Historisch hoekje
EiiAtfcer^iiiEyws
De Motte en
'Maatje Zaaijers Huijsinghe'
1
De Wereldwinkel
Koor- en samenzang
in Middelharnis
Bazar/rommelmarkt
Bijdrage Juliana Welzijn
Fonds voor 'De Koepel'
Collectanten voor
diabetesonderzoek gezocht
Informatieavond borstvoeding
in Havenziekenhuis
Succes voor Fanfare
'Apollo' Goedereede
Grote verkoping van de
handwerkclub in Oude Tonge
PAGINA 7
VRUBAG 27 OKTOBER 2000,
(22)
Cornelis van der Valk 3, zoon van
Cornells van der Valk en Jacomina
van Kassei, werd in 1759 in Dirks-
land geboren. Hij trad in de voet
sporen van zijn vader en grootva
der. Hij wist het dijkgraafschap van
de polder Dirksland toe te voegen
aan het lijstje met functies die hij
via zijn voorouders had verkregen.
Levenskansen
Voor Cornells van der Valk 2 kan bij de
huwelljkskeuze een rol hebben gespeeld
dat Jacomina van Kassei jong en sterk
was, geschikt om voor een nageslacht te
zorgen. Van hun acht kinderen, onder wie
een tweeling, bleven er zeven in leven.
Dat was in die tijd zeker niet algemeen.
Veel kinderen haalden hun vijfde verjaar
dag niet. De levenskansen van de kinde
ren hingen natuurlijk mede af van de
levensomstandigheden. Een goede behui
zing, goede voeding, hygiëne en medische
zorg waren factoren in het voordeel van
de kinderen Van der Valk. We mogen ver
onderstellen dat Maatje Zaaijers Huijsing-
he al vroeg een stenen huis was, dat door
de bewoners regelmatig aan de eisen van
de tijd werd aangepast. In Dirksland wer
den in 1759 houten huizen en rieten daken
vanwege brandgevaar verboden. Het is
dus wel zeker dat Cornelis van der Valk 3
bij zijn geboorte ook letterlijk onder de
pannen was.
Wat voeding betreft kwamen de bewoners
van Maatje Zaaijers Huisinghe niets
tekort. Meel, zuivelproducten, vlees en
vis, groenten en vruchten, ze konden er in
ruime mate over beschikken.
Welgevoed
Een aanwijzing voor veel en divers voed
sel vinden we ook in de grote hoeveelheid
fragmenten van gebruiksaardewerk die De
Motte ter plaatse heeft aangetroffen. Stuk
ken van voorraadpotten, kookpotten,
melkteilen, vergieten, schalen en wat dies
meer zij in verschillende afmetingen. De
meeste fragmenten waren te veel ver
spreid om er iets van te kunnen maken,
maar uit stukken van randen met deksel
geulen valt wel te concluderen tot weUc
soort potten fragmenten behoord hebben.
Diameters van potten zijn na te gaan en
uit de structuur van scherven valt ook veel
op te maken. Door vergelijking met vond
sten van andere opgravingen en met
behulp van naslagwerken kan een
betrouwbaar beeld van een voorwerp ont
staan. Een kookpot die in de 18de eeuw
hier in de buurt werd gebruikt was een
zogenaamde 'kromstaart'. Het was een
kookpot van roodbakkend aardewerk, aan
de binnenzijde geglazuurd. De kromstaart
had een steel en, omdat hij in open vuur
werd gebruikt, drie pootjes. Vermoedelijk
kwamen de kromstaarten uit pottenbakke
rijen in Bergen op Zoom. Rias Olivier
heeft zo'n kromstaart getekend naar aan
leiding van een bodemvondst in Som-
melsdijk.
Bedje gespreid
Gegeven de opvattingen over hygiëne en
verzorging in die tijd hadden de Van der
Valken als welgestelde mensen een grote
voorsprong op hun minder bedeelde
tijdgenote. Ze hoefden hun privaat
Jjh waarschijnlijk niet met een aantal
1^
andere gezin
nen in de
buurt te
delen. Ze
hadden de
middelen om
hun boeltje
schoon te
houden. De
beter gesitu
eerde families
beschikten
over veel Un-
nengoed en
konden het
zich permitte
ren dat regel
matig te laten
wassen. Voor
het nage
slacht van
Cornelis van
der Valk en
Jacomina van
Kassei was
het bedje
gespreid. Dit
in schrille
tegenstelling
tot de situatie
waarover
Comeüs van
der Valk 2 als
schout en
secretaris van Melissant in 1782 een brief
schreef aan het dorpsbestuur van Stellen-
dam.
Stellendams bedelaerkind
Nadat in 1751 de zogenoemde Statendam
over het Stellegors tussen de eilanden
Goeree en Overflakkee was aangelegd,
duurde het nog een tijdje voordat het dorp
Stellendam tot ontwikkeUng kwam. In
1782 werd daar door de toenmalige
ambachtsheer van Stellendam, Mr Iman
Cau, het eerste stenen huis gebouwd. Dit
huis op de hoek van de Stellendamse
Voorstraat deed dienst als rechthuis en
was de zetel van het dorpsbestuur. De
meeste inwoners van Stellendam woon
den echter in houten onderkomens en had
den het niet breed. Velen van hen waren
dijkwerkers die zich na inpolderingen in
Stellendam vestigden.
In het voorjaar van 1782 bracht een
"bedelaerster en zwerfster" aan de dijk op
Melissants grondgebied een kind ter
wereld.
Het kind bleef hulpeloos achter en schout
en schepenen van Stellendam vonden dat
het dorpsbestuur van Melissant voor "den
onderhoud" van het kind moesten
opdraaien. Het dorpsbestuur van MeUs-
sant gaf echter als weerwoord dat het
domicilie van de moeder, in dit geval
Stellendam, bepalend was en niet de
plaats der geboorte: "...en dus kunnen wij
ons die zaek niet aantrekken".
Geboren bestuurder
Jacomina van Kassei had meer geluk dan
de moeder van het "bedelaerkind". Ze
bracht haar kinderen in luxe ter wereld en
had ook nog het geluk dat ze al gauw het
leven schonk aan een stamhouder Haar
tweede kind was een zoon.
Getuigen bij de doop van Cornelis 3
waren Renetta van Lobbregt, de stiefmoe
der van zijn vader, en Klijntje van der
Valk, zijn vaders zuster.
Bij het dopen was de moeder meestfd niet
aanwezig, omdat de kinderen gewoonlijk
op de eerste zondag na hun geboorte wer
den gedoopt. Het was in die tijd ook
gebruikelijk dat jongetjes gedurende hun
kleutertijd in rokken hepen, omdat men
bang was dat het kwaad het op jongens
had voorzien. Door jongens in hun kleu
terjaren als meisjes te kleden en het haar
lang te laten dragen dacht men dat onheil
af te wenden. Rond het zevende levens
jaar gingen de jongens uit de rokken. Dan
werden zij gekleed als kleine volwasse
nen. De jonge Cornelis zal er hebben uit
gezien als een kleine magistraat. Het is
jammer dat er geen portret van hem
bekend is. Archiefwerk maakt nieuwsgie
rig naar de personen achter de geschriften.
Cornelis 3 komt uit de stukken naar voren
als een ondernemend en energiek persoon.
Hij zou nog meer macht verwerven dan
zijn vader en in zijn loopbaan te maken
krijgen met ingrijpende gebeurtenissen in
de Europese geschiedenis, zoals de komst
van Napoleon.
Al op jeugdige leeftijd was Comeüs 3 als
opvolger van zijn vader een man die veel
te zeggen had in Dirksland en naaste
omgeving.
Cathy Westdorp
Het in 1997 gestarte bedrijf Natu
re Photo Lease biedt een uniek
product op de Nederlandse markt
van de kunstuitleen, narrielijk het
verhuren (leasen) van natuur- en
landschapsfotografie. De fotogra
fie van Nature Photo Lease leent
zich In het bijzonder voor rustge
vende accenten in een vaak hec
tische kantooromgeving. Uniek is
ook de werkwijze van het bedrijf.
Samen met de klant zoekt Nature
Photo Lease naar de in de omge
ving meest passende foto's, waar
na het bedrijf het ophangen en
regelmatig vsrisselen van de collec
tie geheel op zich neemt.
Initiatiefnemer en eigenaar van
het bedrijf, Gertjan de Zoete, is
professioneel natuur- en land
schapsfotograaf. Zijn werk wordt
tn veel bladen gepubliceerd,
waaronder het bekende Grasdui
nen. Naast fotografie voor o.a. het
stockbureau Foto Natura, dat
nationaal en internationaal
media van beeldmateriaal voor
ziet, verzorgt hij ook regelmatig
cursussen en workshops over
(natuur)fotografie. Momenteel
werkt Nature Photo Lease samen
met een achttal bekende Neder
landse natuurfotografen. Sinds
kort verhuurt Nature Photo Lease
ook schilderijen van de bekende
wildlife-artist Hennie van Dijk.
Hij geniet nationaal en interna
tionaal bekendheid door zijn zeer
realistische schilderingen van
met name wilde dieren. Vooral de
grote katachtigen, zoals jachtlui
paard, leeuw en tijger zijn geliefd
bij het publiek.
Nature Photo Lease ging van
start met natuur- en landschaps
fotografie op het formaat 60 x 80
cm. Vanuit het bedrijfsleven ont
stond echter de vraag naar grote
re formaten. Daarin wordt nu
voorzien door middel van een
exclusieve collectie foto's op het
formaat 100 x 120 cm. Deze
schilderijen fungeren als echte
blikvangers, waarnaar met veel
plezier gekeken wordt.
Alle fotografie is bijzonder chique
afgewerkt en ingelijst. Door het
gebruik van Nielsen-design lijs
ten (aluminium) en Bainbridge
passe-partoutkarton krijgt men
een luxueuze omlijsting. Voorts
verricht het bedrijf in eigen ate
lier tnlijstingen voor particulieren
en bedrijven, die geheel naar de
smaak van de klant worden afge
werkt.
Nature Photo Lease heeft inmid
dels een trouwe klantenkring
opgebouwd.
Bedrijven en particulieren die
interesse hebben voor een vrijblij
vende presentatie kunnen con
tact opnemen met Nature Photo
Lease. Op internet kunt u virtu
eel kennismaken met het bedrijf
en een selectie van het werk
bekijken.
Nature Photo Lease
Nieuweweg 69
3248 BD Melissant
tel. 0187-602547
email:
naturephotolease@hetnet.nl
internet:
www, naturephotoleasenl
en binnenkort
www.nature-artlease.nl
AMERSFOORT - Van 29 oktober tot en
met 4 november is de landehjke collecte
'Geef voor Diabetes' van het Diabetes
Fonds Nederland. Dit jaar speelt de relatie
tussen diabetes (suikerziekte) en oogaandoe
ningen een centrale rol in de campagne. Dia
betes is de grootste veroorzaker van slecht
ziendheid en blindheid in de Westerse
Wereld. Het zijn juist de diabetische compli
caties die diabetes tot een ingrijpende aan
doening maken. Alleen onderzoek kan daar
verandering in brengen. U hulp bij de col
lecte is nodig. Het Diabetes Fonds Neder
land (DFN) financiert in Nederland het over
grote deel van het onderzoek rond diabetes.
Het DFN krijgt geen subsidies en is dus voor
het laten voortzetten van het onderzoek
afhankelijk van pubUek en bedrijfsleven.
Niet bij iedere deur wordt aangebeld om een
bijdrage te vragen voor verder wetenschap-
«i pelijk onderzoek. Voor meer informatie over
collecte 'Geef voor diabetes' en/of over dia
betes kunt u bellen met 033-4622055.
Het Havenziekenhuis heeft als enige zieken
huis in Nederland het certificaat 'Zorg voor
borstvoeding'. Omdat wij het belangrijk vin
den dat ouders goede informatie krijgen over
het geven van borstvoeding, organiseren wij
6 keer per jaar een informatieavond voor
aanstaande ouders of andere belangstellen
den. 27 november 2000 is de eerstvolgende
avond. De avond duurt van 19.30 tot 22.00
uur. De kosten bedragen 10,- per persoon,
of 15,- per koppel. Wilt u informatie of
wilt u zich inschrijven, dan kunt u bellen met
de afdeling Verloskunde van het Havenzie
kenhuis, tel: 010-4043536.
De Wereldwinkel is weer open! Aanstaande
zaterdag 4 november van 10.00 tot 15.00 uur
in de Gereformeerde Kerk te Middelhamis.
U kunt terecht voor allerlei artikelen uit de
Derde Wereld, en wilt u weten hoe de Max
Havelaarkoffie smaakt? Kom dan proeven in
onze koffiehoek!
Klinkerlandseweg 9, Nieuwe Tonge
Telefoon (0187) 65 22 35
Op zaterdag 21 oktober j.l. heeft de Konink
lijke Fanfare 'Apollo' uit Goedereede deel
genomen aan het KNFM-concours te Mid
delburg. Zij kwamen uit in de afdehng Uit
muntendheid en behaalden met het
verplichte werk 'Vuurgeesten' van J. Bos
veld en het keuze werk 'The land of wind and
water' van J. de Haan een gemiddelde van
82.75 punten. Dit was goed voor een eerste
prijs.
De handwerkclub Oude Tonge van de Stich
ting Welzijnswerk Oostflakkee houdt een
verkoping die wordt gehouden op 16 no
vember a.s. in het Infocentrum, Bemhard-
straat 27 te Oude Tonge, aanvang 13.30 uur.
Er is een grote sortering zelfgemaakte spul
len, voor ieder wat wils, bijv.
Kerst- en felicitatiekaarten
Poppenkleding, o.a. voor 'Baby-Bom'.
Trollen.
Kalabaspopjes.
Handgemaakte beren.
Vriendschapsbandjes
en nog veel meer. Er is ook een rommel
markt en u kunt een boodschappenmand
winnen. In de koffiehoek is er koffie met
cake te koop.
Graag tot ziens op 16 november.
Zaterdag 4 november is er een grote
koor- en samenzangavond in de Ned.
Herv. Kerk te Middelharnis. Deze
avond wordt georganiseerd door de
restauratiecommissie van de Ned.
Herv. Kerk te Middelliarnis. Traditie
getrouw neemt de Hervormde Zang
vereniging 'Jedutiiun' weer een deel
van het programma voor haar reke
ning.
Er zullen door het koor weer enkele schitte
rende liederen ten gehore gebracht worden,
o.a. psalm 84 van I. B. Woodburry, psalm
100 van T. Tallis en het bekende lied 'Gou
den harpen hoor ik ruisen' in een bewerking
van P. Zwart Jzn. De koorzang staat onder
leiding van de bekende dirigent Mar van der
Veer en de orgelbegeleiding is in handen van
Bart-Jaap de Bakker.
De organist voor de samenzang is weer als
vanouds Paul Kieviet en de meditatie wordt
verzorgt door ds. C. Gielen.
Wie van zingen houdt, kan op deze avond
z'n hart ophalen en wie graag naar koorzang
luistert eveneens. Een specialiteit voor deze
avond is het optreden van het Prins Maurits
Onderbouwkoor. Dit koor is pas na de
zomervakantie gevormd en zal deze avond
voor het eerst in het openbaar optreden.
André Keijzer heeft de leiding van dit koor.
Behalve koorzang is er natuurlijk veel ruim
te voor samenzang en zal er o.a. wisselzang
zijn met het koor. De aanvang is 19.00 uur.
Op vrijdag 3 en zaterdag 4 november is er in
de Exoduskerk aan de Dorpsweg in Som-
melsdijk de jaarlijkse bazar met rommel
markt. Op vrijdagavond van 19.00 tot 22.00
uur en op zaterdag van 10.00 tot 16.00 uur
bent u van harte welkom. De activiteiten zul
len plaatsvinden in de kerk. Vóór de kerk
treft u de reeds bekende oUebollenstand en
wilt u een goede hamburger, ook hier is voor
gezorgd. De opbrengst is dit jaar bestemd
voor vervanging en/of uitbreiding van de
bijgebouwen.
Ben advertentie
in Eiianden-Nieuws
tieeft aitijd succes..!
Het Juliana Welzijn Fonds heeft
7.500,- toegekend aan Stichting 'De
Koepel' te Burgh-Haamstede. De bij
drage is bestemd voor de inrichting
van de keuken van 'De Koepel', voor
een kookproject voor mensen met een
verstandelijke handicap.
Het Juliana Welzijn Fonds vindt het belang
rijk dat mensen zelfstandig zijn en blijven,
zich kunnen redden in de samenleving en in
staat zijn daaraan deel te nemen: jongeren
die hun draai moeten vinden in de samenle
ving, mensen die zelfstandig in hun eigen
huis en omgeving oud willen worden, buurt
bewoners, die de handen ineen slaan en zich
inzetten voor een leefbare buurt, dak- en
thuislozen een kans geven op een mens
waardig bestaan, werklozen en andere uitke
ringsgerechtigden tot hun recht laten komen
in de samenleving. Waar het in al die situ
aties om gaat, is dat mensen een volwaardig
lid van de samenleving kunnen, dat ze erbij
horen. In 1999 versterkte het Fonds ruim
1.750 bijdragen voor ruim 26 miljoen. Bij
dragen voor bijvoorbeeld tijdelijke perso
neelskosten, investeringen in inventaris en
gebouwen, voorüchtingsprojecten, deskun
digheidsbevordering, werkvemieuwing en
de start van een organisatie. Het Juliana
Welzijn Fonds is een onafhankelijk fonds
dat zijn geld ontvangt uit onder andere de
giften van particulieren en bedrijven.
Uertederende gehoortekaarijes
U vindt ze bij GEBR. DE WAAL.
Maak uw keuze uit het nieuwe
modellenboek.
We zien u graag op ons adres:
Langeweg 13, SOMMELSDIJK
Tel. (0187) 471020
18de-eeuwse kromstaart,
getekend door Rias Olivier
De verblijde vader, gravure uit Economische
liedjes; Betje Woljfen Aagje Deken, 1781
Handtekening Cornelis van der Valk 3
anno 1784
!-^*-ïïSiiö*?!^i^iS-ï
