Grote koor- en samenzangavond
ROPARUN: prijsuitreiking donateurs
Catharina van Bora
de vrouw van Luther
Inbraak camper
P.V. De Luchtbode te Herkingen
EIIAtlDBI-rtlEUWS
In Dirksland:
ten hate van Wereld Wijde Zending
Nationaal inliorfcentrum
P.V. 'De Reisduif' te Sommelsdijk
PAGINA 6
Vrijdag 18 juni 1999
Op D.V. 26 juni organiseert de Stich
ting W.W.Z.-concerten een schitte
rend koor- en samenzangconcert in de
Hervormde Iterk van Dirksland.
Naast twee bekende koren, nl. het Jongeren
koor 'Con Amore' uit Dirksland o.l.v. W. A.
den Hertog en organist R. van Ommen en het
Christelijk Thools mannenkoor 'Rehoboth'
o.l.v. K. V. d. Steenhoven en organist B.
Bout, hopen ook een aantal bekende solisten
hun medewerking aan dit concert te verlenen,
nl. Matthijs Koene, panfluit; Herman en
Henk-Jan Drost, trompet. Tevens zal de bari
ton Henk Dijkhuizen enkele solo's ten geho
re brengen en ook als soüst bij het Jongeren
koor optreden. De opening en sluiting van
deze avond is in handen van ds. M. J. Paul.
Jongerenkoor 'Con Amore'
Het Christelijk Jongerenkoor 'Con Amore' is
opgericht in 1995. Sinds de oprichting staat
het koor onder leiding van W. A. den Hertog
en R. van Ommen is hun vaste organist. Het
repertoire bestaat uit psalmen, geestelijke en
vaderlandse liederen. Het koor is binnen kor
te tijd gegroeid tot 100 leden tussen de 16 en
30 jaar en heeft binnen de regio al een rede
lijke bekendheid gekregen. De heldere frisse
koorklank en het enthousiasme van de leden
zal u ook deze avond niet ontgaan. Het koor
treedt regelmatig op met bekende solisten
zoals ook op deze avond met Herman en
Henk-Jan Drost, Matthijs Koene en Henk
Dijkhuizen. Een concert dat u niet mag mis
sen is het jaarlijkse oranjeconcert in de Herv.
kerk van Dirksland met medewerking van de
bekende pianist Gezinus Veldman.
Thools mannenkoor
'Rehoboth'
Het Chr. Thools mannenkoor 'Rehoboth'
werd opgericht in september 1973. Al meer
dan 25 jaar zingt een enthousiaste club man
nen psalmen, geestelijke en vaderlandse lie
deren.
Onder de huidige dirigent Kees v. d. Steen
hoven, die ruim een jaar geleden de leiding
heeft overgenomen van Rijk J. Rijkse, groei
de het koor naar 70 leden.
De dirigent, die als docent muziek binnen
het Calvijn college in Zeeland werkzaam is,
weet zijn werk en hobby prima te combine
ren. Op ontspannende wijze weet hij tijdens
de wekelijkse repetitie op zaterdagavond de
puntjes op de i te zetten.
De muzikale begeleiding van het koor is in
handen van de organisten Bram Bout en Eric
Quist. Bram, die bekend staat om zijn ge
voelvolle begeleiding van de samenzang tij
dens de erediensten, verzorgt ook al ruim 15
jaar de muzikale begeleiding van het Chr.
Thools mannenkoor. De 21-jarige Eric Quist
is sinds enkele jaren als jong talent aan het
koor verbonden.
De laatste jaren is het 25-jarig koorlid Kees
Deurloo binnen het Thools mannenkoor
actief als baritonsolist.
Het koor heeft in de loop der jaren verschil
lende geluidsdragers uitgebracht, waarbij
ook enkele andere koren, solisten en instru
mentalisten hebben meegewerkt.
Alle medewerkenden staan garant voor
een fantastisch en zeer gevarieerd con
cert. Hiernaast is er ook nog volop ruimte
voor samenzang met trompet, panfluit en
orgel.
De aanvang van het concert is om 19.30
uur en de kerk is open om 19.00 uur. Toe
gang volwassenen 7,50 en kinderen t/m
12 jaar: 2,50. De netto-opbrengst van
deze avond is bestemd voor het evangeli
satiewerk van de Stichting 'In de Rechte
Straat'.
De Roparun 1999 zit er weer op. Iedereen is
weer veilig thuis gekomen en dat is altijd een
opluchting na een tocht van ruim 500 km
over de openbare weg. De resultaten van
onze ploegen kunnen met gepaste trots bij
geschreven worden in de annalen van de
MSV en AV Flakkee. Het damesteam werd
eerste. Ondanks dat we op de grens staan van
het jaar 2000 en ook emancipatie steeds ver
der gaat, valt het nog steeds niet mee een
complete damesploeg aan de start te krijgen.
Op Flakkee lukte dat wel en bovendien
leverden onze dames de beste prestatie.
De Flakkeese mannen bewezen eens te meer
uit het goede lange afstandslopers-hout ge
sneden te zijn. Na prachtige strijd werden zij
tweede in een veld van ruim 120 ploegen.
Een derde goede prestatie was het bedrag
van ƒ61.000,- dat uiteindelijk werd opge
haald voor de Stichting Roparun. Een stich
ting die zich op hartverwarmende wijze
inzet voor kankerpatiënten. Een kwart van
het bedrag werd bijeengebracht door de
1296 donateurs (een record-aantal) van onze
ploegen. Onder die donateurs werden drie
prijzen verloot en afgelopen zaterdag wer
den die officieel uitgereikt. Daarvoor moes
ten we bij Port Zélande zijn. Daar kreeg de
heer J. van der Welle uit Ooltgensplaat uit
handen van mevrouw Groenendijk van de
Gran Dorado Group, de eerste prijs, een
midweek in het bungalowpark aldaar, uitge
reikt.
De tweede prijs, een boodschappenmand,
beschikbaar gesteld door Gerard's Golff uit
Middelharnis, was voor de heer Van Ast uit
Gouda. Zijn broer, onze loper Jaap van Ast,
nam voor hem de prijs in ontvangst.
Voor de heer Nagtegaal uit Melissant was de
derde prijs. Dat was een dagtocht met de fir
ma Mijnders naar de Efteling. Wij, Ropa-
runners, kunnen de reis aanbevelen, want
onze 4-daagse veldtocht naar Parijs met deze
firma was weer perfect.
Tot slot kunnen we meedelen dat de totale
opbrengst van alle teams dit jaar meer dan
2.800.000,- bedraagt! Dat betekent dat in
8 jaar Roparun al meer dan 10.000.000,-
bijeen is gelopen.
P.S. Zoals het er nu naar uitziet zullen we
volgend jaar weer een beroep op iedereen
doen!
Men heeft haar genoemd 'de eerste
predikantsvrouw'. Toen zij op 27 juni
1525 met Maarten Luther trouwde,
was zij 26 jaar oud. De bruidegom was
16 jaar ouder. Catharina van Bora
stamde uit een adellijk geslacht. De
familie was verarmd.
In het klooster
Toen zij 10 jaar was, ging Catharina in het
klooster van de Cisterciënsers in Nimmtzsch
in Saksen. De wijding tot non gebeurde toen
zij 16 jaar was. Van 1509 tot 1523 leefde zij
in de afzondering van het klooster. Dat ze
niet haar hele leven in het klooster sleet, is
mede te danken aan het feit, dat geschriften
van Luther tot in het klooster doordrongen
en gelezen werden. Inzonderheid een door
de hervormer geschreven boekje over de 7
boetepsalmen maakte op Catharina en ande
re nonnen, diepe indruk.
Meermalen had Catharina bij zichzelf over
wogen, dat ze zich veel meer nuttig kon
maken buiten het klooster, dan er in.
Trouwens... ze was niet in het klooster
gekomen, omdat ze daar een bepaalde roe
ping voor gevoelde. Het was veel meer de
wens van haar ouders geweest die haar in het
klooster deden belanden.
Maar uittreden uit deze besloten gemeen
schap was een probleem. Hoe kwam je er
uit?
En hoe moest het met de afgelegde klooster-
belofte?Met nog enkele andere nonnen
werd besloten, advies in te winnen bij Lu
ther. Deze, met het kloosterleven bekend als
geen ander, besloot hen te helpen.
Uit het klooster
Met zijn medewerking werd een bevrij-
dingsplan ontworpen. Een hoofdrol daarin
was weggelegd voor een koopman uit Tor-
gau, Leonhard Koppe. Terugkerend van het
klooster met zijn wagen beladen met lege
haringvaten, wist hij 12 nonnen op te laden
en te verbergen tussen de vaten.
Ze waren vrij
Drie van hen keerden terug in de ouderlijke
woning, de rest zou in Wittenberg onderdak
moeten vinden. De Keurvorst bemiddelde en
vond enkele burgers bereid hen op te nemen.
Catharina kwam terecht in het huis van een
vriend van Luther, de advocaat Philippus
Reichenberg, die later burgemeester van
Wittenberg werd.
Het probleem van de gevluchte nonnen lost-
te zich gaandeweg op, doordat ze allen, op
een na, trouwden.
Die ene was Catharina van Bora.
Ze was niet bereid een huwelijkskandidaat te
aanvaarden, waarbij met haar eigen wensen
onvoldoende rekerung werd gehouden.
Dat bleek, toen ze de rector van de Universi
teit dr. Glatz uit Orlamünde, afwees. En de
kandidaat die haar wél beviel, Hyronymus
Baumgarten uit Neurenberg, zag een huwe
lijk met een gewezen non niet zo zitten. Daar
zat trouwens druk van zijn familie achter.
Tegenover Amsdorf, een goede vriend van
Luther, had ze zich laten ontvallen, dat ze
een eventueel aanzoek van Luther zeker zou
overwegen.
Trouwen: neen
Maar Luther was nog lang niet aan een
huwelijk toe. Althans liet hij zich hierover in
die richting uit.
Als hij op de Wartburg hoort, dat vele mon
niken trouwen, zegt hij: "Mij zullen ze geen
vrouw opdringen".
En nog op 30 november 1524, schreef hij
aan zijn goede vriend Spalatinus: "Zoals 't
op het ogenblik met mij gesteld is, zal het
niet gebeuren, dat ik een vrouw neem. "Als
argument voerde hij aan: "omdat ik dage
lijks de dood en de welverdiende straf van
een ketter voor oogen heb!" Inderdaad
scheen het moment om te trouwen niet zo
geschikt. In een schrijven had Luther zich
OUDDORP - Afgelopen dinsdag deed
een 55-jarige inwoner van Oud-Beijer-
land aangifte van inbraak in zijn camper,
die geparkeerd stond op een terrein aan
de Hazersweg. Via een openstaand ach-
terraam waren de daders de camper bin
nengedrongen. Enkele aanzienlijke
bedragen aan Nederlands, Duits en Bel
gisch geld werden weggenomen.
tegen de opstandige boeren gekeerd. Felle
haat van de boeren bedreigden nu zijn leven.
Trouwen: ja
Maar dan... plotseling, staat zijn besluit
vast: hij zal Catharina van Bora ten huwelijk
vragen. Zelfs zijn beste vrienden laat hij het
niet weten. Zó onverwacht gaat het alles toe,
dat Luther er zelf verbluft over schijnt te
zijn. "De Heere heeft mij plotseling en ter
wijl ik over gans andere dingen dacht, in het
huwelijk geworpen".
Aan deze opvallende koerswijziging zal
hebben meegewerkt, dat de eenzaamheid
van de kloostercel hem meer en meer ging
tegenstaan. Hij miste er alle gezelligheid en
ontbeerde er alle zorg.
Vaak viel hij 's avonds vermoeid op het vui
le, onopgemaakte bed neer.
Toen de trouwplannen van Luther bekend
werden, was de verbazing algemeen. Men
wist in Wittenberg werkelijk niet hoe men
het had. Velen hadden bedenkingen tegen
het voorgenomen huwelijk. Luther had toch
de belofte van kuisheid afgelegd?
En dan het verschil in leeftijd. Catharina was
26 jaar, Luther 42. Een verschil van 16 jaar!
Ook veel vrienden konden er geen begrip
voor opbrengen. Onder hen was ook Me-
lanchton. Hij keurde het huwelijk af.
De vijanden van de hervormer strooiden las
terpraatjes rond. Want door te huwen, tastte
Luther één van de hechtste grondzuilen van
de Roomse hiërachie aan.
De trouwdag was 27 juni 1525.
De trouwdienst was in de Mariënkirche. Ze
werd geleid door Bugenhagen, vriend van
Luther. Dat naast enkele vrienden ook zijn
ouders de huwelijksvoltrekking konden
meemaken, verhoogde de feestvreugde.
Het huwelijk van Maarten en Catharina was
niet dat van twee dolverliefden die zich
ondoordacht in een avontuur stortten. Ernst
en nuchtere overweging speelden er in mee.
Het was zeker geen 'geldhuwelijk'. Beiden
waren niet rijk met aardse goederen bedeeld.
Als Luther Johan van Dolzig tot het huwe
lijksfeest uitnodigt, vraagt hij hem een stuk
wildbraad mee te brengen. De magistraat
van Wittenberg schonk hem 20 goud gul
dens en een vat wijn. De Universiteit gaf
hem een zilveren beker.
Huwelijks- en gezinsleven
Het jonge paar nam zijn intrek in het z.g.
'Zwarte Klooster'. Else Reichenberg richtte
zo goed mogelijk hun woonvertrek in. Erg
geriefelijk was het er niet, maar Luther en
zijn vrouw waren er tevreden mee. Hun
wooneisen waren minder opgeschroefd dan
dit heden meestal het geval is. Uiteraard nam
Catharina het huishouden voor haar reke
ning. En dat deed ze goed. In tegenstelling
met haar wat slordige man, had zij een goed
gevoel voor orde en netheid. Ze was flink,
openhartig en van praktische zin. Eigen
schappen die nodig waren om het huishou-
deüjk bedrijf goed te laten verlopen.
Luther zelf was in geldzaken tamelijk onge
ïnteresseerd. Hij hielp wel eens iemand, als
het financieel niet verantwoord was. Mede
daardoor had men het niet breed.
De taak van Catharina was veelomvattend.
Er waren de gewone werkzaamheden in en
rond het Zwarte IClooster. Maar daarbij was
er altijd een meer dan gewone aanloop van
vrienden, bekenden, familieleden, studenten
en professoren. En Catharina had als gast
vrouw de plicht voor alles te zorgen. Vaak
aten ze mee of bleven langer dan een dag.
Het bracht alles veel werk met zich mee.
De groentetuin was voor haar rekening,
maar ze zorgde ook voor het vee. Er waren
koeien, varkens, kippen en zelfs paarden.
De kloosterwoning werd daardoor bijna een
boerenbedrijf. Catharina maakte ook zelf
boter en kaas. Ze brouwde bier en ook het
brood werd thuis gebakken.
Al dit vele werk deed ze niet uit liefhebberij,
maar was noodzakelijk om schuldenvrij
door het leven te gaan.
Vreugde en verdriet
Er kwamen ook kinderen. Op 7 januari 1526
werd Hans geboren. In 1527 kwam Elisa
beth; in 1529 Magdalena; in 1532 Martin; in
1533 Paul en in 1534 Margaretha.
Drie zonen en drie dochters.
Helaas moesten zij twee kinderen afstaan
door de dood. Elisabeth stierf zeer jong. Ze
was nog maar één jaar.
En Magdalena stierf toen ze 13 jaar was.
Zware slagen, die groot verdriet brachten.
"Nooit had ik kunnen geloven, dat het vader-
hart zo week kan worden", schreef Luther
aan een vriend. Toen Magdalena zó ziek
werd, dat alle hoop op herstel moest worden
opgegeven, knielde Luther en bad: "Ik heb
haar wel lief, en zou ze gaarne willen behou
den, wanneer onze God ze ons wil laten. Is
het echter Uw wil, lieve God, haar tot U te
nemen, dan wil ik ook gaarne haar aan U
afstaan".
Toen ze het erg benauwd had, viel de diep-
bedroefde vader op zijn knieën voor het bed,
weende zeer, en bad dat God haar wilde ver
lossen uit haar smart. Toen blies zij in zijn
armen de laatste adem uit.
De opvoeding van dit zestal gaf ook de nodi
ge zorg en vroeg veel tijd. Maar zowel vader
als moeder Luther gaven daaraan alle aan
dacht. Luther hield heel veel van zijn kinde
ren. Hun natuurlijkheid en ongedwongen
heid trok hem aan. Hij kon kind zijn met de
kinderen. Kon zich verplaatsen in de kinder
lijke sfeer en wist de juiste kinderlijke toon
te treffen. Hij erkende veel van de kinderen
te hebben geleerd. Hij noemde hen zijn 'pro
fessoren'.
Toch hield hij in de opvoeding de lijn strak.
"We moeten ze straffen", aldus Luther, "als
zij kwaad gedaan hebben, en niets door de
vingers zien".
In de huiselijke kring
Overigens was het in de huiselijke kring ge
zellig en heerste er een opgewekte toon.
Luther hield veel van muziek. "Zij verdrijft
de duivel en maakt de mensen vrolijk. Ik
geef na de theologie aan de muziek de eerste
plaats en de grootste eer".
Er werd dan ook veel gemusiceerd en gezon
gen. Daarbij waren veelal ook vrienden aan
wezig. Aan de dis, waar vaak meerdere gas
ten aanzaten, zijn ook de 'Tafelgesprekken'
ontstaan. Allerlei onderwerpen kwamen
daarbij aan de orde. Met zijn levendige geest
en rijke fantasie wist Luther over de zaken
nieuw en soms verrassend licht te werpen.
Soms hielden deze gesprekken hem zó
intens bezig, dat hij al het andere vergat en
nauwelijks aan eten toekwam.
De Uchamelijke gesteldheid van Luther is
zijn leven lang een bron van zorg geweest.
Hij was wel groot, maar niet sterk. Vele
kwalen kwelden hem. Hij zag er ook veel
ouder uit, dan hij was. Hij kon ook zeer
zwaarmoedig zijn. Het legde soms een druk
op het gezin. Kathe was hem in zijn sombe
re buien tot grote steun. Wanneer innerlijke
aanvechting en aanvallen van moedeloos
heid hem beklemden, was zij het, die haar
man opbeurde en bemoedigde.
Soms op aansprekende wijze. Dat was het
geval, toen Luther weer eens in een neer
slachtige stemming was. Catharina trok een
rouwkleed aan. Op Luther's vraag: "Waar
om ben je in het zwart?", antwoordde zij:
"Wel, God is dood".
Dan schaamde Luther zich weer over zijn
ongeloof en klaarde het duister op. Het
huwelijk van Luther en Catharina was een
gelukkig huwelijk. Nooit heeft Luther van
zijn gewichtige stap berouw gehad. Dat
blijkt uit verschillende uitspraken van hem.
Eens zei hij tot zijn vrouw: "Sedert ik u heb,
ben ik niet arm meer, maar bezit ik grote
rijkdommen. Indien Gij mij liefhebt o, mijn
God, zo spaar en verleng en zegen dit dier
bare leven voor mij".
Een andere keer zingt hij haar lof aldus; "Ik
heb een lieve trouwe vrouw, op wie mijn
hart zich kan verlaten. Gelijk Salomo zei:
"zij doet mij goed en geen kwaad, al de
dagen van mijn leven. Ik schat haar hoger
dan het bezit van het koninkrijk Frankrijk of
de heerlijkheid van Venetië en ik zou haar
niet willen ruilen voor al de schatten van
Croesus".
Op 18 februari 1546 stierf Luther. Het ver
driet van Catharina was groot. Vooral hin
derde het haar, dat haar man niet in Witten
berg, maar in Eisleben stierf.
De laatste jaren
Het leven werd nu voor Luthers' vrouw
moeilijk. Al spoedig na het heengaan van
Luther ontstond er strijd tussen de roomse en
de protestantse vorsten in Duitsland. De
Schmalkaldische oorlog brak uit. Door oor
logsgeweld moesten moeder en kinderen
vluchten. Toen men weer naar Wittenberg
terug kon, bleek hun huis vrijwel onbescha
digd, maar hadden de krijgsverrichtingen
grote schade toegebracht aan de akkers. Ze
moesten opnieuw worden bewerkt en inge
zaaid.
Nieuwe zorg ontstond, toen in de hete zomer
van 1552 in Wittenberg de pest uitbrak. In
september vielen in het Zwarte Klooster de
eerste slachtoffers. Catharina verliet met
haar kinderen Wittenberg en vluchtte naar
Torgau. Op weg daarheen gebeurde een
ongeluk. Ze zaten op een wagen. Een van de
paarden schrok en werd wild. Maarten en
Paul konden de paarden niet meer houden.
Hun moeder zag het gevaar en sprong van de
wagen. Ze wil de paarden in bedwang hou
den. Maar ze valt, raakt gewond en komt
terecht in de sloot langs de weg. Het gelukt
Paul en Margaretha hun moeder uit de sloot
op en op de wagen te krijgen. Dit alles had
Catharina zo aangegrepen, dat ze ziek werd
en eigenlijk het leven niet meer aan kon.
In Torgauw kwamen ze in hetzelfde huis
terecht, waar zij voor vijf en twintig jaar,
Luther voor het eerst had ontmoet.
Nog drie maanden heeft ze in Torgau
geleefd. Op 20 december 1552 kwam een
einde aan haar aardse leven.
Ze mocht in haar ziekte getuigen, dat het
voor haar ziel vrede was.
In de Mariakerk werd ze begraven. Op de
daar aanwezige grafsteen staat te lezen:
"Anno 1552 op de 20e december is in
God zalig ontslapen alhier in Torgau de
door Maarten Luther achtergelaten
weduwe Katharina
Eindigen we met een woord van Luther:
"De grootste genade en de schoonste
gave Gods, is een brave, vriendelijke en
huiselijke echtgenoot te bezitten, met wie
gij in vrede leeft en wien gij alles wat gij
hebt toevertrouwen kunt".
B.
H.H.
Bovenstaande postduivenvereniging nam op 12 juni 1999 deel
aan een wedvlucht vanuit Creil. Afstand 297 km. In concours
waren 178 duiven die om 09.45 uur met westenwind gelost wer
den. De eerste duif arriveerde om 13.37.23 uur en haalde een
snelheid van 1276.70 m.p.min. De gedetailleerde uitslag luidt:
A. Molenaar en Zn. 1,4, 9, 12, 15, 16, 29, 41, 45; J. den Boer 2, 5,
11, 18, 19, 20, 23, 24, 25, 27, 28, 31, 33, 37; A. Riedijk 3, 7, 13,
42; C. Logmans 6; S. H. Stoop 8, 10, 14, 38; H. Kamerling 17, 34;
B. V. d. Ochtend 21, 22; M. Huizer 26, 30, 32, 35, 39, 43; M. v. d.
Ochtend 36, 44; H. Kievit 40.
De liefhebbers van bovenstaand inkorfcentrum namen op 11
juni deel aan een wedvlucht vanuit Bordeaux. Afstand 840 km
in concours waren 107 duiven die om 13.00 uur werden gelost
met een lichte Noordwesten wind. De eerste duif arriveerde op
zaterdag 12 juni om 10.32.08 uur en haalde een snelheid van
915.40 m.p.min. De gedetailleerde uitslag luidt:
Ph. Logmans 1, 2, 7, 15, 16, 17, 25; J. H. Ju 3; Goverde en Zns 4 5
12, 13, 19, 20, 24, 27; Anth. Redert 6. 26; D. J. van Noort 8' J van
der Slik en Zn. 9, 21,23; P. van den Boogert 10; P. Verkerke il- Arv
Spuy 14; C. Kleijn 18; D. Maliepaard 22.
