Historisch hoekje
GEZOND WEL
Sublieme
techniek,,,
,,,gavooreen Honda!
MEDISCHE DIENSTEN
Het 'huisgezin'
met strenge regels {2)
De Jonge Spartaan maakt aanschaf Soundbeam
voor cliënten van Zuidwester mogelijk
H
H
H
H
N
N
H
H
H
H
N
N
N
N
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
N
N
Zonneallergie: zorg ook in de zomer
voor een gezonde huid
N
N
N
M
N
H
N
H
N
H
N
H
N
H
H
H
N
H
N
N
H
H
M
H
N
ffMIê
www.janvandiik.nl
Autobedrijf Jan van Dijk Brielle
van vrijdag 5 april 2002
t/m zondag 7 april 2002
WIP
Damvereniging 'Ernst,
Nut en Ontspanning '52'
te Meiissant
Gezondheid en Welzijn op de Zuidliollandse eilanden
Zagen we in de vorige afle> crint; dat
de binnenvader van liet \v t cshuis in
Ooltgensplaat vooral nioesi int/itii
op orde en tucht onder de kinden n
en daarnaast vele uren had te tie-^te-
den aan onderwijs en eaieehisatie,
nu zullen we eerst de taken an de
weesmoeder, meestal ook zijn eelti
ge echtgenote, bekijken.
Taken van de binnenmocd^T
Ta] moest, zoals te vei'\\ .K-ht;-:- -.cl. lun als
haar man letten op orde en co^xi !;i\iiaj;.
maar de nadruk bij h.uir i.ikcn l.ic in hei
toezicht op voeding en kleduii;. plus de
bereiding en het maken da.u'N an, moch
ten geen etensw.iren opzettelijk \erspild
worden of heimelijk uit de panisiekamer
gehaald worden. De moeder moest een
lijst bijhouden an de kleding der kinderen
en de buitennioeders \\a;irsehu\ven \\oi\-
neer er iets aan vervanging toe was. Ook
hield zij in de gaten of de kinderen wel
netjes met hun kleding omgingen en niets
vernielden. De meisjes die dat al konden.
moesten de moeder bij toerbeurt helpen
met huishoudelijk werk als schuren, koken
en wassen; hierdoor had het huis geen
extra kosten vanwege een of meer dienst
boden. Meisjes die niet langer school gin
gen en geen dienstje kregen buiten het
huis, moesten leren naaien om zo het ver
stelwerk van het huis in eigen hand te kun
nen houden. Oudere armen uit het dorp,
levend van de bedeling maar die nog wel
konden spinnen, werden door de moeder
aan het werk gezet voor het weeshuis.
Ook toen al was zaterdag de dag voor was
sen en verschonen. Een van de instructies
voor de moeder luidt.' "sail ook de jongens
en meijsjes moeten helpen reijnigen, en
bevorderen dat die in staet sijn haar
schoon te reijnigen, vant ongediertie op de
hoofden, en aent lijff, item des zaturda-
eghs van iedere week wisselen van linnen t
geen nodigh is".
Kleding en uiterlijk
In vroeger tijden was het een ingeburgerde
gewoonte dat weeskinderen duidelijk als
zodanig herkenbaar werden gemaakt.
Door de goedheid van plaatselijke arm-
meesters of weeshuisregenten werden zij
gevoed en gekleed en dat mocht een ieder
dan ook weten. Witte van Dam redeneerde
bij het opstellen van zijn reglementen niet
anders en stelde regels op voor de kleding.
Samengevat luidt een aantal als volgt.
1Het is het voordeligst waimeer de bui
tenvaders inkopen voor kleding doen,
na eerst de raad der buitenmoeders
gehoord te hebben.
2. Smkken stof kunnen het best bij de
maker zelf gekocht worden.
3. Kousen, garen, band en andere kleinig
heden kurmen bij winkels in Ooltgens
plaat gekocht worden, maar er moet
wel opgelet worden wie het voordeligst
kan leveren.
4. Het maken en lappen van schoenen
wordt telkens voor een jaar aan een
Plaatse schoeimiaker gegund.
5. De kleding wordt in het huis gemaakt
door kleermakers, daarin geholpen
door meisjes uit het huis; dit onder toe
zicht van de binnenmoeder.
6. De kleding moet van goede stof zijn,
effen en glad, zonder plooien of bij
zonderheden.
7. De bovenkleien moeten van één kleur
zijn, en op een mouw moet op de
schouder een rand van zwarte en gele
banden, volgens het Plaatse wapen,
genaaid worden, om de drager zo te
kunnen onderscheiden 'dat se tot het
huijs behooren' - zodoende konden de
diefjes in Middelhamis herkend wor
den als komende uit Ooltgensplaat! 8.
Niemand mag buiten de vastgestelde
regels veranderingen in zijn of haar
kleding maken, ook al doen ze dat voor
eigen rekening.
9. Het dragen van kettingen, goud en zil
ver mag niet worden toegestaan 'om de
quade gevolgen daeruijt te wagten,
voor te comen'.
Het maken van de kleding was een hele
klus, temeer omdat ook de armen uit het
dorp bij het weeshuis terechtkonden wan
neer zij kledingsmkken nodig hadden. Die
kledingstukken moesten trouwens ook vol
doen aan de hierboven genoemde eisen.
De üjsten van uit te reiken of te maken
kleding, zoals opgetekend in de regenten-
boeken, zijn soms behoorlijk lang. Zo
werd in mei 1774 een behooriijke aanslag
op de kas gedaan door de komst van
Hendrik, Jan, Job, Neeltje en Geertruij
Verlee, die elk een compleet stel onder- en
bovengoed moesten hebben. In het archief
zijn tientallen briefjes van leveranciers,
van Ooltgensplaat en elders, te vinden,
zoals het hierbij afgebeelde. Comelis van
der Aa declareert 69 gulden, 10 stuivers en
WiBil^li^^mk
■'S 4 '-f'
4-
-1^
•■-..lr.4.
^^^^^^^^^^^^^^^'"^^^J'^^^^'y''^'''^-^--i^^''^^S'W!^3
6 schellingen voor geleverd galon, sajet,
lint, hnnen, root vries bont, regtdraat en
nastelingen (veters).
De uitzet
Gingen er kinderen of inmiddels jongvol
wassenen weg uit het weeshuis, dan was er
extra werk aan de winkel voor de kleerma
kers en naaimeisjes. Volgens goed gebruik
kreeg men een uitzet mee, in de vorm van
een aantal kledingstukken en een bedrag
aan geld. Jongens kregen mee: vier hem
den, een hemdrok, een camisool, een cor-
trok Oasje), een broek, twee paar kousen,
een paar schoenen, een hoed, zes dassen
plus een bedrag van drie gulden. Meisjes
kregen minder geld, een gulden en tien
stuivers, maar wel meer kledingstukken: 4
hemden, een hemdrok, een keurslijf, een
baaien onderrok, twee bovenrokken, een
mantel, twee voorschoten, vier kroplappen,
zes trekmutsjes, zes doeken, twee paar
kousen en twee paar muilen. De aantallen
konden wel eens gewijzigd worden, wan
neer er sprake was van lage inkomsten van
het huis. In 1778 kregen de jongens minder
hemden en dassen mee, meisjes moesten
het met minder hemden, kroplappen, hals
doeken en mutsen doen. Overigens liep het
weeshuis van Adolfsland met deze uitzet
ten niet uit de pas met weeshuizen in de
steden. In Brielle kregen de jongens en
meisjes ongeveer dezelfde basisuitzet,
maar aangevuld met 'zondagse kleren'
voor de meisjes een zwartzijden kerkkapje,
een neteldoekse halsdoek en "parMeurde"
kousen (die ook weer in het huis zelf
gebreid waren).
Ontslag uit het huis
Het vertrek uit het huis was natuurlijk ook
aan regels onderworpen. De bewoners
werden geacht tot hun 23^*^^ verjaardag te
blijven, want - zo gaf Witte van Dam eer
lijk toe in zijn toelichting bij de regels van
het huis - het huis kan dan een aantal jaren
profiteren van hetgeen zij met hun werk in
een ambacht of andere werkplek kunnen
verdienen. Een niet expliciet gestelde,
maar wel als bijna vanzelfsprekend aange
nomen voorwaarde was, dat het weeskind
als lidmaat van de Gereformeerde Kerk
werd aangenomen. De binnenvader beoor
deelde jaarlijks wie er aan toe was om
deze stap te doen.
Uitzonderingen op de regel waren echter
wel mogeüjk. In zo'n geval bogen schout,
schepenen en regenten zich over het ver
zoek om te mogen vertrekken, en oordeel
den naar bevinden. In 1756 had Leendert
Houteschee gevraagd om op eigen benen te
mogen staan. Hij was al 26 jaar en best in
staat om zelf in zijn onderhoud te voorzien.
Het probleem was dat hij geen belijdenis
had gedaan. Er werd een onderzoek inge
steld. Daaruit bleek dat Leenderts verstan
delijke vermogens zodanig werden inge
schat dat het leren (van de catechismusvra-
gen bijvoorbeeld) voor hem een te zware
opgave was. Men streek de hand over het
hart en de jonge man kon toch, met uitzet,
zijn eigen weg in de samenleving gaan zoe
ken. Een ander geval was dat van Adam
van Neggelen; in overleg met zijn zwager
Marinus de Blom uit Middelhamis werd de
jongen in 1755 naar Rotterdam gebracht
om aan te monsteren op een schip naar Oost
Indië. Op 9 oktober 1756 lezen we dat het
eindelijk gelukt is: hij is aangemonsterd op
het schip Walcheren van de kamer Middel
burg van de VOC, en het weeshuis zal hem
nog 'uitrusten', oftewel voorzien van extra
kleding. Zou hij uit eigen wil naar zee
gegaan zijn, of omdat hij onhandelbaar
was?
En er waren er ook, die zonder uitzet en
goede referenties het huis moesten verla
ten. Jacob van der Veer kon in december
1744 vertrekken: een meisje uit het huis
had een kind gekregen en Jacob als de
vader aangewezen. Om de goede naam
van het huis niet te bezoedelen, konden de
regenten waarschijnlijk niet anders hande
len dan de jongen op straat te zetten. Of
het ongelukkige meisje nog straf te duch
ten had, kon in de boeken niet gevonden
worden. (wordt vervolgd)
Eva Lassing-van Gameren ^|J
Slagveld 19, 3231 AN Brielle
Telefoon: 0181 - 41 37 77 Telefax: 0181 - 41 34 45
E-mail: info@janvandijk.nl
WEEKEND-DIENSTEN ARTSEN
Middelhamis - Somtnelsdijk:
van zaterdagmorgen 8.00 uur tot zondagmorgen
8.00 uur dokter Dogterom, tel. 482144.
van zondagmorgen 8.00 uur tot maandagmor
gen 8.00 uur heeft dienst dokter Van der Ven,
tel. 482117.
Dirksland - Herkingen - Mellssant -
Stellendam
van zaterdagmorgen 8.00 uur tot maandagmor
gen 8.00 uur dokter H. C. Graafland, tel.
601227.
Ouddorp - Goedereede:
Voor de diensten tijdens het week-einde raad
plege men het telefoonnummer van de eigen
huisarts.
Nieuwe Tonge - Oude Tonga:
van vrijdagavond 17.00 uur tot maandagmorgen
8.00 uur praktijk Oude Tonge, tel. 641259.
Stad aan 't Haringvliet - Den Bommel -
Ooltgensplaat:
van vrijdagavond 17.00 uur tot maandagmorgen
8.00 uur dokter NIjhof, Ooltgensplaat, tel. 631201
TANDARTSEN
Uitsluitend voor spoedgevallen, praktijk Ouddorp
(J. v. d. Pol), tel. 681660. (van 11.00 tot 11.30
uur).
VERLOSKUNDIGEN GOEREE-OVERFLAKKEE
Tel. (0187) 600792 b.g.g. 607300
J. van Rossum en J. van Dijke.
Voor afspraken en niet-dringende vragen graag bel
len tussen 12.30 en 13.00 uur
APOTHEKEN
Apotheek Menheerse
Voorstraat 16, Middelhamis, 48 36 66
Werkdagen van 8.30 tot 12.30 uur en van 13.00 tot
18.00 uur, Zaterdag van 10.30 tot 11,30 uur en van
17.30 tot 18.00 uur. Zon- en feestdagen van 11.00
tot 11.30 uur en van 17.30 tot 18.00 uur. Buiten
deze tijden: 48 36 66.
Apotheek St. Joris St. Joris Doelstraat 34-36,
Sommelsdijk, Tel. 487277. Geopend op werkdagen
van 8.30 tot 12.30 uur en van 13.00 tot 18.00 uur.
Incontinentie-lijn Meditheek: 487277.
Voor avond- en weekendiensten:
zie Apotheek Menheerse.
APOTHEEK DIRKSLAND Voorstraat 25, Dirksland
Openingstijden van ma. Vm w.; 08.30-12.30 uur.
(12.30-13.00 uur gesloten) 13.00-18.00 uur.
Openingstijden van za. t/m zo.:
za. 09.00-12.00 uur/17.00-17.30 uur
zo. 11.30-12.00 uur/17.00-17.30 uur
Voorspoedrecepten buiten deze uren wordt u
vriendelijlf verzoclit te beiien met 601580
APOTHEEK 'OUDDORP' Boompjes 3-5, tel. 68 37 89
Werkdagen van 8.30 tot 18.00 uur. Zaterdag van
12.00 tot 13.00 uur en van 17.30 tot 18.00 uur.
Zondag van 12.00 tot 12.30 uur en van 17.30 tot
18.00 uur. Buiten deze uren via 68 37 89,
DIERENARTSEN
De weekenddienst wordt opgegeven via de
antwoordapparaten bij: P. R. J. M, Schilder, Oude
Tonge, 64 24 41L. Tjebbes, Middelhamis, 48 29 66;
Dierenkliniek Goeree-Overflakkee, 48 28 97.
ZORG EN WELZIJN GROEP
Voor verpleging, verzorging en huishoudelijke hulp,
ouder- en kindzorg, voedingsvoorlichting en dleet-
advisering, maatschappelijk werk, Gezondheid Servi
ce en uitleen van verpleeg- en hulpmiddelen
bereikbaar via Zorglijn ZHE, tel. (0181) 62 62 26
(alleen bij spoedgevallen 24 uur per dag),
Thuiszorgwinkel, Goudenregenplein 9, Spijkenisse-
ma.-vr. 9.00-17.00 uur en za. 10.00-12,00 uur
tel.(0181)67 97 00
Lotgenotencontact, voor vrouwen die borstkanker
of gynaecologische kanker hebben (gehad) en voor
vrouwen die een miskraam of vroeggeboorle hebben
gehad: Bel de Zorglijn ZHE vla (0181) 62 62 26;
u wordt dan zo snel mogelijk teruggebeld
door een lotgenote.
ALARMERING Brandweer, Politie, Ambulance 1-1-2
THUISZORG EN MAATSCHAPPELIJK WERK
'De Dillenburg', Jul. v. Stolberglaan 19, Middelhamis
Tel. Thuiszorg 488 080
Tel, Maatschappelijk werk 488 070
telefonische hulpdienst, tel, (0181) 62 59 52
KRAAMZORG DE WAARDEN
regio Hoekscha Waard
De Vriesstraat 2,3261 PC Oud-Beijerland
Postadres: Postbus 1202, 3260 AE Oud-Beijerianri
Tel. (0186) 61 20 55 Fax (0186) 62 09 68
Email: kzhw@planet.nl
Website: vwiiw, kraamzorg, org
Is dag en nacht bereikbaar onder telefoonnummer
(0186) 612055, Kraamzorg De Waarden geeft diver
se vormen van zorg, variërend van enkele uren tot
8 dagen. Informatiebijeenkomsten over kraamzoro
en bevalling worden regelmatig gegeven In Oud-
Beijerland. Inlichtingen en informatie verkrijgbaar od
werkdagen vla bovenstaand tel.nummer
KRAAMZORG DE EILANDEN
Vliet 8, Hellevoetsluls, Tel, (0181) 391440
Fax (0181325898 Bevallingslijn (018131 OQn
(24 uur per dag bereikbaar)
www.kraameiland,nl InfoOkraameiland nl
Al meer dan 50 jaar één van de grootste aanbieders
in de regio. Kraamzorg de Eilanden, de eerste ISO
9002/HKZ gecertificeerde kwaliteitskraamzorg-orga-
nisatle van Nederland, staat bekend om garantie van
zorg en hoge kwaliteit.
Stichting Bejaardenwerk 'MIDDELHARNIS'
Tel. 48 33 66
STICHTING WELZIJNSWERK 'OOSTFUKKEE'.
Tel. 64 13 44
BURO SLACHTOFFERHULP
Tel./fax484916
NED. M.S. VERENIGING afd. G-Overflakkee
K, M. Schippers-Berghuis, 491815
ALZHEIMER VERENIGING ZUIDH. EIUNDEN
Heeft u vragen? Bel dan van maandag t/m vrijdag
van 8.30 tot 17,00 uur Locaal Ouderenwerk
Middelhamis, telefoon 48 33 66,
Landelijke Telefonische Hulpdienst:
(dag en nacht bereikbaar) (030) 65 67 511
TEL. HULPDIENST VOOR DIABETEN
(033)4725083
VERTROUWENSTELEFOON NED. PATIËNTEN VER.
683149/482411.
VER. REUMAPATIËNTEN Goeree-Overflakkee e,o,
J, van Loon, Burg, Overdomstraat 46, Nieuwe Tonge,
tel, (0187) 6516 61,
NED. LEVERPATIËNTEN VER.
Regio-l<ontal<tpersoon:
H,G.Snauw-v,d, Krol, 6318 21
NEDERLANDSE PATIËNTEN VERENIGING
Consultatiepunt voor mediscli-ettiische vragen
rondom tiet levenseinde: tel. (0318) 54 78 78
PATIËNTEN OMBUDSMAN ZIEKENHUIS
Postbus 153, 3240 AD Dirksland
Tel. (0187)607278
WERKGROEP V.B.O.K. OP G.-OVERFLAKKEE
Ongewenst zwanger? Bel voor hulp aan
moeder èn kind 65 27 60 of (0900) 20210 88
Landelijk dienstencentrum VBOK
te Amersfoort, tel. (033) 460 50 70
HULP EN INFORMATIE BIJ BORSTVOEDING
Borstvoedingsorganisatie LLL, tel, 68 44 33
REGIO: NTN THUISZORG
voor thuiszorg en kraamzorg, 24 uur per dag
bereikbaar, (010)4130230.
Voor l<lachten omtrent de behandeling in de Gezond
heidszorg en Maatschappelijke dienstverlening:
INFORMATIE- EN KLACHTENBUREAU
GEZONDHEIDSZORG (IKG)
Tel, (0181) 626445 's ochtends (beh, woensdag)
van 9,30 tot 12,00 uur
MOEDERS VOOR MOEDERS
Aanmelden vanaf 'overtijd' tot 11 e week
zwangerschap (deelname t/m 16e week),
0800-0228070 (gratis),
REGIONAAL INDICATIE ORGAAN
Is van maandag tot en met vrijdag bereikbaar voor
aanvragen voor thuiszorg en verzorging- en ver
pleeghuis: tijdens spreekuur van 13,00-14.00 uur.
Of tijdens kantooruren via de zorglijn;
tel, (0181)626226
VRIJWILLIGE THUISHULPCENTRALE
verleent hulp en ondersteuning aan thuiswonende
iiifliifeï-:iS*?ï
't Was een stralende dag, afgelopen
woensdag 27 maart. En wat de stich
ting Zuidwester betreft, niet alleen
vanwege het weer. Want de heer Ad de
Gans overhandigde daar deze dag
maar liefst 736 euro namens de club
van 15/50 van de Jonge Spartaan aan
de heren Leen van Westen en Wim
Beunder, regiomanagers van Zuid
wester Goeree-Overflakkee.
De club van 15/50 bestaat uit leden en sym
pathisanten van De Jonge Spartaan. Twee en
vijftig van hen maken jaarlijks 15 euro over
en 58 van hen doneren jaarlijks 50 euro. In
de visie van De Jonge Spartaan staan saam
horigheid, sportieve plicht en sociale betrok
kenheid hoog genoteerd. Met het laatste
onderdeel als basis wordt jaarlijks 20%
geschonken aan een nader te bepalen 'goed
doel'Dat men dit jaar koos voor de cliënten
van Zuidwester is voor de hand liggend.
Immers, De Jonge Spartaan maakt dankbaar
gebruik van de voetbalvelden op het terrein
van Hemesseroord. Op hun beurt boden
Remco en Ronnie Kardux namens de cliën
ten van Zuidwester aan De Jonge Spaitaan
een weergave van het beeldmerk aan dat op
de dagbesteding gemaakt werd. De aan
Zuidwester aangeboden 736 euro werden in
dank aanvaard en toegevoegd aan de spaar
pot voor de Soundbeam.
Met de Soundbeam zijn er mogelijkheden
tot het maken van geluiden voor mensen met
elke mogelijke motorische belemmering. De
Soundbeam is zelf geen muziekinstrument,
maar een nieuwe methode voor het bespelen
van elektronische instrumenten, zoals syn
thesizers, keyboards en samplers. De Sound
beam zendt voortdurend een bundel ultra
sonische signalen uit (zoals een vleermuis
zich 's nachts oriënteert), en luistert naar de
echo's die terug gereflecteerd worden door
alles wat binnen die straal in de weg staat.
De (onzichtbare) straal kan vanaf 30 cm. tot
zes meter ingesteld worden. Juist dit soort
hoogwaardige technische hulpmiddelen
voor ontspanning/recreatie kunnen slechts
met de hulp van derden worden aangeschaft.
Zuidwester (en met name de cliënten) is dan
ook bijzonder blij met de gift van De Jonge
Spartaan.
Waar rijwielhandel Springersdiep vorig jaar
november de eerste aanzet gaf, is met de gift
van De Jonge Spartaan nu het aanschafbe
drag bij elkaar en kan de Soundbeam worden
besteld!
mensen met dementie, aan mensen met handicap
en/of chronische ziekte, tel, (078) 6483730
STEUNPUNT MANTELZORG regio Zuid-Holland Zuid
Ondersteuning voor mantelzorgers
Tel, SPD Telezorg 0900-2020672 0,10 p/m)
SPD ZUID-HOLUND ZUID
voor hulp aan mensen met een handicap en/of
ontwikkelingsachterstand en hun ouders
of verzorgers.
Tel. SPD Telezorg 0900-2020672 0,10 p/m),
fax (078) 6483776, Te bereiken van maandag t/m
vrijdag van 08,00-18,00 uur en zaterdag van
10,00-13,00 uur. Website: www,spdzhz,nl,
ROPARUN-HOSPICE CALANDO
Tel, nr, 0187-609147 Faxnr, 0187-609148
VRIJWILLIGE THUISZORG CENTRALE CAUNDO
Tel, nr, 0187-609147
HET STEUNPUNT
voor slachtoffers van seksueel geweld, 24 uur per
dag gratis telefonisch bereikbaar voor een
vertrouwelijk gesprek en informatie: 0800-2358774.
YPSILON: Vereniging van familieleden van men
sen met schizofrenie of een psychose.
Inl,: N, Bernouw, tel, (0181) 661978, Landelijke
helpdesk: (010) 4045166 (op werkdagen) of Internet:
www.ypsilon.org. E-mail: ypsilon@ypsilon,org.
Jeugdhulpverlening Jeugdzorg ZHE
Hulpverlening aan kinderen/jongeren en/of ouders.
Tel. (0181) 625022 (tijdens kantooruren)
voor een afspraak op het eiland,
ASTMAFONDS AFD. GOEREE-OVERFUKKEE
Overdag bereikbaar via tel, (0187) 669200
Uitslagen van dinsdag 3 april 2002
Bekerronde
B. v.d. Spaan -A. Doom0-2
A. Visbeen-A. het Jonk1-1
J. Non-B. Grootenboer 1-1
T. Goedegebuur - P. Kom0-2
T. de Geus-H. de Geus 1-1
E. v.d. Slik - H. van Heukelen2-0
Afdeling 2
B. Grootenboer - J. Non 2-0
Op een mooie voorjaarsdag in
maart liet mevrouw Jansen de boel
de boel en was ze heerlijk tussen de
middag in de zon gaan zitten. Op het
eind van de avond kreeg ze een sterk
branderig gevoel in het gelaat. In de
loop van de nacht namen de klach
ten zelfs toe. Haar gelaat werd vuur
rood. Om het branderige gevoel
tegen te gaan nam mevrouw Jansen
een koude douche. Omdat bij haar
het vermoeden rees dat zij een zon
neallergie had meldde ze zich 's och
tends meteen bij de huisarts. Deze
verwees mevrouw Jansen door naar
de dermatoloog in het ziekenhuis.
Na een intakegesprek legde de behande
lend dermatoloog aan mevrouw Jansen uit
dat er sprake was van een verbrandingsre
actie door te veel zon in korte tijd. De huid
van mevrouw Jansen was na de lange win
ter nog niet gewend aan het zonlicht.
Mevrouw Jansen gaf toe wel vaker proble
men te hebben gehad, maar de reacties
waren nog nooit zo heftig geweest. Meest
al reageerde haar huid in het voorjaar,
maar namen de problemen af in de loop
van de zomermaanden. Een mooie dag in
het najaar verliep dan ook probleemloos.
De diagnose van mevrouw Jansen werd
door de dermatoloog gesteld: Polymorfe
lichtdermatose. Een ontstekingsremmend
middel zou er voor zorgen dat de klachten
snel verdwenen.
Polymorfe lichtdermatose
Polymoife lichtdermatose is een huidaan
doening die vele vormen kent. Verreweg
de meeste patiënten met deze aandoening
hebben een zelfde verhaal als mevrouw
Jansen. Bij polymorfe lichtdermatose
moet rekening gehouden worden met een
geneesmiddel als oorzaak over de gevoe
ligheid van het zonlicht. De bijsluiter van
een geneesmiddel kan hier verheldering
over geven. Deze dient te vermelden of er
kans is op een reactie op zonlicht bij
gebruik van het geneesmiddel.
De aandoening kan kortdurend zijn, maar
kan zich helaas ook ontwikkelen met een
chronisch verloop. Hierdoor vermijden
merisen steeds vaker de zon, waardoor ze
uiteindelijk nog gevoeliger worden voor
ditzelfde zonlicht. Bij een polymorfe licht
dermatose beginnen de klachten vrijwel
altijd met een sterke zon verbranding.
Daarna reageert de huid meteen, ook als ze
slechts even aan de zon wordt blootge
steld. Zelfs huid die door dunne kleding
wordt bedekt kan reageren. Deze patiënten
kunnen worden doorverwezen naar een
speciaal lichtbehandeliftgscentrum.
Preventie
Polymorfe lichtdermatose komt vaker
voor bij mensen met een blanke huid dan
bij mensen die een donkere huid hebben
en snel bruin worden. Het is dan ook van
belang - zeker voor de eerste groep men
sen - om in het vroege voorjaar de huid
slechts kortdurend aan zonhcht bloot te
stellen. Daardoor heeft de huid rustig tijd
om te wennen aan het zonlicht. De duur
van de expositie aan het zonlicht kan
geleidelijk aan verlengd worden. Stan-
daardadviezen over deze duur zijn niet te
geven. De huid van de ene persoon kan net
wat meer verdragen dan die van de ande
re. Tevens speelt bij het ontstaan van de
huidaandoening ook de intensiteit van het
zonlicht een rol. Voor wie snel verbrand in
het voorjaar of wie reeds eerder verbrand
is geweest op een (sub)tropisch eiland, is
het raadzaam de huid op de eerste zonnige
(vakantie)dagen slechts enkele minuten
aan de zon bloot te stellen.
Belangrijk om te weten is dat een parasol
of kleding vaak niet voldoende bescher
ming geven. Zo'n 40 tot 60 procent van
het zonlicht gaat dwars door de stof heen.
Zonnebrandcrèmes bieden wel enige
bescherming, mits zij dik genoeg
gesmeerd worden op alle belichte of dun
bedekte lichaamsdelen. (Let daarbij wel
op dat zonnebrandcrèmes geen garantie
bieden tegen huidkanker.)
Advies
Voor mensen met een gevoelige huid is
het raadzaam de buitenactiviteiten te plan
nen vóór 12 uur en na 15 uur. Schaduw
dient men bij voorkeur onder bomen te
zoeken in plaats van onder een parasol. In
tropische en subtropische gebieden ver
dient het aanbeveling om de kledingge-
woonten van de lokale bevolking te vol
gen. Zij zijn het best beschermd tegen het
voortdurende zonlicht.
Belangrijk is het uiteraard ook om de huid
aan de zon te laten wennen: kort in het
begin waarna de blootstelling geleidelijk
opgevoerd kan worden. Daarbij geldt
steeds; let op uw huid. Deze geeft zelf het
beste aan wat die verdraagt.
Hanne Br0ndsted, dermatoloog
Van Weel Bethesda Ziekenltuis Dirksland
