lanceren cursus voor dikke kinderen
Historisch hoekje
Stichting Gezond Gewiciit en Ziekeniiuis Eemland
Inhoud
u
De Motte en
'Maatje Zaaijers Huijsinghe'
Ellflltll0MtlEyWS
Open avond ZAJW
Nieuwe Tonge
Abonneert U op
Eïlanden-NieuvN/s
.Z>4^ kinderen
en tfnderen
^nnH4rf
^nnn/tn 7
X^CfCfTulMlk
2>^ t^Cfjde An^
^dnttdti 8
Hampton Court-Labyrint
0
0
S
T
E
R
S
C
H
E
L
D
E
D
M
R
0
G
G
E
N
P
L
A
A
T
D
N
Y
A
E
D
V
E
R
0
0
M
P
0
T
A
T,
K
E
T
A
L
E
D
N
0
G
W
K
Z
E
H
R
S
G
R
E
V
E
L
I
N
G
E
N
D
A
M
L
D
E
L
T
A
R
K
E
N
R
0
P
M
K
A
M
R
A
E
E
Z
S
U
L
I
T
Y
M
A
N
C
A
R
D
I
U
M
E
Z
N
E
L
E
B
T
B
0
U
W
p
T
Y
G
G
B
E
N
E
K
B
R
0
U
W
E
R
S
D
A
M
R
N
L
E
S
C
H
U
I
V
E
N
V
0
T
S
L
S
R
T
A
K
L
I
F
T
4
T
0
0
D
A
M
I
D
N
A
L
E
E
Z
0
S
T
R
E
A
I
N
H
A
R
I
N
G
V
L
I
E
T
D
A
M
G
A
B
0
C
A
J
A
N
N
A
H
0
J
D
^roet: Tot ziens!
De weg te strepen woorden zijn:
1
(27)
PAGMA13
VRMDAG 19 JANUARI 2001
Stichting Gezond Gewicht biedt in
samenwerking met Ziekenhuis Eemland
een intensieve, multidisciplinaire bege
leiding aan mollige meisjes en stevige
jongens van tien tot twaalf jaar met een
medisch overgewicht.
"Het leven is niet altijd een lolletje voor
een dikkerdje uit groep 7 of 8", zegt
Jolien Pon, voorzitter van Stichting
Gezond Gewicht. "Ze worden gepest,
kleren passen slecht, ze kunnen niet
goed meekomen met sport en bij spelle
tjes worden ze altijd als laatste gekozen.
Bovendien maken ze vijfenzeventig pro
cent kans om als volwassene ook teveel
kilo's met zich mee te dragen. Om een
kind op dieet te zetten, heeft tot nu toe
weinig resultaten geboekt. De kinderen
- en hun ouders - stimuleren om andere
keuzes te maken, zowel van voedings
middelen als manieren van bewegen,
geeft een veel beter resultaat, zeer zeker
op termijn. Voorwaarde is wel dat ook de
ouders er actief bij worden betrokken."
De begeleiding die de stichting onder de
naam 'Een nieuwe leefstijl' aan kinderen
van tien tot twaalf jaar biedt, zal in eer
ste instantie bestaan uit tien wekelijke
bijeenkomsten. Tijdens het eerste uur
wordt op een leuke en speelse manier
een viertal thema's behandeld: voeding,
kennis van het eigen lichaam, beweging
en leren kiezen. Hierna volgt een uur
sport. Na deze tien weken volgt een Dik
ke Vrienden Week, een sportvakantie in
Jeugdherberg Eist. Deze valt van 3
augustus tot en met 10 augustus 2001.
Na de schoolvakantie volgen er acht
wekelijkse bijeenkomsten, die worden
afgesloten door een Dikke Vrienden
Weekend in het najaar. Tijdens dit week
end worden ook de ouders en eventuele
broers en zussen uitgenodigd om actief
mee te doen. De cursus eindigt met een
zestal wekelijkse bijeenkomsten. De
laatste vier maanden staan de kinderen
onder controle van een vrijgevestigde
diëtist uit de eigen woonplaats.
De ouders worden iedere week schrifte
lijk op de hoogte gehouden van het ver
loop van de cursus, projecten en
opdrachtjes. In de loop van de cursus
worden ze uitgenodigd om enkele bij
eenkomsten aanwezig te zijn.
De cursus wordt gegeven in Ziekenhuis
Eemland te Amersfoort, op maandag
avond van 18.00 tot 20.30 uur. Bij vol
doende belangstelling zal de cursus eind
maart beginnen. Meer informatie is te
verkrijgen bij Stichting Gezond
Gewicht, Postbus 483, 3800 AL in
Amersfoort. Telefoon: 033-4638014; e-
mail: Obesitas@wxs.nl.
DV morgenavond, 20 januari, is er een
open avond in verenigingsgebouw 'Elim'
aan de Zuiddijk te Nieuwe Tonge. De zaal
is open om 19.30 uur. Kom gezellig pra
ten, spelletjes doen, enz. Nog vragen? Bel
dan even naar Hennie (652323) of Corrie
(651523). Tot ziens!
Comm. ZAJW
0uzzelreglement
"1. Stuur je oplossingen
aan het eind
van de maand naar
Oom K%
j>/a Eilaitden-Nienws,
Festbiis S,
3240 AA
Middeifaarnis.
2. Per maand ajn er 80
a 100 punten te ver
dienen.
Zelfgemaakte raad
sels voorzien van
oplosising leveren
15 extra punten op.
Stuur af ea toe een
Mefle, dat wordt
beantwoord-
Bij 400 punten ont
vang je een boeken-
bon van
/15,~.
ïQabank! Krr! Boem, boem! Een inktzwarte
lucht. Grote mensen en kinderen kijken ang
stig naar buiten. De bliksem zigzagt door de
lucht. Krakend rolt de donder over het land.
En dat zo maar in dé ochtend. Het lijkt nu
wel nacht. Onverwachts onweer? De hagel
ratelt naar beneden. Bomen en struiken bui
gen in de harde wind. Tjonge wat een weer
mompelen de mannen en vrouwen. Wat
gebeurt daar? Daar op dat weiland? Een koe
zakt plotseling in elkaar door de grote brok
ken hagel die ze op haar kop krijgt. Takken
breken van de bomen af. Op de akkers knakt
het vlas. En de gerst? Wat denk je daar van?
Dat stond al zo mooi overeind. Met de aren
trots rechtop. In een mum van tijd ligt het als
een rijstebrij op de grond. Het deugt nergens
meer voor. Nee, hoe kan daar ooit nog prach
tig Unnen voor de priestermantels van
gemaakt worden? Ja ze hadden het kunnen
weten. Gisteren had Mozes het gezegd.
Domme, ongelovige Egyptenaren. Tijdens
de vreselijke hagel- en regenbui bidt de oude
leider van het Joodse volk. De Heere ver
hoort. De lucht klaart op. Het wordt stil. De
laatste hageUcorrels smelten weg. Het is
voorbijDe boeren nemen de schade op. Met
grote ogen lopen ze geschrokken over hun
landerijen. En wat zien ze? Het vlas is waar
deloos. De gerst evenzo. Hoe moet het met
het brood in de toekomst? En dandan zien
ze ineens dat die God van Israël hen toch nog
genadig is geweest. De tarwe en spelt zijn
niet geslagen, die waren bedekt. Dat wil zeg
gen jong en nog net niet met hun eerste tere
sprietjes boven de grond. Het oudere graan
dat al in de halmen stond is verknoeid, het
prille spul niet! Zo straft God soms de oude
re zondaren, die het al zo lang weten wat er
niet en wel mag. Baby's, meisjes en jongens
als puzzelaars zo jeugdig (het jonge graan
zouden wij zeggen), spaart hij soms nog.
Heb je er wel eens erg in?
Benno van Gils (Achthuizen) maakte een
rebus voor in de krant. Hij vindt de puzzels
altijd heel leuk. Weten jullie wat er hier
bedoeld wordt? Zondag hoor je het vast
weer. Benrio, bedankt vriend.
Jacob Meijer (Ouderkerk a/d IJssel) zette een doorstreper in elkaar. Aangezien hij een
werkstuk maakte, paste dit hier heel goed bij. Wat zie je als je de overbUjvende letters achter
elkaar schrijft? Jacob, je leverde keurig werk. Fijn!
BETON BOUWPUT
DAM
HAMMEN
KERING
OSTREA
ROGGENPLAAT
ZEEARM
DELTA
GREVELINGENDAM
JOHANNA JACOBA
OOSTERSCHELDE
SCHUIVEN
ZEELAND
BROUWERSDAM'
DUK
HARINGVLIETDAM
MAESLANTKERDSfG
PIJLERS
TAKLrFT4
VEERSE GATDAM
CARDIUM
GONDEL
KABELS
MYTILUS
ROOMPOT
ZAND
Even een kijkje in de map. Jan. 9 is een heel
bijzonder Bijbels kruiswoordraadsel. Name
lijk een woord min één puzzel. De tiende is
een aardrijkskundige met letters die door
elkaar gemixed zijn, ontwerpster Janneke
Blok.
Febr. 1 wordt D.V. een sommem-aadsel met
Bijbelse uitkomst van Annet van Galen uit
Sommelsdijk. Febr. 2 een bamboestengel
waarin steeds de eerste of een andere letter
ingevuld moet worden. Vragen uit de atlas
naar idee van Marjolein Meijer.
Febr. 3 en 5 vormen een Bijbels zigzag ABC
van mijzelf. Het geheimschrift van Liesbeth
Bos is de vierde. Welk woord past er tussen
de twee woorden zodat er twee nieuwe ont
staan? Die is van Linda Koppenaal.
Nummer 7 de maandelijkse doolhof! Acht
en negen zijn een special over Afrika!
Alles bij leven en welzijn en onder voorbe
houd.
Annemarieke Broer (Klaaswaal) achter de tafel. In september vierde zij haar verjaardag.
Hier haar relaas.
Cadeaus: Geld, parfumdeo, CD, boeken en cadeaubonnen.
Visite: Opa's, oma's, ooms en tantes en een paar vriendinnen en
nichtjes.
Eten: We hebben patat op.
Nienke van Gurp (Ooltgensplaat)
Een vakantie vliegt helaas altijd zo voorbij.
Zeker met taken en werk erbij.
Lees-en luistertoetsen voor Engels zijn er
niet in te stampen.
Probeer je maar aan woordrijtjes vast te
klampen.
Madeion Mooijaart (Ooltgensplaat)
Bedankt voor je rebus.
Het wachten is op de foto dus.
Maak die alleen nog wel,
dan zie je het stel
in onze jeugdhoek.
Pas dan: Vijftien punten voor een boek!
Elke derde vrijdag het onderdeel DOOL
HOF. Hier zien jullie het zogenaamde
Hampton Courtlabyrint. Dit werd in 1690
aangelegd tijdens het leven van koning-stad
houder WUlem III. Het is bedacht door de
tuinarchitecten George London en Henry
Wise. Deze doolhof beslaat een oppervlakte
van ongeveer 1000 vierkante meter. Als je
van buiten naar het centrum wil lopen, moet
je ongeveer 750 meter wandelen. Kun jij er
doorheen komen met je potlood? Volg de
witte lijnen. Stuur de juiste weg naar mij op.
Liefst met geel of een andere opvallende
kleur. Alleen tot het middelpunt dus. Er zijn
trouwens meerdere mogelijkheden.
Voor C.ornelis van der Valk en
Maatje Zaaijer zag de toekomst er
rooskleurig uit toen ze in 1785
trouwden. Ze vormden een voor
naam echtpaar, hadden geld en
invloed en woonden in een mooi
huis op een uitgelezen plekje. Hun
eerste kind was al op komst en zou
een stamhouder blijken te zijn, een
opvolger in spe, de vierde Cornells
van der Valk op rij in het huis op de
Heul. Ook de komst van de Fransen
met de 'Bataafse Revolutie' zou hun
bevoorrechte positie niet aantasten.
Geld en nog eens geld
Cornells en Maatje wisten hun eigen rijk
dom en die van hun familie nog te vergro
ten. Cornells was uit hoofde van zijn func
tie vaak executeur testamentair. Bij het
afhandelen van nalatenschappen gebeurde
het vrij regelmatig dat Maatjes broer
Johannis land en huizen uit de boedels
kocht. Na verloop van tijd verkocht
Johannis Zaaijer de huizen vaak met
winst, terwijl hij het land meestal zelf
hield. Cornells van der Valk kocht vele
malen onroerend goed om het met winst
door te verkopen. Door een opleving van
de landbouw stegen de prijzen van land
bouwgrond. Cornells profiteerde daarvan
en door zijn geld was hij in staat steeds
meer geld te verdienen. Terwijl Cornells
zijn revenuen hoofdzakelijk uit land en
huizen verkreeg, kwamen de inkomsten
van Maatje vooral ook uit aandelen in de
Dirkslandse meekrapstoven, de visserij
van Middelhamis en uit de exploitatie van
een bierstekerij (bierhandel) op de Straat-
dijk in Dirksland
Cornells deed veel samen met Johannis
Zaaijer. Hij had ook gemak van David van
Weel, die met Paulina Maria van der Valk
trouwde, een zuster van Comelis. Cornells
zorgde ervoor dat David van Weel procu
reur van de Dirkslandse vierschaar (het
plaatselijk rechtscollege) werd. David van
Weel werd later ook publiek notaris te
Dirksland. Er was duidelijk sprake van
een bestuurlijk en kapitaUstisch familie
netwerk met Comelis van der Valk als
centrale figuur.
Huishouden
Handtekening Maatje Zaaijer anno 1812
Op huishoudelijk gebied heeft het Maatje
Zaaijer aan niets ontbroken. Met de huis
raad van Maatjes moeder en
een deel van de bestaande inrichting van
Cornells' ouderlijk huis stond het huis op
de Heul zeker vol met meubels en snuiste
rijen. Dit nog afgezien van nieuwe snufjes
die Comelis in Den Haag en andere ste
den in Holland opdeed. Een boedelbe
schrijving van Maatje Zaaijers huijsinghe
is er niet. Uit haar testament van 1812
kunnen we wel opmaken hoe vol de hui
zen van de rijkelui in die tijd in het alge
meen waren. Een gedetailleerd beeld van
het hebben en houden van een welgestelde
boerenfamilie geeft de beschrijving van
de boedel van haar andere broer Gerrit
Zaaijer. Gerrit Zaaijer was boer en we
mogen er vanuit gaan dat de inboedel van
Maatje Zaaijers huijsinghe nog een slag
rijker en deftiger was dan de zijne. Het
testament van Maatje Zaaijer van 1812
noemt wat de imichting van het huis
betreft onder meer: .Vloertapijten,
vloerkleden, karpetten, matten, loopers,
ledikanten met derzelver toebehooren van
behangsels, gordijnen, rabatten, enz.
alleenlijk daarvan uitgezonderd het Lidt
d'Ange en alle desselfs toebehooren....
Staande in de zoogenaamde blaauwe of
Koepelkamer
van het
eevengemel-
de Huijs;
Voorts nog al
mijne boeken
en daartoe
gehoorende
boekenkas en
laatstelijk alle
de bedsteden-
en Glas-gor
dijnen, met
derzelver roe
den en verde
re toebehoor
en...". Opval
lend is de
zinsnede "al
mijne boeken
en daartoe
gehoorende
boekenkas".
In de tijd van
Maatje Zaaij
er was een
verzameling
boeken geen
gewoon ver
schijnsel.
Lit d'Ange
Het testament
van Maatje
Zaaijer gaat
alleen over de
belangrijkste stukken. Haar huis heeft
ongetwijfeld vol
gestaan met kabinetten en andere kasten,
tafels, stoelen, serviezen, keteltjes, thee
bladen en wat dies meer zij. Spiegels en
schilderijen in vergulde lijsten hoorden bij
een deftige imichting in die tijd. Grote
waarde werd in vroeger eeuwen aan een
goed bed gehecht. "Bedden en pelen,
slaapkussens en dekens" staan hoog op de
Ujst in oude boedelbeschrijvingen.
Comelis van der Valk en Maatje Zaaijer
waren qua slaapgelegenheid zeer luxe en
modem ingericht. Want wie had er in een
klein plattelandsdorp een lit d'ange? Het
lit d'ange, een Frans ledikant met een
hemel boven het hoofdeinde, was een
noviteit. Een pronkstuk dat in Dirksland
waarschijnlijk zijn gelijke niet had. Maat
je vermaakte dit pronkstuk, haar .beste
Bed, hoofdpeuluw, twee hoofdkussens,
twee Lendenkussens, een witte chitze dee-
ken, twee beste wolle deekens, een bedde-
spreij en verdere toebehoorenaan
haar dochter Jacomijna Arendina. Het bij
de bedden behorende linnengoed was
navenant. Welgestelde huishoudens had
den meestal veel linnengoed, ook omdat
de grote was vaak werd uitbesteed. De
was uitbesteden was vooral een stadsver
schijnsel. In het geval van de familie Van
der Valk lijkt het waarschijnlijk dat de
was werd gedaan achter het huis, gebleekt
in Maatjes tuin achter Het Hof en buiten
gedroogd of op de zolder van Maatje
Zaaijers huijsinghe. Huishoudelijke hulp
kostte in die tijd vrijwel niets en het gezin
Van der Valk zal een aantal dienstboden
hebben gehad. We kunnen daarbij denken
aan drie of vier hulpen in de huishouding,
al dan niet inwonend.
Fluwelen revolutie
Met de komst van de Franse troepen in
Nederland in 1795 veranderde er prak
tisch niet veel en ook in Dirksland was er
sprake van de zogenaamde 'fluwelen revo
lutie'. Een ware omwenteling was er niet,
al kreeg'de bevolking in beginsel wel
meer invloed op het dorpsbestuur. De
Franse soldaten die naar Dirksland kwa
men trokken verder naar Goedereede en
werden daar ingekwartierd. Op 2 maart
1795 verschenen in de vergadering van
schout en schepenen van Dirksland afge
vaardigden van het Comité van Omwente
ling in Amsterdam om de magistraat,
bestaande uit baljuw en Mannen van
Beschikke en schout en sche
penen en de secretaris, te ont
slaan. De baljuw was van
tevoren door de ambachtsheer
geïnstmeerd om zich niet te
verzetten. Comelis van der
Valk deed wat de ambachts
heer van hem verwachtte. Op
4 maart werd door een burger-
comité, dat daags tevoren in
de herberg was samengesteld,
onder aanvoering van een lid
van het Comité van Omwente
ling de oude magistraat afge
zet. Op dezelfde dag werden
in de kerk door het burgerco-
mité de nieuwe leden van de
'municipaliteit' aan de bevol
king voorgedragen. De muni
cipaliteit bestond uit een bal
juw, die ook 'maire' en secreta
ris was, een president en
negen andere burgers als
leden. De nieuwe baljuw was
dezelfde persoon als de oude:
Comelis van der Valk. Hij was
geen schout meer maar 'maire'
en de aanhef van de brieven,
die hij namens de 'commune'
of 'gemeente' schreef, luidde:
Vrijheid, gelijkheid en broe
derschap!
Cathy Westdorp
Voorbeeld van een Ut d'ange
