Prins Maurits-zangers
maakten de reis van liun leven!
JAN KAMP
Agrarïsciie Manifestatie
Goeree-Overflakkee
ElUVnDEH-IIIEUWS
t Sdn/c
Aangepaste kerkdienst
in Fiakkeecialiteiten
viaaaofK k oe iiiiroe üohoi
mm eiocoKonaaL
mvTfFff lann inxm^n
HoociPttNNiNG. GBuamnm?
PAGINA 7
VRIJDAG 23 JUNI 2000
Tien dagen zijn ze op pad geweest.
Een reis die de ruim vijftig koorleden
van het bovenbouwlcoor van de Prins
Mauritsschool te Middelharnis in een
dubbeldekker naar Hongarije, Roe
menië en Oostenrijk voerde. Het eer
ste doel was vanzelf: zingen. Dat
deden ze, en hóe! In stadskerken of
een dorpskerkje, een schoolinternaat,
maar ook zomaar op straat ten aanho-
re van honderden toegestroomde toe
risten, aan de grens voor de Roemeen
se grenswachten of in een immense
zoutkoepel met een akoestiek waar
aan geen kerk kan tippen.
Mlau^an^l
>0*
Deze vraag- en antwoordrubriek staat geheel ten dienste van de lezer die er
kostenloos gebruik van kan maken. Uw vragen op velerlei gebied kunt u stu
ren aan: Redactie Eilanden-Nieuws, Postbus 8,3240 AA Middelharnis, met
in de linkerbovenhoek 'Vragenrubriek' vermeld. De vragen worden door
deskundigen beantwoord en zullen binnen enkele weken na de inzending
compleet met antwoord in deze rubriek worden gepubliceerd.
PHiliPROBLEMEN
mSlïG ZIEN
mOUim iCHCNKEN
h
Zingen in één van de leerken
Twee jaar lang duurden de voorbereidingen
van de reis. Dit om een' zo hoog mogelijk
muzikaal niveau te bereiken, paacyoor had
den ïcbóïle^eff de wekeHJKse koorrepeti-
ties onder leiding van docent Mar van der
Veer, maar volgden ze ook de verplichte les
sen stemvorming die gegeven werden door
Liesbeth Franken. Uiteindelijk was er een
repertoire van ruim twintig werken opge
bouwd, waarbij het koor zowel als één groep
als in kleine ensembles zong. Er waren klas
sieke werken bij van Buxtehude en Vivaldi,
een motet van Willem Vogel, geestelijke lie
deren in het Frans en Hongaars, alswel meer
eigentijdse bewerkingen van spirituals en
Engelstalige liederen.
Zowel op de heen- en terugreis werd er een
nacht in de bus 'geslapen'Door de lange rij
tijden veranderde de bovenverdieping van
de bus in een gezellige huiskamer waarin
spelletjes gedaan werden, video gekeken
werd.of ^ontaan samen gezongen werd.
Na het vertrek vroeg in de avond van Hemel
vaartsdag werd het weekend doorgebracht in
het schitterende Hongaarse stadje Rackeve
dat op een eiland in de Donau ligt. De koor
leden en de begeleiders sliepen in vakantie
huisjes of waren ondergebracht bij gastvrije
Hongaarse families. Op zondagmorgen
Zingen in een zoutschacht: 60 meter onder de grond
werd er tien minuten voor de preek gezon
gen waarna het koor naar de galerij ging en
het de preek in simultaanvertaling kon vol
gen. De avonddienst bestond uit een korte
meditatie in het midden van de dienst, die
omringd werd door uitvoerige koorzang.
Een grote verrassing wachtte het koor toen
bleek dat na afloop van de dienst de gemeen
te zich buiten de kerk verzameld had en het
koor beloonde met een groots applaus. Een
andere grote uitvoering vond plaats in een
stadskerk van het Roemeense Cluj. Ook
deze uitvoering was in het kader van een
kerkdienst waarin de predikant de meditatie
zowel in het Hongaars als in het Nederlands
hield. In de kerk zelf bevonden zich nage
noeg alle leerlingen van de zusterschool van
Publiek...
de Prins Maurits in Cluj. Later op deze
avond was er een feestelijke informele ont
moeting tussen leerlingen van beide scholen
in het internaat waarbij vanzelf ook weer
gezongen werd, ditmaal ook samen.
Aangrijpend was het optreden in het dorps
kerkje van Ipp. Sinds de komst van het vori
ge koor van de Prins Maurits was er geen
koor meer opgetreden, vandaar dat iedereen
naar dit gebeuren had uitgekeken. De uitvoe
ring (die zo lang mogelijk moest duren) riep
herinneringen op aan het vorige bezoek dat
op de toenmalige koorleden onvergetelijke
indruk maakte. Een nieuw aspect was dat er
ditmaal in de vaak zeer eenvoudige wonin
gen gelogeerd moest worden, bij mensen die
alleen de Hongaarse taal spraken. Op won
derlijke wijze liep dit van het begin af goed.
De gastvrijheid van de kerkleden bleek weer
ongekend en ondanks de armoede waarin
men leefde werden de Nederlandse gasten
overstelpt met cadeautjes en lekkernijen.
Naast muzikale activiteiten was er ook ruim
te gemaakt voor excursies. Op zaterdag werd
de schitterende stad Boedapest bezocht.
Hoogtepunt (en in letterlijke zin ook diepte
punt) was het bezoek aan een afgegraven
zoutkoepel zo'n zestig meter onder de
grond. Door de ontstane ruimtes waren
echo's waar te nemen waarin men zestien
keer de eigen stem hoorde! Uiteindelijk
belandde het koor in de diepe ruimte waarin
met gemak een kathedraal paste. In deze bij
zondere sfeer met als decor duizenden stal-
actieten werd met jassen en truien aan een
bijzonder 'concert voor onszelf gegeven dat
de leerlingen ontzettend veel plezier gaf. Op
de laatste dag bezocht het koor Wenen. Hoe
wel er daar geen concerten op het program
ma stonden werd er toch spontaan op straat
gemusiceerd en kleine delen van het koor
hielden dat de hele dag vol tot vermaak van
de vele buitenlandse toeristen die dit bijzon
dere gebeuren op de video vastlegden.
Deze inmiddels zevende grote koorreis in
successie past in de categorie 'onvergete
lijk' de kennismaking met andere mensen,
de band onderling, de verrassingen die er
altijd weer zijn, de kwaliteit van het musice
ren waren de elementen die daartoe bijdroe
gen. Anderzijds bracht ook het bericht dat de
leraar handvaardigheid W. Okker was over
leden de groep op een geheel andere wijze
intens tot elkaar. Dankzij de begeleidende
docenten, de koormoeders en niet te verge
ten twee uitstekende chauffeurs werd de reis
meer dan alleen een muzikaal succes.
Na terugkomst in Middelharnis, zaterdag
morgen vroeg, moesten er vele uren slaap
worden ingehaald. Maar aan de gezichten
was voor iedereen af te lezen: de koorleden
hadden genoten.
De reis betekende tegelijk het afscheid van
deze samenstelling van het koor. Een deel
van de koorleden zal - tot groot verdriet -
het koor moeten verlaten, terwijl anderen
staan te trappelen om erbij te komen. Het is
de weg van elk schoolkoor: steeds maar
weer opnieuw beginnen.
Kaai 27
3247 BE Dirksland
Telefoon 0187-603650
Op zondag 25 juni a.s. is er weer een inter
kerkelijke dienst voor 'anders begaafden' in
de Gereformeerde Kerk te Middelharnis,
waarin hoopt voor te gaan ds. H. Out. De
aanvang van deze dienst is om kwart voor
drie.
U bent van harte welkom en uw aanwezig
heid wordt op prijs gesteld.
A.s. zaterdag om 9.00 uur is op Radio Rak-
kee weer een nieuwe aflevering te beluiste
ren van het programma 'Fiakkeecialiteiten'.
De gast in het programma van Jan Lodder is
deze week Jan Kamp. Hij werd geboren in
Den Bommel en is daar zijn hele leven blij
ven wonen. In zijn jonge jaren werkte hij
zelfstandig in de witlof. Voor de veiling ging
hij regelmatig naar het buitenland om te zien
hoe men daar de groenten kweekt. In zijn
vrije tijd bekleedde Jan Kamp diverse
bestuursfuncties. Over deze onderwerpen en
nog veel meer vertelt hij in 'Fiakkeecialitei
ten'. Dinsdagavond tussen 6.00 en 7.00 uur
wordt het programma herhaald.
Op vrijdag 30 juni en zaterdag 1 juli is op
Bosland bij Den Bommel een agrarische
manifestatie met een zeer uitgebreid pro
gramma. Op het buitenterrein presente
ren de loon- en mechanisatiebedrijven
zich en binnen staan de stands van allerlei
bedrijven die direct en indirect met de
landbouw te maken hebben. Voorts wordt
er door de organisatie een afwisselend
programma aangeboden.
De Agrarische Manifestatie Goeree-Over
flakkee (AMGO) is in het leven geroepen
om een tegenwicht te bieden aan de vele
negatieve geluiden rond de landbouw de
laatste jaren en om een brug te slaan tussen
consument en producent. "We willen geen
afwachtende houding aannemen, maar aller
lei facetten die met de agrarische sector te
maken hebben bundelen en daarmee naar
buiten treden. We bieden de consument de
mogelijkheid om op een prettige manier
kennis te maken met de vele kanten van de
agrarische sector, zowel van het heden als
van het verleden", vertelt Jan Nijssen, voor
zitter en initiatiefnemer van de tweede Agra
rische Manifestatie. "We maken er net als in
1996 weer een paar leuke en informatieve
dagen van.
Het programma van de AMGO dagen is
veelomvattend. Op vrijdag is in het pro
gramma opgenomen een concours aange
spannen rijden. Op zaterdag volgen de
onderdelen springen en dressuur. Beide
dagen zullen de bedrijven zich presenteren.
Bedrijven die zelf fruitsappen vervaardigen,
een promotiestand van de kaasboerderijen,
een eierproducerend bedrijf, een promotie-
strand van de Stichting Herstructurering
Witlofcultuur, bedrijven in verzekeringen,
koeling, in gewasbeschermingsmiddelen,
kortom vele bedrijven zullen deze dagen
zichzelf en hun producenten laten zien. De
loon- en landbouwmechanisatiebedrijven
tonen op het buitenterrein hun machinerieën.
Daarnaast staat op het buitenterrein een
overzichtstentoonstelling van antieke tracto
ren en oude stationaire motoren.
De mensen van het Meekrapproject reageer
den enthousiast toen ze werden benaderd
door de AMGO. Het Meekrapproject is
opgezet om door bundeling van kennis,
kracht en kunde de historie van de meekrap-
cultuur uit het agrarische verleden van Goe
ree-Overflakkee te laten herleven, onder
meer door een theaterproductie. Beide dagen
voert deze groep een speciaal voor deze
manifestatie geschreven sketch op en ver
schillende malen vertolkt zij het straatiied
'De Meestamper'. Ook een stand over de
meekrapcultuur is aanwezig. De Stichting
'Eeuwkant' uit Dirksland verzorgt zaterdag
in samenwerking met de Schouwse kleder
drachtstichting 'De Arke' diverse kleder
drachtpresentaties. Uit Strijen komt de hand-
boog schietclub. Het terrein is met een heli
kopter vanuit de lucht gade te slaan, voor
wie dat leuk vindt of als een uitdaging
ervaart. Beide dagen zijn er diverse demon
straties van oude ambachten, waaronder een
mandenvlechter.
Als publiekstrekker komt op zaterdag scha
pendrijver Serge van der Zweep met zijn 11-
jarige schapencollie om demonstraties te
geven. Van der Zweep, die bij de Wereld
kampioenschappen in Zuid-Afrika eerste
werd, liet daar verschillende professionele
schapendrijvers achter zich. Hij brengt, met
zijn vrouw aan de microfoon, een voor
Nederland ongekende show die de toeschou
wers met verbazing zullen gadeslaan.
Voor de kinderen zijn er diverse attracties,
zoals het traditionele springkussen. Van de
agrarische opleiding VMBO/MBO Groen
verzorgen leerlingen een stand met kleinvee.
Er is ook een terrein met mini-Shetlanders
en hun veulens.
Voor de inwendige mens is gezorgd. Bij
diverse kramen is er koffie, thee en frisdrank
te verkrijgen. Ook zijn er stands met oliebol
len en wafels. Beide dagen is er een volledi
ge catering aanwezig en kunnen ook maaltij
den verkregen worden.
Vrijdagochtend om 10.30 uur opent de alge
meen voorzitter van de WLTO, Jan de
Groot, de manifestatie. De gehele dag zijn er
demonstraties en presentaties, tot 's avonds
22.00 uur. Zaterdag zijn de openingstijden
van 10.00 tot 19.00 uur. Parkeergelegenheid
is volop aanwezig. Entree voor volwassenen
is (inclusief de catalogus) 7,50, voor kin
deren tot 12 jaar 3,50.
<ai
■'«toi'»«o'',!^i
Van jongs af aan heb ik horen zeggen dat de
maartse maan de Pasen moet beschijnen,
dat was dan de eerste zondag na de maartse
volle maan van 20 maart, Pasen zou dus op
26 maart moeten vallen. Maar nu viel Pasen
op de eerste zondag na de volle maan van
april. Hoe kan dit?
Antwoord: Eerst een stukje geschiedenis.
Tijdens het concilie te Nicaea in het jaar 325
werd besloten, dat voortaan het christelijke
paasfeest gevierd diende te worden op de
eerste zondag na de volle maan op of na het
tijdstip dat de zon het lentepunt zou passe
ren. Zo berekenen de Griekse Christenen nu
nog hun Pasen. Maar in West-Europa stelt
men sinds de negende eeuw de paasdatum
op de eerste zondag op of na een volle maan
na het begin van de lente, waarvoor volgens
de laatst ingevoerde wijziging van Rome
altijd 21 maart wordt aangehouden. Pasen
kan daardoor nooit meer vóór 22 maart en
niet na 25 april vallen. Dit jaar viel de eerste
volle maan na 21 maart op 18 april. Hierbo
ven hebt u kunnen lezen dat Pasen valt op
eerste zondag op of na de eerste volle maan
na 21 maart. Zondag 23 april voldeed aan
deze eis, vandaar.
Kunt u de volledige tekst achterhalen van het
kinderliedje waarvan de volgende regels
deel van zouden kunnen uitmaken: "Waar
om is de aarde rond, pa/waarom is ie niet
vierkant/waarom stroomt de zee precies tot
aan het strand?" Is er ook een melodie bij?
Antwoord: Helaas, deze tekst hebben we
met geen mogelijkheid kunnen achterhalen.
Vaak is het bij oude liedjes zo dat ze ter gele
genheid van iets door een plaatselijke groot
heid, zoals bijv. dorpsonderwijzer zijn
gemaakt. Jaren later kan men zich dan nog
fragmenten herinneren, maar omdat die lied
jes niet in druk verschenen zijn of nationaal
bekend zijn geworden is de rest van de tekst
dan voorgoed verloren gegaan. Maar mis
schien weet een medelezer(es) de tekst wel?
Ik heb mijn bloedkoralen ketting schoon wil
len maken met babyshampoo. Het resultaat
was dat het bloedkoraal heel vaal is gewor
den. Hoe krijg ik dit weer goed?
Antwoord: U krijgt uw ketting weer mooi
door een linnen doek in een zacht zeepsopje
te dopen en daarmee het koraal op te poet
sen. Maak de kralen van de ketting eerst met
een zeemleren lap schoon. Worden de kralen
niet schoon dan kunt u het proberen met
90% alcohol, dat u bij een drogist kunt
halen, of met eau de cologne. Behandel ze
met een kwastje, zodat u het snoer zelf niet
raakt. Na afloop kunt u ze met een föhn
drogen. Controleer gelijk of het snoer nog
sterk genoeg is. Haal de kralen voorzichtig
heen en weer over een doekje waarop u een
paar druppels echte sla-olie hebt gedaan. De
bloedkoralen worden dan weer donkerder
van kleur.
Hoe kan men op een objectieve manier
antiek laten taxeren en eventueel verkopen
Antwoord: U schrijft niet waar u woont,
daarom kunnen wij u geen adressen opge
ven. Heeft u voorwerpen in uw bezit waar
van u denkt dat ze antiek zijn en u wilt de
waarde weten dan kunt u ze laten taxeren bij
een beëdigd taxateur of bij een 'Vendu nota-
rishuis' bij u in de buurt. U kunt er dan
gerust van uitgaan dat de waarde objectief
vastgesteld zal worden.
Bij mijn hobby gebruik ik vaak een figuur
zaagmachine. Daarbij draag ik dan een stof
kapje, hierdoor beslaat mijn bril helemaal
door mijn adem. Weet u hier iets tegen?
Antwoord: Mensen met oogklachten dra
gen wel eens een zonneklep. Iets dergelijks
zou u ook eens kunnen proberen door zo'n
klep tussen de neus en de ogen te dragen. De
vorm van de klep moet dan waarschijnlijk
wel wat bijgewerkt worden, zodat hij goed
passend is en voorkomt dat de adem uw bril
kan bereiken. Ook kunt u bij een opticien
een middel kopen met een reinigigingsmid-
del voor brillenglazen. Dit middel gaat ook
de condensvorming tegen.
Ik wil graag weten hoe gevaarlijk of onge
vaarlijk het is om dicht bij een hoogspan
ningsmast te wonen. Bij ons in de straat heb
ben zeven mensen kanker. Zou dit iets met
die hoogspanning te maken hebben?
Antwoord: Bij hoogspanningskabels geldt
standaard een zogenaamde 'zakelijk-recht-
strook' (ZRS), waarbinnen bepaalde activi
teiten, zoals bouwen, rijden met kranen of
groei van bomen aan voorwaarden zijn
gebonden. Gemiddeld is deze strook zo'n 60
meter breed, dat wil zeggen: 30 meter aan
elke kant van de mast of kabel. Op die
afstand kan het elektrisch veld (bij een maxi
male net-spanning van 380 kV) oplopen tot
maximaal 1 kilo-volt per meter (kV/m) en
het magnetisch veld tot 3 a 10 microTesla
(mT). De westerse veiligheidsnormen gaan
uit van een toelaatbaar maximum van 5
kV/m en 100 mT. Zelfs bij een combinatie
van stralingsbronnen - elektrische appara
tuur in een huis - op 30 meter afstand van
een hoogspanningskabel zal de mate van
blootstelling aan elektromagnetische velden
over het algemeen onder de vaststelde maxi
ma blijven. De vraag blijft echter, hoe veilig
die maxima zijn. Hoe het precies zit met de
mogelijke gevaien van de elektromagneti
sche straling van hoogspanningsmasten is
nog steeds niet geheel duidelijk. De deskun
digen spreken elkaar tegen en het is nog
maar de vraag of men wel genoeg weet om
de juiste veiligheidsnormen te kunnen stel
len. De Gezondheidsraad concludeerde op
grond van de bestudeerde onderzoekslitera
tuur dat (nog) niet bewezen is dat de in de
woon- en werkomgeving voorkomende
elektromagnetische velden schadelijk kun
nen zijn voor de gezondheid. Er zijn zoveel
andere factoren die ook een rol kunnen spe
len bij het ontstaan van kanker - erfelijk
heid, stress, voeding, chemische stoffen -
dat het isoleren van een enkele stralingsbron
als hoofdoorzaak vrijwel ondoenlijk is. In
Odijk (bij Bunnik) ontstond enige jaren
geleden veel opschudding over een ver
meend relatief hoog aantal gevallen van kan
ker bij mensen die dicht bij hoogspannings
kabels woonden. De GGD Zuidoost-Utrecht
in Zeist zegt naar aanleiding van een door
hen ingesteld onderzoek géén oorzakelijk
verband te kunnen aantonen tussen de bloot-
selling aan elektrische en magnetische vel
den en het optreden van kanker, bij zowel
volwassenen als kinderen. Hoewel door
hoge veldsterkten van elektrische (E-) en
magnetische (M-) velden sprake kan zijn
van overmatige stimulering van spierweef
sel of zenuwcellen in het menselijk lichaam,
blijken de door de GGD en de KEMA in
Odijk gemeten waarden geheel binnen de
normen die in Nederland gelden te liggen.
Wij vragen u er begrip voor dat de redactie
van uw krant niet in staat is om u te vertellen
of het wonen bij hoogspanningskabels nu
wel of geen gevaar voor de gezondheid ople
vert.
Ooit bestond de mogelijkheid om anoniem
geld over te maken. De ontvanger van de gift
weet dan de naam en het adres van de gulle
gever niet. Dit kan jarenlange gevolgen in
de vorm van bedelbrieven voorkomen. Weet
u of deze mogelijkheid nog bestaat?
Antwoord: Heel vroeger bestond inderdaad
de mogelijkheid om anoniem over te maken
van uw bank- of girorekening. Omdat hier
echter weinig gebruik van werd gemaakt is
deze mogelijkheid afgeschaft. Wel kunt u
naar de balie van een bank gaan en daar door
middel van een 'contante storting' uw gift
laten overmaken.
Waarom kwispelt een hond met zijn staart?
Antwoord: De staart is met de oren de
belangrijkste gevoelsbarometer en signaal
gever bij de hond. Zo is kwispelen o.a. een
teken van blijdschap als hij zijn baasje ziet,
of als hij merkt dat er een toffe wandeling op
het programma staat. Ook kan het een uitno
diging tot spelen betekenen. Dit komt ook
voor als hij een standje heeft gehad, hij durft
dan eigenlijk niet goed bij de baas te komen,
maar wil dit eigenlijk wel. De onzekerheid
wordt dan aangevuld met uitnodigend speel-
gedrag. We geven hierbij nog wat andere
'staartentaal'. De staart in horizontale stand:
een gevoel en uitdrukking van tevredenheid
wordt uitgedrukt. Recht naar boven gericht:
een staat van verhoogde oplettendheid en
opwinding. Ook kan de hond gewoon blij
zijn. Staat de staart bij een ontmoeting tus
sen twee honden recht hoog, dan betekent
dat de hoogste staart behoort bij de hond die
zich het hoogst in de rangorde voelt. Komen
twee honden elkaar tegen met de beide staar
ten hoog en stil, dan kunt u rekening houden
met het uitbreken van een gevecht. Deze
honden voelen zich even hoog in rangorde
en willen dus even gaan uitmaken wie er nu
eigenlijk de baas is. Een angstige of terug
houdende hond heeft de staart laag, evenals
een deemoedige hond.
