Allereerst is daar 1 februari 2003, de Nationale Herdenking
van de Watersnood.
In het middagprogramma hopen zij op te treden in aanwezigheid van
Hare Majesteit de Koningin, in de Grutterswei in Oude Tonge. Er zal
dan een nieuwe compositie van Arie J. Keijzer worden uitgevoerd,
wat gebaseerde is op de woorden uit Openbaringen: 'Zalig de doden
die in de Heere sterven'Dit is een stuk wat in vijf talen wordt uitge
voerd.
In het komende jaar hopen zij verder nog de Johannis Passion uit te
voeren en wordt er een 'Schratch Messiah' georganiseerd. Voor
2004 is het de bedoeling dat er een Handelprograimna wordt uitge
voerd.
Voor informatie over het koor kan contact worden opgenomen met
Lettie Tiele, telefoon: 0187-603604.
De opkomst en bloei van het agrarisch bedrijf in Holland zou
zonder molens niet mogelijk zijn geweeest. Daarnaast hebben
ook koren- en industriemolens voor economische bloei en wel
vaart gezorgd. De industriële revolutie maakte een eind aan de
prominente rol van de windmolens. Hun taak is overgenomen
door mechanische gemalen.
Volgens de samensteller tellen de Zuid-Hollandse eilanden nog
33 korenmolens en drie poldermolens. In totaal dus 36. Hij
heeft geprobeerd om van alle nog bestaande en na 1 januari
1940 verdwenen molgens uit genoemde streken foto's en
ansichtkaarten af te drukken. Enkele foto's uit het boekje zijn
nog niet eerder gepubüceerd.
De verkoopprijs van dit boek bedraagt 15,95 en is in de boek
handel verkrijgbaar.
Eén van de foto 's uit het boek:
molen 'De Dankbaarheid' aan de Langeweg
te Middelhamis. De molen werd in 1965 afgebroken.
De bovenas ging naar de Grote Molen
te Zoeterwoude-Rijndijk.
R
