EIIAI1DEI1-I1IELW5
De 'Flying Enterprise'
Net
zijn rijbewijs?
flakkee verhuizingen b.v.
Het jaar 1952 is in de wereld van
de scheepvaart een bewogen jaar
geweest. Bij Hoek van Holland
strandden de "Radmar", de "May-
ori" en de "Merope" alsmede de
twee sleepboten "Ganges" en de
"Witte Zee" die in de problemen
raakten. Wellicht hopen wij in de
toekomst daarop terug te komen.
Ook mogen we niet vergeten de
stranding van de "Faustus", welke
in november van dat jaar door de
Noorderpier werd geslagen en
midden in de Rotterdamse Water
weg zonk. Dit alles gebeurde
betrekkelijk dicht bij huis, maar
wat gebeurde er in het oostelijke
deel van de Atlantische Oceaan?
a
van Lint autoschade
Deze vraag- en antwoordrubriek staat geheel ten dienste van de lezer
die er kostenloos gebruik van kan maken. Uw vragen op velerlei gebied
kunt u sturen aan: Redactie Eilanden-Nieuws, Postbus 8,3240 AA Mid-
delharnis, met in de linkerbovenhoekVragenrubriek' vermeld. De vra
gen worden door deskundigen beantwoord en zullen binnen enkele
weken na de inzending compleet met antwoord in deze rubriek worden
gepubliceerd.
FUTLOZE aoaTEmwi
GftlEPÜttiK
POFTrs'CffF LttNOENNaMEN
ÊftmWGE ULEKJEi IN KLE0IN6
SESCHEHMINC ÜIEWZER
viMHEEit macaaim
Gaat u maar rustig
slapen. Wij verhuizen
uw meubelen als eieren.
3e Blad
VRIJDAG 25 SEPTEMBER 1998
No. 6741
Het was zaterdag, 22 december 1951
toen de "Flying Enterprise" aan de kade
in Bremerhaven op vertrek lag.
Een aantal Duitse emigranten stonden
gereed om hun land te verlaten en een
nieuw bestaan in Amerika op te bouwen.
Het schip stond onder bevel van kapitein
Kurt Carlsen, een genaturaliseerde Ame
rikaan van Deense afkomst.
Men had Kerstfeest gevierd aan boord
van het Amerikaanse motorschip schip
"Flying Enterprise" met kapitein Kurt
Carlsen van de rederij Hans Isbrandtsen
Kerstfeest midden op zee, varende van
Hamburg naar de thuishaven New York.
De tweede feestdag was aangebroken en
de bemanning met haar tien passagiers,
dat emigranten waren, hadden bijzondere
dagen beleefd.
Zij hadden wel gedacht dat er een flinke
puist wind uit het NW zou kunnen waai
en, want dat kan je rond die tijd ver
wachten, maar niet in die hevige mate
dat men de gezelligheid aan boord daar
door zou moeten missen.
De "Flying Enterprise" was de rotsachti
ge kust van Cornwall gepasseerd en voer
in de richting van de Atlantische Oceaan.
De harde wind wakkerde aan tot zware
storm en het schip vervolgde, stampend
en slingerend, haar weg.
De storm gierde langs de masten en het
overkomende water liep door de spuiga
ten weer van boord
Mijl na mijl tornde het schip koppig
tegen de storm op.
Het voorschip beukte in de golven en
kwam als een bruisend gevaar weer te
voorschijn.
Kapitein Carlsen kende het schip goed
en wist wat zij in zulk een noodweer
waard was.
De "Flying Enterprise" had wel vaker
zware stormen doorstaan.
Dit vrachtschip werd gebouwd in 1944
in Amerika. Reeds voor het uitbreken
van de Tweede Wereldoorlog waren in
de Verenigde Staten standaard- vracht
schepen ontworpen.
Ze werden gewoonlijk als "standaard
types" aangeduid om ze te onderschei
den van andere hoofdgroepen van allerlei
andere types zoals oorlogsschepen,
sleepboten en diversen. Deze standaard
'droge-lading' schepen werden "C"-
types genoemd en er waren drie soorten
inn.l. deC-l,C-2endeC-3.
De "C" stond voor 'Cargo' (lading) en
het cijfer duidde de grootte van het schip
aan, oplopend van 1 tot 3.
In het begin van de Tweede Wereldoor
log bouwde men de "Liberty" schepen,
die qua zeewaardigheid niet sucsesvol
bleken te zijn.
Overal werden de secties gebouwd en op
werven in Amerika in elkaar gelast. Dit
gebeurde later ook met de "C"-schepen.
Het is duidelijk dat alle ervaringen met
de bouw en het gebruik van de "C"-type
schepen min of meer model konden staan
voor de ontwikkeling van een nieuw
standaard schip enwel de "Victory"
Wij hopen in één van onze volgende ver
halen een apart artikel
te wijden aan dit type vaartuig.
Gegevens van de "C"-l:
"Flying Enterprise"
Lengte:
Breedte:
Diepgang:
Draagvermogen:
Snelheid:
127.33 meter
18.29 meter
8,38 meter
9075,00 ton
14,00 mijl/h
Kurt Carlsen kende de zee en ook de
gevaren die uit de zee voort konden
komen.
Ditmaal was het wel raak, de storm wak
kerde aan tot orkaan-kracht en het schip
kreunde tot benedendeks toe.
Dit zou één van de zwaarste stormen van
de eeuw worden en overal zouden sche
pen vergaan.
Van alle kanten kwamen S.O.S.-berich
ten in de lucht.
Wij zetten er enkele op papier;
De Ierse schoener "Nellie Bywater" kap
seisde en zonk ten zuiden van Devon.
Het Duitse vrachtschip "Irene Olden-
dorfverdween met de gehele beman
ning in de golven van de Noordzee.
De Noorse tanker "Osthav" brak in
tweeën.
De Hollandse coaster "Gemma" werd
niet meer gevonden.
De Noorse stoomboot "Kaprino" strand
de bij Mersey.
De "Zwarte Zee" bracht de schotse
stoomboot "Angusbrea", die haar roer
had verloren, naar Falmouth en kwam
tijdens het slepen in aanvaring met het
Deense motorschip "Björn Clausen"
De Noord-Ierse kustvaarder "Zulu" ver
dween met haar bemanning in de golven.
Ook het luxe passagiersschip "Queen
Elizabeth" kwam in Southamton aan met
vernielde patrijspoorten en meer dan 50
gewonden aan boord.
In die twee dagen waren meer dan 70
mensen door de storm omgekomen.
Het werd onmogelijk voor kapitein Carl
sen om tegen de golven op te boxen.
Op een gegeven moment dook het schip
weer de golven in en kwam er niet uit
zoals voorheen. Een oorverdovend
lawaai gepaard gaande met de gierende
wind bracht het schip flinke schade toe.
De romp was gescheurd!
De "Flying Enterprise" zond noodsigna
len uit en het schip lag sterk over haar
BB zijde. Kort nadat de romp was
gescheurd maakte een nieuwe golf de
"Flying Enterprise" lam.
Het schip kwam niet meer terug vanuit
haar benarde positie en bleef 30 graden
over BB liggen. De "Flying Enterprise"
maakte zware slagzij. Het S.O.S. werd
opgevangen door de Amerikaanse
vrachtboot "Southland", die onmiddellijk
koers zette naar het rampschip.
De reddingboten van de "Flying Enterp
rise" konden niet worden gevierd, door
dat het schip teveel slagzij maakte.
In de donker arriveerde de "Southland",
maar men kon eenvoudig niets doen
omdat men niets zag. Alle machines
waren uitgevallen en het schip lag al 45
graden op haar zij.
Tegen de morgen lagen vijf schepen
rond de "Flying Enterprise". Behalve de
"Southland" lagen er de Noorse vracht-
boot "Westfal Larsen", het Duitse schip
"Arion", het Engelse schip "Sherborne"
en het Amerikaanse troepen-transport-
schip "General Greely" en de "War
Hawk".
In het woeste water werden alle passa
giers door de reddingboten van de diver
se schepen overgenomen. Zij moesten op
commando van Carlsen één voor één in
zee springen, totdat de laatsten van
boord waren.
Toen kroop Kurt Carlsen naar de radio
kamer om de vijf schepen die assitentie
hadden verleend, op te roepen. Met de
passagierslijst en de scheepsrol voor zich
sprak hij met ieder schip afzonderlijk om
zeker te weten of er niemand was ver
dronken.
De namen werden aangekruist tot dat één
naam over bleef: Hendrik Kurt Carlsen,
kapitein van de "Flying Enterprise".
Hij sprak tot de andere schepen:
"Ik ben u zeer erkentelijk voor wat u
voor de passagiers en mijn bemanning
hebt gedaan en ik blijf aan boord tot dat
het schip zinkt of in een veilige haven
is". De radio werd uitgeschakeld.
De "Zwarte Zee" had ook opdracht
gekregen om naar de "Flying Enterprise"
te gaan, doch ontmoette een ander in
nood verkerend schip en nam dit op
sleeptouw.
Toen kreeg de Hollandse zeesleper
"Oceaan" (ook van L. Smit Co), die
ook in de omgeving van het rampgebied
was, de opdracht om naar de "Flying
Enterprise" te varen, maar moest onver
wacht haar koers wijzigen om de "Zwar
te Zee" te assisteren, die met haar sleep
in de problemen was geraakt.
De "Oceaan" bracht de "Zwarte Zee"
naar Falmouth.
Leen uw auto gerust aan uw
zoon uit. Komen beide
onbeschadigd terug, dan bent
u zijn beste vriend.
Indien uw auto toch een
deukje oploopt kunt u terecht
bij Van Lint Autoschade.
Met de modernste apparatuur
zetten we uw auto weer op
het juiste spoor. Onze spuite-
rij heeft een reputatie hoog te
houden en we geven 2 jaar
Focwa garantie op de uit de
kreukels gehaalde autoschade.
Sommelsdijk (0187) 482292
Zierikzee (0111)414794
Maakt het goed!
De laatste luchtfoto van de zinkende 'Flying Enterprisevoor het weer te slecht werd om te fotograferen.
Twee uur later zouden Carlsen en Dancy hel schip verlaten
Wederom nam de storm toe en Isbrandt
sen, de Deens-Amerikaanse reder, zag
het liefst dat Carlsen van boord zou
gaan, maar Carlsen bleef en gaf het schip
een kans.
Het is vrijdag 4 januari;
Aan de horizon verscheen de Engelse
sleepboot "Turmoil" met kapitein Parker
en stuurman Dancy.
Het is alweer de zesde dag dat de
"Flying Enterprise"
op haar zij ligt, inmiddels 60 graden.
Na herhaalde vergeefse pogingen om
met de tros van de sleepboot verbinding
te maken met het schip, gelukte het
stuurman Dancy van de "Turmoil" met
een levensgevaarlijke sprong zich bij
kapitein Carlsen te voegen.
Beide mannen op de "Flying Enterprise"
besluiten te wachten tot de volgende dag
met vastmaken van de sleepboot.
En dat gelukte en rond middaguur dat de
"Turmoil" koers zette naar Falmouth met
op sleeptouw de "Flying Enterprise"
De Franse sleepboot "Abeille 25" is ook
in de buurt alsmede de Amerikaanse tor-
pedobootjager "Willard Keith"
Elke dag wordt er radio kontact gemaakt
met de "Willard Keith" en men dacht dat
de "Flying Enterprise" behouden in de
haven van Falmouth aan zou komen.
De zee was rustiger geworden en de
hoop op een veilige binnenkomst,
ondanks haar zware slagzij was nog niet
verkeken.
De sleep vorderde gestaag met een snel
heid van 3 knopen.(5 KM)
Op maandag 7 januari was de sleep nog
150 mijl verwijderd van de haven van
Falmouth, die men in twee dagen zou
kunnen bereiken.
Op 8 januari nam de wind weer toe en
Kurt Carlsen met stuurman Dancy
inspekteerden de sleepdraad van de
"Tumoil", die stampend en slingerend en
zeer langzaam haar weg vervolgde naar
Falmouth.
De "Flying Enterprise" maakte meer
water en de wind werd stormachtig uit
West-Noordwestelijke richting.
Er moest worden gestopt met slepen
want op de sleepdraad kwamen te grote
krachten die niet opgevangen konden
worden door de zware zeegang welke de
beide schepen hevig deed slingeren.
Vele uren werd er 'gaande' gehouden.
Voor het eerst voelde Kurt Carlsen zoiets
als angst.
Hij is duizelig van honger en slapeloos
heid.
Op 9 januari gebeurde waar men al heel
lang bang voor geweest was, de sleeptros
brak en de "Flying Enterprise" werd een
speelbal van de golven.
Men bevond zich nog maar 60 mijl van
de haven van Falmouth, die zich al
gereed maakte voor de ontvangst van
deze twee mensen met hun schip.
Een vliegtuig scheerde laag over de
"Flying Enterprise" en gooide een pak
ketje m.et voedsel omlaag, doch het miste
doel en het verdween in de golven.
De "Flying Enterprise" zakte weg naar
70 graden slagzij. Het werd duidelijk dat
het einde van het drama snel naderbij
kwam, of zou het schip de haven van
Falmouth nog kunnen bereiken?
De golven overspoelden de brug van de
"Flying Enterprise" en beukten de op
bouw aan stukken.
De slagzij werd gaandeweg erger en het
schip kwam steeds 'langzamer terug'.
De afstand naar Falmouth was nog maar
35 mijl, maar het uitzicht om toch nog de
haven te bereiken werd zeer klein geacht.
Het was donderdag 10 januari in de mor
gen dat nog werd geprobeerd met de
sleeptros verbinding te maken met de
sleepboot "Turmoil", maar dat lukte niet,
want de twee mensen aan boord konden
zich nauwelijks nog vast houden en de
golven beukten op- en tegen het schip, er
was geen houden meer aan.
Om 14.00 uur vroeg Carisen of de mari
nebasis een helicopter kon sturen, want
het zou niet lang meer duren voor de
"Flying Enterprise" zou zinken.
Toen deze geariveerd was, werd zij door
de stormachtige wind gedwongen om
terug te keren.
Er zat niets anders op dan de mensen via
de sleepboot van het schip af te halen en
daar was grote haast bij.
'^>'':'^-r.
Overal zie ik rijkbloeiende hortensia 's, de
onze doen het helaas erg slecht. Hoe kun
nen we de bloei bevorderen?
Antwoord: De struik groeit uit knoppen
die het vorige jaar gevormd zijn. In het
algemeen gesproken kunt u de hortensia's
na de bloei 't beste met een scherp mes
direct onder de uitgebloeide bloem terug-
snijden. Takken kunt u inkorten door ze in
het voorjaar af te snijden net boven de
laatste nog levende knop. Gebruik geen
bot geworden schaar. Laat één of twee
ogen boven het oude hout staan. Zwakke
of beschadigde scheuten moeten in febru
ari of maart weggenomen worden om de
vorming van nieuwe te bevorderen. Re
gelmatig water geven bevordert groei en
bloei. Hortensia' s groeien het beste op een
wat vochtige, kalkvrije bodem. Vooral de
grootbladige zijn in hun sas met een wat
beschaduwde plaats. Treedt er een geel-
verkleuring in het blad op en als er stil
stand in de groei optreedt, kunt u bijmes
ten met beendermeel of 10 g ijzersulfaat,
opgelost in 4,5 liter water. Om een even
wichtig bloeiende plant te krijgen verdient
het aanbeveling om de eindknoppen van
de stevige scheuten te verwijderen, de
twee eronder liggende ogen worden dan
gedwongen om uit te groeien.
Binnenkort wil ik me weer tegen griep
laten inenten. Nu vertelde iemand dat deze
inenting gevaarlijk kan zijn. Is dit zo?
Antwoord: Dat kan beslist niet. Voor het
griepvaccin worden tegenwoordig af
doende vernietigende virussen gebruikt.
Die kunnen u dus zelf geen kwaad meer
doen, omdat er geen leven meer in schuilt.
Alleen ons inwendige afweersysteem rea
geert op zulke kleine deeltjes van het dode
materiaal. Het gaat een tegengif fabrice
ren dat dit virus kan bestrijden. Als u dan
na een paar weken met dat type griepstam
besmet wordt, maakt die intussen in uw
lichaam gevormde afweerstof dat virus
gelijk onschadelijk. Die twee weken heeft
uw lichaam wel hard nodig om voldoende
tegengif te kunnen vervaardigen. U moet
zich in oktober laten vaccineren voor de
winterse griepgolf verwacht wordt. Nu
kan het wel een enkele maal gebeuren, dat
iemand ziek wordt vlak nadat hij de griep
prik kreeg, maar dan betreft het vaak een
normale verkoudheid of onschuldige vi
rusziekte. Deze injectie is bedoeld ter be
strijding van de échte, gevaarlijke griep
die influenza heet en een hoge koorts van
zo'n 39 ''C kan veroorzaken. Gebeurt het
toch, dat iemand de echte influenza op
loopt vlak na de prik, dan kan dat uitslui
tend veroorzaakt zijn doordat er onver
wacht een virus van een andere griepstam
opdook (gelukkig weten de bacteriologen
dat dankzij hun verkenningen meestal op
tijd) of omdat zijn lichaam nog niet vol
doende afweerstof had aangemaakt. Na 14
dagen is uw lichaam er heus wel tegen
bestand. Vooral de kans op complicaties
wordt door een tijdige inenting sterk ver-
Over Indonesië spreek je als de gordel van
smaragd en over Japan als het land van
de rijzende zon. Kunt u me vertellen waar
deze fraaie benamingen vandaan komen?
Antwoord: De zon komt op in het oosten
en Japan ligt van ons uit gezien in ooste
lijke richting, vandaar dat deze beeldende
naam gemakkelijk te verklaren is. De gor
del van smaragd slaat op de vorm van de
Indonesische archipel en de kleur sma
ragd, die daar in de natuur veel voorkomt
(groen als smaragd). Er zijn nog meer lan
den met zulke fraaie benamingen: Israël,
'het land van melk en honing', Tibet, 'het
dak van de wereld', Finland, 'het land van
de duizend meren', het oude Perzië, 'het
land van 1001 nacht en minder poëtisch:
Amerika, 'het land van de onbegrensde
mogelijkheden'
In kleding die een tijd niet gebruikt is ver
schijnen bruinige vlekjes. Weet u wat voor
vlekjes dit zijn en weet u misschien een
middel om ze weg te krijgen?
Antwoord: Deze vlekjes ontstaan door
dat kleding te lange tijd in een berging
hangt waarin onvoldoende ventilatie is,
hierdoor kan schimmelvorming ontstaan.
De vlekjes zijn erg moeilijk te verwijde
ren. U kunt het proberen met een sopje
van water, soda en zachte zeep. Eventueel
eerst inweken met water en azijn. Gebruik
bij wol echter geen soda!
Hoe kan ik het beste gietijzeren tuinmate-
riaal behandelen om roesten te voorko
men
Antwoord: Je zou zeggen ijzer is ijzer,
ijzer roest, dus gietijzer ook. Een verfdes-
kundige verzekerde ons echter dat dit niet
het geval is. Wel kan gietijzer op den duur
lelijk worden. Daarom verdient het aan
beveling om gietijzeren tuinmaterialen
met een (roestwerende) verf te behande
len, bijvoorbeeld met Hammerite.
Altijd lees ik met genoegen uw interessan
te vragenrubriek. Nu heb ik zelf een
vraag: wanneer is de margarine in de
handel gekomen
Antwoord: De Franse keizer Napoleon
III schreef een prijsvraag uit om te voor
zien in een goedkoop vervangingsmiddel
voor boter. De prijs ging in 1869 naar de
Fransman H. Mège-Mouriès. Het be
kroonde procédé werd in 1872 door de
boterhandelaar Jurgens in Oss ter hand
genomen, waarna weldra in Nederland
een groot aantal margarinefabriekjes ont
stond.
minderd. Wist u, dat elke winter zeker
2.000 mensen overlijden aan influenza?
Het is daarom voor de zogenaamde risi
cogroepen van belang de huisarts bijtijds
om plaatsing op de lijst te vragen, zodat hij
het benodigde vaccin eind september in
huis heeft. Want begin oktober is het weer
tijd voor de jaarlijkse griepprik.
V.>^BiKBtt)E Middelhamis Hellevoetsluis Zierikzee Oud-Beijerland
VBiHUIZERS Tel. (0187) 482188 Tel. (0181) 320016 Tel. (0111)413163 Tel. (0186) 613624
Om 15.08 uur zond de sleepboot "Tur
moil" het dramatische bericht uit: De
'Flying Enterprise' zinkt. De 'Flying
Enterprise' zinkt"!!
Om 15.15 uur lag het schip geheel dwars
op de golven en het water stroomde door
de schoorsteen naar binnen en het ogen
blik was aangebroken om het schip te
verlaten. Zij liepen over de (horizontale)
schoorsteen en de Engelse stuurman
Dancy keek naar kapitein Kurt Carlsen
en hij begreep direkt dat hij als eerste
van boord zou moeten gaan.
Dancy liet zich vallen en zwom weg van
het schip waarna ook kapitein Carlsen,
als laatste, zijn schip verliet.
Zij zwommen samen richting het dichts-
bij liggende vaartuig en dat was de "Tur
moil", de Engelse sleepboot waar Dancy
de stuurman op was.
De gehele zee rondom het zinkende
schip was bedekt met wrakhout en losge
slagen lading. Gelijkmatig zonk het
schip steeds dieper weg.
Veilig aan boord van de "Turmoil"
zagen zij de ondergang van de "Flying
Enterprise". De boeg verhief zich plotse
ling vijf meter, en verdween daarna
onder water.
Om 16.10 uur was de "Flying Enterpri
se" gezonken op een plaats waar het 80
meter diep is.
Toen de "Flying Enterprise" ten onder
ging loeiden de sirenes van de omliggen
de schepen als een laatste groet.
De kade van Falmouth stond het die
avond zwart van de mensen toen de
sleepboot "Turmoil", met aan boord
kapitein Carlsen en stuurman Dancy de
haven binnen liep.
Doch de sleepboot ging in de baai van
Falmouth voor anker om eerst de over
vermoeide Carlsen met z'n vriend Dancy
nog wat rust te gunnen.
Kapitein Kurt Carlsen zou later als een
held worden binnen gehaald en in Fal
mouth worden gehuldigd voor zijn niet
aflatende ijver om het schip met haar
lading te behouden.
In New York werd intussen ook bekend
dat Kurt Carlsen veilig in Falmouth was
aangekomen en ook daar bereidde men
zich voor op een grote ontvangst.
Eén van de vele vragen waren in die tijd;
Waarom bleef Kurt Carlsen zo lang aan
boord?
Hij antwoordde zelf hierop: "Tot ander
half uur voordat de "Flying Enterprise"
zonk, had ik hoop dat ze behouden kon
blijven. Als gezagvoerder had ik hier
voor de verantwoording".
Hiervoor heeft hij 24 onderscheidingen
ontvangen.
Naar veel later bekend is geworden, ver
voerde de "Flying Enterprise" het metaal
'Zirconium', dat nodig was voor de con
structie van de kernreaktor van de "Nau
tilus", de eerste atoom-onderzeeër van
Amerika.
Schiedam
Maarten Bezuijen
