g
o
g
o
EIIAilbBI-niEUWS
PAGINA 13
WOENSDAG 22 DECEMBER 1999
'Ik vind het héérlijk om de vos
te schilderen, te tekenen of te
boetseren'!
Bovenstaande persoonlijke handgeschre
ven tekst is te vinden aan de onderzijde van
de omslag van de nieuwe Rien Poortvliet
kalender 200.
Ofschoon de schilder in 1995 overleed,
wordt toch ieder jaar een kalender uitgege
ven, gebaseerd één van de 17 boeken
die tijdens het leven van deze markante
schilder-verteller verschenen van zijn
hand. Al bladerend wordt duidelijk dat het
boek Aanloop (over de historie van de
jacht) de grootste leverancier van 'platen'
is, aangevuld met enkele 'doensels' uit de
onvolprezen Ark van Noach.
Steeds weer geeft de aanblik van de dieren
in de natuur op de manier afgebeeld die
Rien Poortvliet zo eigen is, een bijna ver
nieuwende kijk. Of datje ze voor de eerste
keer ziet!
De kalender - waartoe we ons beperken -
is door uitgeverij Kok-Kampen uitgevoerd
in fraai kunstdrukpapier en mede daardoor
een lust voor het oog. Waar vakmanschap.
Poortvliet zou het nooit voor minder doen.
Passie
De omslag toont zeven poses van de vos.
Eén van die dieren die Rien Poortvliet zo
na aan het hart lag. Dat blijkt wel uit de
handgeschreven tekstregel op de voorkant
van de kalender. In de.Ar^ van Noach
'loost' Poortvliet op een gegeven moment
een aantal vossenplaten met goedvinden
van de lezer en geeft daarmee gelijk zijn
passie voor de vos weer. Ook zijn wonder
lijk taalgebruik wordt hiermee onderschre
ven. Want vossenplaten 'lozen' zijn zijn
eigen woorden. De achteloosheid waarmee
dat in de Ark van Noach lijkt te gebeuren is
geheel in tegenspraak met het getoonde.
Vossen te kust en te keur tegen het decor
van de verschillende jaargetijden. Als nie-
mandalletjes bijna. Maar wij... en Poort
vliet indertijd ook, weten dat het kwalita
tief hoogstaand werk is, waar de schilder
zijn hele ziel inlegde.
Genoeg nu over de Ark (komt nog weleens
aan bod, evenals Aanloop) en terug naar de
Kalender, waar het hoog tijd wordt om de
vossenvoorplaat om te slaan en te zien wat
de maand Januari 2000 voor ons in petto
heeft.
Van atelier
naar museum
Nog niets. Want heel verrassend
is een tussenblad geplaatst
waarin een brug geslagen
wordt tussen het atelier van
Rien Poortvliet en het gelijk
namige museum in Middel-
hamis. We staan oog in oog
met de schilder die in z'n ate-
lier in Soest geconcentreerd »-y_
werkt aan het boek Aanloop
dat in 1993 verscheen. Hij is
kennelijk ten tijde dat de foto is
gemaakt ongeveer halverwege,
want pagina 109 staat gereed op
de voorgrond. Verder ontwaren we
alleen maar potten met penselen en
kwasten, foto's en schilderijen. Voor de
haard staat een kabouter, waarboven de
Nederlandse vlag een prominente plaats
inneemt. Het grote - noorderlicht vangend
- raam gunt ons en de schilder een blik
naar buiten, de natuur in waar de beestjes
hun eigen gang gaan.
Dit is de plaats waar Rien Poortvliet zijn
scheppend werk verrichtte. Waar hij tot
een enorme productiviteit kwam. Een
ouvre, dat eigenlijk eens een inventarisatie
behoeft. Hoeveel stukken zou PoortvUet in
z'n schilder-tekenperiode hebben vervaar
digd? Van z'n vroege jeugdwerk via recla
me tot aan zijn laatste boek Kabouter
Spreekwoorden toe. We zullen het waar
schijnlijk nooit precies weten.
Naast de intieme blik in het atelier wordt
het schitterende Rien Poortvliet Museum
in Middelhamis getoond. Zonder de expo
sitie van Poortvliets werk is het al een sie
raad uit de 17de eeuw, laat staan mèt zijn
werken. Een close-up laat ons een aantal
bronzen in het museum zien. Afgietsels
van boetseerwerk van de kunstenaar. En
wie staat er op de voorgrond. Natuurlijk, U
raadt het al.de vos
E^n werkdag^
hoe zag die er uit
Het aardige van Rien Poortvliet is, dat we
veel te weten zijn gekomen over z'n dage
lijks leven. Zelf liet hij daar het meeste van
los in interviews en documentaires.
Onlangs is met pijn en moeite het atelier
van Rembrandt gereconstrueerd in het
Rembrandthuis te Amsterdam. Vraag was
onder andere: Maakte Rembrandt zelf zijn
verf? Het antwoord lag gedeeltelijk in een
beerput van het huis van de 17e eeuwse
schilder: een kookpot met restanten van
loodwit.
Van Poortvhet is bijvoorbeeld bekend dat
hij een aantal boeken heeft 'geschilderd'
met studieverfiets dat hem totaal niet hin
derde door onwetendheid. De resultaten
waren er niet minder om.
Door de weduwe van de schilder -
mevrouw Poortvliet - die het werk van
haar man hartstochtelijk 'voortzet', is het
idee van 'Hoe zag de werkdag van Rien
Poortvliet eruit' in de kalender opgeno
men. Nou zo:
'Ik sta op een nette tijd op... want nog even
slapen, nog even sluimeren, nog even lig
gen met gevouwen handen, daar komt Uw
armoede aangeslopen zegt de Heilige
Schrift, nou en dat willen we niet, dus net
jes op tijd op en dan het gedoe van iedere
dag, badkamer, scheren, aankleden, dan
ga ik de paarden voeren en als het zomer is
dan breng ik ze naar de wei, daarna de
krant halen uit de brievenbus, daarna ont
bijten, krant lezen, daarna pak ik de krui
wagen en ga ik met bezem en hark de drol
len opruimen want je weet die paardjes...
ik veeg dus alles bij elkaar, doe het in de
kruiwagen en breng die mest naar achter,
daar hebben we een soort mesthoop, blad,
gras en dat wordt weer prima
aarde door de tijd heen... Verder doe ik
wat klusjes op het erf, bijvoorbeeld er is
een boom omgewaaid afkijken of de havik
geweest is, dat kan ik zien aan de veertjes
of de sperwer, dat kan ook. Dan drinken we
een kop koffie en dan ga ik aan de slag,
want ik werk heel graag. Ik vindt het eigen
lijk het allerleukste wat er is, ik heb dan
ook geen vrije Zaterdag, ik heb ook al
sinds een paar jaar geen vakantie, ik vind
dit leuker dan op vakantie gaan dus.mijn
lieve vrouw gaat wel een paar dagen naar
Terschelling en ze loopt ieder jaar een
stukje Pieterpad met vriendinnen. Ik blijf
thuis, ja dan ben ik wel alleen, dat vind ik
niks, maar toch beter dan vakantie houden.
Ik moet dan wel natuurlijk voor alle bees
ten zorgen, nou ja, maar ik kan wel lekker
doorwerken. Ik werk de hele dag, tussen de
middag heel even niet.
Mevrouw Poortvliet heeft dan het brood
alvast belegd en in stukjes gesneden. Ik
heb zo ongeveer de aardigste vrouw die je
je kunt voorstellen. Post doornemen, daar
na weer lekker aan het werk, tussendoor
drinken we wel veel kopjes koffie, kopjes
thee. We mogen zo graag met zijn tweetjes
aan de theetafel zitten en al koffiedrinkend
of thee, bepraten we de dingen van elke
dag huis en erf, over van alles en nog wat.
Ik werk tot zo ongeveer half?. We eten dan
en daarna ga ik een uurtje orgelspelen. Ik
heb op donderdag op een vast uur orgelles.
Ik heb les van Albert van der Hoeven uit
Zeist, die komt dus elke week. Na het orgel
spelen is het avond geworden en dan werk
ik niet meer.
Wordt vervolgd
Om 'alles' te weten van de schilder zullen
we de Kalender van 2001 moeten raadple
gen. Wellicht een idee om deze medio vol
gend jaar in het Rien Poortvliet Musuem
aan te schaffen. Vergeet de bon niet voor
een gratis kopje koffie mee te nemen uit de
Kalender 2000. Van 1 april tot 1 oktober
bent u tussen 10 en 17 uur van harte wel
kom van maandag tot en met zaterdag. Van
1 oktober tot 1 april is het museum op
maandag gesloten.
Twaalf maanden
Nadat in januari een houtsnip vlak voor je
op de wieken is gegaan, doen de patrijzen
zich in februari tegoed in een spruitenveld-
je. Het is winter en de sneeuw heeft het
landschap omgetoverd tot een kerstkaart.
Als geen ander wist Poortvliet de emotie,
de innerlijke rust in een schilderij vast te
leggen en bij de toeschouwer op te roepen.
In maart portretteert Poortvliet een stoet
van dieren. Van uil tot vis. Hieruit kozen
we voor u het aandoenlijke eekhoorntje,
weliswaar hier in zwart/wit gereprodu
ceerd, maar kenners kunnen de juiste kleur
er wel bij bedenken. En passant is onder
aan de maand de hand van de schilder zelf
met penseel afgebeeld. De hand.die alles
schiep!
April is voor de fazant, die door de
Romeinen hier in het land werd
gebracht.en er nog steeds is. Het is
een afbeelding vol beweging, niet
alleen door de fazant, die een open
plek betreedt. Het (helm)gras is
Poortvlietig geschilderd terwijl de
wolken woest en snel door het
zwerk lijken te razen. Een schil
derij waar een mens van kan gaan
houden! De maand mei toont drie
vertederende vosjes die vanuit de
ingang van het hol onder een boom
de ontluikende wereld inblikken.
Een oerhollands landschap kom't tq't
ons in juni wanneef de koeien in de' wéi
staan, terwijl de planten op de voorgrond'
de aanwezige sloot suggereren.
Het graan in juli behoort evenzeer Poort
vliet toe als de konijnen die erin zitten. Ik
ken niemand die zo natuurlijk de stengels
afbeeldt als Poortvliet. Een ander oerland
schap - zonder mensenbouwsels - ont
plooit zich voor ons in augustus, wanneer
de zon bijna gedoofd is en de eenden uit de
lucht komen vallen. De gloed is overweldi
gend en weerkaatst in een poeltje tussen
het opschietende gras.
September zien we de havik aan het werk.
met ogen zo star als knikkers. Ook hiei^mee
wist Rien als geen ander raad mee. Rond
oktober verschijnt het damwild ten tonele.
Eigenlijk zou men. moeten zeggen: ten
nature. De Romeinen, de Noormannen en
Prins Maurits voerden ze in Nederland in.
In het najaar komen enorme hoeveelheden
ganzen op bezoek, 't Is nog niet donker als
we in november een schitterende sloot
inkijken die onderaan de dijk de verte
inloopt en waarin het riet en het kroos ruim
baan krijgen. Terwijl de fazant roerloos zit,
vallen links de ganzen uit de lucht om te
foerageren. Het water in de sloot is echter
de blikvanger en spiegelt al wat groeit en
bloeit. De lucht is wijds. Dit moet Flakkee
zijn!
Het is weer winter. December. Het heeft
gesneeuwd. Alle geluiden worden
gesmoord door de dikke, wollige deken.
Bijna onhoorbaar - alleen het snuiven en
een enkel knappend takje doorbreekt de
stilte - komen de wilde varkens vanuit de
dekking op óns af langs de droge greppel.
Hier is Rien Poortvliet op z'n best en weer
maakt het landschap die emotie los.
Géyoeléijs die ^hehören bJX Kefstrïiis,"Bij
liét'Kerstyerhaal, fcij oè puurheid van het
menselijk bestaan. Onze plaats temidden
van de schepping. Waaraan rondkijkend in
de natuur niets aan viel toe te voegen. Het
zijn Rien Poortvliets eigen woorden. Ze
zijn verborgen in het winterlandschap van
de maand December 2000.
Een goede eeuwwisseling.
Rias Olivier
November
.H>j\5\o<:
s»ii»>
y/-
U. *titC 'f ^&t^ tr^^fflt, ^S Sf^^'^i^iUt^A Tèj^e^a^ i>^^ '^oi^Sai^^
i--^;#^-=
