Uw eigen groenten van de vensterbank
Clown Jopie geeft startschot voor Actie
speel- en belevingstuin
Tuinders op pad van klok naar keten
Drukte voor 'Prinses Margriet'
Het Kinderorkest van de
Muziekschool gaat starten
Vers, goedkoop en zeer gezond
Landbouwpraatje:
m
PAGINA 15
Lekker op brood, in de salade enz.
Extra vitaminen in de winter. We ken
nen allemaal tuinkers en taugé, maar
er zijn nog veel meer mogelijkheden.
Eerst wat meer achtergrondinforma
tie over het kiemen zelf.
Kiemzaden
Kiemen
doorB. Schouwing
TWnders en supermarkten lijken
elkaar te vinden in een verstandshu
welijk. Er is sprake van ketenintegra-
tie. Het oude veilingconcept heeft
afgedaan. Met dank aan de veiling-
klok, maar de supergrutters verwij
zen deze klok naar het museum.
Met dank aan de veilingklok
Het kan verkeren: de land- en tumbouw mag
niet langer produceren voor een anonieme
consument. Menige boer of minder heeft er
echt aan moeten wennen, maar de klant was,
is en blijft koning. De rollen zijn nu echt
gedraaid: vroeger bepaalde de boer of tum-
der wat er in feite op de markt kwam; nu is
de consument de baas. Deze laatste zal zijn
wensen minutieus op tafel leggen bij de
detaiUist of bij de supergrutter.
Supermarktketens lopen de veilingklok
voorbij en gaan zelf op zoek naar telers die
het goede product op de juiste wijze en op
het juiste moment aanleveren. Als de super-
gmtter deze missie met succes heeft afge
legd, leidt dat meestal tot vaste afspraken
over kwaUteit, veiügheid, hoeveelheid, leve
ring en prijs. De nieuwe tijdgeest die over de
Nederlandse land- en tuinbouw waait, rekent
Chinese farmacie
Eiwittekort
Pleitbezorgers
Recept
Zaad bestaat voornamelijk uit koolhydraten,
vetten, eiwitten en zo'n 10% water. De kool
hydraten, voornamelijk in de vorm van zet
meel, worden tijdens het ontkiemen omgezet
in enkelvoudige suiker, waardoor de kiemen
Ucht verteerbaar zijn. Het is een waardevol
le aanvulUng op het voedingspatroon, voor
al in de winter. De kiem krijgt tijdens het
kiemproces een enorme stijging van de voe
dingswaarde van bijvoorbeeld de Vitamine
A en Vitamine C. Verder bevatten de kie
men waardevolle mineralen, zoals calcium,
ijzer, magnesium, fosfor en kalium. Doordat
deze in kiemen vaak gekoppeld zijn aan ami
nozuren ontstaan verbindingen die door de
spijsvertering veel gemakkeUjker verwerkt
kunnen worden dan bij de mineralen in
'gewone' soorten groenten het geval is.
Een hele goede reden is dat men met de kiem
een groente heeft die in zijn geheel, maar
bovendien op het meest vitale moment van
de groei, genuttigd kan worden en die zijn
voedingswaarde blijft behouden tot aan de
consumptie. Verder ziet de kiem er aantrek-
keüjk uit en heeft ze een veelzijdig gebruik.
Gebruik
Kiemen kunnen op veel verschillende
aafflMeren gebruikt worden; op de boterham
met een plak kaas of tomaat, als salade, in
een salade, als garnering, enz. Hoe gaat u te
werk? In het kiemglas doet men een eetlepel
zaad en giet er ruim water op. Dit geheel
dient men 6 tot 8 uur te laten weken (afhan
kelijk van het soort). Na het weken het water
er uit laten lopen en de pot schuin - omge
keerd - in de houder op een redelijk donke
re en warme plaats wegzetten. Vervolgens
dient de pot 2 keer per dag gespoeld te wor
den, waarbij het deksel gewoon op de pot
kan blijven zitten. Even omschudden en
weer omgekeerd wegzetten. Na dit 3 tot 5
dagen herhaald te hebben zijn de kiemen
klaar voor consumptie. Smakelijk eten!
Zaden
Hiervoor komen in principe de zaden van
alle eetbeire planten in aanmerking, behalve
die van nachtschadeachtige als tomaat en
aardappel. Neem biologische zaden; niet
behandeld met chemische middelen. Te den
ken valt aan lookachtigen als ui en prei;
schermbloemige als wortel, selderij, venkel
en peterselie oliehoudende zaden als sesam
en zoimebloem; granen als haver, tarwe,
maïs, gierst, gerst, boekweit en rogge; peul
vruchten als fenegriek, linzen, alfalfa (luzer
ne), erwten, kikkererwten en klaver. Sommi
ge kiemen smaken beter dan andere. "Pro
beer ze allemaal maar eens uit," adviseert
Ann Wigmore, wat niet betekent dat de peul
vruchten allemaal ongekookt kunnen wor
den gegeten. Mungbonen (groene soja) en
linzen echter zonder probleem wel, maar de
gele (Chinese) sojaboon niet. Daar zitten
stoffen in die de spijsvertering opbreken en
bij het kiemen slechts gedeeltelijk worden
afgebroken. Over de rode (aduki) sojaboon
zijn de meningen verdeeld. Door Reiner
Schmidt wordt het één van de weinige
sojabonen genoemd die voor kiemen
geschikt is. Maar het Duitse ministerie van
Voeding vindt dat de kiemen van erwten,
kikkererwten en adukibonen toch, beter eerst
kunnen worden gekookt of geblancheerd.
Te koop
De populairste kiemzaden (alfalfa, fenegriek
e.d.) zijn in elke natuurvoedingswinkel te
koop. Ook biologische granen, noten, hnzen,
zonnebloempitten en (ongeroosterde) sesam
zijn daar makkehjk te krijgen. Voor minder
gangbare (maar soms verassend smakende
kiemzaden, zoals prei, radijs en peen, moet u
op zoek naar een verkoopadres van biologi
sche zaaizaad.
Het weken
Slechts één generatie terug was het heel
gebruikehjk om peulvruchten te weken leg
gen. Tegenwoordig hebben we nogal een de
neiging om het over te slaan: dan koken we
de linzen maar wat langer. In het life-food-
dieet wordt elke graankorrel, elke noot, elke
boon, zelfs elk sesamzaadje geweekt. Zelfs
een amandel die niet uitloopt, maar alleen
maar opzwelt, wordt eerst te weken gelegd.
"Neem de proef op de som," zegt Fabrice de
Villeneuve in zijn boek SantÜ, mode d'em-
ploie, "eet maar eens twintig amandelen die
24 uur zijn geweekt en de volgende dag
twintig ongeweekte amandelen... en trek uw
conclusies." Het weken neutraüseert een
enzym in zaden, noten en granen dat het
kiemproces tegenhoudt. Maar dat enzym
bemoeiUjkt tegelijkertijd de vertering. Het
tijdsbestek voor het weken varieert van vier
uur voor de kleinste zaden tot twaalf uur of
langer voor de grootste. Bij benadering:
alfalfa, sesamzaad: 4 tot 6 uur; fenegriek,
gierst, zonnebloempitten: 8 uur; linzen,
noten, mungbonen, granen: 12 uur; rijst: 24
uur. Na het weken water afgieten; opnieuw
water bijgieten; weer afgieten.
Het kiemen
Eigenlijk zijn de zaden tijdens het weken al
begonnen te kiemen. Het duidehjkst zicht
baar bij de snelste kiemer: het graan quioa,
dat na een aantal uren al met duidelijke uit
lopers het weekwater uitkomt. Veel zaden,
noten en zelfs granen (haver, spelt, gerst)
zijn na een flinke nacht weken eventueel al
te gebruiken. Maar de voedingswaarde kan
in de nu volgende kiemdagen nog behoorlijk
stijgen. Er zijn allerlei plastic en zelfs aarde
werken kiemschalen te koop van Duitse en
Engelse origine, waarin uitstekend gekiemd
kan worden. De Duitse kiemauteur Gisela
Aicher beveelt deze schalen aan voor alfalfa,
waterkers en rettich, vanwege de evenwich
tige beUchting van de verschillende kiem-
plantjes. Veel mensen prefereren echter de
glazen pottenmethode. Neem een pot (weck-
pot bijvoorbeeld, waar het deksel vanaf kan
worden gehaald), dek die met behulp van
een elastiekje af met een laagje fijn gaas
(doe-het-zelfzaken), dat water en lucht wel
doorlaat, maar de zaden niet. De zaden zijn
nu makkehjk twee keer per dag te spoelen,
waarna de potten schuin op hun kop worden
weggezet, zodat het overtoUige water eruit
kan lekken. De kiempotten kunnen tijdens
het kiemproces in een afdruiprek worden
gezet, maar er zijn ook speciaal voor dit doel
gemaakte kiemglazen in houders te koop (bij
De Natuurlijke Molen, Hilversumstraat 98,
Arnhem, tel.: 026-3812320).
Waarde van kiemen
Er is een oude Chinese legende die het ver-
Het was zonder enige twijfel een succesfor
mule: de vaderlandse groente-, fruit- en
bloementelers mochten hun produkten naar
de veiling brengen. Wat er daarna gebeurde
was niet zozeer hun zorg. Zij beurden braaf
de opbrengstprijs en van een kieskeurige of
nukkige consument hadden de telers nog
nooit gehoord. De beproefde veilmgformule
heeft ruim honderd jaar goed gewerkt. Vei-
hngen waren ontmoetingsplekken voor pro
ducenten en handelaren (veelal groothande
laren. De partijen zaten dageüjks (en heel
vroeg voor de veilingklok, waar op het juis
te moment werd gedrukt. Handelaren verza
melden de produkten en brachten die dezelf
de dag nog bij de plaatsehjke bloemen-, en
groentewinkels. De telers kregen enkele
dagen later van de veiling de opbrengstprij-
zen uitbetaald. Het veilingsysteem heeft bij
na een eeuw goed uitgepakt voor de Neder
landse minders. Het heeft hen geen wmdei-
eren gelegd.
voorgoed af met het oude veiUngimago. De
meeste veilingen in ons land hebben dat ook
begrepen. Zij profileren zich als handelshuis
dat zelf de logistieke diensten verzorgt. Het
meest bekende voorbeeld in ons land is
Greenery, een samenwerking van een aantal
veiüngen die elkaar tien jaar geleden hebben
gevonden.
Greenery organiseert een conmierciëel en
logistiek apparaat, koopt zelfs im- en export
bedrijven op en probeert op die manier een
onmisbare schakel te spelen mssen produ
cent en consument. Voor Nederland als
agrarisch exportland (ons land neemt mondi
aal een toppositie in) is het van groot belang
om de keten mssen producent en consument
op maat te houden en beheersbaar te maken.
Waartoe leidt zo'n gigantisch
integratieproces?
Greenery illustreert met een paradepaardje
de afzettoekomst voor de groente- en fruit
sectoren. In het westen van het land heeft
Greenery een bedrijf dat zich louter op de
Britse markt richt.' Greenery onderhoudt
relaties met grote Britse supermarktketens.
Nu al heeft Greenery een jaarlijkse omzet
van ruim 400 miljoen euro op de markt in
Engeland. Britse supermarkten detacheren
in ons land relatiebeheerders die de telers
opzoeken en afspraken maken over kwah-
teit, hoeveelheid, levering, enz. Greenery
speelt daarbij een bemiddelende rol en zorgt
ook voor het transport naar Engeland.
Omdat supermarkten verzekerd willen zijn
van een regelmatige aanvoer over het hele
jaar, werft Greenery ook telers elders in
Europa. Zelfs Britse groente- en fuittelers
worden betrokken in de keten. Dat heeft een
bijkomend voordeel, nl. het 'buy british' -
een emotioneel fenomeen dat het sprookjes
stadium voorbij is.
Het Greenery-systeem staat model voor
ketenintegratie. Het bUjkt een succesformu
le te zijn die geen windeieren legt voor de
tuinders in ons land. Tuinders hebben er baat
bij als zij de schakels uit de keten naar zich
toe halen. De minbouwsector wordt sterker
en krijgt vat op de teeltomvang, het aanbod,
de kwaliteit en.op de wensen van de con
sument. Voor de minder staat bedrijfsconti-
nuïteit hoog op de lijst; dat zal niet altijd tot
maximale opbrengstprijzen leiden, maar de
eerste winst blijkt veelal katjeswinst.
haal vertelt van een groep Chinese landver
huizers die de Jang-tse-kiang-rivier opvaren
- op zoek naar een nieuw woongebied. Hun
boot zit vol proviand. En zaaigoed voor
later. Op een gegeven ogenblik steekt er een
versclmkkeüjke storm op en de boot is een
tijd lang speelbal van een nukkige onweers
bui. Praktisch alle etenswaar slaat over
boord. Alleen het zaadgoed bhjft bewaard.
Kletsnat en onbruikbaar als het is geworden.
AUes begint te ontkiemen. Helaas, daar valt
niets meer mee te beginnen. Een aantal hon
gerige dagen later zetten de landverhuizers
hun tanden in de jonge kiemplantjes. Zo
slecht blijken die evenwel niet te smaken.
Aangenaam verrast zijn de opvarenden ook
dat deze eenvoudige, plantaardige maaltijd
genoeg is om hen zo snel weer op krachten
te laten komen...
Eeuwenlang zijn kiemen onderdeel geweest
van het dieet van tientallen culturen in Oost
en West. Het gebruik ervan zou ouder zijn
dan de Bijbel. Gekiemde zaden werden al
gegeten in Mesopotamië, Egypte en het oude
Griekenland. Volgens een publicatie van het
Duitse ministerie van Landbouw teelden en
aten de Chinezen 3000 jaar geleden al kie-
'men. Andere bronnen reppen over oude
manuscripten waaruit bUjkt dat de Chinezen
5000 jaar geleden al regelmatig kiemen zou
den hebben gegeten. De toemnaUge keizer
van China zou al geweten hebben van de
therapeutische waarde van kiemen. Zoals
aan het eind van de zestiende eeuw ene Li
Shi Chen in zijn 'Pen Ts'ao Kang Mu' (een
uitputtend werk over Chinese farmacie en
kruiden) ook uitvoerig inging op de medici
nale waarde van kiemen. Chen schreef kie
men onder andere voor als remedie voor
waterzucht en reumatiek. Nog altijd staan
ontkiemde mung- en adukibonen in het ver
re oosten op veler menu. Het HimalayavoUc
en de Hunza's gebruiken kiemen om de
winter mee door te komen. Dichter bij huis
stuiten we op het traditionele Zweedse
gerecht Kruska - gemaakt van ontkiemde
granen en lijnzaad - dat de spijsvertering
heet te bevorderen, en met name de vertering
van zetmeelproducten.
In de Verenigde Staten werd tijdens WO II
een campagne gelanceerd om de mensen
vertrouwd te maken ,met het laten kiemen en
eten van sojabonen. Men voorspelde een
eiwittekort, dat evenwel uitbleef. In 1948
was iedereen de sojaboon weer vergeten.
Behalve de veeboeren nataurhjk. In de agra
rische sector werden ontkiemde granen voor
de komst van de kant - en klaar -korrels veel
gebruikt als voedingssupplement voor die
ren. In Noord-Frankrijk kregen postduiven
gekiemde granen voor hun vertrek. Er is veel
veranderd. In enkele decennia tijds heeft het
kiemen van granen, peulvruchten en olie
houdende zaden enorm aan populariteit
gewonnen. In Duitsland kwam het Voorhch-
tingsdienst van het ministerie van Voeding,
Land - en Bosbouw in 1994 met een enthou
siaste en uiterst lezenswaardige brochure
over de waarde van kiemen. Het ministerie
wijst erop dat kiemen vaak veel hogere
gehalten aan vitaminen bevatten dan groen
ten als kropsla, tomaten en wortelen. Verder
dat de mineralen dankzij het kiemproces
makkehjker opneembaar worden voor het
menselijk Uchaam en dat de eiwit- en vet-
kwaüteit in belangrijke mate wordt verbe
terd. In Amerika zag Paul Burkhoder (Yale
University) in de jaren veertig de gehalten
van sommige B-vitaminen met honderden
procenten toenemen. Vooral bij haver - waar
het gehalte aan vitamine B6 met 500% toe
nam; dat aan panthoteenzuur met 200% en
dat aan vitamine B2 zelfs met 1300%. Van
verschillende soorten bonen geeft de litera-
tour een verdubbeUng tot een verzesvoudi
ging van het vitamine B12 gehalte aan. Ook
het Vitamine C gehalte kan beduidend toe
nemen. Met de aantekening dat de zaden zelf
weinig tot geen vitamine C bevatten.
Ann Wigmore is waarschijnlijk de belang
rijkste en invloedrijkste propagandiste van
het gebruik van kiemen geweest. Maar er
waren andere pleitbezorgers. De Zwitserse
namurgeneeskundige Alfred Vogel bijvoor
beeld, die in de jaren zestig hoog opgaf van
de waarde van ontkiemde tarwe, rogge en
gerst. En deze granen aanbeval als een pro
baat tonicum. Ontkiemde granen hadden de
mens iets te bieden wat zij "bij menige dure
preparaten en tonicums" vergeefs zouden
zoeken. "Een versterkend en bloedvormend
middel zoals we niet gemakkelijk voor ons
dure geld kuimen kopen." De werking zocht
Vogel vooral in de aanwezigheid van eet
enzym diastase dat - tijdens het kiemproces
wordt gevormd en zetmeel omzet in suiker.
Interessant is dat in relatief kleine kring
hoog wordt opgegeven van de betekenis van
het enzympreparaat vasolastine dat de
bloedvaten zou reinigen van aangekoekte
vetafzettingen. Een preparaat dat zijn oor
sprong vindt in ontkiemde tarwe. In het ver
leden is in Amerika in agrarische kring
onderzoek gedaan naar de betekenis van ont
kiemde haver bij vmchtbaarheidsstoomis-
sen van koeien en stieren. De simpele aan-
vulhng van kuilvoer met (ontkiemde) haver
verrichtte in sommige gevallen wonderen. In
een onderzoek van het Proefstation voor de
Veeteelt in het Amerikaanse Beltsville
beschreef de onderzoeker de resultaten als
verbazingwekkend. "In alle (elf) onderzoch
te gevallen brachten de koeien die voorheen
zes tot veertien maanden vergeefs waren
gedekt opnieuw normale, gezonde kalveren
ter wereld. Hetzelfde gebeurde vervolgens
bij een tweede groep volledig onvruchtbaar
geachte koeien. Zoals ook stieren in alle
onderzochte gevallen hun normale vrucht
baarheid herkregen." De biimen de Bd-land-
bouw welbekende onderzoeker Ehrenfrief
Pfeiffer vertelde in 1951 op een bodemcon
ferentie dat hij er altijd in was geslaagd
vruchtbaarheidsstoornissen van stieren op te
heffen middels een streng dieet van groene
alfalfa, gevolgd door ruime hoeveelheden
Na het nuttigen van een hapje en een
drankje konden ze woensdag 11 sep
tember plaats nemen in de gymzaal
van het dagactiviteitencentrum aan
de Steneweg. Niet alleen de kinderen
van kinderdagverblijf De Regenboog
met hun begeleiders en familie, maar
ook betrokkenen van dagactiviteiten
centrum d'n Duyt deelden in de feest
vreugde. In een overvolle zaal kwam
om klokslag drie uur clown Jopie bin
nen! En reken maar, dat hij met luid
applaus werd ontvangen. Zijn optre
den leidde de aandacht van de aanwe
zigen spelenderwijs naar het doel van
de middag: het onthullen van het plan
voor de nieuwe speel- en belevingstuin
voor het kinderdagverblijf. En
natuurlijk actie voeren om geld bin
nen te krijgen. Maar liefst 160.000.
Kiwi
Jopie zag er schitterend uit met zijn rood -
geel -groene pak, zijn supergrote schoenen,
en zijn groene haar. En telkens, als hij zich
vergiste, greep hij naar die groene pluizen-
bol en riep dan zijn vaste kreet: "Wat ben ik
toch een kiwi zeg!" Gaf allemaal niets. Kiwi
of niet. Clown Jopie bezorgde deelnemers en
belangstellenden een geweldige middag en
bracht vele harten enthousiast aan het klop
pen, bij het van start gaan van de actie. Een
actie, die moét slagen!
Buitenlucht
Waarom is er behoefte aan een speel- en
belevingsmin? Heel eenvoudig. Het over
grote deel van de activiteiten die aan de kin
deren van het dagverbhjf wordt aangeboden,
vindt binnen plaats. Allemaal fijn hoor; de
snoezelhoek, het ballenbad, noem maar op.
Maar welk kind heeft op z'n tijd niet behoef
te aan buiten spelen? Lekker bezig zijn in de
frisse lucht; lekker genieten van 'de beleve
nis' van zand en water, voelen hoe de zon je
koestert en voelen hoe de wind door je haren
waait; luisterenruiken en voelen aan blade
ren en schelpjes; aan bloemen en kruiden, en
heerlijk bewegen op de wip of in een schom
mel? Dat wil ieder kind. Ook de kinderen
van 'De Regenboog'Maar helaas, die gele
genheid is er niet. De ruimte die nu rond 'De
Regenboog' ligt, voldoet op geen enkele
wijze aan eisen of behoeften. En wat doe je
als je wél ruimte hebt, maar géén voorzie
ningen? Dan probeer je iets te ontwikkelen.
Iets, waarbij de deelnemers van het dagver
blijf op een veiUge manier buiten dingen
kunnen ondernemen, waarbij ze kunnen
leren, spelen, ervaringen opdoen en hun zin-
migen (leren) gebruiken in een natuurlijk
omgeving; een heuse 'speel'-'min'. Met
water, zand, veel groen en aangepaste speel
toestellen waaronder een rolstoelschommel.
Natuurelementen
Wat moet men zich bij zo'n min voorstellen?
Dat is al snel duidelijk bij het besmderen van
het plan voor de min, die werd ontworpen
door minontwerpster Sibylle Sintmaartens
dijk, van 'Karakterminen, ontwerp en
advies' te Ouddorp. Het ontwerpen van de
belevingstuin voor mensen en kinderen met
een ontwikkelingsachterstand en kinderen
met een emstige meervoudige handicap
vond plaats in twee fasen. Daarbij is door
Sibylle gebruik gemaakt van de basisele
menten die passen binnen de praktijk van
Reiki en Fang Shui. Aarde, lucht, water, enz.
Rinus van Otterloo was volgens Sibylle
degene die voor veel duw-, trek- en prikwerk
zorgde. Met het reahseren van deze tuin zal
de kwaliteit van zorg voor de kinderen van
'De Regenboog' aanzienlijk toenemen.
Bijdrage
De actie gaat lopen van september 2002 tot
april 2003. Dat is niet zo lang. Des te meer
reden, om iedereen, die deze actie een warm
hart toedraagt, op te roepen zijn of haar bij
drage te leveren om de tuin te realiseren.
Particuheren, kerken, scholen en instellin
gen, maar ook bedrijven kunnen meedoen,
op diverse manieren. Een gift, een actie - in
welke vorm dan ook - sponsoring of bijdra
gen in namra, het kan allemaal. Bij het kin
derdagverblijf zijn folders, waarin u nog
meer kunt lezen, en formulieren waarmee u
kunt aangeven op welke manier u wilt bij
dragen aan de Regenboogtuin. Als begin van
de vele acties die nog volgen, was het alvast
mogelijk om in te schrijven op een schitte
rend beeld, dat de naam 'Alle kinderen van
de wereld' draagt. Heel erg mooi, een
wereldbol met daarop een aantal kinderfigu
ren, geverfd in bronskleur. Ook kon worden
ingeschreven op één of meer overheerlijke
taarten, beschikbaar gesteld door Culi d' Or.
Over verdere acties wordt nog nagedacht.
Voorspellingen
Alle vier de gemeenten steunen de actie voor
de belevingstuin. Het was dan ook mooi om
de hartverwarmende reacties van de
bewindslieden te horen na het onthullen van
'het plan.' Burgemeester G. de Vries-Hom-
mes zei namens de gemeente Middelhamis
dat de actie absoluut gaat slagen. "De men
sen hebben allemaal zo hard geroepen en
geklapt, dit moet lukken!" Wethouder Van
Oostrom sprak namens de gemeente Goede-
reede de overtuiging uit dat de actie een
groot succes zal worden. "Binnen de kortste
tijd is die tuin er!" Burgemeester Van Pelt
van de gemeente Oost-Flakkee maakte het
nog mooier: "hij komt er, al moeten we hem
zélf maken!" zo sprak hij. Als dat geen
mooie voorspelhngen zijn.
ontkiemde haver. Temg naar de menselijke
voeding, waarover Ann Wigmore alle
claims aangaande de waarde van kiemen in
1985 als volgt samenvat: "We praten over
een van de meest geconcentreerde bronnen
van vitamines, mineralen, enzymen en ami
nozuren (proteïne) die er bestaan. Weinig
hedendaags voedsel vereist bij de productie
zo weinig tijd, energie en kosten en levert
toch zo veel voedingswaarde. Bij overvloe
dig gebruik hebben kiemen de eigenschap
het hchaam jong te houden door de cellen
van hoogwaardige voeding te voorzien en ze
te helpen giftige afvalstoffen kwijt te raken."
(Info: de vmchtbare aarde maart/april 1995.)
Sportmuesli met kiemen voor 2 personen
4 eetlepels gekiemde tarwe
4 eetlepels gekiemde rogge
1 appel in smkjes met een eetlepel citroensap
2,5 ons fruit van het seizoen
diverse noten
2 eetlepels honing
theekopje geslagen slagroom voor garnering
De Natuurlijke Molen
Hilversumstraat 98 6843 DL Arnhem
Tel. 026-3812320 Fax 026-3819840
Email adres: natmolen@antenna.nl
Internet: www.natuurlijkemolen.com
Woensdagavond 11 september 18.50 uur
werd de bemarming van de Stellendamse
reddingboot 'Prinses Margriet' gealarmeerd
door de Kustwachtpost in de vuurtoren van
Ouddorp. Er waren twee kite-surfers, één uit
Poortugaal en één uit Ridderkerk, in de pro
blemen geraakt bij de SAM boei. Door het
wegvallen van de wind konden ze niet meer
aan de wal komen en er werd alarm gesla
gen. De reddingboot 'Javazee' uit Hoek van
Holland en een boot van de Havendienst gin
gen ook op weg om hulp te verlenen. De
'Prinses Margriet' ontdekte de beide surfers
met hun materiaal, pikte ze op en bracht ze
naar de buitenhaven van Stellendam. Omdat
ze geruime tijd in het water gelegen hadden
was ook de ambulance daarheen gedirigeerd
om op evenmele onderkoeling te controle
ren. Nadat ze echter in het boothuis onder de
douche waren geweest was die hulp niet
meer nodig. Ze werden in Stellendam opge
haald en konden weer naar huis.
De bemanning van de reddingboot was nog
in het boothuis aanwezig toen de kust
wachtpost Ouddorp ze voor de volgende
actie opriep. Aan boord van het 127 meter
lange Poolse schip 'Cielo di Baffin', dat in
het westelijk ankergebied lag nabij het
lichteiland Goeree, bevond zich een
Na een halfjaar met veel enthousiaste gerepeteerd te hebben is besloten om ook
in het schooljaar 2002/2003 verder te gaan met een kinderorkest van de muziek
school G-O. In het eerste halfjaar hadden zich zo'n 22 kinderen aangemeld die
allerlei instrumenten bespelen.
Uiteraard heeft de muziekschool al diverse ensembles, maar daarin wordt steeds op in-stm-
menten afzonderlijk gespeeld en niet op een mengeling van al die instrumenten. Voor het kin
derorkest wordt gestreefd naar een zo breed mogelijke samenstelhng.
Het orkest is overigens bedoeld voor kinderen van ongeveer 10 t/m 14 jaar, die minstens een
jaar les op hun instrument hebben gehad.De leiding van het orkest is in handen van docent
Wun Soeters, die veel ervaring heeft met kmderorkesten en er zelf ook muziek voor schrijft.
De repetities zijn één keer per 14 dagen op vrijdag van 18.15 tot 19.15 uur in het Diekhuus,
Beneden Zandpad 7 te Middelhamis. De eerste repetitie is op vrijdag 27 september.
Voor het hele schooljaar 2002/2003 zijn de kosten voor muziekschoolleerlingen 20,00 en
voor kinderen die geen les hebben op de muziekschool 60,00. Opgaveformuheren zijn ver
krijgbaar bij de administratie van de muziekschool. Beneden Zandpad 7 te Middelhamis, tel.
's morgens 482400.
patiënt. In overleg met de Radio Medische
Dienst was vastgesteld dat er dringend
medische hulp verleend moest worden.
Normaliter wordt dan de reddingboot van
Hoek van Holland ingeschakeld. De daar
thuis horende snelle reddingboot 'Kapi
teins Hazewinkel' is echter in onderhoud en
als vervanger is daar nu gestationeerd de
conventionele reddingboot 'Javazee', van
het type 'De Zeemanspot'. De 'Prinses
Margriet' uit Stellendam zou veel sneller
ter plaatse kunnen zijn en de Kustwacht
besloot dan ook deze reddingboot daarheen
te sturen. Even na negen uur werd de
bemanning opgepiept, die, nog in het
boothuis van de vorige actie, direct paraat
was. Ze moest echter wachten tot er een
huisarts aanwezig was om mee te gaan,
alvorens ze uit kon varen. De reddingboot
vertrok 21.15 naar het zeeschip. De arts
verleende eerste hulp en constateerde dat de
situatie ernstig was en dat opname in een
ziekenhuis dringend noodzakelijk was. De
patiënt werd aan boord genomen en naar de
haven van Hoek van Holland vervoerd,
alwaar een ambulance gereed stond om
hem naar het ziekenhuis te brengen.
Donderdagmorgen werd de bemanning van
de 'Prinses Margriet' opnieuw opgepiept.
Vanuit de kustwachtpost in de vuurtoren van
Ouddorp werd opgemerkt dat er een jachtje
(bleek later van Poolse nationaliteit te zijn
met één man aan boord) recht op de Ooster
aanvoer en bij ongewijzigde koers daarop
omhoog zou komen te zitten. De redding
boot werd daarheen gedirigeerd. Er bleek
geen kaart en geen marifoon aan boord te
zijn. De man was onderweg naar Oostende.
Er werd een opstapper overgezet, die hem
wegwijs maakte en de goede koers aanwees.
Na deze weer temg genomen te hebben bleef
de 'Prinses Margriet' toch nog even in de
buurt en dat was maar goed ook, want er ont
stonden weer problemen. Nu werden twee
opstappers overgezet, die eerst de zeilen
klaarden en daarna de koers verlegden. Er
bevond zich een ander jacht in de buurt. De
reddingboot praalde dit jacht, dat ook onder
weg bleek te zijn naar Oostende. De Pool
werd aangeraden in het kielzog mee te
varen. Op eigen gelegenheid zou hij onge
twijfeld ergens op één van de banken voor
de kust zijn terecht gekomen.
