I
I
I
I
I
I
EIIIVliDEII-IIIEIJWS
PAGINA 7
VRIJDAG 7 JANUARI 2000
Deze geschiedenis, welke meer dan 125 jaar
omvat, getuigd van visie, strijd en moed.
In de loop der jaren zijn talrijke kansen
gegrepen en tegenvallers overwonnen.
Dank zij een energieke ondenemingsgeest
konden vele ideeën gestalte krijgen.
Vandaag de dag varen de schepen van de
Holland Amerika Lijn op alle wereldzeeën
en hun namen zijn een waarborg voor een
voortreffelijke service, een warme gastvrij
heid en een nautisch vakmanschap, onver
schillig of deze schepen in geregelde lijn
dienst varen of cruises maken naar uitheem
se havens.
Hoe dit alles tot stand werd gebracht, hopen
wij u in dit artikel duidelijk te maken.
In het midden van de 19e eeuw werd de
belangstelling voor het Amerikaanse
werelddeel in Europa steeds groter.
De emigratie naar de Nieuwe Wereld breid
de zich meer en meer uit en in Nederland
werden vele plannen ontworpen tot stichting
van een rechtstreekse dienst op dit "land van
de toekomst".
Antoine Plate, een jonge koopman, wist
door een opmerkelijk artikel de aandacht op
deze zaak te vestigen.
Een comité werd opgericht en de nodige
fondsen voor twee schepen werden bijeen
gebracht en op 8 februari 1871 kon de com
manditaire vennootschap "Plate, Reuchlin
Co" worden opgericht.
De eerste schepen van deze vennootschap,
die de Oude- met de Nieuwe Wereld ver
bonden, waren de "Rotterdam" en de
"Maas".
De eerste afvaart uit Rotterdam van het
stoomschip "Rotterdam" (1) vond plaats op
15 oktober 1872.
Ruim een maand later voer het s.s. "Maas"
voor het eerst naar New York en wel op 20
november.
De tweede uitreis van het s.s."Rotterdam"
verliep niet vlekkeloos.
Het schip kwam in een zware storm terrecht
en de stuurman werd door een hoge golf van
de brug afgespoeld en verdronk.
Deze schepen vervoerden elk 1300 ton
lading en 400 tussendekspassagiers.
Op 18 april 1873 werd de commanditaire
vennootschap omgezet in de N.V. Neder-
landsche-Amerikaansche Stoomvaart Maat
schappij, met een kapitaal van zes miljoen
gulden.
Twee nieuwe schepen werden gebouwd, n.l.
de "P.Caland", groot 2584 ton en de
"W.A.Scholten", groot 2529 ton, die elk 50
hutten en 600 tussendekspassagiers alsmede
3000 ton lading konden vervoeren.
In 1874, toen het vrachtvervoer ten gevolge
van de Amerikaanse crises bijna geheel
werd stilgelegd, braken moeilijke tijden
voor het bedrijf aan.
Het vervoer over de Atlantische Oceaan liep
sterk terug en de N.A.S.M. werd daardoor
dermate getroffen, dat het kapitaal na enkele
jaren moest worden gehalveerd.
Toch wist de maatschappij zich in de
komende jaren te handhaven en haar werk
zaamheden en invloedssfeer voortdurend uit
te breiden.
De situatie verbeterde langzaam en met het
oog op de toekomst besloot de maatschappij
een vijfde schip te kopen.
Dit schip, de "San Marcos", voer al enige
tijd in charter bij de N.A.S.M. en was eigen
dom van Liverpool Texas Steamships
Company.
Op 2 oktober 1877 werd dit schip eigendom
van de N.A.S.M. en kwam onder de naam
"Schiedam" in de vaart.
De resultaten over de volgende jaren recht
vaardigen de houding en de politiek van de
bedrijfsleiding ten volle.
De maatschappij slaagde erin, ondanks vele
tegenslagen, het hoofd boven water te hou
den en de invloed op het markt aandeel te
verstevigen.
Inmiddels werd het achtste schip aan de
vloot toegevoegd.
Het was de "Zaandam"(l), die op 27 sep
tember 1882 in de vaart kwam.
Dit was het eerste schip van de rederij dat in
Nederland werd gebouwd.
Het s.s."Rotterdam" werd in 1882 gemoder
niseerd en voorzien van nieuwe ketels.
Het s.s."Maas" werd in de zomer van 1883
verbouwd en werd onder de naam "Maas
dam" weer in de vaart gebracht.
In de jaren 1886 - 1899 slaagde de maat
schappij erin een aantal schepen van de Whi
te Star Lijn over te nemen.
Dit, wat later zou blijken, was een goede
keuze geweest want het bezorgde de
N.A.S.M. twee gouden jaren.
In 1896 werd de naam "Holland Amerika
Lijn" aan de oorspronkelijke benaming van
de maatschappij toegevoegd.
Twee jaar later, bij het 25 jarig bestaan, kon
den de direkteuren er terecht op wijzen dat
men er ten volle in geslaagd was "een brug
over de Oceaan te slaan".
In die 25 jaar werden 90.000 hut- en 400.000
derdeklaspassagiers vervoerd alsmede vijf
miljoen ton lading, die in het begin slechts
uit haring, jenever en bloembollen bestond.
Zoals praktisch elke maatschappij heeft ook
de Holland Amerika Lijn haar perioden van
voor- en tegenspoed gehad.
In de jaren 1914 - 1918 getroostte de rederij
zich de grootste opofferingen om mee te
kunnen helpen aan de voedselvoorziening
van Nederland en gedurende de Tweede
Wereldoorlog droeg de H.A.L. bij tot de
overwinning, door schepen beschikbaar te
stellen voor het vervoer van troepen en oor
logsmaterieel.
Reeds in het begin van deze oorlog, toen
Nederland nog neutraal was, gingen drie
schepen van de "Lijn" verloren.
De eerste Nederlandse vrachtvaarder die
door het oorlogsgeweld tot zinken werd
gebracht was de "Binnendijk" van de
H.A.L.die op 7 oktober 1939 op een mijn
liep.
In mei 1940 werd de drie-pijper ss "Staten
dam" door de Duitsers in brand geschoten in
de haven van Rotterdam.
Andere schepen werden door hen in beslag
genomen.
Aan het einde van de oorlog bedroeg de ton
nage nog slechts de helft van die van 1939.
Na beëindiging van de oorlog werd onmid
dellijk met het herstel van de kaden en eta
blissementen van de maatschappij te Rotter
dam aangevangen.
De passagiersdienst op de Verenigde Staten
werd in juni 1946 heropend.
In oktober 1947 kwam de geheel verbouwde
en vemieuwe "Nieuw Amsterdam" weer in
de vaart en de maatschappij beschikte op dat
moment over de volgende pasagiersschepen:
"Nieuw Amsterdam", "Volendam", "Veen
dam", "Westerdam" en de "Noordam".
In de wintermaanden van 1947 begon de
"Nieuw Amsterdam" ook weer cruises van
New York naar de Westindische eilanden te
maken.
Ook de vrachtdiensten werden hervat.
Naast de "Leerdam" en de "Edam" beschik
te de rederij evenwel slechts over vijf vracht
schepen, die in de vijftiger jaren met een
twintigtal kon worden uitgebreid. Na het
herstel van de Nederlandse werven kon uit
voering worden gegeven aan de nieuwbouw
plannen van de maatschappij.
Ter vervanging van de "Volendam" en de
"Veendam" kwamen de "Rijndam"1951 en
de "Maasdam" 1952 in de vaart.
Met deze schepen introduceerde de rederij
een volkomen nieuw concept voor het ver
voer van toeristenklaspassagiers.
In 1957 werd de "Statendam" aan de passa-
giersvloot toegevoegd en op 3 september
1959 begon de ss "Rotterdam", het nieuwe
vlaggeschip van de maatschappij, haar
maidentrip vanuit Rotterdam.
De vrachtvloot van de maatschappij was
inmiddels uitgebreid met een zestal
"K"schepen, vier "G" schepen en het motor-
schip "Moerdijk",,,
KMMMiaiMliKi^^
initatief genomen om tot de oprichting te
komen van de Atiantic Container Line Ltd.
Eind 1969 besloot de H.A.L. als eerste Euro
pese rederij twee lichterschepen te laten
bouwen.
Besprekingen met de Westduitse rederij
Hapag-Lloyd leidde er naderhand onder
meer toe dat het bouwcontract van één van
deze schepen door Hapag-Lloyd werd over
genomen.
Onder verantwoording van beide rederijen
kwamen deze schepen in 1972 in de vaart
onder de gezamelijke naam "Combi Line"
en zullen de vrachtdiensten onderhouden op
de Amerikaanse havens aan de Golf van
Mexico en de Zuidatlantische kust.
(Een daarvan was de "Munchen", waar wij
op 4 december 1998 over schreven, die op
12 december 1978 met haar gehele beman-
Maasdam 1921-1941
Met name de "G" schepen en de "Moerdijk"
werden in die tijd terecht betiteld als de
modernste in de vaart zijnde vrachtschepen.
("G"schepen waren: "Gaasterdijk", "Greb-
bedijk", "Grotedijk" en "Gorredijk").
Zowel in het vracht- als in het passagiersver
voer voltrokken zich in de loop der jaren -
'60 grote wijzigingen.
Het vliegtuig nam de vervoersfunctie van
het passagiersschip op de Noordatlantische
route steeds meer over zodat het accent in de
passagiersvaart meer en meer op het houden
van cruises kwam te liggen.
In 1970 deelde de Holland Amerika Lijn
mee, haar geregelde lijndienst tussen West
Europa en de Verenigde Staten in het najaar
van 1971 te zullen beëindigen.
De passagiersschepen van de rederij worden
daarna, op enkele incidentele transatlanti
sche afvaarten na, uitsluitend in de crui
sevaart geëxploiteerd.
De ontwikkeling van nieuwe vervoerstech-
nieken en met name de containerrevolutie
vormde een uitdaging voor de maatschappij.
Samen met een Zweedse rederij werd het
maar gezegd worden, datgene waarmee wij
ons verhaal zijn begonnen, dat dit tot stand
gekomen is door het juiste inzicht in visie,
strijd en moed.
"Maasdam" NASM/HAL 1873-1999
SS "Maasdam" (1) 1873-1884,
Op 20 november 1872 in de vaart als
"Maas" en overgenomen door de NASM
van de commanditaire vennootschap op
1 mei 1873.
Op 11 augustus 1883 werd haar naam
gewijzigd in "Maasdam"
Op 24 oktober 1884, tijdens de reis van
Rotterdam naar New York op de Atlanti
sche Oceaan, na een explosie van een
petroleum-ketel door brand verloren
gegaan en gezonken.
De 262 opvarenden zijn gered door het
Duitse s.s. "Rhein" en in New York aan
land gezet.
Wrak ligt op 44.00 N.B. en 27.00 W.L.
SS "Maasdam" (2) 1889-1902,
Op 1 februari 1871 onder de naam
"Republic" eerste reis begonnen bij de
White Star Line, Liverpool-New York.
1889 opgelegd in Birkenhead.
15 juni 1889 gekocht door de NASM en
voorzien van een nieuwe stoommachine.
15 maart 1890, - eerste reis^-Rotterdam-
New York maart 1902 verkocht naar
Genua, ss "Vittoria" september 1902;
"Citta Di Napoli"
In december 1908 ingezet als accomoda-
tieschip voor de overlevenden van de
aardbeving in Messina.
In augustus 1910 in Genua gesloopt.
SS "Maasdam" (3) 1921-1941,
Gebouwd bij Scheeps- en Werktuig
bouw Fijenoord te Rotterdam en de eer
ste reis was op 7 september 1921, Rotter
dam-Vigo-Havanna-Mexico.
Oorspronkelijk besteld als vrachtschip,
maar tijdens de bouw gewijzigd in
vracht/passagiersschip.
Kreeg de tweede schoorsteen als 'dum
my' (nep)
In juli 1933 werd het schip in Rotterdam
opgelegd.
In 1934 werd het schip verbouwd en één
van de twee schoorstenen werd verwij
derd.
overgedragen aan POL om in Gdansk
(Polen) te worden verbouwd.
1969; "Stefan Batory" Polskie Linie.
van juni 1988 tot november opgelegd op
de rede van Vlissingen.
Als veerboot ingezet tussen Madras en
Andaman eilanden, Nicobar eilanden in
de Golf van Bengalen.
1989, verkocht aan Stena AB Stock
holm.
1990, "Stefan" om in Götenburg dienst
te doen als logementschip voor asielzoe
kers. 1991, omgedoopt tot "Las Deli-
cias" voor filmopnamen daarna ver
bouwd in Piraeus tot cruise-schip.
1991, "Stefan"
1994, In december uit de zeevaart en
doet dienst als hotelschip in Nassau.
1996, door stranding beschadigd.
1997, Op 31 december stond het vaartuig
niet meer geregistreerd door Lloyd's
register.
m.s."Maasdam" (5) 1993 - heden.
Gebouwd bij Fincantieri in Italië.
Bemanning 602
Passagiers: 1629
Zou eerst "Stellendam" heten doch werd
gewijzigd in "Maasdam".
Lengte x breedte x hoogte
218 m.x 34 m. x 19.20 m
2 X boegschroef
hoofdmachine: 2 x 4-takt enkelwerkend
12 cil. en 3 X 4-takt enkelwerkend 8
cil.diesel motoren van Grandi Motori-
werf op twee gene ratoren en twee elec-
tro-motoren, 2 schroeven, 48.236 rph; 20
kn.
Op dit schip voeren wij mee toen het op 16
augustus 1995 onthaald werd met spuitende
havendienstboten en enthousiaste mensen
op de wal.
Vele waren naar de rivier gekomen om het
indrukwekkende schip "welkom" te heten
toen het de Nieuwe Rotterdamse Waterweg
op kwam varen.
Sinds 22 jaar had men dit immers niet meer
gezien.
Wanneer men in het stuurhuis staat, dan
beseft men niet dat er zo'n 2200 man aan
boord zijn die allen hun 'natje en droogje' op
tijd krijgen en het luxe leven daar ervaren
waarover men alleen maar leest in het boek
der fabelen.
De H.A.L. heeft momenteel negen van deze
r"
Möi^l i 111 111 limit
ffi üSüümnils lujaiV
ning is vergaan.) De H.A.L. verraste op 25
november 1988 heel de scheepvaart wereld,
dat er een principe accoord gesloten werd
met Carnival cruise lines in Maimi.
Nieuwe cruise-schepen werden besteld en
onder de Hollandse namen in de vaart
gebracht.
Wij waren aan boord van de "Maasdam"(5),
toen deze op 16 augustus 1995 voor het eerst
Rotterdam aan deed.
Sinds 22 jaar was er geen passagiersschip
van de Holland Amerika Lijn meer in Rot
terdam geweest.
Op 30 november 1973 vertrok de "Prinsen-
dam" vanuit Rotterdam om nooit meer terug
te keren naar de thuishaven.
We hebben toen een verslag gemaakt over
deze binnenkomst van de "Maasdam" en we
houden bij dit onderwerp over de Holland
Amerika Lijn de hele generatie schepen
"Maasdam" u voor om daarmee dit artikel te
besluiten.
In de ruim 125 jaren, dat de H.A.L. vanuit
Rotterdam met vracht- en passagierschepen
de wereld zeeën bevaren, daar kan alleen
Op 14 februari 1935 verliet de verbouw
de "Maasdam" voor het eerst de haven
van Rotterdam met bestemming New
York.
In juni 1940 voer dit schip in charter van
Ministry of War Transport, Londen.
In konvooi varende tijdens de reis Hali
fax - Liverpool op de Atlantische Oceaan
getorpedeerd door de "U 564"
Wrak ligt op 59.56 N.B. en 30.35 W.L.
ss "Maasdam" (4) 1952-1968,
Gebouwd bij Wilton Fijenoord in Schie
dam en maakte haar eerste reis op 11
aug. 1952.
Op 2 okt. 1954 aanvaring met m.s. "Tof-
evo" in New York en weer hersteld.
In 1955 werd dit schip als eerste voor
zien van stabilisatievinnen.
Op 15 febr. 1963 in de monding van de
weser op een wrak gelopen.
Alle passagiers, 500 gingen van boord.
Na reparatie op 16 april 1963 weer in de
vaart.
29 sept. 1968, aankomst in Rotterdam en
zeekastelen varen met oer Hollandse namen
die met recht een droomvakantie in het voor
uitzicht stelt.
Namen zoals de "Nieuw Amsterdam", "Rot
terdam", "Rijndam", "Noordam", "Wester
dam", "Veendam", "Statendam", "Volen
dam" en "Zaandam".
Wellicht hopen wij u daar in de toekomst
wat meer over te kunnen vertellen, wanneer
de schepen met een vaste regelmaat Rotter
dam komen bezoeken en zij afmeren bij de
Erasmusbrug bij de Kop van Zuid in Rotter
dam.
Foto's: Archief M. Bezuijen
Bron gegevens:
"125 jaar HoUand-Amerika Lijn"
G.J.de Boer.
Schiedam, M.Bezuijen.
r
De geschiedenis van
de Holland Amerika Lijn en het
i passagiersschip ''Maasdam" I
