Scheveningen Radio
gaat uit de et lier
eiiahdeh-üieuws
Onkreukbaar?
ëoesst
PAGINA 9
WOENSDAG 30 DECEMBER 1998^
'Scheveningen Radio, Sche
veningen Radio', hier de 'Op
Hoop van Zegen' gevolgd
door de aan hét schip toege
wezen radio-roepnaam. Wie
van de bemanningen van de
diverse vissersschepen van
elke Hollandse thuishaven
heeft deze oproep nog nooit
gehoord. Niet alleen in de vis
serij-wereld van Ouddorp,
Goedereede en Stellendam
speelde Scheveningen Radio
een heel belangrijke rol,
maar tot ver buiten de
wereld van de scheepvaart is
dit kuststation bekend.
Welke visserman heeft in het verleden
geen beroep gedaan op 'Scheveningen
Radio' om in verbinging te komen met
zijn rederij om de stand van zaken door te
geven, of als er een ongeluk aan boord
gebeurde, een beroep te doen op de
'radio-medischedienst' voor advies of
arrderzinds.
Ook werd er geluisterd op de diverse
marifoonkanalen naar verkeerslijsten,
veiligheidsverkeer, noodverkeer, weerbe
richten en stormwaarschuwingen.
Dit alles was een onderdeel van 'Scheve
ningen Radio'
Onlangs schreef mijn oud-collega en oud-
roeier de heer W. van Duijl, een artikel
over dit kuststation, dat per 31 december
a.s. uit de eter gaat verdwijnen. Met zijn
goed vinden nemen wij dit artikel in z'n
geheel over.
Wim van Duijl heeft al jaren een zend
amateur-licentie in Vlaardingèn en als
zodanig heeft hij van dit kuststation in het
verleden veel gemak gehad.
Op 16 jarige leeftijd is hij in 1952 als
Roeier begonnen in de Rotterdamse
haven en na 43 dienstjaren bij de Konink
lijke Roeiers Vereeniging Eendracht te
hebben gewerk, geniet hij dagelijks nog
van 'zijn' zend- en ontvangst instalatie
die hij thuis heeft staan.
Wij laten hem aan het woord.
Scheveningen Radio zond op de kortegolf
(4250 Khz) drie maal daags een radio
krant uit voor zeevarenden en dat gebeur
de in morse met een snelheid van 16- tot
18 woorden per minuut. Deze morsetekst
werd in de Nederlandse taal uitgezonden.
Toen Willem voor zijn examen zat was de
eis 12 woorden per minuut en dat is nog
steeds zo. Door te luisteren naar de uit
zendingen en deze op te nemen op de
bandrecorder en die daarna met halve
snelheid terug te draaien, (dus 8- a 9
woorden), had hij een mooie ondersteu
ning om zich goed voor te bereiden op
zijn examen.
Terug naar 'Scheveningen Radio'Radio
roepnaam PCH (in de beginjaren was de
radioroepnaam SCH).
Dit kuststation zal op 31 december 1998
haar deuren sluiten en om in radiotermen
te spreken is het 'over en uit'.
Waarom gaat dit bekende en oudste kust
station dicht?
Dat komt door de voortschrijding van de
huidige techniek zoals u zult begrijpen.
Alles goed en wel, maar wat komt daar
voor in de plaats?
Een aantal zeevarende landen, waaronder
Nederland, hebben internationaal beslo
ten om voor 1999 de allermodernste com
municatie apparatuur aan boord van hun
schepen te instaleren en er wordt dan
voornamelijk via de satellieten gewerkt.
Dit systeem heet: 'G.M.D.S.S.' Dit is de
afkorting van 'Global Maritime Distress
and Safety System'.
U zult nu onmiddellijk begrijpen dat tus
senkomst van een kuststation overbodig
is geworden.
De rang van marconist aan boord van
zeeschepen is hiermee een uitstervend
beroep geworden.
In 1992 is men begonnen met de eerste
fase van G.M.D.S.S.
Moderne apparatuur werd aan boord van
zeeschepen geplaatst, te beginnen met
passagiersschepen.
Zoals gezegd moet vanaf 1999 iedereen
aan die eisen voldoen.
We gaan even terug naar de geschiedenis
van het kuststation 'Scheveningen Radio'.
De naam van dit kuststation is niet toeval-
lig-
In 1904 beg,on het station in een verlaten
bouwkeet van Rijkswaterstaat bij de
haven van Scheveningen en kreeg als
taak de communicatie met zeeschepen
over de gehele wereld te verzorgen. In die
tijd ging dat alleen maar met morsetele-
grafie op de 600 meterband. Later kwa
men daar kortegolf verbindingen in de
24- en 26 meterband bij. U zult waar
schijnlijk begrijpen dat door het toene
men van de radiocommunicatie en met
name het aantal zenders de storing van
die zenders op eigen ontvangst enorm
groot was. Men werkte immers vanuit
één en de zelfde lokatie. In 1925 werd
besloten om het één en ander te scheiden.
De zenders bleven in Scheveningen gesi
tueerd. Ze staan daar nu nog gedeeltelijk,
aan de Zuidpier van de Scheveningse
haven.
De ontvangers werden naar IJmuiden ver
huisd in een post- en telegrafiegebouw op
het Sluisplein.
Door de toename van elektrische appara
tuur, voor industrie en huishoudens, kre
gen de ontvangers steeds meer last van
storing
Wederom werd er verhuisd, nu naar een
kot in de duinen, dat spoedig plaats
maakte voor een volledig ingericht radio
station. Tegelijk werd de telefonie inge
voerd naast de morsetelegrafie. Tijdens
de oorlog 1940/45 maakten onze Ooster
buren de dienst uit. Na de oorlog begon
de dienst opnieuw in IJmuiden.
Rond het jaar 1951 werden de zaken
groots aangepakt.
Er kwamen zenders en de antennes voor
de kortegolf kwamen in Kootwijk te
staan. Voor de kortegolf hoeven de anten
nes niet persé aan de kust te staan, anders
dan voor de middengolf antennes waar
van het bereik meer voor de Noordzee is
bedoeld.
Er kwam een riante behuizing tussen de
sluizen van IJmuiden te staan. Ruimte
genoeg, doch eerder dan verwacht werd
ook dit gebouw te klein.
In het voorjaar van 1971 verhuisde
'Scheveningen Radio' opnieuw en werd
gehuisvest in het centrum van de stad
IJmuiden, het huidige gebouw, waar ook
de kustwacht is gehuisvest.
'PCH', de radio-roepnaam van 'Scheve
ningen Radio' kreeg de beschikking over
zeventien bedientafels voor radio-telegra-
fieverkeer, veertien tafels voor radio-tele-
fonieverkeer, tien voor marifoonverkeer
en zeven voor telex over radio. (TOR).
De antennes voor de middengolf en VHF
bleven op het sluiseiland staan. Voor de
kortegolf werden antennes voor drie rich
tingen, de z.g. log-per antennes, in
Nederhorst den Berg (NERA) geplaatst.
De signalen van deze antennes bestemd
voor de ontvangers in IJmuiden werden
per straalverbinding doorgestraald naar
een hoornparabool op het dak van het
gebouw in IJmuiden. Wat later werden er
moderne, op afstand bestuurbare ontvan
gers in het ontvangstation in NERA
geplaatst.
Voor het radiotelefonieverkeer op de mid
dengolf wordt gebruik gemaakt van de
ontvangers in Appingedam en Hoek van
Holland.
De zo net genoemde richtantennes wijzen
30 - 150 -en 270 graden. In het Noorden,
op 30 graden, onderhoudt men er verkeer
in de Botnischegolf, op de 150 graden
pakt men de Middelandse Zee en het
gebied van de Indische Oceaan en met de
270 graden de Noordelijke- en Zuidelijke
Atlantische Oceaan en het Caribisch
gebied. In het korte-golf gebied wordt
gewerkt in de 4, 8, 12, en 16 Mhz ban
den.
Middengolftelefonie heeft ongeveer een
bereik van 500 zeemijlen. De Noordzee
kan hiermee dus prima bediend worden.
Vervolgens nog iets over 'TOR' Telex
Over Radio. Velen kennen het telexver-
keer van Dirkzwager uit Maassluis.
Binnenkomende - en uitgaande schepen
worden via telex naar de diverse instan
ties doorgegeven.
Deze telexen werken allemaal via een
kabel over het PTT-net.
Bij Scheveningen Radio gaat telex met
behulp van een zender de ether in en
wordt elders weer ontvangen, gecodeerd
en met de bekende mechanische ratelma-
chines, wat konden die dingen een herrie
maken, weergegeven. Dit is al een heel
oud systeem, het is een beetje te vergelij
ken met hele snelle morse.
Het nadeel van dit systeem van telex via
radio was de verminking van signalen
door allerlei atmosferische storingen op
de kortegolf. De uitgezonden tekst kwam
niet altijd leesbaar over dus dat was een
ernstig manko.
Een Nederlandse ingenieur heeft dit pro
bleem opgelost, mede door de ontwikke
ling van de digitalisering in de elektroni
ca.
In het kort komt het er op neer dat bij
TOR tekens in kleine groepjes van een
vaste lengte worden verzonden.
Elk groepje signalen wordt bij ontvangst
op fouten gecontroleerd en dan afgedrukt.
Komt er een teken niet goed door, dan
herkent de ontvanger dit en verzoekt de
zender het groepje opnieuw uit te zenden.
Dus met andere woorden; een nagenoeg
foutloos telexschrift.
Heden ten dage gaat dit alles via een
computer en niet meer met mechanische
telexen. Het TOR-systeem werkt volle
dig automatisch.
Zonder al te technisch te worden wil ik
nog een onderwerp vermelden, anders
zou het verhaal niet volledig zijn. Dit is
de marifoon.
In het bedrijf van de Koninklijke Roeiers
Vereeniging Eendracht hebben we alles
met dit fenomeen te maken, zij het zon
der tussenkomst van PCH, het kuststa
tion. Ook hier speelde Nederland een
belangrijke rol.
In 1957 werd in 's-Gravenhage een inter
nationale conferentie gehouden over
Regionale Maritime VHP radiotelefonie.
Voor het kuststation 'Scheveningen
Radio' en met name de afdeling Kust- en
Scheepsradio (KSR) een gelegenheid om
een plan te bedenken voor het opzetten
van VHF-telefonie in Nederland. Rotter
dam heeft als eerste aan deze'proefne
ming meegewerkt. De conferentie in 's-
Gravenhage gaf aan de maritieme VHF
de naam 'marifoon'. In het buitenland nu
nog steeds aangeduid met 'VHF'. Het
gebeurde weleens dat je de kapitein van
een op stroom liggend schip een bood
schap moest brengen in de vorm van:
'Kapitein, u moet via de marifoon uw
agentschap bellen'. De kapitein stond je
aan te kijken alsof hij water zag branden.
Zei je daarentegen: 'Kapitein, u moet bij
VHF uw agentschap bellen'dan begreep
hij dat onmiddellijk.
Via de eerste openbare kanalen in het
marifoonnet handelde men in het eerste
jaar bij Scheveningen Radio 2845
gesprekken af. Met omgebouwde tele
foontoestellen werden deze marifoonka
nalen via zo'n ouderwetse telefooncentra
le met houtjes/touwtjes, de zogenaamde
koordenposten, op het telefoonnet van de
PTT doorverbonden.
Ook de binnenvaart werd in de jaren '60
steeds meer uitgerust met marifoon aan
boord om al varende in contact te komen
met hun rederijen en agentschappen en
voor particuliere gesprekken via Scheve
ningen Radio. Ik hoor nog die lieftallige
stemmetjes van de dames die achter de
bedientafels zaten om de verbinding tot
stand te brengen of het bekende melodie
tje dat je hoorde als de dames je oproep
wel hadden gehoord maar niet zo snel
antwoord konden geven.
Door de grote populariteit en het gebrek
aan frequenties werd de marifoonband
uitgebreid met het dubbele aantal kana
len.
Eerst 28 kanalen van 50 Khz breed, na
uitbreiding 56 kanalen van 25 Khz breed.
Vandaar de wat vreemde kanaal bezetting
van 60-01-61-02 63-03 enz.
De hoogtijdagen van Scheveningen
Radio liggen zo tussen 1980 en 1990.
Het hoogste aantal berichten en telefoon
tjes ligt tussen de jaren 1983 en 1985 met
meer dan 800.000 per jaar.
Ik had al melding gemaakt van de Kust
wacht. In 1989 is het noodverkeer.dat
eerst bij Scheveningen Radio was onder
gebracht, naar de Kustwacht over gegaan.
Er zijn maar weinig auto's
die dat kunnen zeggen.
Gelukkig is Van Lint Auto
schade gegarandeerd
kreukherstellend. Met de
modernste apparatuur
zetten we uw auto weer op
het juiste spoor.
Onze spuiterij heeft een
reputatie hoog te houden
en we geven 2 jaar Focwa
garantie op de uit de kreu
kels gehaalde autoschade.
Sommelsdijk (0187) 482292
Zierikzee (0111)414794
n
van Lint autoschade
Maakt het goed!
Noodfrequenties zijn voor de zeescheep
vaart internationaal. Geluisterd wordt op
2182 Khz telefonie, 500 Khz telegrafie en
kanaal 16 voor de marifonie (VHF). De
Radio Medische Dienst valt voor zover ik
weet nu nog onder 'Scheveningen Radio'
maar zal waarschijnlijk ook onder de
Kustwacht gaan vallen. Men kan wel stel
len dat de diensten die nu nog onder
'Scheveningen Radio' vallen bij het slui
ten van dit kuststation, overgeheveld zul
len worden naar de Kustwacht. De Kust
wacht valt onder het ministerie van
Defensie en zetelt in het zelfde gebouw
als 'Scheveningen Radio' in IJmuiden.
Of de Kustwacht in IJmuiden blijft is nog
een open vraag. Het zou voor de hand
kunnen liggen dat men verhuist naar de
Marinebasis in Den Helder. Voor zover
wij weten is hier nog geen beslissing over
genomen.
Hier hebben wij geprobeerd om u een
beeld te geven over het oudste kuststation
van Nederland; 'Scheveningen Radio'.
Uiteraard zou hier nog veel meer over
geschreven kunnen worden, maar dan
zou het in delen moeten gebeuren.
Hoe het verder met de overige kuststa-
tions in Europa gaat, is nog niet bekend,
doch ook het Belgische kuststation 'Oos
tende Radio' zal niet ontkomen aan de
technische vooruitgang, G.M.D.S.S.
genaamd.
Misschien kan Willem van Duijl u in de
komende jaren nog eens wat vertellen
over de G.M.D.S.S., maar alvorens dat
gebeurt moet dit systeem zich eerst gaan
waarmaken- en bekeken worden op zijn
(on)mogelijkheden. Eén ding blijft recht
overeind staan, automatisch ingestelde
machines kunnen niet improviseren, maar
mensen wel en dan denk ik direkt aan de
marconisten.
Met dank aan Wim van Duijl voor dit
uitgebreid verslag, alsmede de heer
H.S. Spuls, Hoofd operationele dienst
Station 12/Scheveningen Radio voor
de foto's.
Maarten Bezuijen
Willem van Duijl als zend-amateur thuis in Vlaardingèn
Een foto yan de afdeling radiotelefonie op het 2e sluiseiland van 'Scheveningen Radio' in IJmuiden in 1970
De huidige situatie van de radiotelefonie van het gebouw in het centrum van IJmuiden
