Bachconcert
Overdenking
-J^Sjkvenster
Topman uit de beleggingswereld
bezoekt Goeree-Overflakkee
Kids Sing-in
uit de
Heilige Schrift
HET
Godefridus C.
Udemans
in Dirksland
VERVOLGVERHAAL
clochem de
schoorsteenveger
Blik op kerk ^N>
en samenleving Ij
- KoUum
- Uit de hand gelopen
- Vrije meningsuiting?
KoUum, het dorp in het hoge noorden, was
de laatste week nogal in het nieuws. Sinds
mei had het al landelijke bekendheid gekre
gen door de moord op Marianne Vaatstra.
Aanvankelijk werd het uitgesloten, maar
later bleek de verdachte toch afkomstig te
zijn uit het aldaar gevestigde asielzoekers
centrum.
-Het spreekt vanzelf dat zo'n feit behoorlijk
deining teweegbrengt in een betrekkelijk
kleine gemeenschap. Uiteraard weten we
ook in KoUum wel dat niet alle asielzoekers
verantwoordelijk kunnen worden gesteld
voor de daad van één crimineel onder hen,
maar dat er een aversie ontstaat tegen heel
zo'n groep is niet te voorkómen.
Het was dan ook, naar mijn inzicht, niet zo
verstandig om in deze situaüe het plan te
opperen voor een tweede asielzoekerscen
trum in bovengenoemde gemeente. Volgens
de berichten waren die plannen er al voordat
Marianne Vaatstra op laffe wijze werd ver
moord. Maar als dat zo is, had men de plan
nen minstens voor onbepaalde tijd moeten
opschorten.
Inplaats daarvan ging men vorige week een
hoorzitting beleggen om de gevoelens van
de bevolking te peilen. Dat is natuurlijk vra
gen om problemen! Temeer, daar blijkbaar
jongeren uit de regio, belust op sensatie, zich
die avond naar Kollum begaven om daar rel
letjes te schoppen. De avond is dan ook nog
al tumultueus verlopen. Via de beeldbuis en
de dagbladen kon heel Nederland kennis
nemen van een ordinaire vechtpartij en van
het feit dat burgemeester Visser voor het
forum van het publiek werd bekogeld met
eieren en tomaten.
Geen goed woord uiteraard voor een derge
lijke manier van reageren. Wie meent op
deze wijze z'n argumenten kracht te kunnen
bijzetten staat erg zwak. Bovendien bereikt
men het omgekeerde van wat men zou wil
len bereiken. Want de aandacht wordt afge
leid van het eigenlijke probleem en de rel
schoppers komen voor de schijnwerpers.
Terecht hebben de autoriteiten - tot premier
Kok toe - erop gewezen dat dit niet kan. En
het plan voor een tweede asielzoekerscen
trum in de Friese gemeente is in ieder geval
voorlopig opgeschort.
Maar nu komt er een probleem bij. Ik hoor
de namelijk voor de radio dat er een onder
zoek wordt ingesteld naar de uitlatingen op
genoemde hoorzitting, want sommigen zou
den de anti-discriminatiewet hebben over
treden en zouden daarmee in aanmerking
komen voor vervolging door de rechter.
Daar heb ik toch echt even van opgehoord.
De gemeente belegt een hoorzitting om te
weten hoe de bevolking denkt over asielzoe
kers. Ik meen dat bij zo'n gelegenheid het
pro en het contra aan de orde mogen komen.
En het spreekt vanzelf dat er dan ook nega
tieve opmerkingen over 'buitenlanders'
worden gemaakt. Moeten de mensen die zul
ke uitlatingen deden dan achteraf vervolgd
worden? Dat zou betekenen dat je dan niet
meer voor je mening mag uitkomen. Maar
dan hoeft er ook geen hoorzitting te worden
belegd!
Waarnemer
MTODELHARNIS - Donderdagavond, 7
oktober jl., hield Prof. dr. J. J. van Duijn
de lezing 'Beurs en Economie' in het
Prieel van De Staver te Sommelsdijk.
Deze bijeenkomst werd georganiseerd
door de gezamenlijke Rabobanken Goe
ree-Overflakkee. De spreker, professor
Van Duijn, is lid van het beleidscomité
van de Robeco Groep en belast met de
verantwoordelijkheid voor de financiële
beleggingen van de Groep. Deze topman
uit de beleggingswereld wekte veel
belangstelling, het Prieel was dan ook net
groot genoeg om alle belangstellenden te
plaatsen.
Beleggen in het najaar
Het thema van deze avond was 'Beurs en
Economie'. Prof.Van Duijn gaf aan dat
beleggen enorm populair is geworden. Ook
gaf Van Duijn aan dat beurs voorspellen een
vak apart is. Immers, de beurs loopt altijd
één jaar vooruit op de economie. Beleggen
moet eigenlijk tegen je intuïtie in: je moet
voor een jaar vooruit denken en doen. Uit
eeri grafiek bleek dat het goed is om volgens
het seizoenspatroon te beleggen. Dit houdt
in: beleggen op 1 november, aan het begin
van de herfst, en verkopen in april. Ook dit is
tegen de natuurlijke intuïtie van mensen in,
je zou juist in januari (nieuw jaar) of in het
voorjaar (lente) beleggen en niet in de som
bere herfstdagen van november.
AEX VERGELIJKBAAR
MET Rabobank Wielerploeg
Een trend die op dit moment sterk heerst is
het beleggen in Europa en niet binnen
Nederland. Nederlands geld wordt omgezet
in Europees geld. De reden voor deze ten
dens is het feit dat grote beleggers op dit
moment, door de komst van de Euro, geen
valuta-risico lopen. De AEX-index komt op
dit moment net niet boven de 600. Prof. Van
Duijn noemde de periode 1995 - 1998 de
'sterkste stijging ooit in de AEX'. De AEX
steeg in die periode met 35% gemiddeld per
jaar. 'Dit is echt uniek, en dat maken we dan
ook nooit meer mee,' aldus Van Duijn. Een
grappige anekdote hierbij is dat toen de AEX
in de top zat, ook Michael Boogerd van De
Rabobank Wieleiploeg net boven in de
Pyreneeën fietste. Dit gebeurde zelfs twee
keer achtereen.
RORENTO EN ROBECO
Opvallend aan Rorento is, dat dit het beste
obligatiefonds is van 306 Europese obliga
tiefondsen. Robeco is met 15 miljoen gulden
op dit moment het grootste aandelenfonds
buiten Amerika. De top 3 van bedrijven
waarin Robeco de grootste belangen heeft,
zijn Microsoft, General Electrics en Nokia.
De conclusie die hieruit afgeleid kan worden
is dat de groei van de wereld gezocht moet
worden in de (informatie)technologie. 'De
maatschappij verandert, houdt niet vast aan
de oude bekende namen, maar ga met uw
aandelenportefeuille met de veranderingen
mee,' aldus Prof. Van Duijn. Met deze
woorden eindigde het eerste deel van de
lezing. Na de pauze kregen de belang-stel
lenden de gelegenheid om vragen te stellen.
Hier werd dankbaar gebruik van gemaakt.
De avond werd afgesloten met een borrel,
waarin de bezoekers met elkaar van gedach
ten konden wisselen over deze interessante
lezing.
StoKosmos
Op zaterdagavond 23 oktober geeft
organist Sietse van Wijgerden een
Bachconcert in de Hervormde kerk
van Dirksland. Het concert begint om
19.00 uur. De opbrengst van dit con
cert is bestemd voor het orgelfonds,
omdat het orgel begin 2000 gerestau
reerd zal worden. Kosten voor dit
concert ƒ7,50. Kinderen tot twaalf
jaar gratis. Naast Bach-werken kunt
u een improvisatie beluisteren over
een gregoriaans thema
Speciaal in dit concert zal zijn dat de ge
speelde koraalbewerkingen vooraf ook ge
zongen kunnen worden door het aanwezige
publiek. Op deze manier wordt de binding
tussen het oorspronkelijke lied en de compo
sitie voor het publiek duidelijker. Op het
programma staat onder meer: Nun komm
der Heiden Heiland, Allein Gott in der Höh
sei ehr, en Valet will ich dir geben. Verder
kunt u een triosonate, de fantasia en fiiga
BWV 537, en de preludium en fuga BWV
535 beluisteren.
Voor degenen die proberen zoveel mogelijk
van de Bach-serie te volgen is het goed om
te weten dat organist Van Wijgerden de con
certserie verder afwisselend uitvoerd tussen
Schouwen en Flakkee. Het volgende con
cert, 23 oktober ook om 19.00 uur in de Her
vormde kerk te Dirksland wordt dus niet her
haald op Schouwen. Op deze wijze zal de
serie in een sneller tempo af zijn.
Op het programma staat het concert in G, de
6e triosonate, de bekende vioolfuga (Bach
bewerkte een vioolfuga voor orgel) en een
aantal koraalbewerkingen waaronder 'Jesus
Christus, unser Heiland'.
Van Wijgerden is afgestudeerd voor doce
rend, uitvoerend en kerkmusicus bij B. Win-
semius. Verder als muziekwetenschapper.
Eerder voerde hij alle orgelwerken van
Franck uit. In 1988 was hij eerste prijswin
naar bij het Leidse orgelconcours.
D.V. vrijdag 22 oktober is er in Sporthal
'De Gooye' te Dirksland een sing-in spe
ciaal voor vakantiebijbelclub jongeren
(uitgaande van de Ned. Herv. Kerk te
Dirksland). Anderen zijn natuurlijk ook
van harte welkom! Veel bekende liederen
van de 1+1 dagen zullen gezongen wor
den. Het thema GOD KENT JOU f staat
centraal.
Een enthousiast, breed samengesteld com
bo zal voor de muzikale begeleiding zor
gen. Aanvang 19.00 uur.
Meer info: bij C. Huizer, tel. 603800.
Goddelijk berouw
'toen berouwde zulks
den HEERE.(Amos 73a)
De profeet Amos trekt ten strijde tegen de
schijnvroomheid en onzedelijkheid in
Noord-Israël onder de regering van Jerobe-
am n. Op scherpe wijze striemt Amos de
misstanden, die er heersen. Als een brullen
de leeuw treed deze eenvoudige boer uit
Tekoa koning Jerobeam en het volk tege
moet. Amos predikt Gods gerechtigheid en
het oordeel. Juist omdat het de profeet te
doen is om het behoud van het volk. Amos
ziet dat het oordeel van God dreigend nadert
in het beeld van de door de Heere gefor
meerde sprinkhanenplaag. En dat drijft hem
tot het gebed, ja, tot een innig smeekgebed.
Amos is begaan met zijn volk en daarom
bidt hij de Heere om aifwending van Zijn
toornende en straffende hand. Amos weet,
dat, wanneer de Heere naar recht handelt,
niemand en niets gespaard zal blijven. En
dat drijft hem des te meer tot de troon van
Gods genade. Amos pleit voor zijn volk, hij
bidt om de vergeving van de zonden. Want
de zonden van het volk zijn de oorzaak van
Gods toom, En dat ziet Amos.
Maar kan het gebed van een zondig mens de
afwending van Gods toom bewerkstelligen?
Heeft het gebed van Amos zoveel kracht en
zoveel inhoud dat de Heere dit gebed ver
hoord? Kan de Heere aan oprechte smeekge
beden Zijn oor lenen? Ook als wij zo bidden
en smeken? Wij zingen het toch:
'Maar neen, daar is vergeving
altijd bij U geweest;
De tekst zegt: 'toen berouwde zulks den
HEERE.' Het gebed van de rechtvaardige
vermag veel. Het gebed van de rechtvaardige
brengt Gods ontferming in beweging. Het
gebed van de rechtvaardige doet de Heere
zeggen ten aanzien van Zijn oordelen: 'Het
zal niet geschieden.'
In het catechisatieboekje van Hellenbroek
staat de vraag: 'Is God veranderlijk of onver
anderlijk?' Het antwoord zegt: 'onverander-
üjk,' Maleachi 3 6: 'De, de HEERE, wordt
niet veranderd.' En de volgende vraag luidt:
'Nochtans wordt aan God berouw toege
schreven?' En dan luidt het antwoord: 'Dat
berouw is in God maar een verandering in
Zijn werk; niet in Zijn wil en wezen zelf.'
Onbegrijpelijk mysterie! God heeft berouw!
Ja echt, het staat in Gods Woord. Een berouw
van eeuwigheid! 'toen berouwde zulks den
HEERE.' En dat - o eeuwig wonder - op het
gebed van een smekend en pleitend, maar
schuldig volk. Wat groot, wat een wonder!
Kunt u er bij, dat God ook over u genadig wil
zijn? Och nee, maar het geloof van Gods kind
zegt: amen!
Gods kinderen ervaren het dat de Heere
berouw heeft en dat Hij berouw toont tegen
over Zijn volk. 'Ja, onze God ontfermt Zich
op 't gebed'. Dat gebed is een middel, waar
mee zij als een kracht van het geloof de roe
de van het oordeel uit de hand des Heeren
nemen. En dat Goddelijk berouw, waardoor
Gods oordeel verandert in ontferming, komt
op duidelijke wijze tot uiting in het kruis van
Christus. Zonder dat kruis en zonder die
Christus was het oordeel onafwendbaar over
elke zondaar. Maar wie de Borg en Zaligma
ker Jezus Christus mag zien bezwijken onder
het oordeel van God over de zonde van het
ganse menselijke geslacht, die mag ook aan
schouwen dat in het volbrachte Middelaars-
werk Gods toom is gestild, 'toen berouwde
zulks den HEERE.' Ja, God heeft berouw
over degene, die het oordeel van God over
zijn zonde en schuld leerde zien in het licht
van Gods heiligheid en zijn toevlucht leerde
nemen tot de Middelaar Gods en der mensen.
Die mens krijgt ook te ervaren dat in Christus
het oordeel van God geweken is. Van nature:
een kind des tooms; in Christas: een kind
Gods. Mijn lezers, hebt u die oordelen van
God wel eens mogen aanschouwen als een
Amos? Dan is ook het gebed van Amos u niet
vreemd. Dan kent u ook dat smekende wor
stelen om vergeving. Dan grijpt ook u in uw
gebed het hart van de Heere aan. Dan pleit
ook u op de trouw van de Heere jegens Zijn
volk. Maar dan waarschuwt u ook als Amos
voor de oordelen van God vanwege de zon
de. Dan durven wij ook alleen nog maar te
pleiten op dat enige offerlam, de Heere Jezus
Christus. Dan is Hij uw enige Toevlucht,
want in Hem is Gods toom gestild. In Hem is
de gramschap van de Heere geblust.
'Hij maaict, op hun gebeden,
Gans Israël eens vrij
Van ongerechtigheden
Och, dat ook uw bede is: 'Zo doe Hij ook aan
mij.' Dan zult u ervaren wat het zeggen wil:
'toen berouwde zulks den HEERE.'
St. W.L.S.
■^'S> '-
Deze vraag- en antwoordrubriek staat geheel ten dienste van de lezer die er
kostenloos gebruik van kan maken. Uw vragen op velerlei gebied kunt u stu
ren aan: Redactie Ëilanden-Nieuws, Postbus 8,3240 AA Middelharnis, met
in de linkerbovenhoek 'Vragenrubriek' vermeld. De vragen worden door
deskundigen beantwoord en zullen binnen enkele weken na de inzending
compleet met antwoord in deze rubriek worden gepubliceerd.
OaOE 'MOFFEN'
Graag zou ik eens van u willen weten waar
het woord 'mof (als scheldwoord voor een
Duitser) vandaan komt. Dit woord bestond
I al voor de oorlog.
Antwoord: De scheldnaam 'mof voor Duit
sers dateert niet uit de eerste of tweede we
reldoorlog, maar moet hier in de 16de eeuw
al overgenomen zijn van Duitse (huur)solda-
ten, die het Opperrijnse dialectwoord 'muff
gebruikten, dat volgens de taalgeleerde J.
Vercoullie oorspronkelijk voor 'scheve
muil' gebezigd werd. Franck en Van Wijk
vertalen het in hun etymologisch woorden
boek met 'knorrepot' of 'ongemanieerde en
weinig spraakzame persoon'. In dergelijke
betekenissen komt het ook in het Antwerps
als 'moef voor. Als we in het Middelneder
lands Woordenboek van prof. J. Verdam kij
ken, zien we dat 'Moffe' reeds in deze voor
loper van onze huidige taal voorkomt met de
aanduiding: scheldwoord voor vreemdelin
gen. Nu waren de meeste buitenlanders in
onze noordelijke provincies tussen de 12de
en de 15de eeuw, toen hier nog Middelne
derlands werd gesproken, waarschijnlijk wel
Duitsers, want grote reizen werden er des
tijds weinig gemaakt en we kregen hoofdza
kelijk bezoek uit onze buurlanden. Volgens
de grote Van Dale hebben de Hollanders
vroeger zelfs bewoners van Gelderland en
Overijssel met 'mof aangeduid. Verder zijn
er overlandse arbeiders (die uit het Rijnge-
bied) en bedienden mee uitgescholden en
pas later Duitsers uit andere gebieden. Toen
de Duitse militairen zich in de Eerste Wereld
oorlog in de bezette delen van België zeer
gehaat maakten wegens het decimeren van
de burgerbevolking (in een aantal bezette
plaatsen werd op elke tien burgers er één
doodgeschoten 'om de schrik erin te brengen
en verdere tegenstand te voorkomen') kreeg
het scheldwoord mof een beladen betekenis
van moordenaar en overweldiger. Iets derge
lijks gebeurde in ons land, toen de nazi's hier
hun wandaden pleegden. Over één ding zijn
alle taalgeleerden het echter wel eens: het
scheldwoord heeft niets te maken met het
woordje mof voor de losse (bont)mouw,
waarin kouwelijke dames vroeger hun han
den warmden.
KNOFLOOK FIV CHOUinHOl
Als ik de reclame moet geloven zou knoflook
cholesterol verlagend werken, maar mijn
huisarts gelooft daar niet in. Wat is uw me
ning en zijn er nog andere natuurproducten
die cholesterolverlagend werken?
Antwoord: Veel van z'n heilzame eigen
schappen ontleent knoflook aan het belang
rijkste bestanddeel: alliine. Deze stof helpt
niet alleen bij het reguleren van de bloed
druk, maar beïnvloedt ook de vetstofwisse
ling in het bloed, waardoor het cholesterol-
peil daalt. Verder zorgt alliine ervoor dat de
bloedplaatjes minder snel samenklonteren
en stolsels in de bloedbanen veroorzaken.
Daamaast is de stof verantwoordelijk voor
de typische knoflookgeur. Voor de Duitse
arts Hofels was met name dat laatste in 1920
aanleiding om een knoflookpil te ontwikke
len. Hij vond het namelijk van vitaal belang
dat mensen hun vooroordelen ten opzichte
van knoflook, voor wat geur en smaak
betreft, opzij zetten. De huidige knoflook-
dragees veroorzaken geen slechte mond-
geur, maar bevatten wel alle essentiële oliën.
Ze worden inmiddels op grote schaal ge-
bmikt. Andere natuurlijke middelen die cho
lesterolverlagend zouden werken zijn onder
meer: havermout, bieslook, soja, lecithine
en linolzuur. Plantaardig vet is te verkiezen
boven dierlijk vet omdat dit over het alge
meen veel onverzadigde vetzuren bevat. Die
zijn zoals bekend goed voor hart en bloedva
ten omdat ze het cholesterolgehalte in het
bloed verlagen. Een uitzondering vormt ech
ter kokosolie, die nogal veel (slechte) verza
digde vetzuren bevat. Onverzadigd vet komt
voor in onder meer dieethalvarine, dieetmar-
garine, sla-, zonnebloem- en olijfolie en
sladressing op basis van olie, pindakaas en
noten. Echter ook andere aspecten van ons
leefgedrag beïnvloeden de hoeveelheden
cholesterol in het bloed. Zoals genoegzaam
bekend is het beter om niet te roken en meer
te bewegen. Ook van belang is dat het
hchaams-gewicht op een goed peil blijft.
IfffZFIir IN UlNClRPLttNT
Hoe komt het toch dat alleen mijn vinger-
plant steeds weer geplaagd wordt door een
plaag schildluizen? Ik heb geprobeerd ze op
alle mogelijke manieren te bestrijden, niets
helpt. Daarom haal ik ze maar met de hand
weg. Daarna neem ik de bladeren nat af en
bespuit ik ze licht met een anti-luismiddel.
De plant wordt door mijn goede zorgen
steeds groter en mooier, maar die luis.
Antwoord: De vrouwelijke exemplaren van
de schildluizen blijven hun leven lang op
dezelfde plaats en leggen hun eieren onder
de schildjes. Verspreiding komt van de uit
gekomen larven die dan elders nieuwe kolo
nies vormen. Dat is de tijd voor bestrijding,
waarvoor deskundigen de naam propoxur
noemen. Dit middel is onder diverse merk
namen in de handel.
EEN laannmi
imaiztNuvEnaNciEa
Regelmatig ligt er op onze stoep een dode
muis en soms ook losse 'onderdelenvan een
muis. Wij geloven dat een buurtkat de gulle
brenger is, omdat ik gehoord heb dat een kat
zijn prooi naar huis meeneemt. Alleen, deze
kat moet behoorlijk in de war zijn, immers
ons huis is zijn huis niet! Omdat we echt niet
op dode muizen zitten te wachten, hebben we
alpeper gestrooid om de kat weg te houden.
Dit helpt niet. Weet u een methode!
Antwoord: Er bestaan geen planten die kat
ten op de loop jagen, of u moet gewassen kie
zen die ook de mens onaangenaam toegeuren
zoals bijvoorbeeld de Stapelia, dit is een aas-
bloem. Deze fraai gekleurde bloemen ver
spreiden een verschrikkelijk onaangename
geur en die wensen wij u niet toe. Er zijn
middeltjes in dierenwinkels en tuincentra te
koop met luchtjes die tijdelijk de katten kun
nen verdrijven, de geur vervluchtigt echter
erg snel, vooral bij regen en wind. U moet ze
dan regelmatig bhjven kopen. Misschien
kunt u een leuk hondje nemen die de kat ver
houdt? Onlangs kregen we van iemand de tip
om koffiedik te strooien. Goed nat houden, 's
avonds tegen het donker worden even gieten.
Katten schijnen er een hekel aan te hebben
om koffiedik tussen hun tenen te hebben. Of
het helpt? U zou het eens kunnen proberen,
wij zijn benieuwd naar het resultaat.
H. Kinqmans
-38-
"Het waren de laatste woorden die we
hoorden van Bemstein", herinnert Jochem
zacht.
"Dat bloed heft de 'verdoemden' op, jon
gen", zegt Persij opgewekt. "Zie nooit op
de omstandigheden, waarin je verkeert of
kunt komen te verkeren, hoe 'hels' die
overigens mogen zijn. Kijk ook niet op de
mensen, die ontzettende dingen kunnen
uithalen, jullie hebben het ondervonden. Alleen het oog
op God gericht, dan zijn we veilig".
Zo spraken zij door. Weer wint de invloed van Lemarque
het: Jochem raakt meer en meer verzoend met het denk
beeld, dat zijn vriend voor goed op aarde zijn ogen zal
sluiten. Zijn taak is afgelopen. Hij heeft het leven ge
leefd, zoals God dat met hem voor heeft gehad. En -
waarom zou hij zijn vriend de eeuwige mst misgunnen?
Sterker, nog: er komen momenten waarin Jochem be
geert, óók ontbonden te zijn. Hij heeft nu zijn vrijheid.
Maar wat wacht hem, als hij straks in Duitsland, in Sile-
zië is temggekeerd? Men acht hem daar natuurlijk dood.
Men zal hem nauwelijks herkennen. Hoevelen van de
zijnen zal hij nog levend vinden? Als hij Lize mocht ont
moeten als de vrouw van een ander, hij verwacht dat en
hij kan het billijken, zal zijn hart dan niet vanéén scheu
ren van pijn? En wat moet hij gaan uitvoeren? Is hij nog
wel in staat tot werken na al de ellende, die hij negen jaar
lang heeft ondervonden? Wel voelt hij zich met de dag
sterker worden, maar hij is nog lang de oude niet, wordt
dat vermoedelijk nooit. Zal hij wel ooit zijn brood kun
nen verdienen? Hij is Persij dankbaar geweest en is dat
nog, voor zijn bevrijding, maar zou het niet beter geweest
zijn als hij daarginds gebleven was? Niemand verwacht
hem meer terug. Wie weet welke gevoelens hij bij Lize
zal opwekken als die, de vrouw van een ander, hem ont
moeten mocht. De vreugde over zijn bevrijding wordt
wel eens getemperd door al zijn overwegingen.
In brokstukken deelt hij zijn gevoelens aan Lemarque
mede, die hem bestraft.
"Het lijkt wel alsof je nog meent tot de verdoemden te
behoren. Je bent vrijgemaakt door het bloed van Jezus
Christus. En je bent ook vrij man. Met jou heeft God ook
een bedoeling, we weten niet welke. De weet alleen, dat
Hij mij gaat opnemen in Zijn heerlijkheid. Jij hebt nog
een taak te vervullen, voor zover wij dat kunnen zien. Je
moet mijn ouders op de hoogte brengen. Je moet naar
Hamburg, de familie van Bemstein opzoeken, dat hebben
we hem beloofd. En dan moet je naar huis. Je zult straks
wel weer kunnen werken. Misschien kom je voor moei
lijkheden te staan, maar God zal je er doorheen helpen.
Jezus heeft gezegd: Mijn last is licht en Mijn juk is zacht.
Hebben wij dat zelf niet ondervonden, Jochem, daar
ginds? En wou jij het nu weer beter weten dan God?"
Dan zwijgt Jochem beschaamd. Hij moet de juistheid van
Lemarques woorden erkennen. Zijn redenering is grof
ondankbaar.
Het is de laatste maal geweest, dat Arthur een vrij gere
geld gesprek heeft kunnen voeren.
De volgende morgen blijft hij in de hut liggen, die hij
deelt met Weishaupt. Van meet af aan is dat zo geregeld.
Hij behoefde niet in het volksverblijf. Comelisz heeft
trouwens zijn vader ook apart.
En nu loopt het snel bergafwaarts met Lemarque. Twee
dagen later komt het einde. Jochem, Persij en Coppoolse
staan erbij, als Lemarque de benige hand uitstrekt - die
lijkt de hand van een tachtigjarige inplaats van iemand
van vijfentwintig - naar omhoog. Dan richt hij het bre
kende oog nog eenmaal op het drietal.
"Het is gedaan", fluistert hij: "ik ga naar Jezus".
Een stralende glans glijdt over zijn gelaat. Kun je nog
spreken van gelaat als er niets is dan vel en been?
Jochem grijpt met een droge snik naar zijn hand, die klam
is van het doodszweet.
Nog één zucht en Arthur Lemarque is uit zijn lijden ver
lost.
Persij blijkt reeds met Coppoolse te hebben gesproken.
Want Arthur vindt niet een zeemansgraf, hoewel dit niets
minderwaardigs zou betekenen.
De 'Wilhelmina' vaart dicht onder de kust en nadert een
havenplaats die anders niet aangelopen zou zijn. Maar nu
wel. Lemarques stoffelijk overschot zal rusten onder de
Italiaanse hemel. Met piëteit zullen ze hem ten grave dra
gen. Persij begeeft zich die avond, als het fregat is afge
meerd - er blijken meer Hollandse Levantvaarders te lig
gen, als zij die van de 'Wilhelmina' zijn - aan wal, om
met de autoriteiten te gaan spreken en hij kan een hoekje
van de begraafplaats kopen.
Daar leggen zij de volgende morgen Arthur Lemarque
neer. Het grootste deel der bemanning is aanwezig. Van
die andere Hollandse schepen is een deputatie. Dat is de
gewoonte. De slaaf van Alimed Pasja's plantage heeft
een vorstelijke begrafenis.
Persij leest Psalm 103, dat heeft Lemarque hem verzocht.
Loofde Heere mijne ziel.
De oude Comelisz staat nevens Jochem. Hij kan begrij
pen hoe die staat te snikken, al is dat nauwelijks hoor
baar. Ze hebben veel meegemaakt. Je behoeft je er niet
voor te schamen al ben je een man.
Vol gedachten keren ze terag naar het fregat in de haven,
waar de andere schepen aanstalten maken tot vertrek. De
'Wilhelmina' zal er zich bij aansluiten. Je kunt beter in
convooi varen dan alleen. Want gevaarlijke contreien
moeten zij nog passeren.
Inderdaad ontmoeten ze even buiten de Straat van Gibral
tar een klein piratenschip, waarvan de gezagvoerder zich
evenwel niet met drie schepen meten durft. Hij laat de
Hollanders ongemoeid en verdwijnt aan de einder.
De rest van de tocht verloopt zeer voorspoedig. Zelfs de
beruchte Golf van Biscaje is ditmaal rustig.
Wanneer aan de zuidkust van Engeland een dag is ge
meerd - Persij heeft er een relatie; de beide andere sche
pen gaan verder - wordt op de Hollandse kust aangeste-
vend, waarvan de duinen spoedig in het zicht komen. Ter
hoogte van Umuiden verrast de koopman schipper Cop
poolse door een gewaagde opmerking, die toont, dat hij
een vooruitziende blik heeft. Ze hebben dan nog enkele
dagen werk - als de wind tegen is, nog langer - om via
het Vlie en de Zuiderzee het IJ voor Amsterdam te berei
ken.
"Er moest dwars door het land en de duinen een water
gegraven worden, dan waren we in twaalf uur in Amster
dam".
Coppoolse verzekert, dat zo iets eenvoudig onmogelijk
is. Je kunt eerder ijzer met handen breken. Hoe kun je nu
door de duinen graven! De boel verzandt immers onmid
dellijk?
"Wie weet wat er in de toekomst nog gebeurt, schipper.
Wij zullen het niet beleven en onze kinderen allicht ook
niet, maar het idee is nog zo gek niet. Zo zeker als er aan
de slavernij een eind zal komen" - hij bespeurt hoe de zes
vrijgekochten over de verschansing leunen en naar de
kust staren, naar het door de zon gestoofde lichte duin-
zand - "zo zeker is het voor mijn besef, dat er een korte
re verbinding tussen Amsterdam en de Noordzee zal
komen. Hoe, ik weet het niet. Dat moeten onze water
staatkundigen uitmaken. Die hebben al meer gepresteerd.
Denk aan onze leeggemalen meren en wateren, die au
vruchtbaar land vormen. Er kunnen meer Leeghwaters
komen!"
Coppoolse lacht hartelijk om dit enthousiasme, om dan
nuchter op te merken: "Het is niet precies hetzelfde of je
een water droog legt of nieuwe wateren maakt. Aan dit
laatste is geen gebrek zou ik denken".
Hoe het zij, over de duinen vliegen kunnen ze niet. Dus
stevent de 'Wilhelmina' noordwaarts, valt het Vlie bin
nen en moet dan op de Zuiderzee laveren, om enkele
dagen later het D op te loeven en aan de kade van
Amsterdam te meren.
Met grote voldoening en dankbaarheid zet Persij weer
voet op de vaderlandse bodem.
(wordt veirolgd)
Cultuurhistorische lezingen
Theoloog en businessman
te Zierikzee
Mr. J.J.P.M. Asselbergs
burgemeester van
Schouwen Duiveland
opening
i^ Dr. W. Fieret
lezing
Margreeth Chr. de Jong
muzikaal intermezzo
Dr. A.A. Clement
Drs.' A.P. de Jong
Woensdag 10 november
Nieuwe Kerk
Zierikzee, aanvang: 19:30
0113 -21 26 16
