Boeiende beschrijving van liet 500-jarig bestaan icerii Sommelsdijii 500 jaar kerkgebouw Herv. Gemeente Oude Tonge ^tlowtetMM ^w^fw» 'Amicitia' behaalt Ie prijs www.buijze.nl Speculaas-aktie Verhelderend gesprek tussen Ambulancedienst en Rabobank i/yio MINN AARD VASTGOED Zwangerschapsgymnastiek GEHANDICAPTEN ZORG Kerkdiensten Ger. Gem. Dinsdag 30 november 1999 72e jaargang nr. 6860 Middelhar nis B.V. In een herdenkingsdienst, waarin ook burgemeester De Vries, de gemeente secretaris en afgevaardigden van verscliillende kerkelijke gemeenten aanwezig waren, sprak Ds. Kunz het openingswoord. Hij vertelde dat Adriaan van Borse- le in 1464 de opdracht gaf tot de bouw van een kerk. In mei 1499 was de kerk 'volbouwd en toegelegd'. Vanavond gedenken we dat het kerkgebouw vijf eeu wen lang nauw verbonden was met het leven van de Sommelsdijkers. Hij deed dat aan de hand van Psalm 48:10 "O God, wij gedenken Uw weldadigheid in het midden van Uw tempel". Zaterdagavond 20 november was er in de Hervormde Kerk te Oude Tonge een herdenkingsdienst waarin werd stilgestaan bij het 500-jarig bestaan van het kerkgebouw. In deze dienst voerden ds. A. van Lingen en de heer Z. van Heemst het woord en passeer den de vijf voorliggende eeuwen de aandacht van de aanwezigen. En die waren er vele. Medewerking aan deze avond werd verder verleend door de Oude Tongse zangvereniging 'Com nu met sangh' o.l.v. Arie van 't Geloof, de Christelijke Gemengde zangvereni ging 'Laus Deo' uit Bruinisse o.l.v. Kees Villerius en het bovenbouwkoor van de Prins Maurits scholengemeen schap te Middelharnis o.l.v. Mar van der Veer. Het orgel werd bespeeld door Hans van Heemst. actief in beeld en geluid In verband met de precaire financiële situ atie waarin de Stichting Ambulancedienst Delta Noord terecht is gekomen, heeft er 24 november jl. een verhelderend gesprek plaatsgevonden tussen de directie en het personeel van de Ambulancedienst en de directie van Rabobank West-Flakkee. In dit gesprek heeft de directie van Rabo bank West-Flakkee samen met de directie en het personeel van de Ambulancedienst een toelichting gegeven over de zeer moei lijke financiële positie waarin de Stichting Ambulancedienst verkeert. Beide partijen waren verheugd over het verloop van het gesprek. De Ambulance dienst was blij te horen dat de bank ondanks alle berichtgeving nog steeds bereid is om op constructieve wijze te hel pen bij het zoeken naar oplossingen voor de problemen. De Ambulancedienst heeft extra tijd gekregen om naar een goede oplossing te gaan zoeken. Er wordt nu met behulp van externe deskundigen gewerkt aan een overlevingsplan voor de Ambulan cedienst. Ook heeft Rabobank West-Flak kee in het gesprek aangegeven zeer ontsteld te zijn over de wijze waarop de Rabobank ten on-rechte als bron van de financiële problemen wordt gezien. Het personeel en de directie van de Ambulancedienst hebben erkend dat zij hier de oorzaak van zijn. Het personeel is van mening dat zij in haar acties naar de bank, bedoeld om de finan ciële problemen onder de publieke aan dacht te brengen, te ver is gegaan. Bestuur, directie en personeel van de Ambulance dienst zijn blij met de steun van de be-vol- king. Deze steun zullen zij de komende tijd hard nodig hebben, want de financiële situ atie van de Ambulancedienst Delta Noord blijft erg moeilijk. DIRKSLAND - Op 13 november jongst leden heeft de fanfare van muziekvereni ging 'Amicitia' uit Dirksland deelgeno men aan het KNFM concours te Valkens- waard. 'Amicitia' kwam hierbij uit in de tweede afdeling, sectie fanfare en behaal de daarin een eerste prijs. Voor het verplichte werk, Condacum van J. van de Roost werd een puntentotaal gehaald van gemiddeld 79,83. Voor het keuzewerk. Suite Symétrique van J. de Haan werd ge-middeld 82.80 punten behaald. Gemiddeld leverde dit een puntentotaal op van 80,92, goed voor een eerste prijs. De jury, bestaande uit de heren M. Hamers, D. Koster en J. Conjaerts, schreef in het juryrapport dat er een goede presta tie was geleverd en dat er sprake was van een verdienstelijk en goed optreden. Voor de fanfare van 'Amicitia' is deze prijs een welkome opsteker, waarbij gesteld kan worden dat de repetities die aan het optre den vooraf zijn gegaan niet voor niets zijn geweest en dat dirigent Ivo Kouwenhoven, alsmede de muzikanten loon naar werken hebben gekregen. Zwangerschapsgymnastiek helpt u de zwan gerschap en de bevalling zo optimaal moge lijk te laten verlopen. U kunt deelnemen vanaf de 5e maand in uw zwangerschap. De cursus bestaat uit 10 bijeenkomsten. Tij dens één van de bijeenkomsten wordt ook de partner uitgenodigd. Kosten: er zijn geen kosten verbonden aan deze cursus. Informatie en aanmelden bij Zorg en Wel zijn Groep, ma t/m vr tussen 09.00 en 12.00 uur op tel. (OiSl) 626226. INKOMENS- EN VERMOGENSPLANNING Voor de koop of verkoop van uw woning Doetinchemsestraat 32-34, 3241 AA Middelharnis Tel. (0187)482606 STICHT I N G OUDDORP - Afgelopen zaterdag hebben wij als Werkgroep een speculaas-aktie ge houden, met als bruto opbrengst het mooie bedrag van 3.350,-. Iedereen heel hartelijk bedankt! Door een fout van de gemeente Goedereede met het afgeven van 2 vergunningen was er nog een aktie. Er is nu nog speculaas over en wij denken dat we niet bij iedereen langs zijn geweest. Bel ons! Dan worden ze alsnog bij u afgeleverd op woensdagmiddag 1 decem ber. Telefoon 682904 of 683244. In deze psalm bezingen de Korachieten de schoonheid van Jeruzalem. Haar fraaie ligging, haar torens en paleizen en vooral de tempelberg waren een lust voor het oog. Ze vragen de pelgrims daar aan dacht aan te besteden, er met hun kinderen over te spreken en er de HEERE de eer van te geven: "O God, wij gedenken..." Ook wij willen gedenken, aldus Ds. Kunz. Veel stormen zijn over het gebouw heenge gaan. Als de muren eens konden spreken! Maar tot op deze dag staat het er nog, ondanks menselijke ontrouw, als een bewijs van Gods goedheid en trouw en daarvoor willen we de Heere de eer brengen. Eeuwen achtereen is in dit gebouw de blijde bood schap aangereikt, tot op de dag van vandaag. De Korachieten dachten bij hun zang aan het heiligdom op de berg Sion. De heerlijkheid van God had dit gebouw bij de ingebruikneming vervuld. Op het tempelplein rookte het brandofferal taar en in het Heilige der heiligen stond de ark met het verzoendeksel. Jeruzalem nam een belangrijke plaats in het leven van Israël in. Deze stad is ook belang rijk in de geschiedenis van Christus' kerk. Daar klonk Zijn stem. En al is het gebouw op Gods heilige berg verwoest, toch roemen we Sions God, want deze God is onze God. In de tempel kwamen de verbindingslijnen van hemel en aarde samen. Hier troonde God op de lofzangen van Israël. Hier rook ten de altaren en stroomde het offerbloed. Toen kwam Goede Vrijdag. Het voorhang sel scheurde. En niet ver van het heiligdom stond het kruis. Daar bewerkte Christus een volkomen verzoening met God. Een stille ziekenkamer kan nu een tempel zijn. Als het goed is zijn onze gezinnen kerk jes in de kerk. Ook daar mogen we elkaar wijzen op de grote daden des Heeren. Maar in het bijzonder doen we dat in de kerk. Ook in het Godshuis aan het Marktveld wordt Gods Wet ons voorgehouden en biedt het Evangelie rijke troost. Ook hier horen we van zonde en genade. Ook hier spreken we over Gods weldaden en zo 'gedenken we Zijn weldaden in het midden van Zijn tempel'. Ds. Kunz besloot met een lied dat in 1821 bij de ingebruikname van het nieuwe orgel werd gezongen: Dat dankbaarheid aan God thans aller hart beziele, Dat zelfs het nageslacht hier dankend nederkniele. Dan blijft dit heiligdom de plaats waar als weleer Gezang en orgeltoon steeds klinken tot Gods eer. Vervolgens stond Ds. Den Toom stil bij een stukje Sommelsdijkse kerkgeschiedenis. Heel wat stormen zijn er over het kerkge bouw heengegaan. Het boek "Te zijner tijd zullen wij maaien", dat vanavond te koop zal worden aangebo den, gaat daar uitvoerig op in. Aan één van de 'stormen' schonk hij specia le aandacht. Ds Wilhelmus a Brakel van der Kluyt, een kleinzoon van de beroemde schrijver van de Redelijke Godsdienst, kwam in 1723 naar Sommelsdijk. Hij publi ceerde een catechisatieboekje. Achterin stonden vragen die gesteld werden bij het doen van openbare belijdenis. De vijfde vraag luidde: "Belooft gij dat gij na dezen u nooit in den houwelijken Staat zult begeven met iemand van een andere Gezinte ende inzonderheid met geen Papist of Sociniaan?" In 1739 wordt het onrustig in Sommelsdijk. Dan verschijnt een geschrift dat de titel draagt "Zielseenzame meditatiën" van ene Esweyler. Ds. a Brakel ergerde zich aan dit geschrift en waarschuwde de gemeente. Van het boekje waren niet meer dan 2 a 3 exem plaren in omloop, maar de dominee had de gemeente nieuwsgierig gemaakt en iedereen kocht het boekje. Het protest van de kansel werd toen nog feller. Er liepen mensen uit de kerk weg, anderen beklaagden zich bij de kerkenraad. Toen nieuwe lidmaten werden aangenomen werd aan de gewone belijdenis- vragen een vraag toegevoegd. De catechis- anten moesten beloven 'de zielseenzame meditatiën' niet aan te prijzen of te verdedi gen. Enkelen weigerden en werden niet als lidmaat bevestigd. Het hoogtepunt van het verhaal is daarmee nog niet bereikt. Het duurt nog vele jaren voor de storm in het dorp is geluwd. Het staat alles uitvoerig beschreven in het boek, dat vanavond het licht ziet. Daarna sprak ouderUng J. de Bakker. Ook hij bracht een stukje geschiedenis van de kerk. Op 8 september 1624 gaan de mensen hossend en joelend door de Sommelsdijkse straatjes. Luitenant Admiraal Piet Heijn heeft San Salvador in Brazilië veroverd en dat moet gevierd worden. Tot diep in de nacht. Maar dan klinkt er plotseling een angstkreet door de straten: "Brand! De kerk staat in brand!" De mensen vormen een keten tussen de kerkgracht en de kerk. Met emmers bluswater wordt het vuur bestreden. Maar het helpt niet. Dan probeert men de belendende huizen te sparen. Een aantal gaat in vlammen op. Pas na acht jaar kon aan de herbouw van de kerk worden begonnen. Tot 1775 was er in de kerk geen orgel.Uit een legaat van 15.000.van Hobius de Krijger kon een orgel met vrij pedaal worden aangeschaft. Er was een tijd dat op de preekstoel een zandloper geplaatst was, die na 30 minuten leeg was. Die stond er om de dominee eraan te herinneren dat zijn preektijd voorbij was. In 1795 werd de laatste afstammeling van het geslacht Van Aerssen in de graftombe in het koor van de kerk bijgezet. In 1799 brak opnieuw brand uit. De kerk en het orgel gingen in vlammen op, de toren liep ernstige schade op. De brand begon in de Enkele Ring. Naast de kerk gingen 12 woonhuizen en 4 schuren verloren. Vanaf die tijd werd er gekerkt in de Mennonieten- kerk. Over het verdere verloop na de brand; over de zegenrijke arbeid van Ds. Montijn; over het bezoek van Lodewijk Napoleon, de broer van keizer Napoleon; over de klokken die door de Duitsers werden geroofd en over nog zoveel andere dingen meer, vertelt het prachtig uitgevoerde boek uitvoerig. Dan krijgt diaken J.M. van Spronsen - lid van het organiserend comité van alles wat met deze avond samenhangt - het woord. Hij vertelde, dat het totstandkomen van het boek niet zonder problemen gepaard ging. Een virus in de computer dreigde de tekst van het boek te vernietigen. Daarna overhandigde hij de eerste exemplaren van het herden- kingsboek aan Ds. Kunz, de preses van de kerkeraad en aan president-kerkvoogd De Bakker. Tenslotte dankte ouderling De Bakker de medewerkers aan het boek t.w. de archivaris en samensteller van het boek de heef P. van Driel, die er ontzaglijk veel tijd aan besteed heeft; de oud-Sommelsdijker de heer Van Groningen, die het op 500 jaar taalgebruik gecorrigeerd heeft en Mevrouw Robijn-Ver- olme die de tekst en illustraties op de com puter verwerkt heeft. Tenslotte het personeel van Drukkerij Gebr. De Waal, dat er iets moois van gemaakt heeft. Het fraaie boek is voor slechts 34,95 te verkrijgen bij de heer Osseweijer, Langeweg 19a, Sommelsdijk. Telefoon 487393. Wie ook maar enigmate geïnteresseerd is in de geschiedenis van Sommelsdijk, doet er goed aan het boek "Te zijner tijd zullen wij maaien" aan te schaffen. Ds. Den Toom sloot deze mooie avond, waarin de beide organisten ook een aandeel hadden, af. Ds. Van Lingen bracht bij het begin van zijn meditatie naar aanleiding van Psalm 78 in herinnering, dat de kerkbouwers van toen, 500 jaar geleden, het zéker te doen is geweest om Gods eer. 'Hoe moet het ook nu ons allen daarom te doen zijn!' Veel ramp spoeden zijn over het dorp Oude Tonge heengegaan, maar door alles heen is het kerkgebouw blijven staan en is de evange lieverkondiging doorgegaan. Ook nu nog, in een tijd waarin mensen steeds meer van God af gaan leven, alsof Hij niet bestaat, en in een tijd waarin men genoeg heeft aan zelfbevre diging en waarin men leeft voor de econo mie. 'Zijn 500 jaren lang genoeg geweest om de gedachte aan God uit te roeien?', vroeg ds. Van Lingen zijn gehoor af. 'Juist op het moment waarop dat het geval schijnt te zijn staan wij stil bij die 500 jaar, waarin Gods woord hier verkondigd mocht worden, waarin spreuken en verborgenheden bekend werden gemaakt, namelijk de allerbelang rijkste zaken die je in je hele leven maar kunt horen. Die zaken hebben hier geklonken, temidden in een zich van God losmakende wereld. Hier werden 500 jaar lang mensen geleid tot waar het in het leven van de mens is misgegaan. Hier werd verkondigd dat hét leven alleen in Hém te vinden is; dat God, de oorsprong van ons aller leven, werkelijk gekend kan worden, in Jezus Christus, door Zijn dood en opstanding. Een niet te begrij pen wonder! Dat Hij ééngemaakt werd met ónze zonden en dat geen schreeuw naar de hemel Hém onbekend blijft! Hij leeft en wil met Zijn Geest ons nabij zijn. Van geslacht tot geslacht heeft die heilsboodschap door geklonken tussen de pilaren van dit bede huis. Niet het kerkgebouw is heilig, maar wel het getuigenis dat eeuwenlang er vanuit is gegaan en waardoor mensen God leerden kennen als de God die grote daden doet. En daarbij willen we vanavond een ogenblik stilstaan. Bij de trouw van God dat door alle tijden heen mensen werden gegrepen door die Boodschap. Ook nu nog mag dat zo zijn. Ook nu nog mogen mensen werkelijk komen, mogen mensen het leven vinden in de dood en opstanding van Jezus Christus, temidden van een Europa dat dramatisch verandert en waarin mensen zich eenzamer voelen dan ooit tevoren. Midden in een ster vende wereld en een stervende mensheid geeft God óns de genade dat we verwezen mogen worden naar de genade die Jezus Christus is. Dat is leven! Vijfhonderd jaren liggen achter ons, we weten niet hoeveel er OUDDORP - woensdagavond 1 december 19.30 uur ds. C. de Jongste, Tholen. Donderdag 2 december 14.30 uur ds. A. M. den Boer, Dirksland (huwelijksbeves tiging). nog vóór ons liggen. Over Hém hopen we te blijven spreken, totdat Hij komt. Dan houdt ook dit kerkgebouw op. Dan is God alles en in allen. Halleluja!' De heer Van Heemst verhaalde tijdens de herderikingsdienst de geschiedschrijving van het kerkgebouw. Toen in 1438 één van de eerste platen van Flakkee - Grij soort of Tonge - werd uitge geven voor bedijking werd daarbij bepaald dat de verkrijgers van het land een kerk moesten bouwen ter ere Gods en van Zijn gebenedijde moeder Maria en in het bijzon der van de heilige apostel Jacobus de Meer dere (St. Jacob) en van de heilige confessor St. Antonius. Het is onzeker wanneer met de bouw van de kerk begonnen is, maar in ieder geval hebben de nieuwe eigenaren zich trouw van hun plicht gekweten. Al rond 1468 moet er een kleine aan Maria gewijde kruiskerk hebben gestaan. Het koor en de hoofdbeuk van de kerk waren in 1499 gereed. In een akte, door de bisschop van Utrecht gedateerd op 8 november 1499, werd de stichting van de kerk bevestigd, met welke datum de Hervormde gemeente van Oude Tonge deze maand aan haar 500-jarig bestaan geraakte. Al in de eerste helft van de zestiende eeuw werd de kerk uitgebreid met een noordbeuk en een gedeeltelijk ingebouwde toren. Het ingangsportaal aan de zuidkant van de kerk werd in 1742 gebouwd. Op bevel van de Franse bezetter werd in 1812 de open koepel en de uivormige spits op de toren verwij derd. De daardoor verkregen ruimte werd gebruikt voor een telegraafinrichting, waar mee vuursignalen konden worden doorges eind. Verschillende verbouwingen in de loop der jaren hebben er voor gezorgd dat van de oorspronkelijke toestand van het kerkgebouw weinig is overgebleven. In 1819 bleek de kerk in verscheidene opzich ten zich in zeer slechte staat te bevinden. Zo was de vloer op diverse plaatsen zodanig verzakt dat deze nauwelijks meer te betreden was. Dit werd veroorzaakt door het inzakken van de doodskisten onder de vloer. Ook in de Oude Tonge werd namelijk wel eens in de kerk begraven. En de banken en gestoelten verkeerden in zo'n vervallen staat dat alleen al door het aanzicht daarvan de plechtigheid van de eredienst werd ontsierd. In 1831 ech ter was het kerkinterieur weer verfraaid en de vloer hersteld. De totale kosten bedroe gen ƒ4655. In 1854 vond een zeer ingrij pende verbouwing plaats. In het koor werd en 'kerkeraads-etage' gebouwd. De kaars verlichting werd in 1865 vervangen door gaslampen, voortaan zou nu tijdens de avondgodsdienstoefeningen verlichting worden gebruikt. Die was in 1879 waar schijnlijk toch nog niet ideaal, want de wens werd naar voren gebracht dat de verlichting dusdanig moest worden verbeterd dat ook de kronen gebruikt konden worden, anders moesten die maar worden weggehaald... Tot 1878 was het onderhoud van het kerkge bouw een taak van het bestuur van de pol ders. In datzelfde jaar werd het onderhoud echter overgedragen aan de Hervormde gemeente. De watersnoodramp van 1953 heeft veel schade aan het kerkgebouw aan gericht. In 1961 werd dan ook besloten tot een grondige restauratie, die werd uitge voerd door de fa. Huurman uit Delft. Uit gangspunt was de situatie van rond 1750. Op 15 december 1965 kon de gemeente haar kerkgebouw weer in gebruik nemen. Het oude orgel werd verwijderd en door de Deense firma Frobenius werd een nieuw ins trument geplaatst. Het doopvont werd in die tijd geschonken door de Nederlands Her vormde gemeente van 's Hertogenbosch. Op MELISSANT - donderdagavond 2 december 19.30 uur ds. M. J. van Gel der, Middelburg-Zuid. GOLTGENSPLAAT - donderdagavond 2 december 19.30 uur ds. Sonneveld, Veenendaal. de rand staat geschreven 'Door water waren wij en blijven wij verbonden'. Met de restauratie had de toren zijn uivormi ge spits weer teruggekregen, maar die moest dit jaar, 1999 dus, vanwege de slechte staat van onderhoud weer worden verwijderd. De burgerlijke gemeente is tot op heden haar plicht om de ui te vernieuwen nog niet nage komen. De twee Uchtkronen in de hoofdbeuk wer den in de 17e eeuw geschonken door de toen opgeheven schuttersgilden. Daarvan beston den er in Oude Tonge twee, het St. Jorisgil- de en het St. Sebastiaangilde. De goederen van de gilden werden aan de Hervormde kerk gegeven onder voorwaarde dat ter her innering aan de gilden koperen kaarsenkro nen voor de kerk zouden worden gemaakt 'ter gebruike van de avondgodsdienst'. Op de kronen werden schildjes met een gedicht aangebracht. De derde kroon werd, in die zelfde tijd, op kosten van de kerkenraad aan geschaft. Het wetsbord tegen de toog van het koor stamt uit 1574. Voorheen waren op het bord de twaalf artikelen des geloofs geschre ven, maar bij de laatste kerkrestauratie bleek dat op de achterzijde een wetsbord was geschilderd, daterend uit 1574. In die staat werd het bord weer teruggebracht, de tekst daarop is geschreven in de 16e eeuwse taal. Vanaf de tijd dat in 1672 de Geuzen Den Briel veroverden heeft de 'neye leer' van de reformatie op Flakkee definitief haar ingang gevonden. De eerste hervormde predikant van Oude Tonge werd in 1576 bevestigd. Die was overigens tevens predikant van Nieuwe Tonge, want de kerkelijke gemeen tes van Oude Tonge en Nieuwe Tonge waren toen nog niet gescheiden. Dat gebeurde pas in 1582. Een respectabel aantal predikanten staan vermeld op het predikantenbord in de kerk. Voor het beroepen van predikanten moest vooral toestemming worden gevraagd aan de ambachtsheren, die Rooms-katholiek waren. Verschillende rampen en tegenslagen hebben Oude Tonge getroffen in de loop der eeuwen. Veel gebouwen werden daarbij ver woest. Temidden van dat alles mag het kerk gebouw van de Hervormde gemeente er nog staan, als teken van Gods onwankelbare trouw! Ter gelegenheid van het 500-jarig bestaan van het kerkgebouw heeft een gemeentelid een gedicht geschreven, getiteld 'Zesentwin tigduizend zondagen': Zesentwintigduizend zondagen mag dit godshuis in het centrum staan; heeft storm en rampen trots verdragen, heeft waardig aan zijn plicht voldaan. Zesentwintigduizend zondagen mocht het volk hier binnengaan; goedsmoeds of temeer geslagen, hun namen zijn reeds lang vergaan. Zesentwintigduizend zondagen is het Woord van God hier uitgestrooid. Het heeft Goddank Zijn vrucht gedragen, hoeveel harten zijn hier al ontdooid? Zesentwintigduizend zondagen! Wie zal 't getal mij kunnen noemen, van hen die, hier door schuld verslagen, hun Koning nu voor eeuwig roemen? Zesentwintigduizend zondagen! Wie weet de tijd die ons nog rest? Hoelang zal God ons nog verdragen? Wendt u tot Hem, 't is echt het allerbest'! Zesentwintigduizend zondagen prijkt in ons dorp dit schoon gebouw; het spreekt van 's HEEREN welbehagen, laat ons Hem prijzen om Zijn trouw! COMBI OUmi»^ WiiHtroot 3S Til. |0IS7) iSlil! fox iS37H «!N!SS!' PiinBhip Hogtioon U! M. lOII I) «MOO

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 1999 | | pagina 1