EIIAtlDEn-tllEUWS
M
Wekelijks gasverbruik
3e Blad
VRIJDAG 27 MAART 1998
No. 6691
Bruisend rollen de hoge golven met
witte scliuimkoppen op het strand
af. Langzamerhand worden ze
kleiner en kleiner, totdat
uiteindelijk het laatste restje, van
de eerst zo machtige golven, over
het strand vloeit. Als het straks eb
wordt, zal de massa water weer
zeewaarts gaan, een natte
zandplaat achterlatend. Langzaam
droogt de plaat op. Het
vriendelijke zonnetje helpt daar
graag bij. Een poosje later speelt
de wind met de miljoenen
zandkorrels op het strand en de
duinen. Zo gaat het twee keer per
dag.
Als de wind heel nijdig is en met
stormkracht uit westelijke richting
komt, worden er tonnen zand
verplaatst. De ontelbare
zandkorrels stuiven dan als een
deken over het strand. Het
helmgras buigt diep, alsof het
kreunt onder het geweld van de
noordwester. Dan stopt het water
bij vloed niet onder aan de
duinenrij, maar stroomt het via de
diverse doorbraken, tot ver in het
natuurterrein. De vissers van
vroeger wisten het maar al te goed.
't Is een kwaejen hoek", zei men
dikwijls tegen elkaar, wanneer er
weer een vissersschuit vast zat op
de gevaarlijke zandbanken.
De naam van het huidige natuurterrein
wijst dus terug naar vroeger tijden, toen
op de plaats waar nu de duindoom en de
vlier groeit, het water van de Noordzee
nog vrijelijk stroomde. De Kwade Hoek
ligt ten noorden van het stadje
Goedereede. Het gebied strekt zich uit
langs de kust vanaf het Goereese
Havenhoofd tot aan Ouddorp. Vroeger
beschermden duinen de omgeving van
Goedereede voor overstromingen. Vanaf
deze duinen keek men op het altijd in
beweging zijnde water van de Noordzee.
Na 1900 begonnen zich voor de kust,
door veranderingen in stromingen,
zandplaten te ontwikkelen. Eerst vielen
deze alleen bij eb droog en konden de
visserschepen er bij hoog water nog
overheen varen. De zee bleef echter zand
en slib aanvoeren, zodat de banken
steeds hoger werden en uiteindelijk, bij
een normale vloed, droog bleven. Zee,
zon en wind werkten samen ijverig aan
de vorming van het landschap. Hogere
en lagere duintjes ontstonden. Allerlei
planten begonnen te groeien en gaven
het terrein een ander gezicht. Wanneer
stormen het gebied teisterden, kolkte het
machtige water door de stroomgaten het
gebied binnen. Stukken duin werden
meegesleurd, alsof ze nooit bestaan
hadden.
Niet alleen bij storm liep het gebied
onder water. Ook bij behoorlijke vloeden
kwamen grote delen onder te staan.
De Kwade Hoek is een zéér dynamisch natuurgebied
Nadat het water bij eb weer was
teruggevloeid, bleef er tussen de duintjes
een laagje slib achter. Planten, zoals
onder andere zeekraal, ontwikkelden
zich op deze vruchtbare bodem.
Vanaf de hoge duinrug, nabij de ingang
aan de Oostdijkseweg, kijken we op een
februarimiddag over het gebied heen. De
natuur vormde de Kwade Hoek en "nog
steeds heeft deze hier vrij spel", zegt
opzichter Sieb Kuiper van
Natuurmonumenten.
Dynamisch
Nadat we het verharde onderhoudspad,
dat richting Ouddorp loopt, een klein
eindje gevolgd hebben, slaan we aan de
rechterkant een zandpaadje in. Het pad
slingert dwars door de duindooms naar
de rand van de duinenrij. Als we uit de
begroeiing tevoorschijn komen, ontrolt
zich een schitterend panorama voor onze
ogen. Een groot gedeelte van de Kwade
Hoek is hiervandaan te overzien.
Schorren worden afgewisseld met lage
duintjes. Wat verder weg liggen hogere
duinenrijen, begroeid met helmgras.
Naar het noorden kunnen we, door de
laaghandende bewolking, met moeite de
kust van Voome ontdekken. De
vereniging Natuurmonumenten is zo
vriendelijk geweest op dit unieke
plaatsje een zitbankje te plaatsen en we
maken daar dan ook dankbaar gebruik
van.
In de verte hoor je het ruisen van de zee.
De zon is helaas achter een dicht
wolkendek verscholen. Wind is er
nauwelijks. Het ziet er niet naar uit, dat
de somberheid die over het terrein hangt,
vanmiddag nog zal verdwijnen. Toch
lokt het gebied uitnodigend en we
moeten ons dan ook bedwingen, om niet
meteen met de voorgenomen wandeling
te starten. Het bankje leent zich
uitstekend om enkele gegevens te
kunnen noteren, dus vragen we Kuiper
of hij op dit plaatsje iets over het unieke
natuurgebied wil vertellen, waar hij met
enthousiasme aan voldoet.
Het proces van de gigantische aanvoer
van zand en slib, werd na de afsluiting
van de zeearmen, in het kader van de
deltawet, nog aanzienlijk versterkt.
Steeds weer ontstonden nieuwe
zandbanken, voor de door de jaren heen
naar het noorden opschuivende kustlijn.
Op deze zandplaten begon allereerst
onder meer het biestarwegras te groeien,
vertelt Kuiper. Door het gras werd het
zand vastgehouden en ontstonden er
langzamerhand, in hoogte variërende,
duintjes. In het zilte klimaat aan de voet
van deze duinen, gedijden
plantensoorten zoals zeeraket en
loogkruid. De hogere duinen werden
uiteindelijk bedekt met het bekende
helmgras. Deze soort heeft de dynamiek
van het stuiven van zand nodig om zich
te kunnen handhaven.
Nog steeds blijft het proces van
zandafzetting en duinvorming doorgaan.
Het dynamische natuurgebied beslaat
inmiddels een oppervlakte van 380 ha.
Vanaf een hoge uitkijkpost, nabij de ingang aan de Oostdijkseweg, is een groot deel van de
Kwade Hoek te overzien. Met name het schorrengebied spreekt erg tot de verbeelding.
De wijze waarop het terrein in de loop
der jaren is opgebouwd, is vanaf onze
hoge uitkijkpost goed te zien. Duinrijen
worden steeds opgevolgd door valleien.
Geen vierkante meter is hetzelfde.
Kreken slingeren dwars door het terrein
heen. Bij een noordwesterstorm kurmen
nog steeds grote delen van de Kwade
Hoek onder water komen te staan. Mede
daardoor is het een bijzonder
aantrekkelijk gebied, met een grote
rijkdom aan plantensoorten. Ook vogels
hebben het er prima naar de zin.
Reeën
De noordoostzijde van de Kwade Hoek
bestaat voor ongeveer 70 ha uit schorren.
Deze worden beweid met melkvee. De
koeien begrazen het begroeide terrein
vanaf mei tot en met september,
afhankelijk van de
weersomstandigheden.
Natuurmonumenten is blij dat
melkveehouder Grinwis uit Ouddorp
bereid is, zijn beesten in het
natuurgebied te laten grazen. Juist door
deze begrazing verruigen de schorren
niet, zijn ze bijzonder plantenrijk en
bieden ze een fantastische broed- en
foerageerplaats voor vele weidevogels.
Het enige nadeel aan melkvee is volgens
Kuiper, dat het gemolken moet worden.
Daardoor blijven de dieren geruime tijd
per dag rond de melkplaats grazen. Dat
wordt nog versterkt, doordat vanwege
het zoute water in de kreken en poelen,
op de plaats waar men melkt, tevens een
drinkwatervoorziening voor de beesten
aanwezig is. Eigenlijk ontstaat hierdoor,
op een klein gedeelte van het terrein, een
vorm van overbegrazing. Men neemt dit
echter voor lief. De koeien doen goed
werk en bovendien is een Hollandser
plaatje -koeien grazend op de schorrgn-
bijna niet denkbaar.
Het is nu echter winter en de koeien
staan lekker in de warme stal. Overigens
kan men nauwelijks van winter spreken,
daar het bijna niet gevroren heeft en het
steeds zéér zacht is voor de tijd van het
jaar. In de natuur is dit goed te zien aan
het uitbotten van de bomen en struiken.
De opzichter wijst ons op de laatste
bessen aan de duindoom, die er
verschrompeld uit zien. "De winter loopt
op zijn eind", zegt hij.
Terwijl we een buizerd nakijken, die
over het terrein zweeft op zoek naar
prooi, zien we plotseling een ree over de
schorren rennen. We zetten de kijkers
voor de ogen en volgen het dier geruime
tijd, totdat het in de ruigte verdwijnt. Het
kwam vanuit de begroeiing van de
duinen, waar wij ons bevinden en is
keimelijk door een hond of spelende
kinderen opgeschrikt. De zogenaamde
spiegel, die de dieren aan de achterzijde
hebben, is zichtbaar opgezet en daardoor
helder wit van kleur. Dit is een teken dat
ze geschrokken zijn en zich bedreigd
voelen. We hebben te maken met een
reekalf. Deze kalveren worden rond de
maand mei geboren, dus het dier is nu
bijna één jaar oud. Kuiper wil gaan
zeggen dat er misschien nog wel meer
reeën zullen volgen. De woorden blijven
echter halverwege stokken, want de
prachtige reebok, die tevoorschijn komt,
is hem voor. Met sierlijke sprongen, de
reeën eigen, volgt hij het kalf. Het gewei,
wat ieder jaar rond de maand december
wordt afgeworpen, is al weer opnieuw
opgezet en een heel eind volgroeid. Na
enkele minuten genoten te hebben van
het schouwspel, zijn de dieren
verdwenen en gaan we overeind, om te
begiimen aan onze wandeling door het
noordoostelijke deel van de Kwade
Hoek.
Variatie
Kuiper neemt ons mee over slingerende
paden richting Noordzee. We beklimmen
duiimiggen en dalen weer af in valleien.
Soms lopen we temidden van de
duindooms, om even later weer te stuiten
op een vol water staande ondiepte.
Regelmatig kruisen kreken onze weg of
moöten we onze route wat verleggen,
omdat delen van het terrein onder water
staan. Onder het lopen vertelt de
opzichter over de plantengroei en wijst
hij diverse soorten aan. Langs het
onderhoudspad over de duinen, die de
hoofdwaterkering vormen, groeien
diverse soorten straikgewas, zoals
duindoom, liguster, meidoom en vlier.
Het stmweel biedt plaats aan de
blauwborst, roodborsttapuit, nachtegaal,
heggenmus, kneu en ga zo maar door;
een scala aan verschillende zangvogels.
Ook op de wat hogere delen in het
gebied hebben diverse stmiken hun
plekje gevonden, al overheerst daar de
duindoom. In de valleien vindt men vele
plantensoorten. Met name de valleien in
de buurt van het onderhoudspad lopen
niet zo vaak meer onder water. De
bodem is daar dus minder zout. Toch kan
men er nog steeds zeebies aantreffen.
Deze zoutminnende soort kan het lange
tijd in een zoet milieu volhouden. Verder
komen daar onder andere zilttorkmid,
aardbeiklaver, rolklaver en
duizendguldenkruid voor.
Doorgaand proces
Op een gegeven moment wandelen we
op ons gemak, over het natte strand,
richting de zee. Terwijl we even stilstaan
om van de enorme weidsheid te
genieten, strijkt een vlucht vogels neer
op een, met veel schelpen bedekt
gedeelte, van het strand. De afstand is te
groot, om te kunnen zien met wat voor
soort vogel we te maken hebben. Heel
langzaam wandelen we er naar toe,
telkens stoppend, om met de kijker de
vogels te bestuderen. Het blijken
strandleeuwerikken te zijn, die met een
kleine honderd exemplaren op zoek zijn
naar voedsel. Bedrijvig stappen ze door
elkaar heen, steeds in de bodem pikkend.
Met name de kop van de vogel, boeit ons
beiden in hoge mate. De karakteristieke
zwart met gele koptekening, geeft aan de
vogel een bijzondere charme. Als we te
dicht bij hen komen, vliegen ze golvend
weg en strijken een heel eind verder
weer op het strand neer.
Het is eb en op een honderd meter uit de
kustlijn, is al duidelijk een zandplaat
zichtbaar. De zee zal ongetwijfeld
doorgaan met de aanvoer van zand en
slib. Misschien staan we over een aantal
jaren op die bewuste zandplaat, waar dan
inmiddels duintjes zijn gekomen en
helmgrasstengels in de wind als
marionetten heen en weer buigen. De
Kwade Hoek neemt op deze wijze steeds
verder in omvang toe, zonder dat de
mens daar iets aan behoeft te doen. Het
wordt gratis door de natuur gegeven!
Henk Koppelaar
van gezinnen in het
stool(seizoen 1997/1998
Geldend voor
de provincie Zuid-Holland
Verbruiken van 16-3 Vm 22-3-'98
m' 1
m' 1
Autobedrijf Jan van Dijk
Sommige valleien staan vol water
Het zeewater stroomt door geulen en kreken soms tot ver in het terrein
DE BETERE WONINGINRICHTING SINDS 1920
Zandpad 36 Middelhamis Tel. (0187) 482784
Normaal
Streef-
Totaal streef-
jaar-
verbruik
verbruik
verbruik
500
12
6
292
146
600
15
7
351
175
700
17
8
409
205
800
19
10
468
234
900
22
11
526
263
1000
24
12
585
292
1100
27
13
643
322
1200
29
15
702
351
1300
31
16
760
380
1400
34
17
818
409
1500
36
18
877
438
1600
39
19
935
468
1700
41
21
994
497
1800
44
22
1052
526
1900
46
23
1111
555
2000
48
24
1169
585
2200
53
27
1286
643
2400
58
29
1403
702
2600
63
31
1520
760
2800
68
34
1637
818
3000
73
36
1754
877
3500
85
42
2046
1023
4000
97
48
2338
1169
4500
109
55
2631
1315
5000
121
61
2923
1462
5500
133
67
3215
1608
6000
145
73
3508
1754
6500
157
79
3800
1900
7000
170
85
4092
2046
7500
182
91
4385
2192
8000
194
97
4677
2338
8500
206
103
4969
2485
9000
218
109
5262
2631
9500
230
115
5554
2777
10000
242
121
5846
2923
Afgelopen week lag de buitentemperatuur Iets boven
het normale niveau.
Zie ook www.eneco.nl.
OFFICIEEL DEALER
Brielle
Slagveld 19
Tel. (0181)413777
Spijkenisse
Kelvinweg 13
Tel. (0181)624900
Honda-dealer voor de Z-Hollandse eilanden
