van Middelharnis naar üoemenië
EIIAIIDEri-niEUWS
Kikkerbrood
P.V. De Luchtbode,
Herkingen
PAGINA 7
VRIJDAG 2 JUNI 2000
Alledaags
Aankomst en ontvangst
Pastorie, kerk en school
Vele indrukken...
...Stad en dorp
...huisbezoek
...kerkenraads-
vergadering
...kerkdienst
Hulpvraag
Terugreis
In het Ierland van de negentiende eeuw
was het gebruikelijk om emigranten een
aantal zgn. kikkerbroden mee te geven.
Deze moesten tijdens de bootreis naar Ame
rika worden gegeten. De gevers waren
ervan overtuigd dat het eten van deze bro
den, waarin geroosterde kikkers, verpul
verd tot poeder, waren meegebakken, o.a.
koortsaanvallen afweerde en hielp om ziek
ten te genezen. Een soort geluksbroden dus.
Smerig, hoor ik sommigen van u denken of
zachtjes zeggen. Anderen hoor ik roepen:
bijgeloof en kwakzalverij. Tegenwoordig
zullen weinigen meer geloven in de magi
sche werking van dit soort broden. Maar
bijgeloof is springlevend en betekent tegen
woordig 'big business'. U wilt geen ideale
partner maar volmaakte kinderen of ten
minste een andere baas. Dat komt na een
forse bijbetaling en heel lang wachten in
orde.
Zo laat de mensheid zich verlakken. Op
verjaardagen lachen om de kristallen bol
uit grootmoeders tijd. Maar de buurvrouw
is een begaafd handleesster die uw levens-
en liefdeslijnen feilloos van elkaar weet te
onderscheiden. Jammer dat haar echtge
noot haar gaven op dit gebied niet naar
waarde weet te schatten. Hij vindt het alle
maal maar onzin en humbug.
U ook. Dat is verstandig. Voor u het weet
bevindt u zich in het duistere domein van
dansende tafels en mogelijk in nog duister
der gebied. Dat van de sprekende doden.
Het laatste wordt in de Bijbel nadrukkelijk
verboden.
Klassieken als een zwarte kat die je pad
kruist, onder een ladder doorlopen of de
ongeluksdag vrijdag de dertiende zijn nog
altijd in gebruik bij moderne (bij)gelovigen.
Die vrijdag is overigens ontleend aan de
Bijbel en werd een feestdag' voor de Joden
in Perzië. De tarot trekken en koffiedik kij
ken zijn nog altijd bestsellers. Wie meer up-
to-date in de maling wil worden genomen
wende zich tot de grafologie. Uw hand
schrift onthult alles. Of voelt u meer vóór
bioritmische topdagen? Raadpleeg de c.d.-
rom en u weet wanneer u lichamelijk in een
goede conditie bent en wanneer u zich gees
telijk goed zult voelen.
Topper blijft de astrologie. Je kunt geen
blad of (club) blaadje meer opslaan of de
dierenriemen met antecedenten vliegen je
om de oren. Voor iedereen rijkdom, gezond
heid en geluk. En als dat nog niet genoeg is
krijgt u de ideale partner erbij.
Velen vliegen dagelijks of tenminste
wekelijks af op de horoscoop en hechten
daar soms zoveel waarde aan dat werk,
reis, of andere schema's geheel worden aan
gepast en veranderd om elk risico uit te
sluiten. De schijnzekerheden in de draai
molen van de bijgeloofcarrousel worden
groter naarmate men meer geloof hecht aan
details die worden verstrekt. U ontvangt
deze week geen brief. Wel brieven? Of: eet
geen eieren en drink uitsluitend karnemelk.
De fantasie van de opstellers kent geen
grenzen.
Wat de dierenriem trouwens met dieren te
maken heeft is mij niet helemaal duidelijk.
Is een boogschutter een dier, en een water
man ook? Of tweelingen en een maagd? De
rest van de tekens wel zegï u. Dat zal wel.
Maar ik houd niet zo van ram en steenbok.
Ook niet van stier en leeuw. Wel van
vis(sen) en zeker van kreeft. De weegschaal
houdt dit allegaartje zeker zo'n beetje in
evenwicht.
Dat is maargoed ook. Als je al die horosco
pen leest en er ook maar enige waarde aan
zou hechten kun je behoorlijk uit balans
raken. En dat kan misschien wel meer
kwaad dan het eten van een enkel sneetje
kikkerbrood.
Laat u niet in met duistere zaken in een
modem jasje. Het is meer dan een terugkeer
naar donkere tijden. Het is nieuw heiden
dom.
Bovenstaande postduivenvereniging nam
op 27 mei deel aan een wedvlucht vanuit
Niergnies. Afstand 183 km. In concours
waren 137 duiven die om 8.30 uur met
zuidwesten wind gelost werden. De eerste
duif arriveerde om 10.07.52 uur en haalde
een snelheid van 1873.93 m.p.min. De
gedetailleerde uitslag luidt:
A.Molenaar Zn.: 1, 6, 20, 26, 29, 34; C.
Logmans: 2, 3, 16; H. Kamerling 4, 7, 11;
J. den Boer: 5, 12, 21, 28, 30, 32, 35; M.
Huizer: 8, 10, 23; A. Riedijk: 9, 18, 25; P.
Hogerwerf: 13, 14, 15, 17, 24, 33; H. Kie
vit: 19; A. het Jonk: 22; T. v/d Ochtend:
27; D. Kievit: 31.
Tevens nam deze postduivenvereniging
om 27 mei deel aan een wedvlucht vanuit
Bourges. Afstand 525 km. In concours
waren 137 duiven die om 7.40 uur met
zuidwesten wind gelost werden. De eerste
duif arriveerde om 13.22.26 uur en haalde
een snelheid van 1532.13 m.p.min. De
gedetailleerde uitslag luidt:
H. Kamerling: 1, 7, 28, 29; A. het Jonk: 2,
5, 6, 15, 31; A. Molenaar Zn.: 3, 8, 22;
H. Kievit: 4, 19, 24; J. den Boer: 9; B. v/d
Ochtend: 10, 13, 25; D. Kievit: 11, 17, 27;
A.J.A. Volaart: 12, 20; M. Huizer: 14, 16,
21; C. Logmans: 18, 32; A.M. Volaart: 23,
35; S.H. Stoop: 26, 33, 34; T. v/d Ochtend:
30.
Heenreis
Dinsdag 25 april was het dan zover. Om 7.30
uur verzamelden de reisgenoten zich in de
woning van Jan van der Made te Middelhar-
nis. Jan pakte de bagage zorgvuldig in de
bus. Die hadden we via de Fordgarage in
Middelhamis gratis ter beschikking gekre
gen van Ford Nederland. Na het inpakken
dronken we een kop koffie, las ds. Voets
Johannes 21 voor ons en ging hij voor in
gebed. Om 8.00 uur namen we afscheid van
de familie en vertrokken we naar Roemenië.
Omstreeks 10.15 uur hadden we onze eerste
stop, we waren toen ca. 20 km. vóór Venlo.
We dronken koffie en Jan trakteerde ons op
een balletje gehakt. Om 10.50 uur gingen we
de Duitse grens over. In Duitsland hebben
we getankt en gegeten. Als we ca 2 uren
gereden hadden maakten we een stop van
zo'n 15 minuten. We wisselden dan van
chauffeur en reden verder. Om 19.45 uur
passeerden we de Oostenrijkse grens. Vlak
voor de Hongaarse grens hebben we om
00.15 uur een heerlijke schnitzel met frites
gegeten in een Raststette. Toen we weer ver
der waren gereden kwamen we om 8:00 uur
bij de Roemeense grens. Het was dus intus
sen 26 april geworden. Bij de grens kwamen
we nog een andere groep tegen uit Neder
land. Die hadden veel moeite om de grens
over te komen. Bij ons gaf dat echter geen
probleem en na ca. een uur konden we weer
verder.
Het land Roemenië maakte een erg romme
lige indruk. Overal lag afval, veel oude
bedrijven waren na de grote verandering
verlaten en stonden er troosteloos bij. De
akkers die vroeger bij de grote boerderijen
hoorden lagen er verwaarloosd bij. Kleine
stukjes land werden met de hand of met een
paard bewerkt door families, soms zag je
ook een trekker. De wegen waren erg slecht,
we zagen zelfs een put waarvan het deksel
was verdwenen, hoe lang alWe waren
nog zo'n 30 km. van ons einddoel verwij
derd toen er plotseling een grote kei op de
weg lag. Die bonkte tegen de bodem van de
bus en sloeg een leiding van de stuurbe
krachtiging af. Met behulp van een Roemeen
hebben we de stuurbekrachtiging uitgescha
keld en konden we de reis weer vervolgen.
De mensen daar zijn erg vriendelijk en
behulpzaam, bleek wel. Na veel gehobbel
kwamen we om 16.00 uur aan in Satu Nou.
Daar werden we hartelijk ontvangen door ds.
Szövérfi en zijn vrouw Szuzsi. Zij had veel
werk gemaakt van de maaltijd. De hoofdin
grediënten bestaan vooral uit wat de akkers
te bieden hebben. We kregen eerst soep van
vooral wortelen. Roemenië is het land van
de wortelen, zei ds. Szövérfi. Daarna kwam
een schotel met aardappelpuree, rijst en
vlees overgoten met een soort tomatensaus.
Bij het eten werd ons een drankje van eigen
makelij geserveerd. Dit bleek later de 'palin-
ka' te zijn die daar overal zelf wordt ver
vaardigd en gedronken.
Bouwproject
Na het eten hebben we het in aanbouw zijn
de gebouw bekeken. Op de begane grond
zijn een garage en de gemeenschappelijke
ruimten voor gemeenteleden. Het zaaltje
wordt zo ingericht dat het voor allerlei doel
einden kan worden gebruikt en kan dus ook
als kerkzaal dienen. Ook zijn er een gardero
be en een toiletruimte. Via een trappenhuis
kan de tweede verdieping worden bereikt
waar vier kamers komen en een badruimte.
Deze verdieping kan worden gebruikt voor
gasten zoals ons, maar zou ook geschikt zijn
voor jeugdclubs of een vrouwenvereniging.
Op de eerste verdieping zijn de vertrekken
voor de dominee. Ben keuken, een slaapka
mer met balkon, een woonkamer en een
werkkamer (tevens kinderkamer) en een
badruimte. Boven de derde verdieping is een
zolder waarop eventueel nóg twee of drie
kamers kunnen worden gemaakt, als dat
later nodig zou blijken. Het gebouw staat nu
in 'rood' zoals dat daar genoemd wordt. Wij
zouden zeggen dat het in de ruwbouw staat
of onder de kap. Kozijnen,, e.d., staan er dus
nog niet in. Wat tot nu gerealiseerd werd kon
worden verwezenlijkt door het vele materi
aal dat werd geschonken of met korting werd
verkregen en dat met veel vrijwilligers werd
aangebracht, voor een bedrag van ca.
27.000 DM. Voor de rest van de bouw moe
ten er vaklui aan te pas te komen. Daardoor
wordt het wel duurder en naar schatting zal
daar nog zo'n 110.000 DM voor nodig zijn.
Momenteel hebben ze er de burgermeester
mee, maar na de verkiezingen in juni a.s. zou
er een burgemeester kunnen komen die min
der toeschietelijk is. Is het gebouw dan bij
voorbeeld niet in gebraik dan kan het ver
vallen aan de burgerlijke gemeente en er zijn
geen juridische mogelijkheden om dat te
keren. Daarom is ds. Szövérfi erop gebrand
om het woongedeelte zo spoedig mogelijk
gereed te hebben, maar daarvoor is zo'n
50.000 DM nodig. Waar niemand anders
daartoe bereid was heeft ds. Szövérfi zich
persoonüjk borg gesteld voor de bouw, in
het vertrouwen dat hij daarbij op enige
manier geholpen zou worden. Het bouwter
rein zelf is gekregen van een oude buur
vrouw. Het huisje waar zij nu nog in woont
wordt na haar overlijden aan de kerk
geschonken.
REISVERSLAG
Vlak tegenover het gebouw staat de huidige
pastorie. Dat is een gedeelte van een gebouw
waarvan de rest wordt gebruikt als school
waarin de vrouw van de dominee ook les
geeft. Als het nieuwe gebouw gereed is kan
het woongedeelte worden ingezet voor
gemeenteleden. Daarnaast staat een zelfde
gebouw waarin de overige leslokalen zijn.
Het is de bedoeling dat daar door de burger
lijke gemeente nog twee lokalen worden bij
gebouwd. In de school bevinden zich
schoolborden, die al eerder door de werk
groep werden geschonken. De schoolbank-
jes, die ook reeds eerder geschonken waren,
zijn inmiddels vervangen omdat een dubbe
le lessenaar nodi^waS. De oude bankjes' zijn
naar een naburige school gegaan.
Naast de school staat de kerk. Die is in 1986
gerestaureerd, maar de buitengevel ziet er
inmiddels weer slecht uit. Door optrekkend
vocht brokkelt de pleisterlaag af en vertonen
er zich scheuren in de muren. In de kerk
bevindt zich een elektronisch orgel dat ook
door de werkgroep is geschonken. Dat
gebruiken ze nu ongeveer twee jaar. Het
oude pijporgel is niet meer gebruikt. Ds.
Szövérfi speelde enkele psalmen op het elec-
tronische orgel en wij hebben erbij gezon
gen. Ook hebben we het oude orgel nog
geprobeerd, maar doordat de balg niet goed
meer werkte en toetsen bleven hangen klonk
dat helemaal niet. Er was al een schatting
gemaakt van wat restauratie van het orgel
zou kosten: ca. 1.100 DM.
Satu Nou heeft ongeveer 640 inwoners,
waarvan er 530 staan ingeschreven bij de
christelijke gemeente. Gemiddeld komen er
zondags honderd tot honderdvijftig perso
nen naar de kerk, verdeeld over de morgen
en de middagdienst. In Satu Nou leven ca.
25 zigeuner gezinnen. Donderdag 's avonds
komen er ongeveer 13 personen bijeen voor
bijbelstudie.
Van tevoren worden
er 5 mensen geïnfor
meerd over het te
bespreken thema en
krijgen ze uitleg om
de groep te kunnen
leiden.
Veel hebben we ge
zien tijdens de dagen
van ons verblijf in
Roemenië en veel
indrukken zullen ons
altijd bijblijven.
Zo zagen we bijvoor
beeld in de stad veel
mensen aan de wegen
werken, terwijl daar
gewapende mannen
bijstonden. Ze droegen
karabijnen. Zoals bleek
waren voor verbetering
van de wegen gevange
nen ingezet.
Hullanders en gastvrije Roemenen tesumcn...
In het centrum van de stad Tigru Mures heb
ben we een monumentaal gebouw bezocht.
Het was gesloten, maar na enig gerammel
aan de deur werd die geopend. Ds. Szövérfi
sprak even met de man achter achter de deur,
die toen al gauw werd geopend. We kwamen
in een grote hal met een marmeren vloer en
wanden met grote spiegels. In een grote zaal
waren rondom drie galerijen en een schitte
rend plafond vol lampen. Het gebouw is 300
jaar oud en stamt nog uit de tijd van de Hon
garen. Ook was er bovenin een groot orgel.
In de bovenzaal waren prachtig gebrand
schilderde ramen met afbeeldingen van
componisten en andere belangrijke perso
nen.
In ëèn' dorpswinkeltje troffen we eéri'toon
bank en een weegschaal die ons dedeA den
ken aan de jaren '30 in Nederland en waar
voor je bij ons naai- het streekmuseum in
Sommelsdijk moet. Alleen de grote bussen
ontbraken er omdat de verpakking wat
modemer was.
Ook zijn we met ds. Szövérfi op huisbezoek
geweest. Eerst gingen we naar een oude
man. Hij is 91 jaar en vroeger was hij ook lid
van de kerkenraad. De man krijgt een
ondersteuning van 20 DM per maand en
daarvan moet hij ook stroom en gas betalen.
Vooral 's winters is dat een probleem. Er
moet dan zoveel worden gestookt dat er geen
geld meer over is om eten van te kopen.
Daarom gaat hij 's winters veel naar zijn
kinderen. Hij put veel kracht uit zijn geloof,
zeker nu zijn eigen krachten afnemen. Na
een stukje gelezen en gebeden te hebben ver
trokken we naar het volgende bezoek. Dat
betrof een jongen van ongeveer 27 jaar, die
een jaar of 8 terug een ongeluk heeft gehad
bij het duiken vanaf een brug. Daaraan heeft
hij een dwarslaesie overgehouden, dus is hij
Panne in Roemenië.
voor een groot deel verlamd. Ook moest een
nier bij hem worden weggenomen. We
zagen er een rolstoel staan die we eerder
hadden meegegeven met een transport hulp
goederen. Na de jongeman te hebben
bemoedigd en gelezen en gebeden te hebben
zijn we vertrokken. Het derde bezoek brach
ten we aan een vader en een zoon die veel
droevigs hadden meegemaakt. Ze hadden
een zoon en broer verloren en ook de vrouw
was reeds overleden. De vader had een been
verloren in een hakselmachine en een half
jaar terug was er een gasexplosie geweest
zodat ook de oudste zoon zijn hand en arm
zodanig heeft verbrand dat die niet goed
meer is te gebruiken. We hebben hen sterkte
toegewenst en ds. Szövérfi heeft ook hier
een stukje gelezen en gebeden.
Bij het vierde bezoek kwamen we bij een
gezin waaibij ook de grootouders aanwezig
waren. Er waren drie kinderen waarvan de
oudste, een meisje van 14 jaar, een stukje
proza voor ons voorlas als ode aan haar
moeder voor moederdag. Samen met deze
mensen hebben we enkele psalmen gezon
gen. Nadat ds. Szövérfi een stukje uit de Bij
bel had gelezen en met deze mensen had
gebeden zijn we met het gezin buiten op de
foto gegaan en vertrokken we na een harte
lijk afscheid.
Vervolgens kwamen we bij de oude klokken
luider aan. Een halfjaar terug heeft deze man
een hersenbloeding gehad. Hij heeft veel pijn
in zijn benen en hij kan erg moeilijk lopen.
Ook een arm kan hij niet goed optillen en
dagelijks doet hij allerlei oefeningen. Een
stukje lopen van zijn bed naar de tafel ging
erg moeizaam, maar hij schraapte al zijn
moed bij elkaar. Buiten stond een gammele
rolstoel waarvan ook een voetensteun ont
brak. De man verlangde dan Ook naar een
'nieuwe' rolstoel en naar een middel dat zou
helpen tegen de pijn in zijn benen.
In Satu Nou hebben
we op een avond in
de kerk een kerken-
raadsvergadering
meegemaakt. De
dominee stelde ons
voor aan de raad en
legde de reden uit van
ons bezoek. Wij ver
telden dat we ons ver
bonden weten met de
gemeente van Satu
Nou door de Geest
van de Heere. We
informeerden bij de
kerkenraad aan welke
zaken er behoefte
bestond en waarvoor
wij mogelijk vanuit
onze werkgroep iets
zouden kunnen bete
kenen. Graag leggen
wij daarbij de nadruk
op evangelisatiewerk
in de gemeente en
onder de zigeuners. Wij kunnen niet alles,
maar we zullen proberen wat we kunnen.
Daarbij zijn wij ook afhankelijk van giften
en collectes, van sponsors en van opbreng
sten van de acties die we organiseren. Zon
der een eigen predikant zou het in Satu Nou
in geestelijk opzicht nog armer zijn. Er zijn
veel gemeenteleden en kinderen waar het
Woord dient te worden uitgedragen. In Satu
Nou kan men goed een zelfstandige kerkelij
ke gemeente zijn, maar men kan niet zonder
hulp van buitenaf. Ook de naburige dorpen
worden gesteund vanuit Nederland. Ze ver
blijden zich dan ook in een goede samen
werking met de gemeenten van Middelhar
nis en Sommelsdijk, via de werkgroep. Zij
brengen dan ook de hartelijke groeten over
aan onze gemeenten thuis, waaraan ze zich
door Gods Geest verbonden weten. Over
armoede willen ze eigenlijk niet spreken.
Liever werken ze ervoor om zo samen de
gemeente op te bouwen, mét de hulpmidde
len die wij hen kunnen aanreiken en in het
vertrouwen dat de Heere hen daarin zal
ondersteunen. Ze hopen ook op meer kon
takten met de werkgroep, om gezamenlijk zo
bezig te mogen zijn ter uitbreiding van de
gemeente van de Heeren.
Op zondagmorgen 30 april zijn we er naar de
kerk gegaan. Om 11.00 uur gingen we met
de dominef de kerk binnen. Voor ons was de
voorste bank gereserveerd. De banken daar
zijn niet zo ruim als bij ons, maar we konden
er plaats in nemen. Van het gesprokene kon
den we niets verstaan maar we kregen van de
dominee een seintje als we moesten gaan
staan en weer konden gaan zitten. De gezon
gen psalmen werden voor ons in het Duits
opgegeven, zodat we die konden meezingen.
Wij in het Nederlands en de gemeente in het
Hongaars. Dat ging uitstekend doordat de
melodie dezelfde was als bij ons en er ook op
hele noten werd gezongen. Na het uitspreken
van de zegen kwam de dominee van de
preekstoel af en kregen wij de gelegenheid
om de gemeente, staande voor de preekstoel,
enkele psalmen toe te zingen. Deze werden
op het orgel begeleid door Arno Ista, lid van
onze groep. Daarna speelde Jan van der
Made - de vroegere organist van Oude Ton-
ge - een intermezzo, waamads. Szövérfi ons
begeleidde met het zingen van het Wilhel
mus. Samen met de Hongaarse gemeente
zongen we het Roemeense volkslied. Het
was ontroerend om in dit verre land psalmen
te zingen tot Gods eer. Tenslotte kregen wij
de gelegenheid om de gemeente toe te spre
ken en zongen we met de gemeente psalm 75
vers 1.
Na het avondeten hebben we een heel
gesprek gehad met ds. Szövérfi. We hadden
tevoren een lijst gemaakt met allerlei vragen
die we graag beantwoord zagen. Meerdere
vragen waren in de loop van de week reeds
beantwoord in de gesprekken die we hebben
gevoerd. We waren erg nieuwsgierig hoe de
dominee de hulpverlening zag. Graag zou hij
eeri busje hébben om de kinderen van en
naar school te kunnen vervoeren. Ook zou
hij graag met zijn vrouw een bezoek brengen
aan Nederland. Natuurlijk zijn ze hartelijk
welkom, maar die reis kunnen wij niet beko
stigen omdat onze opbrengsten be-stemd
zijn voor hulp en niet voor hun overkomst.
Verder kan de gemeente ook goed hulpgoe
deren gebruiken, zoals rolstoelen, kleren,
een typemachine, wasmachines, centrifuges,
e.d. Én natuurlijk blijft het een zorg om het
in aanbouw zijnde gebouw zo spoedig
mogelijk bewoonbaar te maken.
Op maandag 1 mei brak voor ons de dag aan
dat we weer naar Nederland moesten ver
trekken. Bij ons afscheid hebben we nog
gezamenlijk het Wilhelmus gezongen, waar
na we om 11.00 uur (10.00 uur Nederlandse
tijd) zijn vertrokken. Het was erg rustig op
de wegen. Door de 1 mei-viering had blijk
baar iedereen vrij en reden er bijna ook geen
vrachtwagens op de wegen. Overal op plaat
sen met veel gras en water zaten dagjesmen
sen. Om 15.45 uur kwamen we aan bij de
grens en het duurde anderhalf uur eer we
daar overheen waren.
Alles verliep vlot en we berekenden dat we
in de vroege morgen, omstreeks 4.00 uur, in
Passau zouden kunnen. Daar staat de kerk
met het grootste orgel van Europa en dat wil
den we graag bezoeken. Omdat dit echter
vele extra uren zou kosten én een extra over
nachting hebben we besloten om maar door
te rijden naar huis.
Over de grens van Hongarije en Oostenrijk
hebben we in dezelfde Raststette als op de
heenreis schnitzel met frites gegeten. Na
verder een voorspoedige reis te hebben
gehad kwamen we - een dag eerder dan
gepland - om half 5 in Sommelsdijk bij de
familie Zoeteweij aan, waar de vrouwen met
ds. den Butter op ons zaten te wachten en
werden we hartelijk ontvangen.
Na verteld te hebben over het kerkelijk leven
in Satu Nou ging ds. Den Butter ons voor in
dankzegging voor de voorspoedige reis en
de vele indrukken die we hebben opgedaan.
We mogen weer terugzien op een goede ont
moeting met onze mede-christenen daar in
het verre Roemenië, en we hebben stof
genoeg opgedaan om ons bezig te houden
met verdergaande hulpverlening aan de
mensen daar.
School.
Straatbeeld.
Supermarkt..
