Brieven van Luther
Historisch hoekje
Urker Visserskoor 'Crescendo' en Thools mannenkoor 'Rehoboth'
in concert t.b.v. Wereld Wijde Zending
Rommelmarkt
op Diekhuusplein
Naaimachineshow
in 'De Staver'
Flakkeese
tafeltenniskam-
pioenschappen
De bekommernissen van
DOMINEE LeROY
Fancy fair te
Stad aan 't Haringvliet
Heren Recrea 2 boeict
eenvoudige overwinning
tegen Volley Voorne
Damclub 'Denk en Zet'
Op D.V. 5 oktober organiseert de Stichting 'Wereld
Wijde Zending'-concerten een Koor- en samenzang-
concert in de Herv. Kerlc te Tholen.
Districts vicarius
Het tafeltennisseizoen is weer
begonnen. Dat betekent ook dat de
toonaangevende tafeltennisclubs
(Oude Tonge, D.E.S. '85 en De
Treffers) al weer bezig zijn met de
organisatie van de Flakkeese tafel-
tenniskampioenschappen. Op zater
dag 12 oktober 2002 worden deze
alweer voor de 9e maal in successie
gehouden; als locatie is deze maal
gekozen voor het sportcomplex 'De
Sta ver' te Sommelsdijk. Deelname
is uitsluitend voor bewoners van
Goeree-Overflakkee en leden van de
plaatselijke tafeltennisverenigingen
(leeftijd vanaf 8 jaar). De kampioen
schappen worden mede mogelijk
gemaakt door sponsoring van de
gezamenlijke Rabobanken op Goe
ree-Overflakkee en Aannemingsbe
drijf Winkels B.V. te Ouddorp.
Na een prachtig concert 1,5 jaar geleden, met ruim 1000 aanwezigen,
heeft Stichting WWZ-concerten met beide koren overeenstemming
bereikt om dit concert iedere twee jaar te doen plaatsvinden.
Vele kleinere Urker mannenkoren zijn de laatste jaren opgericht,
maar toch is er maar één Urker visserskoor en dat is 'Crescendo'
o.l.v. Louwe Kramer en hun zeer gedreven pianist/organist Harm
Hoeve. Het Urker Visserskoor zal net als andere keren weer optreden
in Urker klederdracht.
Het Thools mannenkoor, dat al weer enige jaren onder leiding staat
van K V. d. Steenhoven, is de afgelopen jaren weer uitgegroeid tot
een enthousiast koor van ongeveer 85 leden.
Samen met hun vaste begeleider, organist Bram Bout, weten zij jaar
lijks vele mensen te laten genieten van prachtige mannenkoorzang en
zeker het eigen publiek in Tholen komt altijd massaal opdagen als het
Thools mannenkoor zingt.
De opening en sluiting worden verzorgd door ds. C. de Jongste,
plaatselijke predikant van de Ger. Gemeente.
De opbrengst van de collecte die tijdens deze avond wordt gehouden
komt ten goede aan het zendingswerk van de MAF zendingsvliegers.
De Herv. kerk in Tholen is een prachtige kerk met een geweldige
klank, zeker nadat ze de laatste jaren geheel gerestaureerd is.
Bij de uitgang is er een uitgebreide CD-verkoop, waarvan de
opbrengst bestemd is voor het Wereld Wijde Zendingswerk. Tevens
zal er een informatietafel zin van de MAF zendingsvliegers.
Voor meer informatie over het werk van de stichting WWZ-concer
ten kunt u kijken op: www.wwz-concerten.nl.
De aanvang van dit concert is 19.00 uur, de kerk is open om 18.15
uur. De toegang is voor volwassenen 5,- en voor kinderen t/m 12
jaar €2,50.
Kaarten voor dit prachtige concert zijn vanaf heden te koop bij:
Boekhandel Oostdijk te Tholen, Boekhandel Kleppe te Scherpenisse,
Boekhandel Hoekman te Yerseke, Boekhandel Van der Boom te
Sommelsdijk, Boekhandel Akershoek te Ouddorp, WWZ-concerten,
tel. (0187) 603510 en (0166) 672003, of e-mail via: www.wwz-con-
certen.nl, en indien nog voorradig bij de ingang van de kerk voor het
concert.
Kaarten zijn bij boekhandels uitsluitend te verkrijgen bij contante
afrekening.
Vanwege de overweldigende belangstelling tijdens het vorige con
cert en vanwege het feit dat nu reeds de helft van de kaarten zijn ver
kocht, wordt u aangeraden om snel uw kaarten te kopen, want vol is
vol!
(3)
Nog steeds was Luther van mening, dat hij
niet met de Kerk in strijd kwam. Zuivering
van de Kerk zou, dacht hij, worden bereikt,
als de Bisschoppen de prediking van geloof
en gerechtigheid als hun eerste taak zouden
zien en daarnaast maatregelen werden geno
men tegen de demoralisering van de geeste
lijkheid. Zelf kreeg hij de kans, de door hem
nodig geachte maatregelen te treffen, toen
hij in 1515 werd gekozen tot districtsvica-
rius. Hij kreeg daarmee de supervisie over
de elf kloosters in Saksen en Thüringen. In
deze hoedanigheid ruimde hij vele misstan
den op. Hij schroomde niet als dit nodig
bleek, een prior te vervangen. Het werd hem
niet altijd in dank afgenomen.
Districtsvicarius zijn betekende ook, visita-
tiereizen maken. Vandaar, dat sommige
brieven uit verschillende plaatsen verzonden
werden. Zo werd de volgende brief vanuit
Dresden verstuurd.
Geadresseerde was: Johan Brecken, prior
van het Augustijnerklooster te Mainz.
"Eerwaarde pater prior,
Mij kwam het kwaad gerucht ter oren,
waardoor vermoed moet worden, dat zich
onder uw zorg ene George Baumgarten
bevindt, een frater die thuishoort in het
dresdener klooster. Met leedwezen, eer
waarde pater, deel ik u mede, dat hij bij u
terecht is gekomen onder nogal pijnlijke
omstandigheden. Temeer moet ik u daar
om danken, dat ge in grote hulpvaardig
heid en trouw, hem hebt opgenomen in
uw gemeenschap, zodat hij niet van
kwaad tot erger kwam. Maar: hij is een
verloren schaap. De verantwoordelijk
heid voor hem berust bij mij. Het is mijn
taak, zo de Heere wil, hem op te zoeken.
Op grond van ons gemeenschappelijk
geloof en onze gelofte an St. Augustinus,
verzoek ik u zo dit mogelijk is, hem terug
te zenden naar Dresden of Wittenberg.
Nog beter zou zijn, als u hem zover zou
kunnen krijgen, dat hij uit eigener bewe
ging zou gaan. Als hij komt, zal hij door
mij met open armen worden ontvangen.
Voor de vrees, dat ik mij gekwetst voel, is
geen grond. Zeker, zeker... er moeten
ergernissen komen en als een mens valt,
is dat niet te verwonderen. Het is een
wonder, wanneer een mens na zijn val
weer mag opstaan en staande mag blij
ven. Denk aan Petrus. Hij viel opdat hij
zou weten, dat hij een mens was. En in
deze tijd vallen zelfs cederen van de
Libanon, bomen waarvan de kruin tot de
hemel reikt. En wat alles te boven gaat:
een Engel in de hemel viel en in het para
dijs viel Adam. Zou dan een riet niet door
de storm bewogen worden en een rokende
vlaswiek niet worden gedoofd? Onze
Heere Jezus Christus schenke u wijsheid.
Hij moge uw handelen bepalen en uw
goede werk voltooien. Amen".
Uit Dresden, ons klooster, op de
dag van St. Philippus en Jacobes,
1516. Br. Martinus Luther, hoogle
raar in de heilige theologie en
vicarius van de Augustijner Ere
mieten voor Meissen en Thüringen.
Uit een brief aan Michael Dressel, prior van
het Augustijner-klooster te Neustadt aan de
Orla, gedateerd 23 juni 1516, licht ik het vol
gende: "Eerwaarde pater.
Aangaande frater Henning schreef u, hem
reisverlof te hebben gegeven voor de
tweede dag na St. Vitus. Maar ik zag hem
nog niet, hij is niet verschenen. Andrea
Urnen heb ik vervangen door broeder Pet
rus Hilperhausen in Sangershausen.
Ziekte dwong mij hem in Erfurt te ontvan
gen. Maar aangenomen mag worden, dat
de paters in Sangershausen, wat ik over
hem schreef, al ontvangen hebben. Ik
verwachtte namelijk, dat hij naar Mans-
feld zou afreizen, zoals hij aan mij vroeg.
Uw zoeken en streven naar de vrede,
geschiedt averechts verkeerd. U zoekt die
vrede, zoals de wereld die geeft en niet
zoals Christus die geeft. U moet toch
weten, beste pater. God is wonderbaar in
zijn volk. Hij geeft vrede temidden van
alle onvrede en in alle aanvechtingen. Er
staat immers: "Hij heerst temidden van
zijn vijanden?" Niet hij heeft vrede, die
door niemand bang wordt gemaakt. Dat
is een wereldse vrede. Maar als iemand
van alle kanten belaagd wordt en noch-
thans vreugdevol en kalm staande blijft,
die heeft kennis aan de ware vrede. Met
Israël zegt u: "Vrede, vrede maar het is
geen vrede. (Ezechiël 13:10). Beter is het
te zeggen met Christus: "Kruis, kruis",
maar het is geen kruis. Want als je zegt:
"gezegend kruis", dan is het kruis geen
kruis meer. Geen ander hout is daarmee
te vergelijken. Zie het toch: de Heere lokt
u tot de ware vrede, nu Hij u zo met kruis
en lijden omringt. Deze vrede gaat onze
gedachten ver te boven. Ze is onvergelij
kelijk. Veel beter dan alles wat wij aan
vrede kunnen bedenken en wensen.
Gegroet en bidt voor mij, beste pater en
de Heere geleide u".
Uit Wittenberg, anno 1516 op de
dag van de tienduizend martelaren.
Br. Martinus Luther
districtsvicarius
Hoe druk bezet het leven van Luther was,
blijkt uit een brief aan Johannes Lang, van
29 oktober 1516:
"Beste Johannes,
Eigenlijk heb ik twee secretaressen of
schrijvers nodig. Ik doe de hele dag bijna
neits dan brieven schrijven. Daarom weet
ik ook niet, of ik niet vaak hetzelfde
schrijf, dat zul je wel gemerkt hebben. Ik
ben kloosterprediker, ik moet lezen aan
tafel, men vraagt mij ook dagelijks voor
de preken in de stadskerk, ik ben studie
leider, ik ben vicaris - dat is elfmaal pri
or! -, ik moet zorgen voor het innen van
de vispacht in Litzkau, ik moet me bezig
houden met die kwestie van die monniken
in Herzberg, ik geef college over Paulus,
ik bereid college's over de Psalmen voor.
Bij dat alles komt dan nog mijn corre
spondentie, een tijdrovende zaak. Zelden
heb ik echt genoeg tijd om de getijden te
houden en te vieren, en dan komen daar
nog aanvechtingen van het vlees, de
wereld en de duivel bij. Neen, je ziet het,
een man in ruste ben ik niet".
Bolnes
H. Hartman
Voor zowel jong als oud is dit kampioen
schap bij uitstek geschikt om kennis te
maken met de tafeltennissport, een sport
waarbij alle facetten van beweging, snel
heid, inzicht en een gezonde dosis span
ning en rivaliteit aan de orde komen. Daar
naast is tafeltennis een sport waar sociale
contacten een belangrijke plaats innemen,
iets waaraan het in de huidige maatschap
pij nogal eens schort.
In de sporthal zal een stand ingericht wor
den, waar informatie over de lokale ver
enigingen verkrijgbaar is. Als extra voor
de jeugd zal er op een aparte tafel een bal-
lenkanon bevestigd worden, waar onder
toezicht gebruik van gemaakt kan worden.
De wedstrijden vangen aan om 9.30 uur en
zullen naar verwachting om en nabij 18.00
uur eindigen.
Net als alle voorgaande edities is het de
bedoeling dat er gespeeld zal worden in
afzonderlijke poules voor jeugd tot 16
jaar, recreanten vanaf 16 jaar en NTTB-
competitiegerechtigde spelers. Afhanke
lijk van het aantal inschrijvingen is het
mogelijk dat de organisatie genoodzaakt
zal zijn wat verschuivingen aan te bren
gen, waarbij natuurlijk zoveel mogelijk
rekening wordt gehouden met de wensen
en de sterkte van de deelnemers.
De nummers 1 tot en met 3 in de verschil
lende categorieën ontvangen een beker (de
winnaars ook een wisselbeker); daarnaast
ontvangt iedere deelnemer ter herinnering
een kleine attentie.
De inschrijving sluit bij het bereiken van
het maximum aantal deelnemers (100),
doch uiterlijk op 5 oktober 2002. Het
inschrijfgeld bedraagt tot 16 jaar 2 en
vanaf 16 jaar 5 per persoon. Inschrijving
kan via de eigen vereniging of bij Leo
Brands (telef. 641102), Leen Poot (telef
492121) en Arjan van de Tol (teleL
481250). Supporters zijn deze dag natuur
lijk van harte welkom.
De rommelmarkt van de koninklijke
muziekvereniging 'Sempre Crescendo' te
Middelhamis/Sommelsdijk wordt dit jaar
gehouden op zaterdag 21 september. Vanaf
8 uur 's morgens is de rommelmarkt op het
Diekhuusplein aan het Beneden Zandpad te
Middelhamis geopend, tot ca. 16.00 uur.
Er is een grote verscheidenheid aan spullen
verzameld. Het assortiment omvat onder
andere boeken en platen, speelgoed, servies
werk, elektrische apparatuur, huishoudelijke
apparaten en meubelen. Dus voor elk wat
wils.
U wordt van harte uitgenodigd om een
bezoek te brengen aan de rommelmarkt.
De ouderraad en veel vrijwilligers van c.b.s.
'Albert Schweitzer' te Stad aan 't Haring
vliet organiseren op woensdag 25 september
2002 van 16.00-20.00 uur een fancy fair in
en om de school aan de Aleijd van Putten-
straat 1. Enkele onderdelen zijn: spelletjes
voor de kinderen, rommelmarkt en catering;
kortom, voor elk wat wils. De opbrengst van
deze fancy fair zal besteed worden aan het
aanschaffen van een draagbare radio/cd-spe-
ler en aan het actualiseren van de school-
bieb. De Albert Schweitzerschool hoopt op
uw komst!
Op donderdag 26 september geeft
Naaimachinehandel 'VLIETO' uit
Ooltgensplaat een naai-, borduur- en
Lock-machineshow. Zij presenteren
en demonstreren van 14.00 tot 17.30
uur, met medewerking van een
demonstratrice daar de nieuwste
modellen van Husqvarna en Pfaff.
Husqvama brengt 2 nieuwe modellen, de
Victoria een computer gestuurde naaima
chines met 16 mogelijkheden waaronder
een automatisch knoopsgat en is voor het
130-jarig jubileum feestelijk geprijsd.
Voor de meer eisende naaister is er de nieu
we Pla-tium met 35 nuttige steken en 105
siersteken. Hij bezit ook de unieke Naai-
gids.
Pfaff brengt de nieuwe expression line.
Deze computergestuurde
machines maken het .....i-ftltfiH;»*»,,
naaien nog leuker. ,-:'******8ïitiSi^,,,
Kom kijken en
vergelijken maar ^5
het beste kunt u
ze testen.
Voor de machina
le borduursters
brengen zij tegen een
speciale prijs een nieuw 3 laden kastje van
Madeira.
Sinds naaimachinehandel 'VLIETO' weer
vanuit Ooltgensplaat werkt is de service
uitgebreid, zo halen en brengen wij de
machines voor onderhoud en reparatie
zonder extra kosten bij u thuis op en wor
den er in de showroom extra instructieles
sen gegeven.
'VLIETO' ontmoet u graag op 26 septem
ber in 'De Staver' te Middelhamis. U kunt
ook een afspraak maken en naar de
showroom komen. Tevens is een bezoek
bij u thuis mogelijk.
SOMMELSDIJK - Het tweede herenrecre-
antenteam van volleybalvereniging Inter
mezzo had de eer om de spits af te bijten van
het nieuwe volleybalseizoen. Heren 1 en
Dames 1 volgen later deze week in de eerste
ronde van het bekertoumooi. Met oud-speler
Hans van Hoorn als scheidsrechter speelden
twee ervaren teams tegen elkaar. Al meer
dan tien jaar is men eikaars tegenstander,
dus de teams kennen elkaar: Intermezzo uit
Middelhamis en Volley Voorne uit Vierpol-
ders. Toch is elke wedstrijd weer een
(ont)spannende pot volleybal, die alle kan
ten op kan gaan. Deze avond trok het team
van aanvoerder Ruud de Beer aan het lang
ste eind. Via 1-0,1-1,2-1 won Intermezzo in
de Staver met 3-1. Geen enkel moment werd
getwijfeld aan de overwinning. Er werd soh-
de spel geleverd door de thuisploeg. Wim
Versaevel en Ruud de Beer waren de spel-
verdelers en zorgden ervoor dat de midden
aanvallers Leonard v.d. Welle en Reinier
v.d. Heuvel goed in stelling werden gebracht
en uitstekende aanvallen konden maken.
Buitenaanvallers Chris v.d. Weele en Nicky
Tuinenburg leverden ook hun aandeel. Ge
rard Rommens ontbrak in deze wedstrijd.
Middelharnis/Sommelsdijk,
uitslagen 16 September 2002;
Afdeling 1:
A. v.d. Veer-C. Spee 0-3
J.A. Dekker - C. Polder3-0
M. Klink - H.H. Verolme3-0
J. V. Hoom - W. Vroegindeweij .3 - O
A. Verolme - J. v.d. Oudenafgebr.
De afgebroken wedstrijd van vorige week:
M. Klink - J. v.d. Ouden3-0
Afdeling 2:
I. Koese - J. Lodder1 - 1
J. Groenendijk - G. Zaaijer3-0
D.A. Doomhein - H. Bijdevaate .0 - 3
J.A. Nipius - J. Jordaan0-3
B. du Pree - R. Jacobs0-3
Wisselen de predikanten van de
Hervormde Gemeente van Oude-
Tonge elkaar de laatste decennia
met enige regelmaat af, in vorige
eeuwen bleef een en dezelfde predi
kant soms tientallen jaren herder en
leraar van deze gemeente. Een voor
beeld hiervan is ds. Jacobus Johan-
nis Ie Roy, die van 1813 tot 1850 in
Oude-Tonge woonde en werkte.
Over zijn theologische opvattingen
en pastorale arbeid is al eerder
geschreven. Een andere oud-predi-
kant, ds. W. van Gorsel, heeft Le
Roys rol, met name ten tijde van de
Afscheiding, beschreven in het boek
"Zij die bleven: schetsen over leven
en werk van acht predikanten die
niet met de Afscheiding meegin
gen". In het gemeentearchief van
Oostllakkee is echter nog wel meer
te vinden over deze predikant.
Zodoende krijgen we ook zicht op
de meer profane dingen waarmee
hij te maken kreeg: de zorgen die
hij zich maakte over zijn kinderen
en de ontwikkelingen in het dorp
waarmee hij het niet altijd eens kon
zijn.
Studerende kinderen
Le Roy en zijn vrouw Teuntje Barendregt
kregen zeven kinderen. De vier oudste
werden in vaders eerste standplaats Sprang
geboren, de jongste drie in Oude-Tonge.
De oudste zoon Christiaan volgde de voet
sporen van zijn vader: hij werd predikant,
voorzover ik weet stond hij zijn hele predi-
kantsleven te Gameren. Ook de tweede
zoon. Jan, leek voorbestemd voor het
domineesambt. In 1830 blijkt hij namelijk
nog in Utrecht theologie te studeren. In dat
jaar vond er een briefwisseling plaats tus
sen vader Le Roy en de burgemeester van
Oude-Tonge. De familie was onaange
naam verrast toen zij een brief kregen
waarin gevraagd werd om een bewijs dat
zoon Jan inmiddels predikant was gewor
den. Kon dit niet geleverd worden, dan zou
hij alsnog zijn dienstplicht moeten vervul
len. Studenten in de godgeleerdheid waren
vijfjaar van dienstplicht vrijgesteld, maar
moesten wel hun vak gaan uitoefenen wil
den zij blijvend van militaire verplichtin
gen ontheven worden. Vader Le Roy
schreef een brief, in de wijdlopige stijl die
we in andere archiefstukken van zijn hand
ook steeds tegenkomen. Aan een enkel vel
papier had Le Roy nooit genoeg! Zoon Jan
was nog niet afgestudeerd, maar met
omstandige voorbeelden en berekeningen
wil Le Roy aantonen dat een oproep voor
de militaire dienst dit jaar nog helemaal
niet terecht was: zijn zoon is nog in zijn
vijfde studiejaar en kan daarom helemaal
nog niet opgeroepen worden. Terzijde
merkte hij nog op dat het afstuderen van
zijn zoon ook niet op stel en sprong kan
omdat er nog achterstallige collegegelden
betaald moeten worden. Een plattelands-
predikant zal het ook niet zo breed gehad
hebben; studerende kinderen konden tijde
lijk een grote belasting zijn voor het
gezinsbudget. Alle zuinigheid ten spijt: in
1838 werden Le Roij en zijn vrouw gepor
tretteerd door de reizende portretschilder
Berend Kunst. De kunstenaar maakte bij
zijn bezoek aan Oude-Tonge schilderijen
van verschillende notabelen en ook van de
plaatselijke predikant. Waarschijnlijk is de
hierbij geplaatste afbeelding het bewuste
werk uit 1838. (Het kan natuurlijk ook zo
zijn dat het portret een geschenk was van
famiUe- of gemeenteleden).
Uiteindelijk is Jan le Roy nooit in een
eigen pastorie terecht gekomen. Bij de
volkstelling van 1839 woont hij nog bij
zijn ouders, als 'kandidaat godgeleerd
heid', maar in het patentregister (vergun
ningen voor winkeliers etc.) van datzelfde
jaar komt hij voor als 'koopman'. In 1846,
inmiddels 39 jaar oud, trouwde hij met de
negen jaar oudere Maria den Hartigh uit
Westmaas (een volle nicht van hem). Tot
zijn overlijden in 1876 woonde hij als win
kelier/koopman met echtgenote en jongste
zus in de Voorstraat.
Jacob le Roy
Het is goed voor te stellen dat vader Le
Roy teleurgesteld was dat zoon Jan uitein
delijk winkelier werd. Maar groter nog zal
het verdriet geweest zijn om de derde zoon,
Jacob. Ook deze had de gelegenheid gekre
gen om verder te studeren, wel niet aan een
universiteit maar toch aan een respectabel
instituut. Na zijn opleiding aan een zoge
naamde klinische school (in Dordrecht of
Middelburg) werd Jacob in 1838, op 27-
jarige leeftijd, heel- en vroedmeester te
Oude-Tonge. Maar al na driejaar kwam er
een op tragische wijze een einde aan zijn
loopbaan en zelfs aan zijn leven. Begin
1841 heerste in Oude-Tonge een ziekte,
waarvan we de aard niet hebben kunnen
achterhalen. Een van de plaatseüjke
geneeskundigen, Frans Arends, noemde
het "een koortsende, nerveuze, typhusach-
tige aandoening". Alle drie de heelmees
ters van het dorp werden zelf aangetast,
zodat dokters uit Nieuwe-Tonge en Mid
delhamis assistentie moesten komen bie
den. Frans Arends overleefde het, maar op
21 februari 1841 stierven de collega's Arij
Braber en Jacob le Roy, respectievelijk nog
maar 31 en 30 jaar oud.
De noodzaak van een nieuwe school
De Oude-Tongse predikant, die eerder al
veel boeken en brochures had geschreven,
had na de dood van zijn zoon toch ook nog
de inspiratie om te schrijven. In 1841 ver
schenen een boek en twee kleine geschrif
ten van zijn hand. Hieruit bleek al dat hij
zijn strijdlust niet verloren had; het jaar
daama weerde hij zich volop in het dorp
zelf. Aanleiding was de bouw van een
nieuwe lagere school en onderwijzerswo
ning. De school was tot dan gevestigd aan
de Voorstraat (naast de Rooms-Katholieke
pastorie) maar voldeed niet meer aan de
eisen des tijds en het groeiende aantal leer
lingen. De gemeenteraad had besloten tot
het bouwen van een nieuwe school aan de
Nieuwstraat: op 1 april 1842 werd de eer
ste steen gelegd voor een school met drie
lokalen. De hoofdonderwijzer kon kort
daama verhuizen. Voor hem was het huis
aangekocht van geneesheer Arij Braber,
wat na diens overlijden in 1841 leeg was
blijven staan (Nieuwstraat 17). Dominee
Le Roy had natuurlijk geen stem gehad in
deze besluiten en had op zich waarschijn
lijk geen bezwaren tegen een betere behui
zing van de school. Toch protesteerde hij,
waarbij de aanleiding een voorgenomen
verhoging van de gemeentelijke belasting
was. Op 26 augustas 1842 (de school was
al bijna klaar!) werd een request gezonden
aan de Commissaris der Koning, onderte
kend door Le Roy en tien anderen. Hierin
wordt geklaagd dat het gemeentebestuur
van Oude-Tonge boven zijn stand wil
leven: een dergelijke school is voor een
dorp niet nodig. Een school met drie loka
len (en dus drieonderwijzers) jaagt de kos
ten op, terwijl de aankoop van grond en
bouw al zoveel kost. Men vervalt van het
ene uiterste in het andere. De gemeente kan
beter eerst andere zaken regelen dan
"zoodanige dingen als dit, welke ter verf-
raaying, tot het maken van een groten
naam, maar niet tot wezenlijk nut dienen".
Terloops wordt ook nog aangestipt dat
gelijkertijd de tuin van de burgemeester
(achter het schoolterrein, tussen Voorstraat
en Nieuwstraat gelegen) is vergroot en ver
fraaid, waarbij de West-Achterweg niet
langer een doorgaande weg is, en dat ook
nog waarschijnlijk op kosten van de dorps-
kas.
Gemeenteraad en schoolinspecteur Boers
reageerden fel op het stuk. De gemeente
raad legde alle verantwoordelijkheid voor
het schrijven bij Le Roy; de andere onder
tekenaars worden ja-knikkers of misleide
lieden genoemd. Waarschijnlijk hadden
burgemeester en raadsleden (behorend tot
de meer liberale, rijke kant van het dorpal
eerder niet veel op met de predikant. Zij
durven in hun antwoord te stellen dat "deze
man bij alle ingezetenen bekend is als een
eenhoofdig en zeldzaam in welke zaken
ook te overtuigen mensch". Volgens de
raad vallen de kosten uiteindelijk wel mee
en moet een en ander voor het dorp op te
brengen zijn; de predikant hoeft maar f 3
extra belasting te betalen.
Van de schoolopzichter Boers (de schrijver
van hét boek over Goeree-Overflakkee)
kreeg Le Roy ook niet veel steun. Boers
vond de school echt niet te stads voor zo'n
dorp; Middelhamis en Sommelsdijk had
den ook al dergelijke schoolgebouwen. De
kosten vielen wel mee, kortom "reden
omwelk de ondergetekende dringend zou
verzoeken de ijverige burgemeester en de
gemeenteraad van Oude Tonge in hunne
pogingen ter bevordering van het onder
wijs te willen ondersteunen"
Over de theologische en pastorale kwalitei
ten van Jacobus Johannes le Roy durf en
wil ik hier geen uitspraken doen, maar het
dunkt me dat hij het als inwoner van Oude-
Tonge niet altijd gemakkelijk heeft gehad.
In zijn gezin waren er moeilijkheden en
tegenslagen en zijn karakter kon hem soms
in aanvaring brengen met andere gezags
dragers in het dorp (bij het lezen van zijn
ellenlange brieven is het voor te stellen dat
deze epistels irritatie konden opwekken bij
de ontvangers). Toch is zijn naam in posi
tieve zin bij velen in herinnering gebleven.
In 1863 verscheen een boek van ene H.J.
Koenen: Ter nagedachtenis aan Jacobus
Johannes le Roy. En enkele jaren geleden
IS zijn grafsteen op het oude kerkhof van
Oude-Tonge nog op kosten van de Her
vormde Gemeente vernieuwd.
Eva Lassing-van Gameren
