50y«
n
OR 00
eh-iiieuws
Grote Verbouwings-
AANBIEDINGEN
O korting
2,5 liter OLA Tiramisu 1 iflOO
1 liter HERTOG Caramel J
12 SORBETS bosvruchten of Tiramisu 10?"
20 MAGNUMS Ola 25?
20 KAUWGOMBALBEKERS Ola10?°
00
Slagroom-, cappucino-, caramel-
of perzikTAARTper stuk 1 Ui
16 TOMPOEZEN lOi
keuze o VOOr ^Wl
10%tQt50%Koliii
Zandpad 24 - Middelharnls - teh^^^^^^^^ - www.buijsse.nl
samen 3,5 liter Iwi
Home Service Dirksland B.V.
naar
PAGINA 4
DINSDAG 18 JULI 2000
Heren mode
op bijna gehMé CQÜectie, i
Series Ó^eMémdm Spècialeï-iiijll
Lingerie Foundation
Dagelijks veel nieuwe spetterende
op alle afdelingen
Dames mode
Kinder mode
Jeans Jonge mode
natuurlijk bij
op bijna gehele collectie
BV.
Met dank aan:
Oosthavendijk 8a
3247 LD DIRKSU\ND
Tel. (0187) 60 27 51
0160 24 09
Fax (0187) 60 5011
Hl
Advertentie geldig t.e.m. zaterdag 22 juli 2000
Bestellingen vanaf 20,- worden GRATIS thuisbezorgd. U kunt deze artikelen ook afhalen van dinsdag te.m.
vrijdag van 8 tot 17 uur, ook zaterdagochtend tussen 10.00 en 12.00 uur, op de Oosthavendijk 8a.
Vakantie van dinsdag 25 juli tot en met vrijdag 11 augustus 2000
Zaterdag van 9.00 tot 12.00 uur geopend.
- Arrow - Baumler - Gardeur - Horka Elasta
- Le dub - Paul Shark - Tenson - State of art
- Gross - Samas - Roy Robson - Roberto Sarto
- Dockers - Levi's - Gaastra - Bad Boys
- Henry Baker - Marc'O Polo - Nautica - Brax
DIIIM
Dames opgeletvanaf 13 juni is
onze dames afdeling verplaatst
naar een noodwinkel naast het
j Diekhuuspiein onder aan het zandpad
- Ara - Betty Barclay - Basler - Copines
- Delmod - HIrsch - Gerry Weber - Taifun
- Frankenwalder - Marcona - Maura - Rosner
- Zerres - Cecil - Another Woman - Expresso
- EDC by Esprit - XX by Mexx - Lapagayo
S.S. 'Statendam'
Statendam (3) 1929-1940
'Statendam'(3) terug van haar maidentrip, geassisteerd door de 'Zwarte Zee', 'Poolzee', 'Rozenburg' en de 'Blankenburg'
Wanneer wij het zouden hebben over bij
zondere passagiersschepen, dan noemen
we in de eerste plaats wel de 'Statendam'
(3) uit 1929 wellie op 11 mei 1940 in brand
werd geschoten tijdens het zware bom
bardement in Rotterdam. In de 'Blauwe
Wimpel' vonden wij een artikel van Drs.
C. de Haas over dit schitterende passa
giersschip, ik denk zelf dat het één van de
mooiste schepen was die de Holland-Ame
rika Lijn ooit heeft gehad. Met behulp
van het artikel van bovengenoemde
schrijver willen wij dit passagiersschip
behandelen in het Eilanden-Nieuws. Al
vorens de 'Statendam' (3) te verhalen,
willen wij ook haar twee voorgangers met
de zelfde naam in het kort memoreren.
De eerste 'Statendam' binnen de vloot van
de Holland-Amerika Lijn kwam in augustus
1898 gereed bij de werf Harland Wolff in
Belfast (Noord Ierland).
Het was met haar 10.941 BRT een voor die
tijd groot passagiersschip en tevens het
grootste schip dat de Rotterdamse rederij in
die dagen had boven de 10.000 BRT.
Er stonden twee Triple expansie 3 oil.
stoommachines in die de aandrijvingen gaf
aan twee schroeven en een vermogen lever
den van 6800 IPK.
Het schip was 157 meter lang en ruim 18
meter breed.
De jaren kort voor de Eerste Wereldoorlog
waren voor de Holland-Amerika Lijn vol
expansie, met een gestadig toenemend pas
sagiersvervoer, met vooral landverhuizers
naar Amerika en een eveneens groeiend
vrachtaanbod.
Dit passagiersschip voer twaalf jaar onder de
vlag van de Holland-Amerika Lijn en werd
daarna, in 1911 verkocht aan de Allen Line
Steamship Company Ltd te Glasgow, die het
schip onder de naam 'Scotian' weer in de
vaart bracht tussen Engeland en Canada.
In 1914 werd dit schip opgelegd in Ryde
(Wight) en ingericht voor Duitse krijgs
gevangenen.
In 1915 werd de 'Scotian' verkocht aan de
Canadian Pacific Ocean Services Ltd. te
Liverpool.
In 1922 werd zij herdoopt in 'Marglen' en in
1925 in Southampton opgelegd.
Op 10 januari 1927 werd het schip wegge
sleept uit Southampton om in Genua te wor
den gesloopt.
De tweede 'Statendam' werd in 1917
gebouwd, ook bij Harland Wolff in Bel
fast. Haar lengte was duidelijk groter dan
haar voorgangster, bijna 233 meter lang en
26 meter breed. De voortstuwing geschiedde
door middel van twee quadruple 4 cil.
stoommachines plus een stoommachine van
de werf, die samen drie schroeven aandreven
en een totaal vermogen leverden van 18.700
IPK.
In 1914 werd dit schip te water gelaten maar
door het uitbreken van de Eerste Wereldoor
log werd de verdere bouw van dit schip
gestaakt.
In 1917 werd dit schip, dat nog lang niet
klaar was, door de Engelse regering gevor
derd en in het beheer gegeven van de White
Stai' Line, die deze 'driepijper' in de vaart
bracht als troepenschip onder de naam 'Jus-
ticia' en inzette voor het vervoer van Cana
dese militairen naar Engeland.
Met spoed werd het schip toen afgebouwd
en ingericht voor het vervoer van 4300 man.
Op 25 juli 1918 's middags om drie uur werd
het schip, dat in konvooi als 'OLX 39' voer
van Belfast naar New York, in het Noorder
kanaal, ter hoogte van de Ierse kust, door
vier torpedotreffers van de 'UB 64', zwaar
beschadigd.
Britse torpedobootjagers probeerden daarna
het schip op sleeptouw te nemen en naar
Laugh Swilly te varen, doch de volgende
dag kwam er een nieuwe aanval met torpe
do's op het schip door de 'U 54' en beteken
de definitief het einde van de 'Statendam'
(2), die 35000 ton groot was.
Het bijzondere van deze 'Statendam'(2) is
dat zij eigenlijk door de omstandigheden van
de Eerste Wereldoorlog, nooit onder deze
naam heeft gevaren.
De kiel van de 'Statendam' (3) werd gelegd
in 1920, ook bij de Scheepswerf Hailand
Wolff in Belfast en al gauw kwam er grote
vertraging in de verdere bouw van het casco
als gevolg van de slechter geworden finan
ciële positie van de rederij. Het werd zelfs zo
slecht dat de bouw in 1922 moest worden
gestaakt.
Het casco werd op 11 september 1924, na
een financiële regeling door de werf, tewater
gelaten maar de problemen waren hiermee
nog niet opgelost.
Het ging ronduit slecht met de transatlanti
sche passagiersvaart, dus ook met de Hol
land-Amerika Lijn.
Het schip was 212 meter lang en 24.60 meter
breed en zij zou uitgerust worden met 6
stoomturbines voor de aandrijving van twee
schroeven.
Deze 6 stoomturbines leverden een vermo
gen op van 19.500 APK en moesten het
schip een snelheid van 19 knopen geven.
Voordat het zover was, moest nog een lange
weg gegaan worden.
Met de bouw van deze derde 'Statendam'
zijn bijna tien jaren gemoeid geweest. Na de
tewaterlating ontbraken wederom de finan
ciële middelen om het schip af te bouwen en
het casco werd daar ter plaatse opgelegd.
De Holland-Amerika Lijn richtte een mail
dienst op, om op deze wijze geld vrij te krij
gen om de 'Statendam af te bouwen.
De opdracht voor de afbouw werd na
inschrijving in 1926 gegund aan Scheeps
werf Wilton in Schiedam.
De direktie van de werf Wilton besefte ter
dege dat de aanvaarding van deze opdracht
een riskante zaak zou zijn.
Voor de voltooiing van een dergelijk groot
en gecompliceerd passagiersschip miste
men immers de benodigde ervaring.
Desondanks besloot Wilton deze opdracht te
accepteren.
Op 13 april 1927 werd het casco door de
sleepboten van L. Smit Co's Internationa
le Sleepdienst naar Wilton's Scheepswerf
Machinefabriek in Schiedam gesleept.
Dit werd gedaan door de sleepboten 'Roode
Zee', 'Poolzee', 'Oostzee' en 'Seine' alsme
de twee Engelse sleepboten.
Het transport kwam op 20 april 1927 in
Schiedam aan.
Bijna twee jaar hebben de mannen van
Scheepswerf Wilton aan het schip gewerkt,
totdat het op 16 maart 1929 kon gaan proef
varen.
Op 3 april 1929 kon het schip aan de redferij
worden overgedragen, waarna het op 11
april voor haar eerste reis naai' New York
vertrok. Op 10 juni 1929 kwam het s.s.'Sta
tendam' voor de eerste keer de haven van
Rotterdam binnen en werd daarbij geassi
steerd door de sleepboten 'Zwarte Zee' (2),
'Poolzee', 'Rozenburg' en de 'Blanken
burg'.
Deze sierlijke 'driepijper' had 525 beman
ningsleden aan boord en ruimte voor 150 1 e
klas-, 344 tweede klas- en 426 derde klas
passagiers en daarbij ook nog 374 toeristen
klas-plaatsen.
Dus zo'n 1300 man zouden aan boord kun
nen verblijven.
Als gevolg van de ongunstige economische
ontwikkeling in de Verenigde Staten en ver
volgens ook in Europa, liep het passagiers-
verkeer in 1931 en in 1932 sterk terug.
Maar de 'Statendam' kon blijven varen.
Het schip maakte in 1932 zelfs negen rond
reizen naar New York en daarbij nog vier
cruises vanuit die stad naar West Indië.
In 1935 trok de passagiersvaart weer wat aan
en ook de 'Statendam' had daar profijt van
zoals ook het jaar daarop het mooie schip
gewoon volgeboekt was met reizende Ame
rikanen.
Ook in 1936 zette de gunstige ontwikkeling
zich voort, gestimuleerd onder meer door de
in dat jaar in Berlijn gehouden Olympische
Spelen, die vele Amerikanen naar Europa
brachten en weer terug.
Hoezeer politieke ontwikkelingen het passa
giersvervoer konden beïnvloeden, bleek in
1938, toen voor de 'Statendam', die begin
oktober vanuit Rotterdam vertrok, een groot
aantal passages werd geannuleerd.
Chamberlain en Hitler hadden elkaar op 30
september 'gevonden' op basis van wat men
later 'een vodje papier' zou noemen.
De ergste spanning was geweken en Europa
leefde weer wat op.
Doch eenjaar later brak de storm los!
Op 3 september 1939 werd, enkele uren na
de Britse- en Franse oorlogsverklaring aan
Hitler-Duitsland het Britse passagiersschip
'Athenia' door de 'U 30' getorpedeerd.
Het schip zonk en er waren 112 slachtoffers
te betreuren.
Dit voorval maakte diepe indruk op de
bemanning van de 'Statendam'.
De tijd brak aan dat er grote risico's werden
genomen om met zulke schepen te gaan
varen te midden van mijnenvelden en loe
rende onderzeeboten.
Eind november 1939 maakte de 'Statendam'
haar laatste overtocht naar Rotterdam.
De stemming van bemanning en passagiers
aan boord was niet opgewekt omdat maar
altegoed werd beseft werd dat dit hun laatse
reis wel eens zou kunnen zijn.
Deze reis eindigde in Rotterdam na een aan
tal spannende dagen en de direktie van de
Holand-Amerika Lijn besloot om begin
januari 1940 de 'Statendam' op te leggen en
voor de wal te houden aan de Wilhelminaka
de te Rotterdam.
Door de bezetter werden magnetische mij
nen vanuit de lucht in de Nieuwe Waterweg
gegooid, zodat het scheepvaart daar uitge
sloten was.
Dat hield ook in dat de 'Statendam' daardoor
niet meer kon uitwijken naar veiliger oorden
en dat zij geheel lag ingesloten in de Maas
stad.
De Duitsers brachten op het achterdek van
de 'Statendam' mitrailleurs in stelling, waar
na het schip door deze daad onder artillerie
vuur kwam te liggen en in brand werd
geschoten.
Het vuur had na vijf dagen het verwoestende
werk gedaan en er bleef niets meer over dan
een uitgebrand wrak van wat eens zo'n
prachtige sierlijke 'driepijper' was.
In augustus 1940 maakte de 'Statendam' (3)
haar laatste reis naar de sloper in Hendrik-
Ido-Ambacht.
In 1957 werd de vierde 'Statendam'
gebouwd, die tot 1981 voor de H.A.L. heeft
gevaren en daarna werd verkocht.
De vijfde 'Statendam' kwam in 1993 in de
vaart en behoort tot op de dag van vandaag
tot de meest moderne cruise-schepen ter
wereld.
Over deze laatste twee schepen 'Statendam'
(4) en (5), van na de Tweede Wereldoorlog
hopen wij in een volgend artikel het verhaal
over het passagiersschip 'Statendam' te
besluiten.
Het Nationaal Sleepvaartmuseum
te Maassluis voor de diverse foto 's.
Het artikel in de 'Blauwe Wimpel' van
Drs. C. de Haas voor de onder
steunende gegevens.
'125 jaar H.A.L.van G.J. de Boer.
'Varen voor de vrijheid' van Arne
Zuidhoek.
'Brug naar de zeven zeeën' H.A.L.
overige foto's uit eigen archief.
Schiedam Maarten Bezuijen
