EIÜVI1DEH-l1IEmi/5
Oranjefeesten:
Twee vorstelijke jubilea
Omloop
nieuwsradio:
ook in 1998
1898
1848
1998
P.v. De Zwaluw
Ooitgensplaat
Tweede winnaar
Cliipknipactie
beleend
P.V. De Luchtbede
te Herkingen
Oranje aan een zijden draad
Inhuldiging Wilhelmina
Kroningsfeest op Flakkee
Inhuldiging Juliana
Oranjebezoeken aan Flakkee
innenku-i^
3e Blad
VRIJDAG 31 JULI 1998
Wie in de achterliggende weken
het woord "Oranjefeest" uitsprak,
kreeg in de meeste gevallen als
reactie een antwoord dat verband
hield met een overwinning van het
Nederlands elftal in het toernooi
voor het wereldkampioenschap
voetbal. In dit artikel willen we ons
echter bepalen bij het vorstelijk
geslacht waarmee deze kleur
gewoonlijk wordt geassocieerd, het
Huis van Oranje.
Rond 1880 hing het voortbestaan van het
Oranjehuis aan een zijden draad. Koning
Willem III, weduwnaar sinds het overlij
den in 1877 van koningin Sophie, werd
zo langzaam aan bejaard. Zijn oudste
zoon, de in onmin met zijn vader levende
kroonprins Willem, stierfin 1879 onver
wacht in Parijs. Willem Ill's tweede
zoon, prins Maurits, was hem reeds eer
der, op zeer jeugdige leeftijd, door de
dood ontvallen.
Zijn derde en enige overgebleven zoon,
prins Alexander, leidde - nog hevig
bedroefd over het verlies van zijn moe
der en teleurgesteld over het tweede
huwelijk van zijn vader - in zijn Haagse
paleis een teruggetrokken bestaan. Het
was onwaarschijnlijk dat deze zwakke en
ziekelijke jongeman ooit koning zou
worden.
Uit het huwelijk van de inmiddels 63-
jarige Willem III met de 20-jarige Emma
van Waldeck Pyrmont werd, tot grote
blijdschap van het Oranjegezinde volks
deel, op 31 augustus 1880 een dochtertje,
Wilhelmina, geboren. Zij zou later als
vorstin 50 jaar lang over het Koninkrijk
der Nederlanden regeren.
Op 6 september 1898 vond in de Nieuwe
Kerk van Amsterdam de inhuldiging
plaats van koningin Wilhelmina, een
hoogtepunt in de nadagen van de negen
tiende eeuw. Door een zekere Betsy
werd deze gebeurtenis in het boek In het
Midden haars Volks aldus beschreven:
"Klokslag elf begon het carillon het Kro
ningslied te spelen; 't geschut brandde
los, en al de torenklokken luidden, niet
alleen in Amsterdam, maar door heel het
land. En aan den hemel brak stralend de
zon door het lichtgrijze floers, waarach
ter zij zich dien morgen nog schuil had
gehouden.
Even daarna trad de Koningin naar bui
ten in den langen purperen, met gouden
leeuwen bestikten en hermelijn omzoom
den Koningsmantel; op het hoofd een
fonkelende diadeem; een kostbaar sie
raad om den hals; en schuin om de borst,
over het beparelde wit-satijnen kleed, het
oranjelint van het Grootkruis van de
Militaire Willemsorde. En op datzelfde
oogenblik werd door sommigen iets lie-
felijks waargenomen: het neerstrijken
van een wit duifje - vredessymbool - op
den hoorn des overvloeds van de fries,
boven aan het paleis, waar het geruimen
tijd bleef zitten - Profetie van wat Wil
helmina van Oranje ons zou zijn? - Zelve
onbewust van dit opmerkelijk gebeuren
boven haar hoofd trad zij langzaam al
buigende voort, voorafgegaan en
gevolgd door een schitterende stoet van
herauten, waardigheidsbekleeders en
hooge officieren. Even heerschte er
onder de duizenden toeschouwers een
eerbiedige stilte. Toen klonk trompetge
schal en brak de jubel los, die tot in de
Kerk doordrong, en daar het sein gaf, dat
de Koningin in aantocht was.
En toen verscheen zij, de jonge Majes
teit, in al den luister van het Koning
schap. Naast haar de generaal Van der
Heyden met het ontbloote rijkszwaard,
en de vice-admiraal Ten Bosch, die den
koninklijken strandaard droeg. Onder de
tonen van het Wilhelmus naderde zij
den Troon, met een diepe buiging voor
haar Moeder, die even te voren met haar
gevolg gekomen was en nog was blijven
staan; daarna voor de andere aanwezi
gen. Toen besteeg zij de treden en nam
plaats op den Troon. Koningin Emma
zette zich naast haar, terwijl de hofhou
ding zich om en achter haar schaarde."
Even later zwoer zij met "duidelijke,
klankrijke stem, die tot achter in de kerk
gehoord werd" aldus trouw aan de
Grondwet:
"Ik zweer aan het Nederlandse volk, dat
ik de Grondwet steeds zal onderhouden
en handhaven. Ik zweer, dat ik de onaf
hankelijkheid en het grondgebied des
Rijks met al mijn vermogen zal verdedi
gen en bewaren; dat ik de algemene en
bijzondere vrijheid en de rechten van al
mijn onderdanen zal beschermen, en tot
instandhouding en bevordering van de
algemene en bijzondere welvaart alle
middelen zal aanwenden, welke de wet
ten te mijner beschikking stellen, zoals
een goed Koning schuldig is te doen. Zo
waarlijk helpe mij God almachtig."
Na deze vijf en dertig minuten durende
plechtigheid verlaat koningin Wilhelmi
na de kerk en wendt haar schreden naar
het Paleis op de Dam. We geven het
woord weer aan Betsy en laten haar, als
kind van haar tijd, het tafereel beschrij
ven dat zich voor ons geestesoog anno
1898 ontplooit:
"Daar verschijnt de Koningin op het bal
kon! Nog getooid met Koningsmantel en
diadeem staat ze daar in het midden,
schitterend in het zonlicht, als een
schoone fee uit een tooversprookje.
Het volk, in vervoering, is zichzelf geen
meester meer. Het roept, het schreeuwt
zijn bewondering, zijn vereering, zijn
liefde uit, in hartstochtelijke jubelkreten.
Boven de hoofden dwarrelen hoeden,
petten, zakdoeken, in wild gezwaai. Dui
zenden handen strekken zich naar haar
uit. Alle harten kloppen haar tegen. Er
komt geen einde aan het gejuich. En
Wilhelmina, in al haar glorie toch
gewoon en eenvoudig, lacht, en buigt, en
wuift haar Volk toe
De schr.ijver Willem Walraven was 11
jaar toen het bovengenoemde heuglijk
feit zich voordeed. Vanuit het toenmali
ge Nederlands - Indië beschrijft hij veer
tig jaar later, met opmerkelijke precisie,
en met een mengeling van weemoed en
ironie, het kroningsfeest zoals het in zijn
geboortedorp Dirksland plaats vond.
"Ik zie het grasveld rondom die eeuwen
oude kerk van ons dorp, waar wij aan
den kant van het Zuiden neerstrijken op
dien eenen dag in al mijn heugenis als
openbare school tezamen vereenigd met
de School met den Bijbel. De "hoofden"
spraken zelfs tegen elkaar met telkens
herhaalde "pardons"! En ik zie groote
pannen chocolademelk midden in het
hooge gras, waarin pluisjes dreven van
paardebloemen (in de melk namelijk) en
waarin Bogerd, de oude "sekoka" waar-
atje stond te roeren met den langen aan
wijsstok, dien wij bij de aardrijkskunde
gebruikten! En ik zie de tribune in de
schaduw van de kerk, waarop het meisje
zat, dat in den optocht door het dorp het
jonge Koninginnetje had voorgesteld. En
dat meisje was van de "Openbare". En
naast haar zat een ander heel lief meisje,
maar een beetje dikker en al een klein
moedertje in haar wezen, en die had de
lieve Koningin-Regentes Emma gesug
gereerd.
En dit meisje was van de "Christelijke".
Achter die twee nooit vergeten actri
ces stond een groep van "hofdames", en
geen enkele daarvan was ouder 15 jaar.
Op dien dag zag ik de eerste werkelijke
bouquetten van mijn leven in de handen
van die schitterende kinderen, onder wie
er minstens vier waren voor wie ik met
vreugde de een of andere hevig ridderiij-
ke daad zou hebben verricht. Links op de
tribune stond "de admiraal" (van de
Christelijke) en rechts stond "de gene
raal" (van de openbare). Hun steek en
kolbak waren van carton vervaardigd
door mijn meester, die aan slöjd (een
vorm van handenarbeid) deed, en zelfs
de beenkappen van de laarzen van den
generaal waren van carton. Wij zon
gen Kroningsliederen, en dronken kro
ningslimonade en mijn vader rookte
Kroningstabak uit een Kroningspijp
Walraven besluit zijn herinneringen met
de opmerking: "Wie in zijn jeugd
bewust, dus oud genoeg, was om de kro
ningsfeesten te beleven, heeft daarvan
iets meegedragen, dat hem voor altijd zal
stempelen tot een Oranjeklant, ook al is
hij niet steeds bereid om met iedereen en
met iedere later komende generatie gelijk
op mee te doen aan den nationalen klom
pendans!"
Op maandag 6 september 1948, enige
dagen na de viering van het gouden jubi
leum van haar moeder, vond de inhuldi
ging plaats van koningin Juliana.
Ondanks het feit dat er tussen de beide
inhuldigingen een halve eeuw was vers
treken, valt het op hoe gelijkluidend de
verslagen zijn van de gebeurtenissen en
bijbehorende feestelijkheden. We nemen
hier een gedeelte over van het verslag
van de inhuldiging in Amsterdam, zoals
destijds gepubliceerd in Eilanden
Nieuws van 11 september 1948:
zich in de voorste wagen, waarvan de
kap was open geslagen. Op het plein
voor de Openbare Lagere School ston
den de schoolkinderen van Middelhamis
en Sommelsdijk aangetreden. Bij aan
komst van de koninklijke gasten klonk
uit honderden jonge kelen het eerste cou
plet van het Wilhelmus. Vervolgens reed
het gezelschap onder luid gejuich en
hoera-geroep naar de Voorstraat van
Middelhamis, waar padvinders een ere
wacht hadden betrokken. Voorafgegaan
door burgemeester Den Hollander
beklommen de hoge gasten de met lopers
belegde trappen van het raadhuis.
In de raadzaal werden zij toegesproken
door de burgemeester, die tevens de
iiiua u/h Haringvliet, oktober 1947:
Koningin Juliana en Prins Bernhard omringd door enthousiaste Stadtenaren
Middelhamis, april 1936: Koninklijk bezoek Wilhelmina en Juliana
"Maandag 6 september was een grote
dag in de Nederlandse historie. Toen is
Hare Majesteit Koningin Juliana in de
Nieuwe Kerk te Amsterdam met grote
pracht en praal gekroond tot Koningin
der Nederlanden.
Evenals Zaterdag waren duizenden uit
gelopen naar de Dam, waar reeds hon
derden de vorige avond of in de nachte
lijke uren zich van een plaats hadden
verzekerd. Hoe meer het historische uur
naderde, hoe meer mensen zich opeen-
pakten in alle verdiepingen der omlig
gende gebouwen en op de daken, zelfs
tot op het dak van de Nieuwe Kerk toe.
Een daverend gejuich brak los toen Prin
ses Wilhelmina met de prinsesjes Beatrix
en Irene zich van het Paleis per auto naar
de achteringang van de Nieuwe Kerk
begaven.
Het was een onvergetelijk ogenblik en
een schouwspel van luister en schittering
toen Koningin Juliana aan de arm van
Prins Bernhard gevolgd door de Konink
lijke stoet onder de pergola de 70 meter
lange weg naar de Nieuwe Kerk aflegde.
Uit duizenden monden klonk plechtig
het Wilhelmus, begeleid door het caril
lon van de Paleistoren, dat door de 80-
jarige beiaardier J. Vincent werd
bespeeld."
's Middags reed Koningin Juliana met
Prins Bernhard en de prinsesjes in de
gouden koets door Amsterdam. Ook op
Flakkee werden feestelijkheden georga
niseerd, waarbij schoolkinderen aubades
brachten en royaal werden getractcerd.
Tussen de middag luidden de klokken
het nieuwe tijdperk in. In Dirksland
vond, gelijk een halve eeuw tevoren, een
openluchtspel plaats naast de Hervormde
kerk.
Beide vorstinnen hebben Flakkee
bezocht. Voor het eerst gebeurde dit op
25 april 1936. 's Morgens meerde het
vaartuig Jan Blanken met koningin Wil
helmina en prinses Juliana af bij het
havenhoofd van Middelhamis. Vandaar
ging de koninklijke stoet, voorafgegaan
door drie hofauto's, op Middelhamis
aan. De koningin en de prinses bevonden
leden van het gemeentebestuur aan hen
voorstelde. Nadat Wilhelmina nog even
de gelegenheid te baat had genomen om
te informeren naar de verkwanseling van
Hobbema's "Laantje van Middelhamis",
ging het gezelschap weer naar het bor
des. Het muziekkorps Sempre Crescendo
verwelkomde hen met het spelen van het
Wilhelmus. Een hartelijk dankwoord van
de koningin aan de dirigent besloot het
bezoek aan Middelhamis, waarna het
gezelschap zich weer naar de auto's
begaf voor een bezoek aan andere plaat
sen op Flakkee, waaronder Dirksland.
Hier werden de Koninklijke Hoogheden
rondgeleid in het Van Weel-Bethesda
ziekenhuis door de doktoren Boot en De
Laive.
Op 27 oktober 1947 werd Flakkee ander
maal met een koninklijk bezoek vereerd.
Koningin Juliana en prins Bernhard
maakten de overtocht met de tramboot
Minister C. Lely. Ook nu weer gejuich
en hoera-geroep op een overvolle Voor
straat van Middelhamis, waar de school
jeugd, samen met leden van Sempre
Crescendo en de transportcolonne van
het Rode Kruis aan weerszijden stond
opgesteld. Burgemeester Reinders sprak
prinses Juliana en prins Bernhard toe in
de raadzaal en stond met name stil bij de
ontbermgen en verwoestingen waaronder
het eiland gebukt was gegaan tijdens de
bezettingsjaren.
Ook dit keer werden andere plaatsen op
Flakkee bezocht, waaronder het zieken
huis in Dirksland en Stad aan het
Haringvliet, waar het prinselijk paar zich
tijdens een oponthoud, waarvoor tien
minuten waren uitgetrokken, op onge
dwongen wijze onderhield met het hen
omringende publiek.
Tijdens de watersnoodramp in februari
1953 brachten zowel koningin Juliana
als prins Bernhard verscheidene bezoe
ken aan de getroffen gebieden, waaron
der Flakkee. Het zal de bewoners van de
rampgebieden goed gedaan hebben dat
de koningin, nu niet omkleed met cere
moniële koninklijke waardigheid, maar
als een bezorgde moeder, zich persoon
lijk op de hoogte kwam stellen van de
i verschrikkingen die de stormvloed had
Dirksland, september 1898: Kroningsfeest Wilhelmina.
aangericht. In gesprekken met nabestaan
den van omgekomen eilandbewoners
moet zij heel scherp het leed hebben
gevoeld dat deze natuurramp had veroor
zaakt.
Dit jaar, respectievelijk een eeuw en een
halve eeuw na de inhuldiging van konin
gin Wilhelmina en koningin Juliana,
wordt in het Streekmuseum Goeree-
Overflakkee in Sommelsdijk aandacht
besteed aan deze gebeurtenissen met
foto's van de beide vorstinnen en hun
gezinnen. De expositie omvat ook voor
werpen en opnamen die verband houden
met de door hen afgelegde bezoeken aan
Flakkee.
Publicatie Streekmuseum
Goeree-0 ver flakkee
Rinus van Dam
OUDDORP- Op 28 en 29 augustus vindt
de negende omloop van Goeree-Over-
flakkee plaats. Radio Goeree Lokaal zal
dan opnieuw 24 uur verslag doen van dit
eilandelijke evenement. Ooit is omloop
radio opgestart door een "collegaom-
roep" uit Dirksland. Later kwamen daar
de andere radio-omroepen van het eiland
bij. In 1995 is deze samenwerking beëin
digt. Dit kwam niet, zoals in de overige
persberichten werd vermeld, doordat de
omroepen niet meer wilden of tegenwer
king gaven, maar doordat de kwaliteit en
inzet van de omroepen op het eiland niet
werd gewaardeerd door een andere
omroep. Daardoor is er een einde geko
men aan de samenwerking. Ook Radio
Goeree Lokaal hoopt dat in de toekomst
de vier omroepen hun handen in één
slaan en er weer een echte omloopradio
gemaakt kan worden.
In de afgelopen maanden heeft Radio
Goeree Lokaal ruim aandacht besteed
aan de voorbereidingen voor de omloop.
Er is een samenvatting uitgezonden van
de informatieavond. Ook de drie goede
doelen (Het Rode Kruis, stichting Memi-
sa en de RTM) zijn ruimschoots aan het
woord geweest. Van de omloop zelf zal
vanaf vrijdag 28 augustus 18.00 uur tot
de volgende dag 18.00 uur door veertig
medewerkers verslag gedaan worden.
Deze uitzending zou er niet zijn zonder
de voortreffelijke medewerking van de
ondernemers op Goeree-Overflakkee,
onze dank hiervoor. De omloopradio is
de gehele dag te beluisteren op 105.6 FM
en 103.8 kabel. Ieder uur wordt u op de
hoogte gehouden van de actuele stand
van zaken in de omloop. Daarnaast is er
elk uur weerbericht en een uuroverzicht.
Ook kunt u tijdens de 24 uur van de uit
zending bellen om een verzoekje voor
DE BETERE WONINGINRICHTING SINDS 1920
Zandpad 36 l\1iddelharnis Tel. (0187) 482784
Bovenstaande postduivenvereniging nam
op 25 juli deel aan een vlucht vanuit
Arras. Afstand 189 km. In concours
waren 395 duiven die om 08.15 uur met
een noordwestenwind werden gelost. De
eerste duif arriveerde om 10.47.23 uur en
haalde een snelheid van 1239.10
m.p.min. De gedetailleerde uitslag luidt:
P. Kagchelland 1, 7, 8, 9, 21, 29, 40, 52,
69, 97; C. van de Griend 2, 10, 11, 25,
26, 33, 46, 47, 53, 57, 66. 67, 75, 86, 87,
89, 92, 93, 96; Joh. Hokke 3, 70, 71, 78,
79, 94. 95, 99; Joh. De Ruiter 4, 6, 13,
15, 16, 17. 19, 20, 27, 28. 48, 49, 51; W.
Groenendijk 5, 14, 36, 39, 45, 56, 59, 88;
Jac, Beijcr 12. 38, 43, 44, 68, 72; Gebr.
Kreeft 18, 41, 42, 50: KI. Huijer 22, 23,
3173, 74, 77, 84, 98: L. J. Zwackhalen
24: L. Groenendijk 30, 34, 35, 37, 54,
63, 64. 65, 82, 91Mevr. Sturris 32, 58.
iemand aan te vragen of om iemand de
groetjes te doen. Dit kan via het tele
foonnummer 0187-683530 (alleen te
gebruiken tijdens de uitzending van
Omloopnieuwsradio). Als u verder nog
vragen heeft, kunt u altijd nog schrijven,
faxen en e-mailen naar:
Radio Goeree Lokaal
T.a.v. Omloopnieuwsradio 1998
Postbus 157
3253 ZJ Ouddorp
Fax:0187-684091
E-mail: info@rgl.nl
Bovenstaande postduivenvereniging nam
op 25-7-98 deel aan een wedvlucht van
uit Ablis. Afstand 391 km. In concours
waren 77 duiven die om 07.00 uur met
zuiden wind gelost werden.
De eerste duif arriveerde om 12.15.10
uur en haalde een snelheid van 1239.65
m.p.min.
De gedetailleerde uitslag luidt: G. Log-
mans 1, 15; A. Riedijk 2, 5, 6, 11; A. het
Jonk 3, 4, 13, 14; A. Molenaar en Zn. 7,
8, 12, 18;H.Kievit9; J. denBoerlO, 16,
17;M.Huizer 19,20.
V.l.n.r. Rabomedewerker Marjon Soeteman,
prijswinnares mevr. van Vliet en Rabomede
werker Carina Boon.
MIDDELHARNIS- Deze zomer is door
de Rabobank Middelhamis een chip-
i knipactie gestart in de plaatsen Middel-
harnis, Sommelsdijk, Herkingen en
Melissant. Inmiddels loopt de actie al
weer twee weken en duurt tot en met 12
september 1998.
Wie in deze periode betaalt met zijn
chipknip kan meerdere malen meedingen
naar een weekprijs van 25,- of een
I hoofdprijs van 250,- in de vorm van
i een Rabobank reischeque. Dankzij de
inzet van de enthousiaste winkeliers zijn
er al stapels actiekaarten ingeleverd bij
de Rabobank in Middelhamis.
De winnaar van de tweede week van
deze actie is mevrouw S.A. van Vliet-
Vente uit Papcndrecht. Deze week kon
mevrouw van Vliet op de Rabobank haar
prijs in ontvangst komen nemen, ledere
'i week zal in deze krant de winnaar van de
weekprijs bekend geniaaki worden.