Overdenking
Armeense beeldhouwer aan het werk
bij haarden- en kachelshow
uit de
Heilige Schrift
HET
ZjH[JKVENSTER
ma
Jubileum Zangavond
'Door Eendracht Verbonden'
Opbrengst diabetescollecte
Het stervende tarwegraan
VERVOLGVERHAAL
Blik op kerk ^^y
en samenleving cj
- De KRO en Publex
- Geen religie
De kwestie rondom de bill-boards van de
KRO leek aanvankelijk niet zo gecompli
ceerd. De KRO had, om ziciizelf beter te pro
moten, twee posters laten ontwerpen die een
plaats moesten krijgen op de reclameborden
langs de grote wegen. De ene laat een soort
Madonna, een Maria-figuur zien, met twee
ontblote borsten. Op de andere worden twee
HeU's Angels vertoond, biddend in een kerk.
Echter, de stichting Publex, die de reclame
borden exploiteert, heeft deze afbeeldingen
geweigerd. Gevreesd werd namelijk dat deze
posters bij een deel van de bevolking niet
goed zouden vallen. De Nederlandse bis
schoppen hebben al hun afkeuring uitgespro
ken over de betreffende afbeeldingen, het ligt
dus voor de hand dat de bevolking in rooms-
kathoüeke streken bezwaar zou maken. Maar
kennelijk heeft men ook gedacht aan ortho
dox-protestantse regio's. Althans, ergens in
de pers zag ik plaatsnamen als Nunspeet en
Bameveld opduiken, waarvan men vreesde
dat de bevolking op de posters kritiek zou
hebben.
Publex staat overigens sterk in z'n weigering,
want in het contract is afgesproken dat recla
me-uitingen geen betrekking mogen hebben
op de terreinen van godsdienst of pohtiek.
Men kwam overeen dat er nu op de borden
een tekst komt met de mededeUng dat de pos
ters door Publex zijn geweigerd.
In eerste instantie was er vreugde dat blijk
baar nog niet alles kan en mag in Nederland.
Ook al gaat het hier om een zogenaamde
Madonna, een moderne afbeelding van wat
de roomsen noemen 'de moeder Gods', ook
als orthodoxe protestanten hebben we toch
het gevoel dat er op een ontoelaatbare wijze
wordt omgegaan met het heiUge. Voor ieder
die het Woord van God serieus neemt moet
zo'n reclame-uiting als profaan overkomen.
En dan zijn we dankbaar dat Publex weiger
de deze posters een plaats te geven langs de
openbare weg, waar iedereen min of meer
wordt gedwongen ernaar te kijken.
Toch zit er een addertje onder het gras. Niet
doordat de posters geweigerd zijn uit vrees
dat een deel van de bevolking zich in z'n
godsdienstige opvattingen gekwetst zal voe
len. Maar omdat Publex als reden opgeeft dat
de terreinen van godsdienst en pohtiek onbe
treden moeten blijven. Dan zou het een
symptoom zijn van wat we in de samenle
ving steeds meer kunnen constateren dat reh-
gie een privé-zaak is, waarmee de ander niet
moet worden geconfronteerd.
En dat laatste vind ik een bedenkelijk ver
schijnsel. Want dat betekent niet alleen dat
zulke onsmakelijke reclame-uitingen contra
bande zijn, maar dat we over de hele linie op
weg zijn naar een God-loze samenleving. En
dat is het juist dat onze paarse regering als
hoofdpunt op haar programma heeft staan:
alle sporen van een christeUjke natie moeten
worden uitgewist. Waarnemer
.«>.-,.
Deze vraag- en antwoordrubriek staat geheel ten dienste van de lezer die er
kostenloos gebruik van kan maken. Uw vragen op velerlei gebied kunt u stu
ren aan: Redactie Eilanden-Nieuws, Postbus 8,3240 AA Middelharnis, met
in de linkerbovenhoek 'Vragenrubriek' vermeld. De vragen worden door
deskundigen beantwoord en zullen binnen enkele weken na de inzending
compleet met antwoord in deze rubriek worden gepubliceerd.
ZUKiaMP 6EZ0CHT
Weet u waar we Lightwave LW2000
zaklamp van de firma Amcon kunnen kopen?
Antwoord: Wij hebben twee dealers niet
ver bij u uit de buurt kunnen ontdekken. Het
zijn: M.I.S., Stationsplein 1,3224 AT Helle-
voetsluis, tel. (0181) 1316496 en Ship Shop,
Industriehaven 14a, 3221 AD Hellevoet-
sluis, tel. (0181) 1318068. Mochten deze
dealers ze niet meer in voorraad hebben dan
kunnen zij contact opnemen met: Kruitz
Telecom, tel. (0475) 482211.
OltffiCltfEltfïTF óA^TFItf
In ons huis vinden we af en toe kleine zilver
achtige platte beestjes in de linnenkasten,
onder schalen en pannen. Wat voor beestjes
zouden dit kunnen zijn, zijn zé schadelijk en
hoe komen we van ze af?
Antwoord: Dit zijn zilvervisjes, ze worden
onder andere ook wel suikergast, ovenvisje
of schietmot genoemd (officieel Lepisma
saccharina). Het zijn insecten zonder vleu
gels en met glanzende schubben. Het be
hoort tot die insecten die het liefst in een
vochtige omgeving huizen, dus vindt u ze
op, in of bij de gootsteen, keukenkastjes, bij
keuken, douchecel en toilet. Ze zijn niet
schadelijk voor de mens, maar vernielen wel
zijn spullen, omdat ze zich 's nachts door
boeken, foto's, behang en schilderijen eten.
Verder lusten ze plantaardig afval, katoen,
suiker, bloem en allerlei melkproducten. Het
vrouwtje legt eieren in naden en kieren,
maar de ontwikkeling daarvan verloopt erg
langzaam, zodat er pas op den lange duur
overlast kan ontstaan. U kunt ze kwijtraken
met een hcht huishoudinsecticide, maar dat
mag u niet in de buurt van uw levensmidde
len gebruiken. Wilt u de plaag niet met een
insecticide bestrijden, dan kunt u ze beter in
de val lokken door 's avonds voor het donker
wordt op plaatsen waar ze veel komen, een
omgekeerde schoenendoos of iets dergelijks
neer te ïetten. Daaronder legt u een rauwe
aardappel, bananenschil, of een stuk karton
met wat gekookt stijfsel. Daar komen die
beestjes graag op af en dan kunt u ze daar de
volgende ochtend ergens buiten afschuiven.
NatuurUjk is het raadzaam u'Cv keukenkastjes
en de berging, waar u ze ook aantreft, af en
toe goed uit te soppen en dagelijks bij de kie
ren te stofzuigen. Kijk ook uw boekenplank
en al uw kasten na, want deze logees knagen
niet alleen graag aan behang, maar ook aan
ingebonden boeken en bijv. postzegelal
bums. Het is raadzaam uw huis goed te ven
tileren en 's winters zonodig flink droog te
stoken, want zonder vocht kurmen zilvervis
jes niet.
Onze jongste kleindochter heeft de mooie
naam Noa gekregen. Graag zouden we van u
de betekenis ervan vernemen.
Antwoord: De naam van uw kleindochter-
tje is afgeleid van de Bijbelse Noach. Deze
werd wegens zijn rechtschapenheid door
God gered van de zondvloed - de ark van
Noach - (Gen. 6). De vrouwelijke vorm van
deze naam is Noachina, deze vorm komt
overigens maar zelden voor. In het He
breeuws betekent Noach 'rust' of 'troost'.
De naam wordt ook verklaard als verkorting
van het Choerritisch Nachmolei (Soeme-
risch Zioed-soedra 'lang leven'), een naam
voorkomend in het Gilgamesj-epos. In Zuid-
Nederland komt vanaf de 16e eeuw ook de
vorm Noë eds jongensnaam voor, in het
noorden kwam Noach niet voor de 17e eeuw
Op D.V. zaterdag 25 november a.s. zal het
christelijk mannenkoor 'Door Eendracht
Verbonden' haar jubileum zangavond orga
niseren. U wordt allen van harte uitgenodigd
om deze avond aanwezig te zijn. Het koor,
onder leiding van Come de Geus, zal samen
met de gastkoren 'Van Knop tot Bloem' en
'Jong Begonnen', onder leiding van Jan
Bezuijen, een zangavond in de Nederlands
Hervormde Kerk te Stellendam verzorgen.
Als medewerkenden staan Marian van Oos
tenbrugge, organiste; Cees Jansen en Dianne
Bolle, trompettisten en ds. W. L. Smelt,
meditatie op het programma. De aanvang is
20.00 uur en er zal een collecte worden
gehouden ten bate van 'Calando'. Uw aan
wezigheid wordt zeer op prijs gesteld.
STAD AAN 'T HARINGVLIET
De diabetescollecte die onlangs in Stad aan
't Haringvliet werd gehouden heeft
2800,10 opgebracht. Alle gevers en collec
tanten hartelijk bedankt!
voor. Vooral bij refugié-families in het land
van Cadzand en op Walcheren komt de
naam Noach regelmatig voor.
zoETffr/iifitfff^r/
Er zijn tegenwoordig zo veel verschillende
zoetstoffen in de handel en je hoort er zo uit
eenlopend over oordelen, dat ik eens van een
deskundige wil weten, welke vroeg of laat
schadelijk kunnen zijn. Van de etiketten op
de producten voor diabetici word ik niet veel
wijzer.
Antwoord: In tegenstelling tot een aantal in
omloop zijnde geruchten is nu wel gebleken
dat géén van de hier verkocht zoetstoffen bij
normaal gebruik schadelijk is voor de ge
zondheid. Dat is aangetoond door diverse
onderzoeken: de zoetstoffen kunnen dage
lijks in plaats van suiker gebruikt worden. Er
is wel verschil tussen twee soorten: de ener
gie leverende sorbitol, lactitol en xylitol, en
de energie-arme of energievrije zoals aspart-
aam, sacharine, cyclamaat en acesulfaam.
Sorbitol en lactitol worden meestal toege
past in producten die bestemd zijn voor dia
beten, omdat ze het suikergehalte in het
bloed niet beïnvloeden. Er dient wel aan
gedacht te worden dat deze twee zoetstoffen
energie leveren en bij overmatig gebruik
diarree kunnen veroorzaken. Die bijwerking
is echter per individu verschillend. Wie op
de Joules (kilocalorieën) moet letten, kan
beter energievrije zoetstoffen kiezen. Die
worden vanwege hun sterke zoete smaak
ook wel- 'intensieve zoetstoffen' genoemd..
Sacharine is bijvoorbeeld 300x zoeter dan
suiker. We mogen niet stellen dat één van de
genoemde producten beter is dan een ander.
De keuze is nu geheel afhankeUjk van de
toepassing. Er is ruime keuze uit goed
doseerbare zoetjes, vloeibaar en poedervor-
mig zoetmiddel. De smaak van de toegepas
te doses is nauwelijks meer van die van sui
ker te onderscheiden. Dat wordt eigenlijk al
bewezen doordat de zoetstoffen steeds vaker
de plaats van suiker in levensmiddelen als
nectars, frisdranken, jams e.d. innemen.
VHaaWÜE PIEPERS
Net als vorig jaar hebben wij weer wratten
op onze aardappels. We denken dat dit komt
doordat we grond hebben opgebracht om te
egaliseren, daarvoor hebben we namelijk
nooit één wratje ontdekt. Onze vraag aan u:
hoe kunnen we deze wratten voorkomen?
Antwoord: Wratten op aardappelen kunnen
wijzen op een aantasting door schurft, waar
door overigens het knolvlees niet wordt aan
getast. Uw veronderstelling dat de bijge
brachte grond de oorzaak is, kan uitkomen
als deze kalkhoudend is. Over ontsmetting
wordt nergens gesproken, maar flink gieten
bij het begin van de knolvorming in het
komende zomerseizoen kan de wratvorming
beperken en zelfs voorkomen. Dit geldt
vooral bij aanhoudende droogte.
UmS HOUOEfl
Is Groot-Brittannië het enige land waar nog
links wordt gehouden in het verkeer?
Voorwaar, voorwaar zeg ik u: als het
tarwegraan in de aarde niet valt en
sterft zo blijft het alleen; maar als het
sterft zo brengt het veel vrucht voort.
(Joh. 12:24)
Gemeente, heeft u dat ook weleens meege
maakt? Je stelt een eenvoudige vraag en je
krijgt er een hele verhandeling voor terug.
Soms is het knap vervelend. Het was hele
maal nietje bedoeUng. Het brengt je slechts
in de war. Maar soms is het geweldig. Er
worden onverwacht verbanden zichtbaar
gemaakt waar u geen idee van had. Maar die
wel het hele leven in het juiste verband
plaatsen.
Dat overkwam ook Filippus en Andreas. Ze
kwamen met een eenvoudige vraag bij de
Heere. Er waren een paar Grieken die Jezus
graag wilden zien. Waarschijn-lijk Grieken
die als proseheten met het geloof in Israël
mee leefden. De roem van Jezus is kennehjk
ook tot deze bevolkingsgroep doorgedron
gen. Zij wilden ook wel eens kennismaken
met deze grote rabbi uit Israël. Het zal voor
de discipelen een niet al te groot vraagstuk
geweest zijn. Het zal immers geen proble
men geven bij Jezus. Hij staat maar al te zeer
open om met mensen in contact te komen.
Ze hebben Hem wel eens toornig meege
maakt wanneer zij meenden mensen bij
Jezus vandaan te houden. Mensen met Hem
in contact brengen is echter nooit een pro
bleem geweest.
Jezus reactie is echter wonderlijk. Hij zegt
geen ja of nee, maar begint hen te vertellen
dat Zijn uur gekomen is. Wij zouden bijna
geneigd zijn te zeggen: "Meester, dat is geen
antwoord op de vraag. Die mensen willen U
zien. Kan dat even? Ze staan nog te wachten.
Wanneer U ons het een en ander wil vertel
len over uzelf is dat prima, maar wat hebben
die Grieken daar mee te maken?"
Wel, de vraag van de Grieken is een sein voor
Jezus. Een sein dat het uur van de verheerüj-
king voor Hem nu gekomen is. Jezus verheer-
Ujking, waar in het evangeUe van Johannes
zoveel over gesproken wordt, heeft als doel
alle volken van de wereld te bereiken. Want
als Jezus van de aarde zal zijn verhoogd, zal
Hij hen allen tot Zich trekken. Niet alleen de
Joden, maar ook de heidenen. En door de
vraag van de Grieken weet Jezus dat het
moment van de wereldwijde evangelie-ver
kondiging nu heel spoedig zal aanbreken. De
verheerlijking van Jezus daar gaat het nu hjn-
recht op aan. Zonder omwegen gaat Hij op
Zijn doel af. En dat is een gebeuren waar heel
de wereld mee te maken krijgt. Geen mens
van welke plaats of welke tijd ook zal daar
omheen kunnen. De vraag van de Grieken is
de aanleiding voor Jezus om Zijn verheerlij
king heel duidelijk voor het voetlicht te bren
gen. Niet alleen voor Filippus en Andreas.
Ook niet voor hen en de Grieken zelf. Maar
voor de hele schare, die bij Jezus in de buurt
is. Ja, ook voor ons als meelezers aan het ein
de van de twintigste eeuw.
De verheerlijking van Jezus; wat is dat? Wat
gebeurt er dan?
Dan valt er een korrel tarwe in de aarde. En
dan gaat die korrel dood!
Is dat niet een beetje raar? Nee, is dat geen
complete onzin? Een stervende korrel tarwe
heeft toch niets met verheerlijking te maken?
Bij verheerlijking stellen wij ons immers iets
groots voor ogen. Iets geweldigs waar de
hele wereld van op zal horen. Iets moois ook.
Bijvoorbeeld de kroning van een koning.
Waarbij allerlei belangrijke mensen uit de
hele wereld vertegenwoordigd zijn. En ieder
een natuurlijk uitgedost in de schitterendste
kleding.
Of misschien wat meer in kerkeUjke termen
gedacht. De bevestiging van een predikant.
Dat is een hoogtepunt voor een gemeente.
Iedereen leeft met de jonge prediker mee.
Familie en vrienden willen erbij zijn. Afge
vaardigden uit andere gemeenten zijn aanwe
zig. Ook verschillende predikanten, en liefst
in toga natuurlijk. Kijk dat is mooi. Dat is
verheerlijking.
Maar een tarwekorrel die sterft?
Toch zegt Jezus het in een gedachte achter
elkaar door. Het uur is gekomen dat de Zoon
des mensen zal verheerlijkt worden. Voor
waar, voorwaar zeg ik u: als het tarwegraan
in de aarde niet valt en sterft zo blijft het
alleen. Ziet u wel verheerlijking van Jezus is
Zijn sterven. En dat kan verheerlijking zijn,
omdat het Jezus niet overkomt, maar omdat
Hij willens en wetens op Zijn doel afgaat. Hij
sterft niet als een martelaar; nog veel minder
als een verongelukte. Nee Hij sterft als een
Held. Met opgericht hoofd gaat Hij bewust
Zijn sterven tegemoet. Jezus ziet op het ein
de van dat sterven. Het is namelijk geen zin
loze daad. Geen gebeuren wat de moderne
mens de absurditeit van het bestaan zou wil
len noemen. Nee het is bewuste zelfovergave
met een duidelijk doel voor ogen. De Heere
zegt: Als het tarwegraan in de aarde niet valt
en sterft zo blijft het alleen; maar als het sterft
zo brengt het veel vrucht voort. Jezus ziet
zichzelf als een korrel in de aeirde vallen.
Maar Hij weet dat het niet de vernietiging zal
betekenen, maar de vermeerdering. Jezus als
de Koning van het koninkrijk Gods sterft,
opdat het koninkrijk werkelijk zal groeien.
Dat is de wonderlijke grondwet van het
koninkrijk van God. In de dood betaalt Hij de
schuld van allen die zich schuldig kennen. In
Zijn sterven verzoent Hij de zonde van allen
die zich zondaar weten. En zo vestigt Hij het
koninkrijk van God. Dan is dit sterven toch
de opmaat van een kroningsplechtigheid.
Dan is dit sterven toch een verheerlijking
waar onze aardse drukdoenerij maar bar
karig bij afsteekt. Dat is meestal veel
geschreeuw maar weinig wol. Het ziet er
mooi en indrukwekkend uit, maar het is maar
voor even. De nieuwe koning is al spoedig
een normaal gegeven die de wereld in geen
enkel opzicht veranderd heeft. Of de nieuwe
dominee preekt toch ook niet altijd zo gewel
dig. En als dat wel het geval is neemt hij na
vier jaar een beroep aan en verdwijnt weer.
Maar de ondergang van Jezus brengt werke
lijk iets nieuws teweeg. Hij geeft een uitzicht
dat zelfs door de dood niet meer stuk te
maken is. Zijn dood is namelijk tevens de
doodsteek voor de dood zelf. En en passant
draagt Hij ook de zonde nog mee ten grave.
Zo brengt het sterven van het tarwegraan veel
vrucht voort. Oneindige vrucht. Ja oneindig
zowel in tijd als ruimte. Het heeft eeuwige
betekenis en het heeft kracht voor ieder, waar
hij ook woont, die weet dat dit de weg van
God is.
Dat laatste is niet onbelangrijk. Ik noemde de
wet van het tarwegraan zojuist de grondwet
van het koninkrijk. Wat met Jezus gebeurt:
door sterven tot heerhjkheid; gebeurt ook
met al de Zijnen. Wie zijn leven liefheeft, zal
het verhezen; en die zijn leven haat in deze
wereld, zal het bewaren tot het eeuwige
leven. Hoort u wel. Wat van Jezus geldt,
geldt ook de Zijnen. Dat is voor ons een
moeilijke les. Wij willen vaak strijden voor
ons eigen hachje. Wij hebben ons eigen leven
o zo lief. Bij ons is het vaak ellebogen-werk.
Maar Jezus zegt: Als je zo doet dan zul je je
leven verliezen.
Dan is er geen hoop in deze wereld. Dan snap
je nog niets van het koninkrijk van God. Dan
heb je nog niets met het koninkrijk van God.
Dan heb je vermoedelijk ook nog niets met
de Koning van dat koninkrijk. Dan hoor je bij
de verliezers. Je denkt dat je bij de overwin
naars behoort. En vaak word je door deze
wereld als een overwinnaar toegejuigd, maar
je bent een verliezer.
De overwinnaars, die door God de Vader
worden geëerd, die haten hun leven voor
Hem. Dat wil zeggen: die geven hun leven uit
handen aan Hem. Die verliezen overal in
deze wereld. Op een andere plaats in het
evangehe noemt Jezus dat kruisdragen. En
dat kruisdragen moeten we vrolijk doen. Niet
onder dwang, maar vrolijk! Dat wil ook zeg
gen dat we beseffen dat het niet zonder kan.
En ook niet zonder mag. De christen weet dat
hij veel moet lijden, veel moet huilen, veel
moet sterven. Vooral door zichzelf. Maar in
dit ondergaan zal Hij met Jezus opstaan. En
de Vader zal ons eren.
Oude Tonge
A. van Lingen
Antwoord: Nee, er wordt behalve in Enge
land, Schotland en Wales ook nog links
gehouden in Austrahë, Bangladesh, Barba
dos, Botswana, Cyprus, Guyana, Hongkong,
Ierland, Indonesië, India, Jamaica, Japan,
Kenia, Lesotho, Malawi, Maleisië, Malta,
Mauritius, Mozambique, Nepal Nieuw-Zee
land, Oeganda, Pakistan, Singapore, Srilan-
ka, Suriname, Tanzania, Thailand, Trinidad,
Tobago, Zambia, Zimbabwe, Zuid-Afrika
en Swaziland.
KUIECEL UttN SPIEGEL
De passpiegel in onze antieke linnenkast is
zo door het weer aangetast, dat we kriegel
worden als we ons daarin spiegelen. Hoe
kunnen we dat glas het beste opknappen?
Antwoord: De achterlaag van dgl. oude
spiegels bevat amalgaam, dat is een alliage
van metaal met kwikzilver. Daar kan een
leek beter niet aan gaan schrapen. Het aan
brengen van een nieuwe spiegelende metaal
legering moet met elektrolyse gebeuren en
die laag dient te worden afgedekt met enige
beschermende materialen. Die karweitjes
kunnen uitsluitend in daarvoor ingerichte
werkplaatsen geklaard worden. Het is ge
makkelijker en bovendien veel goedkoper
als u in een winkel voor huishoudelijke
zaken een nieuwe passpiegel haalt. Glashan
delaren kunnen ook spiegels op maat snijden
en de randen daarvan desgewenst afschuinen
als ze in een antieke kastdeur of mooie oude
lijst moeten passen.
De grote haarden- en kachelshow van Esse-
link is op zich al een bezoek meer dan
waard. Er is echter nóg een reden waarom
de komst naar de showroom van Esselink
zeer is aan te bevelen. De directie van Esse
link stelt de Armeense beeldhouwer, Edu-
ard Arutjnian, in de gelegenheid zijn talen
ten te tonen aan de bezoekers van de haar
den- en kachelshow. Zo wordt u in de
gelegenheid gesteld met eigen ogen te zien
hoe deze Armeense kunstenaar uit een stuk
ruwe steen of marmer een prachtig kunst
werk tevoorschijn laat komen.
Eduard kwam jaren geleden als vluchteling
naar Nederland. Lange tijd verbleef hij met
zijn vrouw en twee dochtertjes in asielzoe
kerscentra. Na het verkrijgen van een ver
blijfsstatus groeide bij Eduard het verlan
gen zijn oude professie weer ter hand te
nemen. Reeds als kleine jongen was hij
dagelijks te vinden in het atelier van een
beroemde Ar-meense beeldhouwer, die al
snel in de gaten had dat de kleine Eduard
heel talentvol was. Onder zijn hoede groei
de Eduard uit tot bekwaam beeldhouwer.
Nadat Eduard Arutjnian was verlost van
alle sparming die met een slepende asiel-
proce-dure gepaard gaat, kon het niet uit-
bbjven. In zijn schuurtje achter zijn woning
in Goes kloiik al gauw het gehamer van de
kunstenaar.
De directie van Esselink ontdekte Eduard
en biedt hem nu, tijdens de haarden- en
kachelshow, gelegenheid een breed pubhek
te laten genieten van zijn talenten.
Natuurlijk is Eduard in staat om geheel naar
wens van de opdrachtgever een unieke
schouwpartij te scheppen, uit willekeurig
welke steensoort dan ook. Maar hij kan
zoveel meer.
Reden te over om zelf te komen kijken en
zijn werk te bewonderen. Een aantal van
zijn creaties worden getoond, maar daar
naast kunt u hem tijdens de show ook
'gewoon' aan het werk zien met zijn hamer
en beitels. Onnodig te zeggen dat u deze
kans niet voorbij mag laten gaan.
De grote haarden- en kachelshow van Esse
link, Molenweg 28 te Middelharnis, wordt
gehouden op vrijdag 10 en zaterdag 11 no
vember. Openingstijden vrijdag van 9-21
uur en zaterdag van 9-16 uur.
Barend de Graaff
■20-
De lauwe warmte van de stal, de zoete geur van de mest benauwden
hem even. Was hij toch zwaar in z'n hoofd van de eerste drank?
"Help ie mar 's, meneertje", zei Machiel en wees op de grote bieten-
snijmachine. En Roelf werkte in de schuur. Hij draaide aan het wiel.
Dat werd zwaar op het laatst. Machiel, die met het waterpompen klaar
was wilde hem aflossen. Maar hij bleef doordraaien. Heel z'n Uchaam
werd moe. Zijn spieren' deden zeer op het laatst. Maar hij hield vol.
Hij wilde zich overgeven aan deze vermoeienis. Daarna hielp hij hooi
opsteken voor de ruiven van de paarden. Machiel zag hoe onhandig
en moeilijk hij dat deed. Maar zei niets, liet hem tobben. Toch schoot
het werk nu harder op. Roelf dacht: en buiten sneeuwt heel de wereld
onder. Later veegde hij met Machiel samen de grote deel aan. Er was
een stallantaam aangestoken en gelig viel het licht. Boven in de
schuur maakten de uilen jacht op muizen. Een kat kwam soms voor
zichtig door het licht gewandeld en de wind bulderde over de schuur.
Het werk was klaar.
Coba kwam van de stal, waar de melkkoeien stonden, met twee
emmers schuimende melk. Vrouw Johanna riep hen voor de avond
boterhammen.
Na het eten zat Roelf doezerig bij de kachel. Het was alles goed. Heel
goed! Hij had slaap en dacht niet scherp over Coba en over de vreem
de gloed, die in zijn hoofd en in zijn hart gloeide.
De volgende middag was Roelf lichtzinniger met Coba en zoende
haar. Daarmee had hij het later te kwaad en amper kon hij het geplaag
van de ouderen verdragen, 's Avonds op bed, spotte Machiel met
hem. "Wij zullen ier wel een vint van je maeke. Wat bin jie voor een
kerel, om er over te tobben, datje met Coba geravot hebt en datje ze
misschien even een zoen gaf. Loop heen!"
Roelf bleef op de rand van zijn bed zitten. "Maar het is slecht. Deze
dingen zijn anders. Ik weet, dat ze anders zijn. Misschien komt het,
omdat..." Maar hij kon de zin niet voltooien. Veel gedachten ver
drongen zich. Hij zag telkens z'n moeder. Hij voelde de sfeer van
thuis, dacht hoe hij het zou vinden, als iemand Els.
"Nou, wat bedoeld je noe eigenluk?" vroeg Machiel. "Wat is er dan
helemaal gebeurd? Slecht? Slecht? Ha ha! Dat noemt ie al slecht!"
Lang nadat Machiel ingeslapen was, lag Roelf nog wakker. Hij woog
de dingen tegen elkaar af, wist ook wel, dat de omstandigheden thuis
hem anders gevormd hadden, dan menigeen. Was het niet slecht, als
je dat deed met een meisje, waar je niets voor voelde? Was hij te kin
derachtig? Maar dat vreemde dat in hem broedde, dat onrustige,
dat.Hij kwam er niet uit, dacht aan Nan. Er was niets tussen hem
en Nan. Niets dan iets van hun ogen en van wat warmte in de stem.
Toen dacht hij, wat het zou zijn, als het zover kwam, dat hij Nan een
zoen gaf.Weer voelde hij de begerige mond van Coba en hij gru
welde. Een meisje dat een kind had. Weet ik, spotte de vrouw Johan
na, waar al de kindertjes bij de Uylen vandaan komen? Nan! Voor hij
insliep, kwam er iets, dat het midden hield tussen een droom en een
fantasie. Hij reed met Nan van Tholen naar huis. Ze stapten af en het
mooie kwam, de tederheid van een voorzichtige eerste zoen. Hij
schrok op uit zijn visioen. Want zijn verbeelding was besmet. Ook
Nan.Ook, als hij Nan zou zoenen.
Hij dacht aan de macht van het gebed. Bidden!
Bidden was iets van moeder, iets van thuis.
Maar had hij bidden ooit gedacht in verband met dit?
Hij moest er met iemand over praten. Morgen al. Morgen! Hij bleef
niet hier tot na Kerstmis, zoals de afspraak was. Kon hij een motief
vinden om naar huis te gaan?
Zou hij er misschien met Dries over kunnen praten? Andries den Uyl
was toch ouderling? En hij zette toch het vrome, zware stempel op
zijn gezin? Hij bad en hij las met de diepe dreunstem uit de oude bij
bel.
Roelf sliep in.
Toen hij de volgende ochtend wakker werd, waren zijn zware gedach
ten verdwenen. Weineen, hij ging niet naar huis. Vandaag kwamen er
neven en nichten van de hoeven uit de buurt. Daar had hij gisteravond
niet aan gedacht toen hij overwoog om naar huis te gaan. Er was toch
genoeg over gesproken en hem was veel van de komende dagen
voorgesteld. Want ze kwamen niet zomaar voor een enkele dag. De
hoeve was groot genoeg om hen te herbergen. Eten en drinken was er
volop. En het was in de winter toch de moeite niet, voor een enkele
dag naar de eenzame Ruigen Hill te gaan. Even bekroop hem de
vrees, dat de anderen weer over het voorval zouden beginnen. En hoe
zou Coba zijn? Maar ieder deed gewoon. Er was immers niets
gebeurd! Coba nam nauweUjks notitie van hem, schonk volkomen
argeloos zijn thee in en smeerde zijn beschuit. Hij accepteerde natuur-
üjk met genoegen haar vlotheid, waarbij hij zijn eigen getob van gis
teravond haast ridicuul vond. Vol moed begon hij aan de dag. Hij zou
vandaag in geen geval in de strik van gisteren trappen. Hij zou wel
voorzichtig zijn.
Tegen elf uur kwam het gezelschap. Niet allen tegelijk. Maar toch wel
zo vlak na elkaar, dat er gezamenlijk koffie gedronken kon worden in
de grote kamer, die mooier gemeubileerd was dan het woonvertrek en
waar een geweldige kachel stond te snorren. Dat was nodig ook, want
op de sneeuwjacht van gisteravond was flinke vorst gevolgd. Het
klopte met de weervoorspelling van de oude Dries; "Sneeuw op slik.
ijs dun of dik". De wind woei uit het oosten, waar de sneeuw heen
was gewaaid. Ook dit kwam overeen met de oude wetenschap der
boeren. Machiel had het wel gezegd: "De wind komt daer vandaen,
waer de sneeuw is heengegaen!"
De neven en nichten, die Roelf onmogelijk uit elkaar kon houden,
vormden een prachtstel boerenmensen. Gezellig onder elkaar. Wat
ruw en onbeholpen, vooral in de onderlinge scherts, maar het zange
rig dialect nam veel van het ruwe weg. Na de koffie bleven de meis
jes in de kamer, maar de jongens gingen met Machiel de schuur in en
de stallen bekijken, spraken met grote-mensen-woorden en gebaren
over het vee en de paarden. Er werden wat krachttoeren verricht en zo
kortte men de tijd tussen koffiedrinken en eten.
Voor het eten werden allen in de grote kamer geroepen, waar een
geweldige tafel gedekt was. Dries, de oude patriarch, zat in z'n eigen
stoel bij de kachel. Leendert, die het minste sprak en het minste deed
en Machiel schoven ook hun stoel bij de warmtebron. Overal in de
kamer zaten groepjes jongelui. De vrouw Johanna en Coba kwamen
binnen met een dienblad vol glaasjes en er werd een borrel geschon
ken. Roelf wist niet, dat dit feiteUjk het begin was van een serie
gebeurtenissen, die hem nog lang zouden achtervolgen. Hij dronk
mee. Hij wilde niet uit de toon vallen. Er kwam reeds direct een luch
tige stemming en toen allen aan tafel zaten, moest Dries wel een paar
maal stilte verzoeken, voor hij zijn gebed uit kon spreken.
Hij deed dat, zo mogelijk nog plechtiger dan op andere dagen. Er
werd heerlijk en veel gegeten. Er werden allerlei grappen verteld.
Roelf snapte, door het dialect en door zijn geheel andere instelling
lang niet iedere aardigheid.
Ze probeerden hem er tussen te nemen. Naast hem zat een klein, maar
toch haast volwassen meisje met zwarte kraalogen en een beeldig
gezichtje. Roelf maakte zich belachelijk door te vragen of ze ook
school ging.
"Als Wil nog op schole gieng, dan zou de meester eur allied alleen
school ouwe, dieiik ik", opperde een grote boerenlummel en de lach
daverde door de kamer. "Zolang tot ze nie meer alleen naer uis kon
en dan brocht ie ze zelf naer de Valkhof'.
(wordt vervolgd)
-o, -^
°0t A. "«O
