u
MEDISCHE DIENSTEN
ij^ns
Stot
Flakkeesche Stoombrikettenfabriek
BEWIJS VAN AANDEEL
No. 1
^cK^A^c^cklc V4H i^t>fH tK.0 iJ
Scholieren basisschool
spreken automobilisten
aan over te hard rijden
Publicatie van 'De Motte' over Industrieel Erfgoed
^ari^i
De oprichting
Uitbreiding
NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP
Gevestigd te SOMMELSDIJK.
GROOT
VIJF HONDERD GULDEN.
l c
N
K
u
S
A
J
A
H
U
I
X
E
R
X
E
S
S
A
R
I
F
M
T
U
I
A
B
Z
E
A
A
U
N
A
F
U
F
E
S
D
L
E
0
A
N
U
A
R
E
D
A
L
L
L
I
M
S
0
T
I
L
A
U
D
A
N
E
N
A
H
S
E
B
A
N
J
A
L
B
C
U
P
E
R
U
D
A
D
E
K
T
E
Z
K
B
R
U
T
A
I
R
I
T
0
H
E
A
I
L
L
A
B
I
N
0
A
M
M
B
N
U
J
I
Z
R
A
C
H
J
A
Q
U
H
A
J
Z
A
A
M
A
Het einde
van vrijdag 17julM998
t/m zondag 19 juli 1998
WEEKEND-DIENSTEN ARTSEN
Middelharnis - Sommelsdijk:
Biz. 2
EILANDEN-NIEUWS
VRIJDAG 17.JLLI 1998
Hel vooraanzichl van de brikcltenfahriek
Een kort avontuur
Tussen oude bouw- en hinderwet
vergunningen kom je weleens teke
ningen tegen van gebouwen waar
van je jezelf afvraagt: is dit ooit
gerealiseerd? Zo'n gebouw is de
stoombrikettenfabriek te Sonimels-
dijk. Welnu, bij nader onderzoek is
gebleken, dat deze fabriek er wel
degelijk heeft gestaan, maar niet
voor lang.
Het is 1918, de Eerste Wereldoorlog
loopt op z'n eind. Nederland is dan wel
neutraal gebleven, toch bestaat er een
groot gebrek aan met name etenswaren
en brandstoffen. Dit is een gevolg van de
oorlogssituatie in Europa, waardoor de
invoer van bij voorbeeld graan en steen
kool gestagneerd werd. Door de Neder
landse landbouwers werd flink verdiend,
en om te voorkomen dat de prijzen de
pan uit zouden rijzen en/of er grote
schaarste zou ontstaan, werd door de
overheid een distributie ingevoerd. Ver
schillende producten gingen op de bon,
waaronder steenkolen. In die tijd werd
de meeste steenkool geïmporteerd uit
Duitsland. In de loop van de Eerste
Wereldoorlog was Duitsland nog steeds
bereid steenkolen te leveren aan Neder
land, maar dan in ruil voor levensmidde
len. De Nederlandse regering had de
landbouwproducten hard genoeg nodig
om de eigen bevolking over voldoende
eten te laten beschikken. Invoer van
graan overzee was vanwege de duikboot
oorlog op de Noordzee zo goed als
onmogelijk. De productie van de Staats-
mijnen in Limburg werd daarom opge
voerd. Maar ondanks deze productiestij
ging bleef ook na de Eerste Wereldoor
log invoer van buitenlandse steenkool
noodzakelijk. In de tijd van kolen-
schaarste werden niet alleen bedrijven,
zoals gasfabrieken en een vervoersbe
drijf (RTM), gedupeerd, ook de gewone
man kon zich in de wintermaanden maar
met moeite warm houden. Streng werd
opgetreden tegen zogenaamde 'brand-
stofhyena's'; kolenhandelaren die frau
deerden en alzo vele mensen benadeel
den. In diverse plaatsen werden coöpera
ties opgericht, de zogenaamde Kolen-
bonden, die door gezamelijke inkoop van
steenkolen c.d. en verdeling daarvan
onder de leden, vaak uitkomst konden
bieden. Kolcnbonden bestonden overi
gens allang vóór die tijd, maar zo tussen
1916 en 1918 groeide het aantal aanzien
lijk.
Ondanks de slechte tijdsomstandigheden
namen enkele personen op Flakkce het
opmerkelijke initiatief tot oprichting van
een brikettenfabriek. De plannen werden
samen met de Rijkskolendistributie uit
gewerkt en de NV Flakkeesche Stoom
brikettenfabriek was een feit. De fabriek
werd gebouwd aan de Dorpsweg te Som-
melsdijk, met het front naar de tramlijn:
thans Rozenlaan. Als we de bouwteke
ningen bekijken, blijkt dat het voor die
tijd een flink fabriekscomplex was,
bestaande uit drie delen. De briketten-
loods had een afmeting van 9 bij 6,5 m,
de fabriek 12,5 bij 13 m en de grond-
stoffenloods 20 bij 13 meter. De archi
tect van dit geheel was A.C. van Driel uit
Sommelsdijk. De fabriek ging briketten -
samengesteld uit bruinkool en fijnkolen -
leveren voor industrie en huisbrand. In
het fabrieksgebouw stond een stoomma
chine van 60 pk, die verschillende
machines aandreef, zoals de breekinrich-
ting, kollergang, breekschroef en briket-
tenpers. Bovendien was er een was- en
schaflokaal, stook- en machinekamer en
kantoor. De persmachine kon een kracht
ontwikkelen van 500 atmosfeer druk. Per
etmaal werd zo'n 22 ton briketten gefa
briceerd. De fabriek draaide dag en
nacht. Voor de aanvoer van grondstoffen
gebruikte men een kar met ijzeren wie
len. Dit vond plaats vanaf de Sommels-
dijkse haven en niet door de RTM,
ondanks dat de fabriek direct langs het
spoor bij station Sommelsdijk was
gevestigd. De RTM zal dan ook geen
afnemer van de briketten zijn geweest.
Tijdelijke opslag vond plaats in de hou
ten briketten- en grondstoffenloods.
Overigens, bij het slaan van een norton-
pomp kwam op een diepte van 28 meter
heet water naar boven Reeds vóór
december 1918 was de productie van bri
ketten gestart. Eilandelijke distributie
vond plaats via de plaatselijke stecnko-
lenhandelaren.
In juni 1920 lezen we, dat de directie van
de Stoombrikettenfabriek er na 5 maan
den onderhandelen in was geslaagd van
de Duitse regering uitvocrtoestemming
te verkrijgen voor grondstoffen, vol
doende zijnde voor een jaar. De eerste
lading van 500 ton arriveerde in juli.
Tevens vond een uitbreiding van het
kapitaal van de Naamloze Vennootschap
plaats: "Dat de fabriek bestaat zal voor
geen enkele burger van ons eiland
gezegd behoeven te worden, getuige
slechts de bedrijvigheid in de omgeving
van de fabriek en de voortdurende toena
me van gebruik op Flakkee.
Door de groote afname wordt het dan
ook noodzakelijk (daar de productie niet
zoo hoog kon worden opgevoerd als in
verband met de reusachtige afname
nodig was) de fabriek in werkkring uit te
breiden. Volgens prospectus kan de pro
ductie worden opgevoerd tot 120 ton bri
ketten bij een week van 120 uren. Wij
zijn echter meermalen er van in de gele
genheid geweest en overtuigd geworden
dat dit aantal gemaakte briketten niet
Opgericht bij akte d. d. 16 October 1918 ten overstaan van
Notaris P. A. van Buuren te Middelharnis verleden.
Goedgekeurd bij Koninklijk Besluit van 5 October 1918, No. 45.
SOMMELSDIJK, 1 November 1919
Commissaris.
Hierbij afgegeven Dividendbewijzen met
voldoende is om aan alle aanvragen te
voldoen. Daarom zal na de kapitaalsuit
breiding de machines aangeschaft wor
den die zullen produceeren 5 ton per uur.
Daardoor zullen ook de aanvragen meer
op tijd in behandeling worden genomen
en de leveranties veel vlotter gaan dan
voorheen. Voorts acht het bestuur ook
daarom gewenst tot uitbreiding van haar
kapitaal over te gaan, om dan door aan
schaffing van andere en meer machines
Puzzelreglement
1Stuur je oplossingen aan het eind van de maand naar
Oom Ko, p/a Eilanden-Nieuws,
Postbus 8, 3240 AA Middelharnis.
2. Per maand zijn er 80 a 100 punten te verdienen. Zelfgemaakte
raadsels voorzien van oplossing leveren 15 extra punten op.
3. Stuur af en toe een briefje, dat wordt beantwoord.
4. Bij 400 punten ontvang je een boekenbon van 15,-.
Tegenwoordig heten jongens en meisjes
Kevin, Michael, Samantha of Charlotte.
Zo'n 50 jaar geleden waren het de namen
Klaas, Piet, Mina en Riet die vaak voor
kwamen. Maar in de tijd van de Bijbel
kom je namen tegen die nauwelijks uit te
spreken zijn en ook "raar" klinken zelfs.
Kijk mee naar de doorstreper.
Vandaag wordt de jeugdboek samenge
steld door Ricardo Clement uit Oude-
Tonge. Om te beginnen een doorstreper
met Bijbelse namen. De overgebleven let
ters vormen een woord. Wat is dat?
Hartelijk dank Ricardo, we schrijven er
alvast 30 extra punten bij voor je moeite!
Een ritje over ons eiland. In welke dorps
kernen zijn de onderstaande monumenten,
gebouwen of bezienswaardigheden?
Puzzelaai's van buiten ons Goeree-
Overflakkee kunnen er misschien achter
komen door de krant goed te lezen.
Regelmatig is er wel nieuws over.
1. OllicB. Bommel.
2. 't Blauwe Huus.
3. 1 Koffiekokervje.
4. De Komeet.
5. Streekmuseum.
6. Salem.
7. Molen; ""d'Oranjeboom".
8. DeVisbank.
9. Albert Schweitzerschool.
10. Klooster.
11Expo.
12. De Pooit.
13. 't Foi-t Pr. Frederik.
14. Eben Haczcrschool.
»--■.>: V
I u
0-100: Bert, Elize, Ilona, Jantine, Marijke,
Richard.
100-200: Anne, Benjamin, Benno, Clasien,
Dorien, Jan-Thomas, Jan Willem B., Jan-
Willem de W., Jessica, Leonie, Madeion,
Marteen v. H., Riet.
200-300: Aagje, Arjo, Arja, Claudia,
Cora, Geert, Gijsbert, Janneke, Jeannette,
Job, Jorieke, Lcnie, Maaike, Marleen de
W., Matthijs, Peter, Ricardo.
300-400: Gert, Gijs, Margreet V., Mar-
grcct SI., Mariene, Nienke, Petra, Pieter,
Ricn en Willemijn.
een ander soort van briketten te fabricee-
rcn en wel de op ons eiland goed bekend
staande eierkolen. Het lijkt ons toe daar
door aan het bedrijf vasteren vorm wordt
gegeven. Hoorde men voorheen wel eens
de uitdrukking: 'Het is een crisi.sbedrijf
thans kan voor onze mening het woordje
'crisis' er af en kan 't een industrie met
constantcren werkkring worden." Uit het
voorgaande blijkt, dat de fabriek een
succes was, maar of de beoogde uitbrei
ding ooit is gerealiseerd, is zeer de vraag.
Op maandagmorgen 13 december 1920
zo oiTistreeks 3.30 uur werden de bewo
ners van Sommelsdijk opgeschrikt door
het luiden van de brandklok. De rosse
gloed aan de zuidelijke hemel gaf reeds
te kennen waar de brand plaats had. Het
bleek de brikettenfabriek te zijn. De
voorste loods voor berging van materia
len stond reeds in volle vlam. Ook de
machinekamer en het schaftlokaal brand
den uit, doch de achterste loods bleef
behouden, dankzij het werken van de
stoombrandspuit. Ondanks de goede
bedrijfsresultaten gooide deze brand
abrupt roet in het eten en wel zodanig,
dat niet tot herbouw werd overgegaan,
maar de slopershamer eraan te pas
kwam. Reeds na twee jaar verdween dit
bedrijf. Voor een bijzonder staaltje van
Flakkeese ondernemingszin, ontstaan in
een moeilijke tijd, was vroegtijdig het
doek gevallen.
Jan Both - bestuurslid van 'De Motte'
Benno van Gils (Achthuizen) zal als
alles goed gaat op 22 juli 7 jaar worden,
bij deze onze hartelijke felicitaties.
Welgemeende groeten
van tante Nel en man.
Zit je net als dit meisje startklaar?
Piekeren en strepen maar! Van links naar
rechts en andersom. Van boven naar bene
den en andersom. Wellicht ook in een
schuine baan. Succes ermee!
ABINOAM
ANUB
EZBAI
HIDDAI
JIZRACHJA
KUSAJAHU
LIKCHI
NETANMELEI
PERUDA
RAMJA
SALAF
SEFUFAN
XERXES
ABIUD
DARKON
HAZERON
HOTIR
KEMUEL
LAD AN
MAAZJAHU
PALAL
QUARTUS
RUFUS
SEBANJA
TABEAL
ZEBULON
BERGSCHENHOEK - Leerlingen van
de hoogste klas van een basisschool in
Bergschenhoek hielden maandagmorgen,
samen met politiepersoneel van de Drie
B-Hoek, op de Berkclseweg een preven
tieve snelheidscontrole. Aan enkele tien
tallen automobilisten, die te hard reden,
werd door de politiemensen een stopte
ken gegeven, waarna de schoolkinderen
het politiewerk overnamen en de be
stuurders aanspraken op hun te hard rij
den. De meest gehoorde reden voor het
te hard rijden was 'haast hebben' en 'het
niet in de gaten hebben'.
Daarnaast werden de automobilisten
door de schoolkinderen geattendeerd op
het toch vooral dragen van de autogor
del. Bekeuringen werden niet uitgeschre
ven.
REGIO: NTN THUISZORG
voor thuiszorg en kraamzorg, 24 uur per dag
bereikbaar, (010)4130230.
Voor klachten omtrent de betiandeling In de
Gezondheidszorg en Maatschappelijke
dienstverlening:
INFORMATIE- EN KLACHTENBUREAU
GEZONDHEIDSZORG (IKG)
Tel. (0181) 626445 's octitends (bel:, woensdag)
van 9.30 tot 12.00 uur.
TELEFONISCHE HULPLIJN
Heb je problemen waar je wel eens over wilt
praten, wij luisteren 24 uur per dag naar jouw
verhaal. Bel geheel vrijblijvend en anoniem naar:
(0187)651860.
Wij proberen jou te helpen door te luisteren.
MOEDERS VOOR MOEDERS
Aanmelden vanaf 'oventijd' totj 1 e week
zwangerschap (deelname t/m 16e week),
0800-0228070 (gratis).
van zaterdagmorgen 8.00 uur tot maandag
morgen 8.00 uur dokter G. J. D. Wieringa, tel.
482090.
Dirksland - Herkingen - Melissant:
van vrijdagavond 17.00 uur tot maandagmor
gen 8.00 uur dokter 1. v. d. Doel, tel. 601752.
Ouddorp: van vrijdagavond 17.30 uur tot
maandagmorgen 8.00 uur: tel. 681312.
Goedereede - Stellendam:
van vrijdagavond 18.00 uur tot maandagoch
tend 8.00 uur praktijk Stellendam, tel.
498333.
Nieuwe Tonge - Oude Jonge:
van vrijdagavond 17.00 uur tot maandagmor
gen 8.00 uur praktijk Oude Tonge, tel.
641259.
Stad aan 't Haringvliet - Den Bommel -
Ooitgensplaat:
van vrijdagavond 18.00 uur tot maandagmor
gen 8.00 uur dokter H. M. Nijhof, tel. 631201
TANDARTSEN
Uitsluitend voor spoedgevallen, tandarts
Buth-van Heesch, Boezemweg 62, Dirksland,
tel. 601183 (van 11.00 tot 11.30 uur).
Klassiek homeopaat M. L. C. MASTENBROEK
Middelhamis. Tel. 48 64 59.
(zaterdagochtend van 11.00 tot 11.30 uur)
APOTHEKEN
Apotheek Menheerse
Voorstraat 16, Middelharnis, 48'36 66
Werkdagen van 8.30 tot 12.30 uur en van 13.00
tot 18.00 uur. Zaterdag van 10.30 tot 11.30 uur
en van 17.30 tot 18.00 uur. Zon- en feestdagen
van 11.00 tot 11.30 uur en van 17.30 tot 18.00
uur. Buiten deze tijden: 48 36 66.
Apotheek St. Joris St. Joris Doelstraat 34-36,
Sommelsdijk, Tel. 487277
Geopend op werkdagen van 8.30 tot 12.30 uur
en van 13.00 tot 18.00 uur.
Incontinentie-lijn Meditheek: 487277.
Voor avond- en weekendiensten:
zie Apotheek Menheerse.
APOTHEEK DIRKSLAND
Voorstraat 25, Dirksland
Openingstijden van ma. t/m ir.; 08.30-12.30 uur.
(12.30-13.00 uur gesloten) 13.00-18.00 uur.
Openingstijden van za. t/m zo.:
za. 09.00-12.00 uur 17.00-17.30 uur
zo. 11.30-12.00 uur/17.00-17.30 uur
Voor spoedrecepten buiten deze uren wordt u
vriendelijk verzocht te bellen met 601580
APOTHEEK 'OUDDORP'
Boompjes 3-5, tel. 68 37 89
Werkdagen van 8.30 tot 18.00 uur. Zaterdag van
12.00 tot 13.00 uur en van 16.30 tot 17.00 uur.
Zondag van 12.00 tot 12.30 uur en van 17.30 tot
18.00 uur. Buiten deze uren via 68 37 89.
DIERENARTSEN
De weekenddienst wordt opgegeven via de ant
woordapparaten bij: P. R. J. M. Schilder, Oude
Tonge, 64 24 41L. Tjebbes, Middelharnis,
48 29 66; W. J. Vink, Sommelsdijk 48 28 97.
ZORG EN WELZIJN GROEP
Voor verpleging, verzorging en huishoudelijke
hulp, ouder- en kindzorg, voedingsvoorlichting en
dieetadvisering, maatschappelijk werk. 24 uur
per dag bereikbaar via Zorglijn ZHE
telefoonnummer (0181) 62 62 26
Thuiszorgwinkel geopend van maandag t/m
vrijdag van 9.00 tot 17.00 uur en zaterdag van
10.00 tot 12.00 uur, tel. (018167 97 00
ALARMERING Brandweer, Politie, Ambulance 1-1-2
Stichting MAATSCHAPPELIJK WERK
Telefoon 48 51 66; Buiten kantooruren
telefonische hulpdienst, tel. (0181) 62 59 52.
KRAAMZORG DE EILANDEN
Vliet 8, Postbus 1185, 3220 BD Hellevoetsluis
Biedt een compleet zorgpakket rondom zwanger
schap, bevalling en kraamperiode, aangepast aan
de persoonlijke zorgbehoefte van de cliënt.
Tel. (0800) 0225323
Voor inschrijving, het aanvragen van een informatie
pakket en informatie rondom zwangerschap,
bevalling en kraamperiode (excl. medische vragen)
(0181)310000:
Bevallingslijn (24 uur per dag bereikbaar)
GEZINSVERZORGING
Aanvraag hulp voor heel Flakkee: 64 10 44
Stichting Bejaardenwerk 'MIDDELHARNIS'
Tel. 48 33 66
Stichting Welzijnswerk voor Ouderen
'OOSTFLAKKEE'. Tel. 64 13 44
BURO SLACHTOFFERHULP
Tel./fax48 4916
NED. M.S. VERENIGING afd. G-Overflakkee
K. M. Schippers-Berghuis, 49 18 15
ALZHEIMER VERENIGING ZUIDH. EILANDEN
Heeft u vragen? Bel dan van maandag t/m vrijdag
van 8.30 tot 17.00 uur Locaal Ouderenwerk
Middelharnis, telefoon 48 33 66.
Landelijke Telefonische Hulpdienst:
(dag en nacht bereikbaar) (030) 65 67 511
TEL. HULPDIENST VOOR DIABETEN
(033)472 5083
VERTROUWENSTELEFOON NED. PATIËNTEN VER.
683149/482411.
ALCOHOLPROBLEMEN
Voor hulp en inf. tel. (0181) 66 38 85
VER. REUMAPATIENTEN Goeree-Overflakkee e.o.
J. van Loon, Burg. Overdorpstraat 46, Nieuwe Tonge,
tel.(0187)6516 61.
Ombudswerk: mevr. Tanis, Havenweg 8, Ouddorp
LOTGENOTEN-KONTAKTGROEP
voor vrouwen die borstkanker hebben (gehad).
Belangstellenden kunnen bellen naar: Kruisw.
Zuidh. Eilanden Gezondheid Service, tel. (0181)
626226 of het Patiënten Service Bureau van het
Van Weel Bethesda Ziekenhuis, tel. 607119
('s ochtends). Wanneer u dat wenst kunt u een
lotgenote persoonlijk ontmoeten. U kunt dat
kenbaar maken in het telefonisch gesprek
met een lotgenote.
NED. LEVERPATIÉNTEN VER.
Regio-kontaktpersoon:
H. G. Snauw-v. d. Krol, 63 18 21
NEDERUNDSE PATIEËNTEN VERENIGING
Consultatiepunt voor medisch-ethische vragen
rondom het levenseinde: iel (0318) 54 78 78
PATIËNTEN OMBUDSMAN ZIEKENHUIS
Postbus 153, 3240 AD Dirksland
Tel. (0187)60 72 78
WERKGROEP V.B.O.K. OP G.-OVERFLAKKEE
Ongewenst zwanger? Bel voor hulp aan
moeder èn kind 65 21 53.
Landelijk dienstencentrum VBOK
te Amersfoort, tel. (033) 463 82 12; (06) 0730
HULP EN INFORMATIE BIJ BORSTVOEDING
La Leche League, 682999
Borstvoeding Natuurlijk, 642975
Ook verhuur kolven.
