Nooit meer
'Sommelsdijk, een landbouwdorp'
DE PITTIGE
TOYOTA YARIS.
^^-5^ e
Do, re mi...
start kinderkoor
in Goedereede
innaard
Dick Bisschop
in Fialciceecialiteiteii
Ds. J. Joppe lioudt
lezing over jong
gestorven kinderen
Prinses Margriet
vaart uit voor zieke
Verdaclite van
Ouddorpse
schietpartij na half
jaar gearresteerd
www.knopsbv.nl
chr. streekblad op gereformeerde grondslag
voor de zuid-hollandse en zeeuwse eilanden
Na bemoeienis minister
van Justitie:
Automobielbedrijf Flakkee B.V.
iCdpfNiïfi
V -icwip
Taxatierapport nodig van
woning of bedrijfspand?
Hartelijk welkom in de
siiowroomvan
Visser Meubelen
inSooimelsdlpc
4"^ Visser Visser
BARENDRECHT «TEL 0180-642 111
MIDDELHARNIS MEI. 0187-617 300
GOUDA «TEL 0182-358 235
^QöDdllLfD^
instdttatiebedrijf
Opel-nieuws
Vacatures
Knöps-Shop
Informatie
Evenementen
e GARAGE KnÖpS
Landweg MKldotiarrts Te), f0187) 47 67 S7
OPEL Yoor autorijdefi mPplezier
Maandagavond verschijnt uniek streekgebonden boek van C.G. van der Sluijs
Boeken over historie zijn er in talloze
lioeveelheden. En allemaal vertegen
woordigen ze hun eigen waarde. Met
hun geschiedschrijving, nationaal of
wereldwijd, (al of niet analyserende)
beschrijvingen van de schier eindelo
ze ontwikkelingen op allerlei terrein,
zowel materieel als immaterieel, al die
nagelaten werken dragen ertoe bij om
ons inzicht te verschaffen in waarom
thans de dingen zijn zoals ze zijn. Of
zoals Bilderdijk het verwoordde: 'in
het verleden ligt het heden, in het nu
wat worden zal'. Maar niet alleen dat.
Wordt historie niet óók vastgelegd om
'om te zien en niet te vergeten', of
anders gezegd: 'om te getuigen van
wat eens is geweest'? En bevat een
boek dat daartoe historie vastlegt niet
een heel eigen waarde, zéker als dit de
specifieke historie betreft van een
even specifieke gemeenschap? En
levert voor die gemeenschap de
auteur van zo'n werk niet een unieke
bijdrage in het overleveren van het
verleden? Wel, zó'n boek verschijnt
begin volgende week: 'Sommelsdijk,
een landbouwdorp' van de hand van
de Sommelsdijkse Cornells G. (Cees)
van der Sluijs.
Hommage
Allemaal Sommelsdijkers
Igfg
Grote belangstelling
Vrijdag 15 november 2002
74e jaargang
nr. 7155
„Het wordt nooit meer zoals het was.Het is vorig
jaar, na de aanslagen op 11 september in alle toon
aarden gezegd. Toch is het de vraag of we dat geloof
den. Het ging ons goed en waarom zou zo 'n verbitter
de daad in Amerika, ons lieve leventje op z'n kop zet
ten?
Natuurlijk, niemand heeft dat toen hardop gezegd.
Maar we hebben er wel naar geleefd. Wereldwijde
terreur, nou ja. Ons leven ging verder. Het is nog maar
de vraag of we beseften dat het voorlopig meer dan
ooit gedicteerd zou worden door de president van
Amerika, zijn tegenpool in BagdadSaddam Hussein
en een stem op een bandje, BIn Laden. De wereld is
In sommige opzichten een dorp, maar we willen het
niet weten
De afweermechanismen in ons denken, persoonlijk
en collectief kwamen in actie Afghanistan? Nou ja,
daar was het allemaal begonnen. Een goede zaak dat
de Amerikanen daar helpen schoon schip te maken.
Dat hebben we ook gezegd, omdat die oorlog vlak na
11 september werd uitgevochten. Daarbij kwam dat
al gauw bleek dat ze succesvol was. Hoeveel mean-
sen zullen niet gedacht hebben dat daarmee het
gevaar geweken was? Over en sluiten.
Nee dus. Sindsdien zijn we alweer opgeschrokken
door aanslagen. Bali en l\/loskou, om er maar twee te
noemen. Sindsdien verscherpt het Israëlisch-Pale-
stijnse conflict zich. Losse stukjes van één puzzel, of
allemaal aparte puzzeltjes? In leder geval is er een
meesterbrein - Bin Laden of een ander - dat via
bandjes niet naiaat er op te wijzen dat deze gebeurte
nissen niet los van elkaar gezien mogen worden.
„Bush doodt onze kinderen In Irak en de Amerikaan
se bondgenoot Israël bombardeert in Palestina huizen
met oude vrouwen erin met Amerikaanse vliegtui
gen Het verband is duidelijk.
President Bush. Een man die emoties oproept, een
man die balanceert op het scherp van de snede, een
man die niet weet waar hij mee bezig is. Nog erger:
een man die gewoon af wil maken wat zijn vader
moest laten liggen: Saddam Hussein verslaan. Een
omstreden president Een dapper man, een ziener.
Wie heeft er geen mening over?
Wellicht tot onze verbazing wonnen de Republikeinen
vorige week de verkiezingen in Amerika. Nu hadden
we nog zo gedacht dat het Amerikaanse volk zijn pre
sident wel zou terugfluiten op de weg naar Bagdad.
Nee dus Dat komt omdat wij niet echt kunnen invoe
len wat 11 september voor Amerika betekent Dat
komt misschien ook wel omdat wij Europeanen,
anders denken. Wij houden meer slagen om de arm,
we 'polderen' liever dan dat we een rechte lijn trek
ken. Hoe dan ook, stiekem hebben we wellicht
gedacht dat met die verkiezingen het gevaar van een
oorlog in het Midden-Oosten gewend zou worden. Al
dat gedreig en gedram, het brengt de wereld maar uit
balans Wie probeert innerlijke onrust niet te verkla
ren?
We gaan voorbij aan het feit dat dat 'gedreig en
gedramwel leidde tot een resolutie in de Veiligheids
raad. Kennelijk wordt het gevaar van Bagdad wel
onderkend. Of alle landen deze potentiële bom willen
'demonteren', is weer een andere vraag.
"Het wordt nooit meer zoals het was.Het is vorig
jaar, na de aanslagen op 11 september in alle toon
aarden gezegd. Het is de vraag of we dat geloofden.
We moeten wel. Een positief gebaar van Bagdad en
de olieprijs daalt, een bandje van Bin Laden en het is
voorpaginanieuws. Dreigen na terreur is ook een
vorm van terreur.
inmiddels hebtien we het - relatief - niet meer zo
goed als voor september 2001De wereldeconomie is
verstoord, hardnekkig verstoord. Het is de vraag of
dat toch niet gebeurd zou zijn. Wei is duidelijk dat er
nu remmende factoren zijn die het herstel vertragen.
Terreur vla wapens valt -al is het moeilijk - te bestrij
den, psychologische terreur werkt onderhuids en is
duizendmaal gevaarlijker Daarom is het niet meer
zoals het was. Wereldwijd niet
Dat noopt tot heroriëntatie Nude welvaart onder druk
staat, is er temeer reden om nog eens na te denken
over welzijn, wat dat betekent Nu wereldwijd bepaal
de zekerheden wegvallen, is het goed eens te vragen
wat onze zekerheden zijn. Wij zijn burgers van deze
wereld. Wie zou zich dan niet afvragen waar dit alles
toe zal leiden?
Wereldgeschiedenis, heilsgeschiedenis?
Zaterdag 16 november om 9.00 uur zal een
gynaecoloog te gast zijn in de studio van
Radio Flakkee. Het is Dick Bisschop, werk
zaam in het van Weel-Bethesda ziekenhuis
in Dirksland. Hij werd 54 jaar geleden in
Nijmegen geboren. Hij verhuisde naar Til
burg en woont nu in Oosterhout. Naast zijn
werk als gynaecoloog is hij geïnteresseerd in
politiek en voornamelijk in het wel en wee
van de Partij van de Arbeid. Als hobby's
bestudeert hij handlijnen, gaat hij tennissen
of lost hij puzzels op. Zaterdag praat de pre
sentator Jan Lodder met hem in 'Flakkeecia-
liteiten' op Radio Flakkee. De herhaling is
dinsdag om 18.00 uur.
SIRJANSLAND - In de grote zaal van de
Ned. Herv. Kerk te Sirjansland zal op
woensdag 20 november een vergadering
gehouden worden van het Reformatorisch
Contact. Op deze avond hoopt de plaatselij
ke predikant ds. J. Joppe een lezing te hou
den over hoofdstuk 1, artikel 17 van de
Dordtse leerregels, dat handelt over 'de
zaligheid van jong gestorven kinderen'. Na
de lezing zal er gelegenheid zijn om over het
onderwerp vragen te stellen. De avond
begint om 19.45 uur; iedereen is van harte
welkom.
Woensdag 13 november kreeg een beman
ningslid van de eurokotter 'OD 9 Geertrui-
da' een oproep om direct naar zijn 2-jarig
ernstig zieke kind te komen. De kotter
bevond zich in de buurt van de uiterton van
het slijkgat, en via de kustwachtpost Oud-
dorp werd de Stellendamse reddingboot
gevraagd het bemanningslid van de OD 9
van boord te halen. De bemanning werd
even na zes uur opgepiept. Ongeveer 3 mijl
bewesten de uiterton werd de visserman
overgenomen en direct naar de buitenhaven
van Stellendam gebracht. De hele actie duur
de ruim een uur. Er zijn in 2002 al meer van
dit soort acties geweest, waarmee het belang
van een snelle reddingboot in Stellendam
wel duidelijk is aangetoond.
Op donderdagavond 21 maart jl. werd aan de
Oude Nieuwlandseweg in Ouddorp de 58-
jarige Bram Bom bij zijn woning van korte
afstand in het hoofd geschoten. Hoewel Bom
deze moordaanslag overleefde, raakte hij
zeer ernstig gewond. Inmiddels heeft de
recherche een onderzoek uitgevoerd naar de
dader. Omdat de politie ernstige aanwijzin
gen heeft dat dit Bom's 59-jarige ex-zwager
Martin J. betreft - met de Nederlandse natio
naliteit, maar in Hongarije woonachtig -
heeft ze d.m.v. een Internationaal Rechts
hulpverzoek de justitiële autoriteiten in
Hongarije gevraagd J. te arresteren. Dat is in
september jl. gebeurd, waarna rechercheurs
van de politie te Rotterdam de verdachte in
Hongarije hebben verhoord. In aansluiting
daarop heeft Nederland de Hongaarse auto
riteiten verzocht om uitlevering van J., wat
op 28 oktober jl. plaatsvond; meteen na zijn
aankomst op Schiphol heeft de politie de
waarschijnlijke dader ingerekend. Vorige
week woensdag 6 november heeft de Raad
kamer van de rechtbank in Rotterdam inmid
dels tot zijn gevangenhouding besloten, zo
deelde deze week de Persofficier van Justitie
mee.
Bom vindt het een hele rust dat de verdachte
is opgepakt. Aanvankelijk was hij er niet
gerust op dat de dader terug zou komen, daar
duidelijk werd dat hij de aanslag wonderwel
overleefde. In verband daarmee heeft de
politie hem dagenlang bewaakt.
Wel heeft Bom er zich aan gestoord dat het
oplossen van deze poging tot doodslag pas
gerealiseerd werd nadat hij eerst zélf hier
over de toenmalige minister van Justitie
Korthals aansprak tijdens een informeel
samenzijn in juli. Een rechtshulpverzoek
van het Openbaar Ministerie om J. in Hong
arije te mogen verhoren, zou een aantal
weken onverrichter zake in een la hebben
gelegen. Naar aanleiding van het gesprek
tussen Bom en Korthals is laatstgenoemde
zich met de zaak gaan bemoeien en heeft hij
Justitie de opdracht gegeven de aanslag zo
spoedig mogelijk op te lossen.
Hallo jongens en meisjes, jonge heren en
jonge dames! Vinden jullie zingen leuk? Ja?
Komt dat even goed uit! Want moet je
horen.Enkele enthousiaste gemeenteleden
in Goedereede zouden het leuk vinden om
een kinderkoor op te richten! Het lijkt hen
fijn om als kinderen/jongeren liederen te
zingen tot Gods eer en om deze liederen een
paar keer per jaar ten gehore te brengen. En
wat is nu allemaal nodig voor een kinder
koor? Een dirigent, een begeleider en
natuurlijk het allerbelangrijkste: zangers en
zangeressen. En daarmee wordt jullie
bedoeld! Dus lijkt het je leuk om mee te
komen zingen? En ben je tussen de 5 en
jaar? (Ook als je 13 of 14 bent, ben je harte
lijk welkom.) Kom dan op zaterdag 16
november om 14.00 uur naar verenigingsge
bouw 'de Ark' te Goedereede. Er zal dan een
uurtje met elkaar worden gezongen en wor
den bekkeken wie er allemaal mee willen
zingen. Dan wordt ook afgesproken wanneer
daadwerkelijk van start wordt gegaan en op
welk tijdstip. Wil je meer informatie? Bel
dan (0187) 493164. Tot zings!
De Gereformeerde Gemeente van Dirks
land heeft deze week een beroep uitge
bracht op ds. W.J. Karels te Hardinxveld-
Giessendam.
ToyotaYARIS. Vanaf 10.890
Dorpsweg 28, 3245 VC Sommelsdijk,
Tel. (0187)48 44 66 ,^5^
wwwj.toyotaflakkee.nl CSCTOYOTi
Stoofweg 18, Ouddorp, (0187) 68 99 17
VMJliÊiMBÊÊik
JE RIJBEWIJS SUPER SNEL HALEN
EN ACHTERAF BETALEN?
Nu: vanaf 5- per week! Lespakketten vanaf 605-
incl. examen met garantie
R.S.N. 0900 20 20 778
www.riibewijsservice.nl
fiADCUtjT.UUR S, INSTALLATIETECHNIEK
vja^
STATIONSWEC 4
3255 BLOUPETONCE
TEL. (01B7) 642426
FAX (0187)642210
MAKELAARDIJ
Middelharnis B.V.
Voor de koop of verkoop van uw woning
Doetinchemsestraat 32-34, 3241 AA Middelharnis
Tel. (0187)482606
Makelaarskantoor Tamboer
beëdigd makclaar/laxaleur, lid NVM
0187-476555
Sommelsdijkse Haven 19,
324S MA Sommelsdijk, tel. (0187) 48 33 28
REGISTERACCOUNTANTS
Gas -Water -Warmte
Dorpsweg 4, Ouddorp, Tel. (0187) 68 21 01
Al onze occasions incl. foto's
op dé site van uw Opel-dealer
Al in het begin van dit fraaie, 168 pagina's
en 340 foto's tellende boek wordt duidelijk
wat de auteur met zijn boek beoogt, waar de
geïnteresseerde lezer wordt 'ontvangen' met
een gedicht waarin Clinge Doorenbos terug-
droomt over Goeree en 't mooie Overflak-
k^e, met die stadjes en die torentjes, dat rus
tige en gezegende land, dat zo aan 't snel
verkeer ontkomen leek, met haar eenvoudig
en gastvrij volk. "Hoe zal dit in de toekomst
gaan, als deze droom is uitgedroomd?" zo
neep het reeds in Doorenbos' gemoed.
"Waar blijft die onberoerde kust, waar blijft
dan die serene rust?Ik ben blij (egoïst
misschien), dat 'k alles nog 'zo' heb gezien".
Ook de - eveneens Sommelsdijkse - D.
Hoogzand, die Van der Sluijs' boek van een
voorwoord voorzag, wijst aan wat de auteur
met zijn boek bedoelt: "de achtergelaten
beelden van het geliefde Sommelsdijk, in de
vorm van foto's en kaarten die hij jarenlang
heeft verzameld, doorgeven aan het tegen
woordige en toekomstige nageslacht".
En wie zou het nóg beter uit kunnen leggen
dan de auteur zelf, die in zijn inleidend
woord neerschrijft: "wij zijn blij, net als
Clinge Doorenbos, dat wij alles nog 'zo'
hebben gezien". In de tweede helft van de
twintigste eeuw zijn vele dingen bijna
onmerkbaar veranderd, zo licht de schrijver
toe. "De mens was nog in evenwicht met de
natuur, de altijd nijvere mens, die de vruch
ten van het polderland met zijn handen ver
gaarde en de akkers bewerkte." Van der
Sluijs schrijft over de boerderijen die rond
Sommelsdijk weids verstrooid lagen in de
polders, waar wegen en dijken met fluiste
rende bomen het polderland verdeelden.
Waar je de stilte nog kon horen. Of waar je
op afstand nog kon onderscheiden van wie
de mannenstemmen waren die vanaf de
akkers klonken. En waar het werktempo nog
zó was datje 't ook de hele dag vol kon blij
ven houden. Intussen is er zoveel veranderd
dat van het oorspronkelijke beeld van Som
melsdijk en haar polders soms niet veel meer
te herkennen is, zo geeft de auteur aan. En
hij vervolgt: "toen ook nog de oude bomen
verdwenen van de vertrouwde dijken, ervoe
ren veel ouderen dit als een miskenning van
hun gevoelens voor het land, waar ze eens
hun brood verdienden en waar ze waren
opgegroeid" In zijn boek 'Sommelsdijk, een
landbouwdorp' heeft Van der Sluijs herinne
ringen vastgelegd aan wat Sommelsdijk
was, vóórdat de stormachtige ontwikkeling
van de laatste decennia dit uitgesproken
landbouwdorp in haar greep nam, om haar
meer en meer te ontdoen van het karakter dat
het oorspronkelijk en eeuwenlang bezat. Een
soort hommage dus.
Verzamelen en uitgeven
Het is allemaal al lang geleden begonnen,
eigenlijk. Van huis uit heeft Cees van der
Sluijs het verzamelen van oude foto's en
kaarten al meegekregen. Zijn vader deed dat
en zelf had Cees er ook gevoel voor. Maar
een nog grotere verzamelaar van Sommels
dijkse taferelen en prenten vond hij in wijlen
Willem de Wit. Die fotografeerde heel wat
af in 't dorp en met hém trok Cees heel veel
op. Samen bouwden ze aan 'n eigen collec
tie foto's en oud-Sommelsdijkse verhalen.
En toen in 1972 Willem overleed, had hij z' n
hele collectie aan Cees vermaakt, in de
wetenschap dat die er serieus 'iets mee zou
doen'. "Toen is het boek eigenlijk al gebo
ren", vertelt Van der Sluijs nu. "Ik ben
opgegroeid met de 'verhaelen uut 't laund'.
In m'n jongensjaren heb ik er zelf óók op
gewerkt. Want als je wat wilde verdienen,
was er niets anders. Sommelsdijk was
typisch 'n landbouwdorp, met veel mooiere
polders dan nu. In dat opzicht is de ruilver
kaveling een ramp geweest". In de loop der
jaren heeft Van der Sluijs z'n verzameling
steeds verder uitgebreid, met in 't achter
hoofd zijn 'ereschuld' aan Willem de Wit.
"Al was het wel eens moeilijk om overal de
juiste namen van personen bij te krijgen", zo
laat hij weten. Maar toen het tijdens een ter
loops praatje bij boekhandel Van der Boom,
zo'n anderhalfjaar geleden, erover ging dat
het best mooi zou zijn als over oud-Som-
melsdijk nog eens een boek zou verschijnen,
was het moment daar om tot een werkelijke
uitgave te gaan komen. "Geen 'Sommelsdijk
in oude ansichten', maar een boek over het
leven van de eenvoudige mensen van toen,
over de gemoedelijkheid en de sfeer in het
dorp. Want dat is allemaal verloren gegaan",
licht Cees van der Sluijs toe. Niet dat hij een
man is die aan deze tijd slechts terug weet te
denken in éénzijdige sferen van 'rozengeur
en manenschijn', want de bittere armoe van
toen staat ook hém nog helder voor de geest.
Maar de toenmalige sfeer en geest in de
samenleving, daaraan kan hij met enige
weemoed terugdenken.
'Sommelsdijk, een landbouwdorp' is een
boek geworden dat het actieve landbouwle-
ven aldaar in de 20^ eeuw beschrijft, van ca.
1930-1980. Maar ook het hele verdere
dorpsleven en enkele bijzondere gebeurte
nissen vind je erin terug, van landbouw tot
brandweer, van scholen tot verenigingsle
ven, van sport tot thuisbezorgers en van
haven tot veemarkt en kinderspelen toe.
Heel wat (oud-)Sommelsdijkers - en daar
Een moment van stilte alvorens t:'^!;^
aan de schaft te beginnen.
hoeven ze echt nog niet zo oud voor te zijn -
zullen er veel in herkennen van wat ze uit
eigen kinderjaren nog kunnen herinneren,
met personen als schoenmaker Gerrit Breur,
oliehandelaar Jan Kievit, schrijver Jan Kna-
pe, musicus Gerrit Zoon, de gebr. Rozen-
beek, en talloze lieden die de onmiskenbaar
Sommelsdijkse achternamen dragen als
Slui, Troost, Van Nimwegen, Vis, Van den
Nieuwendijk, Groenendijk, Van der Slui())s,
enz. En verder (soms heel) oude dorpsge
zichten en taferelen die nog nooit eerder
werden gepubliceerd, en gebouwen die kor
tere of langere tijd plaats moesten maken
voor iets nieuws.
Dit alles is vervat in een prachtuitgave op
een mooie papiersoort en met een duidelijke
letter, hier en daar voorzien van prenten die
door de auteur zelf zijn geschilderd. Ook de
illustraties op de voor- en achterzijde van het
boek zijn van Van der Sluijs' hand, terwijl
de schutbladen op originele wijze zijn ver
lucht met advertenties van ondernemers uit
die vergleden tijd.
Als bijzonderheid mag nog worden vermeld
dat de medebetrokkenen bij de totstandko
ming van dit boek allemaal Sommelsdijkers
zijn. Dus niet alleen de auteur zelf, maar ook
de schrijver van het voorwoord de heer
Hoogzand, de uitgever Boekhandel Van der
Boom, de drukker Gebr. De Waal en de cor
rector de heer T.M. Verhoef.
'Omzien en niet vergeten' heeft Van der
Sluijs onderaan de omslagpagina geschre
ven. En enkele bladzijdes verder: 'Voor mijn
kleinkinderen, om te getuigen van wat eens
is geweest'. Die regels stonden ook in de
inleiding boven dit artikel, en zijn dus feite
lijk uit Van der Sluijs' pen gevloeid. In zijn
opzet is deze in Sommelsdijk geboren en
getogen auteur en tekenaar zéker geslaagd.
Het is dan ook niet onwaarschijnlijk dat dit
op en top streekgebonden werk binnenkort
op veel Sommelsdijkse boekenplanken te
vinden zal zijn; én ver daarbuiten! Velen
hebben er al op ingetekend en wie snel is,
heeft daartoe nog tot en met 16 november
a.s. de gelegenheid; vandaag en morgen dus
nog. Daarvoor kunt u bellen naar Boekhan
del Van der Boom, tel. (0187) 482614. De
intekenprijs bedraagt 24,95 euro, vanaf aan
staande dinsdag telt u er 29,95 euro voor
neer.
Aanstaande maandagavond wordt 'Som
melsdijk, een landbouwdorp' gepresenteerd
in 'de Doele' - een mooiere Sommelsdijkse
locatie is welhaast niet denkbaar. En dins
dag, als velen het boek in de winkel komen
afhalen, is Cees van der Sluijs in Boekhan
del Van der Boom aanwezig om zijn boek te
signeren, 's morgens van 10.00-12.00 uuren
's middags van 13.00-17.00 uur. Iedereen is
er welkom.
Het "oude Krakje zoals alleen onze vaders en moeders dat gekend iiebben