Een trieste Eerste Kerstdag 1944
Nationaal Reumafonds
f9991
Automobielbedrijf Flal<kee B.V.
Speciaal zakenmenu 'A v e n s i s
Auto van het Jaar
De Bourgondische
C o r o II a
De Picnic Complet
Gedicht van wijlen M. Dorst te Herkingen,
overleden in Canada
Reuma: u kunt helpen
ri ^m^m wm ■■■■i i^ h^bk
"Mi/n^ kieuw
Kom proeven bij uw Toyota-dealer
voor 7 personen
In oordo^stijd, voCvan verraad en fist,
'Pan Heerscfiappij en boos geweld, van heidendom en twist.
QeSeurde 't eens, 't was in de Herfst,
Dat Herlqngen aan zee
'De stad, beroemd door vis en votk^ bezocht werd door een 'y'anf^e.
9{u vraagt£e u verwonderd af 'Wat moet die yankg-e daar?
Dacht hij niet aan zijn vijanden? Zag hij dan geen gevaar?
'Welzeiker 't was het noodlot slechts dat deze vlieger trof;
Qenoodzaaf^ om te dalen, beschoten door een mof.
Zijn vrienden vlogen boven hem, hij l(eel^hulpzoel<:endrond.
Z'n geoefend oog had reeds gezien: 't is hier geen dalingsgrond.
Qeheel verzoend nu met zijn lot, zag hij zijn vrienden gaan,
Qroet hen ten afscheid met de hand, en bleef alleen toen staan.
'Een moffenauto liwam weldra en nam de 'Janl^ee mee.
Maar met een enl(el afscheidswoord was 't stadje niet tevree.
!Het voll^liwam plots in rep en roer, verdrong zich om hem heen.
Doch.aan het bittere gevolg dacht momenteel niet één.
Zoals aan velen is bekend, strooit ons Qermanenland,
'M.et 9i.dolf Hitler aan het hoofd, de straf met gulle hand.
Zelfs aan het stadje Herkingen, bekend bij de li.S-'B.
'Berucht door veelverradersvolkj. viel deze straf niet mee.
9(u zitten alle Herkenaars om zes uur achter 't raam.
Dat is, naar men begrijpen zal, verre van aangenaam.
'Maar waar men kpmt en wie men hoort.
Het klinkt op heeljlakfye.
Hoeweleen ieder tegenvalt - valt Herkingen toch mee.
Gevers en collectanten
Een paar uur van uw tijd
U weet precies waar u aan toe bent
U bent hard nodig
pir-'
^'T:^ea^!^i^
•23.495,
ƒ28.990,-
Nieuw uit de gevarieerde keuken van Toyota
is deze Avensis. Gekruid met o.a. centrale
deurvergrendeling, ABS en dubbele airbag
V.a.
)f49.995^_
TOYOTA
De standaard ABS en tweede
airbag worden gepresenteerd op een
bedje van betrouwbaarheid en
verborgen kwaliteiten.
'n Heerlijk stevig gerecht.
)f^9.990~.
De uitsmijter van het kerst-menu is geschikt
voor 6, of met een toe^e méér middenbank
zelfs 7 personen.
Bereid met tal van fijne accessoires.
Dorpsweg 28 - 3245 VC Sommelsdijk
Tel. (0187) 48 44 66 TOYOTA
EIIAIIDEn
Woensdag 22 december 1999
72e jaargang
nr. 6866
chr. streefcblad op gereformeerde grondslag
voor de zu.id-hollan.dse en zeeuwse eilanden
niEuws
Op 20 december 1944 gaf Rauter een
bevel aan de Grüne Polizei om duizenden
Nederlanders bijeen te drijven, om daarna
op transport te worden gesteld naar Duits
land, om daar werkzaamheden te verrich
ten aan de vernielde wegen en spoorlijnen
en om puin te ruimen.
Zo ging het ook op Goeree-Overflakkee,
Middelhamis, Sommelsdijk, Ouddorp,
Melissant en Oude- en Nieuwe-Tonge.
Honderden mannen werden als vee bijeen
gedreven en onder geleide van de gehate
Grüne Polizei naar diverse scholen
gebracht.
Angst heerste er onder de mannen, maar
nog grotere angst onder de achtergebleven
famihes. Wat was het einddoel van de
mannen? Hele groepen mannen moesten
al lopend de lange weg afleggen naar de
haven in Middelhamis, waar grote Rijna
ken voor anker lagen om hen af te voeren.
Volgestopt werden de boten en men ging
via binnenwateren richting Amsterdam. In
Amsterdam aangekomen was de groep
gevangenen aangegroeid tot 1400, aange
voerd van het eiland Schouwen-Duiveland
en een kleine groep uit Wieringen. Men
werd ondergebracht in een havenloods,
zwaar bewaakt door de Polizei.
Honger en dorst had men, maar wat nog
erger was, was de angst en de onzekerheid
over wat er gebeuren ging en waar men
heen ging.
's Avonds 23 december 1944 werden de
grote Rijnaken wéér volgestopt met deze
angstige groep mannen. Men zou 's nachts
het IJsselmeer oversteken. Dit gebeurde
bij nacht in verband met de luchtaanval
len. Kerstliederen klonken die nacht uit de
ruimen van de Rijnaken. Het was Kerst
nacht, een Kerstnacht ver van de familie.
Het vroor 15 graden, de sterren fonkelden
aan de hemel. Om 4.30 uur kwam men in
Kampen aan, waar ze ondergebracht wer
den in een oude kazerne. Veel tijd had men
niet. De lange trein stond al klaar om hen
te vervoeren richting het oosten.
Weer onder zware bewaking werd men de
trein ingedreven, de deuren werden aan de
buitenkant afgesloten, vluchten was niet
mogelijk. Men wist nog niet waar de zwa
re reis naar toeging. Zwolle had men
gezien en verder was het een vraagteken.
Het was bar koud. Het werd licht. Een hel
dere hemel. Eerste Kerstdag. Weer begon
men te zingen, maar ineens verstomde het
gezang. De trein begon krachtig te rem
men. Daarbovenuit hoorde men vliegtui
gen. Enkele seconden later was het één
grote vuurzee. Zes Spitfires beschoten de
trein. Werd dit hun einde op Eerste Kerst
dag? Paniek brak los, men kon niet uit de
trein komen, ramen werden daarom inge
slagen en men vluchtte alle kanten uit.
Men wist niet waar men was. Sommigen
dachten dat ze al in Duitsland waren.
Gekerm van mannen die waren getroffen
klonk boven het lawaai uit. Een van de
zwaargewonden wist in welke plaats men
was. Enkele honderden meters van de
ramp woonde zijn oom, de boerderij van
Van der Kolk, nu boerderij 'n Dikken aan
de Dikkensweg. Hij sleepte zich daar naar
toe, aangekomen bij de boerderij raakte hij
bewusteloos. Hij heette Marius Globbe.
Ondanks dat hij zwaar gewond was, over
leefde hij het.
Enkele honderden gevangenen renden het
dorp in, mengden zich onder de kerkgan
gers en vonden zo onderdak in de ver
schillende kerken. Er kwam snel hulp
opdagen. De gewonden werden vervoerd
naar het Noodziekenhuis in de oude OL
school (nu postkantoor).
Helaas waren er ook doden te betreuren.
A. Doomheim 23 jaar, D.l. v.d. Graaf 28
jaar, P. Kerp 19 jaar en P. Lont 36 jaar. Zij
lieten hun leven op Eerste Kerstdag in
Wierden.
In de fabriek van Scholten aan de Violen-
hoeksweg, die door de Duitsers was
gevorderd, werden de soldaten die van het
front terugkwamen, ontluisd. Hier werden
de overgebleven gevangenen die de kans
niet hadden gehad te vluchten naar toege
dreven. Dit waren ongeveer 1100 van de
1400 mannen, dus driehonderd waren er
gevlucht. In de loop van de morgen kwam
de hulp pas goed op gang. Brood, pap enz.
werden in grote hoeveelheden naar de
fabriek ge-bracht. Dit werd door de Duit
sers toegestaan.
De mensen die hulp boden kregen de kans
nog verschillende gevangenen uit de
fabriek te smokkelen. Deze werden snel
bij de bevolking ondergebracht. Wierden
zat boordevol met vluchtelingen. Er waren
gezinnen die vijf onderduikers te verber
gen hadden. In de loop van de volgende
week werden er velen weer ondergebracht
in de buurtgemeenten.
Dezelfde dag om 6.00 uur stond er een
nieuwe trein klaar om de groep mensen die
in de fabriek zaten af te voeren naar Duits
land. Ondanks de zware bewapening van
de Duitsers heeft men nog diverse gevan
genen uit de colonne kunnen halen, door ze
weg te laten kruipen in een hoge heg aan de
Violenhoeksweg. Dit was afgesproken met
de arbeiders in de fabriek Scholten. De 24
gewonden die overgebracht waren naar het
oude Algemeen Ziekenhuis zijn, ondanks
die zeer zware verwondingen, in de loop
der maanden gelukkig hersteld.
Wat een droefheid voor de families die
hun zonen verloren op de Eerste Kerstdag,
maar wat een blijheid voor hen die konden
vluchten en een geweldig onderkomen
vonden in Wierden, Vriezenveen en Enter.
Zaterdag 17 mei 1947 werd bij het station,
honderd meter van de plek waar de
beschieting plaatsvond, het monument
onthuld ter nagedachtenis van de slacht
offers. Hier werd gesproken door de heer
D.D. Konings uit Middelhamis, één van
de gevangenen. Hij begon met de volgen
de woorden uit Psalm 124: 'Indien de Hee-
re die bij ons is geweest niet had gered, wij
waren lang vergaan. Zij hadden ons levend
vemield en een zee van rampen had ons
versmoord.
Van de ene dag op de andere je werk niet
meer kunnen doen, moeite hebben met de
gewone huishoudelijke klussen, vreselijke
pijn hebben. Dat gebeurt vaker dan we
denken. En door onverklaarbare oorzaak.
Reuma kan iedereen krijgen, of je nu jong
bent of oud. Eén op de tien Nederlanders
heeft een reumatische aandoening. Een
onvoorstelbaar aantal van zo'n anderhalf
miljoen mensen in Nederland lijdt pijn
door reuma. Vaak zonder dat anderen dat
merken. Maar met heel wat gevolgen voor
henzelf en de mensen om hen heen.
Huis-aan-huis-coUecte
Je zou denken dat de overheid zich ten vol
le inzet om deze volksziekte aan te pakken.
Als je alleen al bedenkt hoeveel reuma kost
aan ziekteverzuim en arbeidsongeschikt
heid, en daar komen de enorme medische
kosten nog bovenop. Toch is dat niet zo. Het
Nationaal Reumafonds ontvangt zo goed
als niets van de overheid, maar draait vrij
wel geheel op giften van particulieren en
bedrijven. Maar liefst een kwart van de
totale inkomsten wordt verkregen met de
jaarlijkse huis-aan-huis-collecte.
Dat geld komt er natuurlijk alleen als er,
behalve gevers, ook collectanten zijn. Elk
jaar zijn er duizenden mensen die willen
collecteren. Want wie eenmaal heeft gecol
lecteerd, merkt hoeveel voldoening dat
geeft en komt het jaar daarna meestal weer
terug. Maar er zijn altijd nieuwe collectan
ten nodig om alle mensen die willen geven
te kunnen bereiken.
Wij vragen u of u zich wilt opgeven als vrij
williger bij de jaarlijkse huis-aan-huis col
lecte van het Nationaal Reumafonds. De
volgende collecteweek is van 19 t/m 25
maart 2000. U kunt met de inzet van maar
een paar uur van uw tijd echt iets zinnigs
doen voor anderen. Het geld dat de collecte
oplevert, wordt gebruikt voor de bestrijding
van reuma: bijvoorbeeld voor wetenschap
pelijk onderzoek, voor aangepaste vakan
ties, voor hulpmiddelen en aanpassingen in
huis, en voor het geven van voorlichting.
Een collectant gaat één voor één de huizen
langs. Van tevoren is afgesproken welke
straten u voor uw rekening neemt, in totaal
zijn het zo'n tachtig tot honderdtwintig
adressen. Zo weet u precies waar u aan toe
bent. U kunt natuurUjk voor de gezelligheid
ook samen met een vriendin of met uw man
of uw vrouw collecteren.
Als u uw organisatietalent wilt inzetten,
kunt u zich ook aanmelden als comitélid. De
comitéleden organiseren de collecte en zor
gen ervoor dat de collectanten de instructies
en materialen krijgen die zij nodig hebben.
Zowel collectanten als wijkhoofden zijn
hard nodig voor de komende collecte. En de
collecte is hard nodig voor het Nationaal
Reumafonds. Wilt u zich niet een paar uur
vrij maken voor de bestrijding van reuma?
Uw inzet maakt werkelijk verschil uit.
Neemt u voor informatie contact op met:
Geertje de Ruiter, tel. (020) 5896471.
Op deze dag ik nu aan u schrijf was 't de
allereerste dag dat ik ons nog zo maagdelij
ke nieuwe huis in Goes binnen schreed.
Schreed ja, met enig respect, 't was zo wijd,
zo wit, zoveel ramen rondom, 't Uitzicht
over de weiden met schapen, de piepkleine
kerktorentjes in de verre verten, een dinky-
toytrein, die daar reed. Dit is dan nu ons
huis, voor nu en ik hoop voor nog heel lang.
Kasten zijn er nauwelijks, dat wordt nog
wat, komend uit een huis vól kasten!
Precies op deze dag is het nu 36 jaar geleden
- abusievelijk stond er in mijn laatste stukje
'De lange weg naar morgen' 31 jaar vermeld
- dat we met zoveel plezier ons huis op 't
hoekje van de Pieterstraat betrokken, 't Leek
me zo knus, zo vriendelijk, 't Vroor buiten,
binnen snorde de plattebuiskachel in de
voorkamer, in de opkamer onze Twentse
oliekachel - CV was nog vér - ik hoorde
buiten klompjes klepperen in de straat, 't gaf
me een prettig 'dorps' gevoel, 't Was nog
een bende in huis, overal pakken, kisten en
dozen, 't Fomuis stond nog zomaar plomp
verloren in de opkamer, de gasfles er naast.
En waar waren mijn pannen nu?
Ik had onze kleine zoon Rogier van ander
half (nu 37!) met zijn ronde box voor 'l
raam gezet in de voorkamer, hij kon dan
mooi genieten van 't verkeer (een enkele
tractor), dat daar vlak voor zijn neus de
Kerkstraat indraaide. "Tsssj!" riep hij iede
re keer. Een halfjaar lang had hier een dok
ter gebivakkeerd - vertrok naar Utrecht -
maar de mooie kanten vitrages, die hier
voor de ramen hingen, waren nog van Dina
(en Hubert) van Heest. Nu, Rogier genóót,
zó was ik even in de opkamer en de keuken,
of hij had al een prachtige kanten strook
kggg tot 't midden toe afgescheurd. Ik vond
't wel erg, maar hier viel niets meer te red
den. Ik vond daar een verheugd jongetje
met vuurrode konen van opwinding te mid
den van een grote berg kant. Een paar scha
mele stroken restten nog... en dat was dus
het eind van de eens fraaie vitrage. Ik kan
mij dus héél goed voorstellen, dat Sint
Nicolaas met zijn zwarte knecht op weg
naar de Lagere School (nog geen Basis
school) en juist hier langs komende, wel
uiterst verbaasd naar binnen keken! Ik
hoorde in de keuken (toen nog achter, aan
de tuinkant), Rogier nu zo hard sissen, "tss
sj, tsssj", dat ik dacht, daar moet wel iets
heel bijzonders voorbij komen! Hij stond
daar vastgenageld tegen de veilige achter
kant van zijn box. Sint en Piet lachend en
frouw Van Messel. Zulke goede herinnerin
gen aan deze prima mensen. Later stond ik
zelf voor de klas op deze school (Goederee-
de, maar ook Stellendam). Wat schaatsten
we heerlijk op de Haven in deze eerste vors-
tweek in ons huis. 36 jaar, dat is een groot en
bepalend deel van ons leven geweeste. Een
stukje Goeree blijft voor altijd levend in on
hart, zo nauw en intensief waren we betrok
ken, ik door de school, man Kees door
Rijkswaterstaat, maar ja, ik toch ook door
de krant.
wuivend op de stoep naar hem. 't Zal je
gebeuren als je anderhalf bent en nog nooit
van Sint of Piet gehoord hebt! Ik nodigde
ze vriendelijk even binnen. Sint was Aren
van Dina van der Wende en Piet was Hes
van Maart van Teun van der Wende. Nu,
dat was een leuke eerste kennismaking met
Goeree! Rogier, nog nauwelijks van zijn
verschrikkelijke schrik bekomen, kreeg
zijn knuistjes vol pepernoten, waar hij een
hele morgen zoet op zat te knabbelen tussen
't kant.
De meisjes zaten intussen op school. Marjo
lein nog bij meester Van Beek in Stellen-
dam - waar we eerst nog een half jaar
woonden, in de Meidoomstraat - hij maak
te haar klaar voor de HBS, Cateleine bij
meester Van Breemen en Roosje bij juf-
"Cateleine, kan je niet 's even tegen je moe
der zeggen, dat 't een schande is, zoas die
kinders in de schoolbussen naer Menheerse
en Hellevoet vervoerd worden, 't Liekent
wel veevervoer. Ze bosten d'r haest uut, 't is
onverantwoord, deer kommen nog ongelok-
ken van. En soms rieën ze nog deur oak. Kan
je moeder dat niet even in de krante schrie-
ve?" Nu bij deze, van harte hoor! 'k Hoop
dat er naar geluisterd wordt. Er zitten ook
kleinkinderen van mij in, ik leef van hier nog
steeds van harte mee.
Mijn Kerstverhaal van zoveel jaren aaneen -
en wat deed ik 't graag, dat wordt toch bun
delen hè? Nog een zoekplaatje, want ik gaf
haast alles weg, - wordt deze keer een bood
schap aan u allen. 'Per aspera ad astra',
'langs moeilijke wegen naar de sterren'. Dat
geldt voor ieder persoonlijk. Wij vonden na
zoveel moeilijkheden en nare toestanden
onderweg dan toch eindelijk ons lang ver
wachte huis. En zijn blij. Symbolisch - vijf
hoog - dichterbij de sterren. Maar wij zijn
niet alleen - zoveel mensen hebben 't soms
heel veel zwaarder en moeilijker. Moeilijk
heden in een huwelijk, moeilijkheden met
opgroeiende kinderen. De onbeperkte vrij
heden in ieder opzicht, de verlokkingen
overal, hoe leer je een kind nog wat goed en
kwaad is? Als 't nest goed en warm is, met
duidelijke normen en waarden, dan kom je
een heel eind. Verlies nooit 't vertrouwen in
elkaar.
Dan zijn er de ernstig zieken, die toch vaak
leven met soms maar één klein glorend licht
puntje in de verte, hou dat lichtpuntje vast,
die symbolische 'sterren', geef het niet op.
Een trouwe lezeres schrijft mij al jaren. Ze is
heel ziek. Van 't bedje naar de stoel, van de
stoel naar 't bedje. Een 'gouden' man, die
alles voor haar doet en haar verzorgt. Ik heb
daar zo'n bewondering voor. Ze somt steeds
haar lichtpuntjes op. Zo houdt ze 't vol.
'n Pracht vrouw.
De dagen zijn nu zo somber, grijze luchten
en zware regenvlagen teisteren ons dag in,
dag uit. Waar haalt een mens de moed van
daan in elke dag toch weer de lichtpuntjes te
zien, die er zijn? Ja zeker, ze zijn er, ze
geven je warmte en vertrouwen,
't Kerstlicht, de geboorte van Jezus Christus,
in alle eenvoud geboren in een stal, in alle
donkerte zo stralend, zo vér reikend tot in de
harten van alle mensen, dat is het Licht, dat
ons leven nieuwe inhoud geeft, nieuwe
hoop, nieuw vertrouwen.
Moge 't Kerstlicht, gesymboliseerd in de
geboorte van Jezus Christus, schijnen over u
allen. Moge het een plaats vinden in uw hart.
Een mooi nieuw jaar, het begin van een vol
gende eeuw, wens ik u allen van harte toe!
Dieke Schippers-Vaarzon Morel
,rker[
<uan
Ol.fl.
iSx
-SOOO
"V.a.
Prijzen incl. BTW, excl. kosten rijklaar
maken en verwijderingsbijdrage.
Wijzigingen voorbehouden.
'V 'V ''-!
