Terug in de tijd
OPBEURENDE TREURVORMEN
'A^
Dinsdag 19 januari zijn wij
in
Voorstraat 21, 3248 BL Melissant
TeL/Fax (0187) 60 14 28
ÏEXTRA— op
KIPFILET
HANDSINAASAPPELEN
JONGE KAAS
pinnenkort met n=.«*«
met «r '^"*^"'^^^'^y«teem
met enorm vee( voordeel
woensdag 20 januari
en kado's voor U
EIIAraEtt-flIEUWS
a//e extt^
MAARWoensdag 20 januari weer geopend vanaf 8.30 uur
MET... Compleet vernieuwde apparatuur
VOOR U- Duidelijke en snelle afhandeling bij de kassa
- Diverse prijsverlagingen (BLIJVEND)
- Bekende Kwaliteit, Service en Klantvriendelijkheid
PAÖmAQ
Vij^dag 15 januari 1999
„Heer, herinner U de namen
van hen die gestorven zijn,
en vergeet niet dat zij kwamen
langs de straten van de pijn
Ik neem u mee terug in de tijd, niet minder
dan 70 jaar. We schrijven januari 1929.
De eerste helft van de maand is het echt
Hollands winterweer; een beetje vorst, een
beetje sneeuw en dan weer dooien.
Op de avond van de 15e gaat het hard waai
en en sneeuwen en dat gaat 's nachts door.
De volgende morgen, 16 januari, loopt bij
Hoek van Holland een schip aan de grond.
Niets bijzonders in die tijd, want de moder
ne navigatiemiddelen zoals radar en de
communicatie via radiotelefonie waren er
nog niet.
Wat later die dag strandde er een tweede
schip, nu op de Maasvlakte en dat zou deze
16e januari tot een zwarte dag maken voor
het reddingwezen. Dat tweede schip kwam
uit Letland en heette 'Valka'. Het vroeg
assistentie waarop de reddingboot 'Prins der
Nederlanden' uit Hoek van Holland uitvoer.
Schipper was v. d. Klooster die de bijnaam
had: de Voorzichtige.
In spanning wachtte men in den Hoek op de
afloop. Bij de Berghaven staan veel men
sen. Ze turen naar zee in de hoop iets te
zien, maar tevergeefs. Naarmate het wach
ten duurt stijgt de spanning en worden de
niensen onrustig. Vanaf de semafoor denkt
men iets te zien maar wat het kan zijn weten
ze niet.
Dan gaat er een gerucht in 't rond: er moet
iets mis zijn met de reddingboot, die zou'
omgeslagen zijn!
Vol ongeloof kijkt men elkaar aan; de red
dingboot omgeslagen, dat kan toch niet? En
de bemanning? Niets over bekend.
Het dringt ook door tot de wachtenden bij
de haven en inmiddels weet men ook wat
meer. De 'Valka' heeft geseind: 'Lifeboat
capsised - Men sinking', (reddingboot om
geslagen - de mensen verdrinken).
Scheveningenhaven seinde terug: 'Kunt ge
Uw eigen boot strijken'
Maar het antwoord was: 'Onmogelijk'.
En dan dringt langzaam het besef door: dan
zijn ze verdronken, allemaal, want als er
nog een zou zijn die op de omgeslagen boot
had kunnen klimmen dan heeft ook die door
het ijskoude water geen overlevingskans
meer; binnen een half uur is het afgelopen.
Vanaf de 'Valka' had men het zien gebeu
ren, maar ze moesten machteloos toezien.
Dan wordt Stellendam gebeld en ze krijgen
opdracht uit te varen naar de Maasvlakte en
de bemanning van de 'Valka' van boord te
halen. Maar het vertrek geeft problemen
want de reddingboot zit vast in 't ijs. Maar
het lukt en de 'Koningin Wilhelmina' vaart
uit. En bij de bemanning zijn de man van
m'n oudste zus. Leen de Jager, en... mijn
vader. Schipper is 'de oude' Arjaon de
Jager omdat de vaste schipper van de boot,
z'n zoon Willem, er niet is. Waarom weet ik
niet.
Maar ook in den Hoek zit men niet stil. Een
groep van 10 mensen vaart vanuit de Berg
haven naar de overkant van de Waterweg en
begint aan een tocht over het strand in de
richting van de Maas. Maar ze vinden niets,
geen bemanningsleden en geen redding
boot. Deze spoelde aan op het strand bij
Rockanje. Onverrichterzake keren ze teleur
gesteld terug.
Maar er gebeurt nog meer. Een vlet wordt
gereedgemaakt en vaart uit met een paar
mensen. De schipper is Slis, dezelfde man
die schipper is op de andere reddingboot
van den Hoek, de 'President van Heel'.
Beurtelings met de 'Prins der Nederlanden'
vaart hij uit. Slis, met de bijnaam de Moedi
ge is een oud Stellendammer, waar hij
schipper was op de S139.
Ook toen was het al een durver. Als het
slecht weer was en de blazers niet uitvoeren
om te vissen gebeurde het soms dat Slis wel
ging en ook nog met garnalen thuis kwam.
Maar ook hun zoeken was vergeefs. De
spanning moet nu ondragelijk zijn gewor
den. Denk het u eens in: reddingboot omge
slagen en de bemanning vrijwel zeker ver
dronken; een reddingbrigade met niets
teruggekomen en waar is de 'Koningin Wil
helmina' uit Stellendam? En nu is Slis ver
trokken met een kleine vlet en opnieuw is
het wachten in de hoop dat er toch eindelijk
zekerheid komt over het lot van de beman
ning van de reddingboot.
De rampzalige dag van 16 januari loopt ten
einde en uitgeput gaat men de nacht tege
moet.
En waar is de 'Koningin Wilhelmina'? Nie
mand weet het. Die was bij de 'Valka' ge
komen maar de mensen wilden of durfden
er niet af komen. Ze voeren dus terug en -
zo bleek later - ze waren bij de Kwade
Hoek ter hoogte van Goeree vastgelopen.
Ondertussen bleef de 'Valka' onafgebroken
noodsignalen uitzenden.
De consternatie was groot, maar in den
Hoek bieef men bij de les. Er werd gebeld
naar Hellevoetsluis waar de sleepboot 'Kijk
duin' lag. Deze voer uit om de 'Koningin
Wilhelmina' te zoeken en te vragen als ze
los kwamen weer naar de 'Valka' te gaan
omdat hun positie verslechterde en men nu
van boord wilde. Behalve de 'Kijkduin' was
ook het bergingsschip 'Meermin' uitgeva
ren. Ze meenden het toplicht van de red
dingboot te hebben gezien maar vonden
hem niet. Zonder resultaat dus terug naar
Hellevoetsluis.
Wat restte nu nog? Burghsluis, ook een red
dingstation. Maar het lukt niet om ze te bel
len; waarschijnlijk is door zware sneeuwval
de lijn gestoord.
Wat een nacht is dit. Om nooit te vergeten!
En de 'Valka' blijft nu onafgebroken sei
nen: S.O.S. - send lifeboat please (red ons -
stuur a.u.b. een reddingboot).
En zo breekt de morgen van de volgende
dag aan. En dan gebeurt het wonder; de
'Koningin Wilhelmina' blijkt vlot gekomen
en'Vaart de" haven'van Stellendam binnen.
Vijftien uren zijn ze weg geweest, aan de
grond gelopen, zoek!
Maar ze blijven slechts kort binnen want ze
krijgen te horen dat de mensen van de
'Valka' er nu beslist afwillen omdat de
machinekamer vol loopt en ze zinkend zijn.
De bemanning komt thuis, trekt droge kle-,.
ren aan, eet wat en dan moeten ze weer. En
als m'n vader ook nu weer weggaat, gebeurt
er iets wat ik nooit meer ben vergeten. Ik
was toen 13 jaar.
Mijn moeder, kapot van de doorstane angst,
probeert m'n vader over te halen niet meer
mee te gaan. Zijn reactie daarop is: en wat
wou je dan, moet je ze dan maar laten ver
zuipen? Ja, een alternatief is er niet; probe
ren ze er af te halen of laten verdrinken. En
hij gaat dus weer mee met de anderen.
En nu lukt het de mensen van boord te
halen, 23 man. Met de vlag in top, het ge
bruikelijke teken dat er schipbreukelingen
aan boord zijn, komen ze terug.
Ze worden gastvrij ontvangen en verder
geholpen. Als zo'n taak volbracht is dan
zou je met recht kunnen zingen:
Had ons de Heer, Hem zij al d'eer.
Alzo niet bijgestaan.
Wij waren lang, ons was zo bang.
Al in den druk vergaan.
Ja, voor hen was dat zo, maar niet voor de
mensen van de andere reddingboot.
De bemanning van de 'Koningin Wilhelmi
na', Adriaan de Jager, A. Troost, B. Blok, I.
de Rijke, Leen de Jager en m'n vader G.
van Gelder, kreeg later een medaille en een
erediploma van de Letlandse regering.
Enkele dagen na de afschuwelijke dag volgt
dan de emotionele en droevige afsluiting; de
begrafenis van vijf omgekomenen.
De lichamen zijn, evenals de reddingboot
aangespoeld bij Rockanje.
En er blijven 8 weduwen achter met 37 kin
deren. Eén gezin was kinderloos en twee
gezinnen hadden elk 10 kinderen.
Vier worden er begraven in den Hoek en
één in Maassluis.
Bij de aanwezigen is o.a. een vertegenwoor
diger van de Koningin en de burgemeester
van Rotterdam is persoonlijk aanwezig.
Het hele land leeft mee, wat ook blijkt uit
de inzamelingen die voor gezinnen van de
omgekomenen worden gehouden.
Maar het leven gaat verder, ook voor de ge
zinnen van de omgekomenen. Hoe? Ik heb
er geen voorstelling van, maar het moet een
zeer zware last voor hen zijn geweest.
En de reddingboten? Ze blijven bemand en
varen uit als het nodig is. „Je kan ze toch
niet laten verzuipen!" Woorden die ik nooit
vergeet. Boven dit verhaal schreef ik: „Heer
herinner U de namen Hieronder schrijf ik
de woorden die in steen gebeiteld staan op
het gedenkteken voor omgekomen Scheve-
ningse vissers.
Het is nu 70 jaar later, een lange tijd. Maar
laten we nooit vergeten dat er toen en óók
nu nog mensen zijn, eenvoudige zielen
vaak, die hun leven in de waagschaal dur
ven stellen voor anderen die in nood zijn.
Den Haag, december 1998
M. C. van Gelder
,,En Hij zal alle tranen van
hun ogen afwissen...
Bronvermelding
Gegevens van namen etc. heb ik uit het
boekje 'Heldendood', geschreven door
G. H. Hoek en uitgegeven ten bate der
slachtoffers.
J: IL
Wat is mooier dan een treurwilg aan de rand
van een stadsvijver. Zelfs in de winter geven
de loodrecht naar beneden liangende C^ 2
taklcen met die opvallend gele kleur ^V -^=—
een monumentale aanblik. Er zijn
onder de bomen nog vele andere treur-
vormen, zoals de treurbeuk en treur
berk. Eigenlijk is het een gek woord:
treurvormen. Die bomen zijn immers
allerminst om over te treuren. Hun
natuurlijke groeivorm is daarvoor
veel te gracieus en majestueus. ^Jjjnl/fU CH ^^2O0^
Niet alle treurbomen hebben hun 'J^t^^^^'i^éfint^-
aparte groeiwijze van nature mee- r/l/'^\^a /io^,fp/ ^?f
gekregen. We denken hier aan de ^"ji
bekende stammetjes met daarop een kroon
van neerhangende takken. Vaak worden daarvoor bodembedekkende
.heesters gebruikt; heesters die normaliter hun takken over de grond
laten kruipen. Ent je zo'n heester op een onderstam, dan neigen de
takken bijna automatisch naar beneden.
Salix caprea 'Kilmarnock', Plant van de Maand
Een goed voorbeeld van een geënte treurvorm is Salix caprea 'Kil
marnock'. Salix is de wetenschappelijke naam voor wilg. 'Kilmar
nock' is dus ook een treurende wilg, maar nauwelijks te vergelijken
met de treurwilg langs de waterkant. Dit ras wordt geënt op stamme
tjes van verschillende hoogte; 40, 60, 80, 100 en 120 cm. Ze zijn er
zelfs van 30 cm hoogte. Die zijn bij uitstek geschikt voor de venster
bank. De grotere maten doen het uitstekend in een pot of een kuip op
het terras of het balkon. In de tuin misstaat de 'Kilmarnock' evenmin.
De katjes van Salix caprea 'Kilmarnock' zijn opvallend groot en zil
verwit. Ze zijn al in februari te zien. Later in het seizoen, richting
maart-april tooien die katjes zich met goudgele meeldraden.
Wanneer de bloei voorbij is - de katjes vallen dan naar beneden -
moet u alle takken van de 'Kilmarnock' tot een lengte van 2 tot 3 cm
terugknippen. Het kort geknipte pruikje groeit binnen zeer korte tijd
weet:,uit tot een volwaardige kroon.
De ranke twijgen die dan worden gevormd, tooien zich het volgend
voorjaar weer met katjes.
Laat uw wilg drinken
De wilg houdt in zijn algemeenheid van water. Wanneer u een 'Kil
marnock' in een kuip op het terras zet, dan moet die kuip wel zo groot
zijn dat de potgrond een hoeveelheid water in voorraad kan hebben.
De plant heeft immers geen mogelijkheid om het water dat hij nodig
heeft, elders te halen.
Kies daarom voor een boompje van 80 cm een kuip van minimaal 10
liter. Bij een stamhoogte van 120 cm past een kuip van 20 tot 25 liter.
Een te kleine pot betekent dat ook uw boompje gauw topzwaar wordt.
Een béétje wind legt uw 'Kilmarnock' dan al snel om.
Geef zoveel water dat de grond niet uitdroogt. Doe dat bij voorkeur
iedere dag. Een wilg krijgt zelden te veel water. Een schotel onder de
pot die u regelmatig bijvult, is zeker op warme dagen ideaal. Droogt
uw wilg door onvoorziene omstandigheden toch een keer uit, laat hem
dan met zijn wortelkluit een nacht in een emmer met water staan. Tien
tegen een dat hij er weer bovenop komt.
Andere stammetjes
De variatie die de wilg zo kenmerkt komt ook tot uiting in de wilgen
op stam. Zo is er behalve Salix caprea 'Kilmarnock' ook Salix
rieden? 'lona'. Deze kruipende wilg op stam bloeit pas in april. De
'iona'-is daarmee min of meer iiekkensluiter. De gele katjes zijn klei
ner dan die van 'Kilmarnock'. Maar ze zijn zeer talrijk. De plant is er
vari'bov'en tot onder mee bedekt. De kleine stammetjes worden graag
binnen op tafel gezet. Later wanneer de katjes op hun retour zijn, kunt
u ook de 'lona' in de tuin zetten.
Salix arbuscula - ook aangeboden onder de oude naam Salix formosa
- is eveneens een kruipend wilgje dat tegenwoordig veel op stam
wordt gezet. Dit dwergtreurwilgje laat zijn gelig groene katjes in
maart-april zien; vroeger dan 'lona', maar later dan 'Kilmarnock'.
Laten we de wilgen even voor wat ze zijn, dan treffen we bij andere
soorten ook ettelijke geënte treurvormen aan.
Zo is Prunus subhirtella 'Pendula' een sierkers met vele, in bogen
neerhangende takken. De kleine, bleekroze bloemen verschijnen
begin april.
Een treurkers met een Japanse klinkende naam is Prunus serrulata
'Kiku-shidare'. Hiervan zijn de bloemen dieproze en geheel gevuld.
In de eerste helft van april - soms wat later - is de 'Kiku-shidare' een
zee van roze bloemetjes.
Betuia pendulaYoungii' is in tegenstelling tot de gewone treurberk,
ook weer een geënte treurvorm. Het is typisch een boom voor een gro
tere tuin. Net als de treurwilg uit het begin van dit bericht, komt de
'Youngii' aan de waterkant het meest tot zijn recht.
Tuin-uitgaangstips
De beurs Tuin Varia vindt plaats vanaf woensdag 17 februari in
de IJsselhallen te Zwolle.
De beurs Tuinidee wordt gehouden vanaf woensadg 24 februari
in de Brabanthallen in 's-Hertogenbosch.
...Kilo
....Kïlo
....Kilo
----«s.
Plant van de maand Februari:
Salix caprea 'Kilmarnock'. Treurvormen. Fom: j. Wesiiand
MARKT KOOL
vanaf 12.30 uur gesloten
J aar a
^0 Melissant (T^
