Jeduthun' maakte indrukwekkende
Lutherreis naar Duitsland
Musisch tweeluik te Dirksland
H.S.V. 'De Viscromte'
Programma fotoclub
De Rarekiek
Biz. 2
EILANDEN-NIEUWS
DINSDAG 4 NOVEMBER m-
Dinsdag 21 oktober. Kwart voor
zeven. Gefluister, geroezemoes in
de vroege morgen bij het gemeen
tehuis in Middelharnis. Gesjouw
met koffers, tassen. 'Goede mor
gen', 'al wakker' hoort men van
alle kanten, 'heb je er een beetje
zin in?' Ja zeker, anders was ik
niet meegegaan. De Hervormde
zangvereniging 'Jeduthun' maakt
zich op voor een Lutherreis.
Twee luxe touringcars uit Herkingen
komen er aan, koffers en tassen inladen
en om zeven uur vertrekken we naar de
stad Weimar in het voormalige Oost-
Duitsland. Via Nieuwe Tonge en Oude
Tonge waar we nóg twee solisten opha
len, vervolgen we de reis naar Dintel-
oord waar we nog een aantal koorleden
oppikken, die op deze reis (en nog een
aantal andere koorleden), voor de nodige
hilariteit gezorgd hebben. Het wordt een
lange busreis. Na een koffiestop met ge
bak vervolgen we onze reis naar Dillen-
burg.
Het slot, waar Willem van Oranje in
1533 geboren werd te midden van de ruï
nes, werd een toren ter gedachtenis aan
de prins gebouwd. In deze toren bezoe
ken we het Oranjemuseum.
Onderweg genieten we van de mooie
natuur met zijn schitterende herfstkleu-
ren in de heuvels.
Spontaan wordt er door enkele koorleden
psalm 72 ingezet: De bergen zullen
vrede dragen, de heuvels heilig recht.
Om ongeveer half acht arriveren we, na
een rondrit door het stadje Weimar, bij
het restaurant voor de warme maaltijd.
Voldaan en verkwikt rijden we naar het
hotel, waar we moe maar met veel
indrukken onze hotelkamers opzoeken,
om uitgeblust heerlijk onder de lakens
(dekbedden) te kruipen.
Woensdag 22 oktober
Na een heerlijke douche en een stevig
ontbijt, vertrekken we om half tien naar
het concentratiekamp Buchenwald, 8 km
ten noordwesten van Weimar op de
Ettersberg.
Het kamp werd gesticht in 1937 en werd
op 11 april 1945 door het derde Ameri-
kaase leger bezet. In totaal zijn ca.
250.000 mannen van alle Europese en
enige niet-Europese nationaliteiten in
Buchenwald binnengebracht. Kort voor
de bevrijding waren er ca. 50.000 gevan
genen, waarvan ca. 29.000 in de laatste
dagen zijn geëvacueerd en grotendeels
omgekomen.
In totaal zijn in Buchenwald 56.500 ge
vangenen omgekomen. De grootste in
druk maakte het cellencomplex, een cel
met martelattributen en hoe een predi
kant in een cel van twee bij één meter het
evangelie probeerde te verkondigen via
het raampje van zijn cel. Zo zagen we
het crematorium en zoveel andere ont
hutsende delen van het kamp.
Ontdaan en onder de indruk verlieten we
het concentratiekamp Buchenwald om
verder te gaan naar Amstadt waar we het
poppenmuseum 'Mon Plaisir' en de
Bachkerk bezocht hebben. In de Bach-
kerk zongen we spontaan het lied 'Als ik
komtot U'. In de Bachkerk met zijn ge
weldige akoestiek, heeft Johan Sebas-
tiaan van 1703-1707 als organist ge
speeld. Jammer voor Bart-Jaap dat hij
daar niet even achter kon gaan zitten, een
geweldige ervaring had het kunnen zijn.
Als laatste op deze dag werd de Dom
kerk in Erfurt aangedaan, waar Maarten
Luther tot priester is gewijd.
We mogen ook op deze dag terugzien
met veel indrukken, leerzaam en mis
schien met enige emoties, met name
Buchenwald.
Donderdag 23 oktober
Vandaag een lange busreis voor de boeg.
Het volgende doel is Wittenberg, onge
veer 200 km van Weimar. Om ongeveer
twaalf uur arriveren we in Wittenberg.
Als we uit de bus stappen heb je het idee
van 'Je voelt je op historische bodem'.
We hebben in Wittenberg nog heel wat
tastbare herinneringen van Luther kun
nen zien. Zo is de slotkapel nog te zien
en het klooster waar Luther het grootste
gedeelte van zijn leven gewerkt en ge
woond heeft, wat nu het Lutherhaus is en
het belangrijkste museum van de Duitse
Reformatie.
Ook buiten het klooster vindt men nog
tal van overblijfselen uit de reformatie-
De Luther stube in kasteel de 'Wartburg'
bij Eisenach
tijd. In de Collegienstrasse staat nog het
huis van Luthers vriend Melanchton.
Meteen daarna het oude universiteitsge
bouw en de Mariënkirche, waar Luther
regelmatig preekte. Ook bezochten we
de slotkapel waar Luther de vijfennegen
tig stellingen aangeslagen heeft. Nu zijn
die stellingen op koperen platen aan de
deur vastgenageld. Het was zeer indruk
wekkend. Door deze deur mocht nie
mand naar binnen.
In de kerk voelde je bij elke stap histori
sche grond. Een wereld van gedachte
gaat dan open. Dichtbij de preekstoel
was het graf van Luther, waar hij ruim
451 jaar geleden is bijgezet.
Vanuit Wittenberg vertrokken we naar
Eisleben, zoals Luther dat ook op 17
januari 1546 deed om naar zijn geboorte
streek te gaan, het graafschap Mansfield.
Het zou voor Luther zijn laatste reis wor
den, want een maand later, op 18 febru
ari, stierf hij te Eisleben op een kleine
afstand van de plek waar hij geboren
was. Nu maken we ongeveer dezelfde
reis om te zien, wat er viereneenhalve
eeuw geleden gebeurde en wat er van
daag aan de dag nog herinnert aan die
gebeurtenissen.
Ondanks de lange busrit hebben we toch
nog een moment stil kunnen staan bij
zijn geboortehuis en sterfhuis, dat maar
enkele straten van elkaar vandaan ligt.
Ook dit zijn nu musea, maar helaas kwa
men we hier voor gesloten deuren en
hebben we iets van de gevels kunnen
zien.
Ongeveer zeven uur gingen we weer op
weg naar Weimar. Na een enerverende
rit heb ik, als schrijver van deze reis, aan
de volgende regels moeten denken:
'k Stel mijn vertrouwen
op den Heer mijn God.
Want in Zijn hand ligt heel ons levenslot.
Toen we bij het hotel kwamen was de
nieuwe dag inmiddels een kwartier oud,
dus was het tijd om de voorzitter (Wim
Melissant) toe te zingen die jarig was. In
de hal werd hij toegezongen en mocht
cadeaus en felicitaties in ontvangst ne
men.
Vermoeid en op de plaats van bestem
ming zochten we onze kooi weer op.
Vrijdag 24 oktober
Deze dag wordt een bijzondere dag, met
enkel en alleen hoogtepunten. Ten eer
ste: een jarige voorzitter. Ten tweede:
twee warme maaltijden. Ten derde: een
koorconcert in de slotkerk te Eisenberg.
Maar eerst kregen we 's morgens de
gelegenheid de stad Weimar te verken
nen. Een stad met in het oude stadsdeel
de stadtkirche vormt het middelpunt.
Van de bijzondere gebouwen die er te
zien waren zijn: Goethemuseum, Franz
Listzmuseum, Granach-haus en het
Schiller-haus.
's Middags op weg naar Eisenberg. Tij
dens de busrit die ongeveer een uur
duurde, gaf onze dirigent Mar van der
Veer een hele mooie uitleg over het
leven van Maarten Luther.
Om twee uur arriveerden we in Eisen
berg, waar we ontvangen worden door
de heer Hans Jurgen Heyl. De heer Heyl
geeft uitleg over het ontstaan en restaura
tie van de SchloSkirche, waar we 's
avonds een concert zullen geven, met
dank aan reisleider Arie voor de ver
taling. Daarna inzingen, maar waar het
aan lag weten we het niet, misschien de
kou in de kerk, maar een goede generale
was het niet. Maar daarom niet
getreurd... om met de busschauffeur Jan
te spreken, mochten we toch nog even in
Eisenberg rondkijken. Hier en daar
zagen we zelfs raambiljetten voor de eta
lageruiten hangen:
Chorkonzert in der Schlofikirche zu
Eisenberg mit dem niederlandischen
Chor 'Jeduthun' von der Insel Goe-
ree-Overflakkee.
Leitung: Mar van der Veer
und der Chorgemeinschajt Hainspitz.
Leitung: Hans Linke.
Zelfs de dag- en streekbladen maakten er
melding van: Niederlandischer Chor
kommt nach Eisenberg stond er in de
EISENBERG UND UMGEBUNG.
Ook het streekblad, Wochenblatt für
Eisenberg Stadtroda melde het Chor
konzert als volgt, Hollander in der Schlofi
kirche.
Wat waren we trots om dat te zien in het
verre Eisenberg, zelfs de etalage werd op
de foto vastgelegd.
Half zeven werden we verwacht in het
plaatselijk schoolgebouw, omkleden was
het motto, Damen und Herren apart
meldde de heer Heyl. Ondertussen grote
hilariteit in beide kampen. Ook het duit-
se koor Hainspitz was inmiddels in het
schoolgebouw aanwezig. Opstellen op
perden de beide dirigenten.
Ja maar we missen nog een bas, aha daar
komt'ie, Voortman was opgesloten door
de heer Heyl. In kolonne gingen we door
de strasse naar de Schlofikirche.
Binnen was het nu lekker warm, en de
kerk zat vol.
Zeven uur. Het concert kon beginnen,
één grote opstelling met het duitse koor
was heel mooi om te zien. Nu ging het
wel goed, wat werd er goed gezongen.
Zelfs het derde couplet van 'De vrede
van God', in het duits 'Der Herr sei mit
dir', kwam er zelfs heel ontspannen en
verstaanbaar uit.
Ook het duitse koor Hainspitz gaf een
goede presentatie tijdens het concert,
alles a capella en uit het hoofd.
We hebben als koor Jeduthun een hele
goede indruk achtergelaten gezien de
reacties in de kerk. We mochten zelfs als
toegift het Luthers Avondlied nog ten
gehore brengen.
'Heer blij bij ons, want het is avond en
de nacht zal komen'.
Er had geen mooier slot kunnen zijn van
deze avond.
Ook de solisten Betty, Liesbeth en Da
nielle hebben daarin hun steentje bijge
dragen. Ook Bart-Jaap gaf een goede re
gistratie met het orgel, met verloofde
Klazina als tussendirigente. Want diri
gent en organist konden elkaar niet zien.
Slotkerk in Eisenberg waarin 'Jeduthun' een concert gaf
De H.S.V. 'De Viscromte' heeft op
zaterdag 1 november zijn jaarlijkse boot-
visdag gehouden. Tussendoor is er een
wedstrijd gehouden van drie uur. Er
waren 36 vissers en twee controleurs/
meters. Hier volgt de uitslag van de eer
ste 15 deelnemers.
1. H. Maan295 cm
2. A. Abrahamjan223 cm
B. Berkenbosch223 cm
3. J. Jordaan160 cm
4. C. Jordaan154 cm
5. J. Bruggeman151 cm
J. Mastenbroek151 cm
6. W. Schaaf150 cm
7. A. Schaaf149 cm
8. L. Breederveld140 cm
9. L Tanis132 cm
10. J. Lugtenburg126 cm
11. R. vanKempen114cm
12. G. v.d. Bosch110 cm
13. J. van Zanten109 cm
14. P. Gootjes103 cm
15. H. Jordaan83 cm
De volgende bootvisdag is op zaterdag
14 november 1998. Om teleurstelhngen
te voorkomen, geef u vroegtijdig op,
zodat u verzekerd bent van een plaatsje
op de boot. Kosten p.p. 25,- excl aas.
Bij B. Berkenbosch, tel (0187) 602551.
De 40 jaar oude of jonge club, 't is maar
net hoe je het bekijkt, heeft twee leden in
haar midden die vanaf het eerste uur lid
zijn: Cor en Aad Campfens. Ieder club-
seizoen wordt aan een van de leden ge
vraagd, een historisch overzicht van zijn
of haar foto- en diawerk te laten zien.
Het jubileum was een goede gelegenheid
om dit aan Cor en Aad te vragen.
Fotografie van Usland en Namibië komt
later in november aan bod. Jan en Riet
Elen uit Spijkenisse komen dan op be
zoek met dia's over deze gebieden.
Het programma voor de maand novem
ber ziet er als volgt uit:
Vrijdag 7 november: Clubleden Aad en
Cor Campfens laten een historisch over
zicht van hun fotowerk zien.
Vrijdag 21 november: Bezoek van gast-
fotografen Jan en Riet Elen met dia's
van IJsland en Namibië.
Informatie: (0187) 484271 487096.
ondanks dit gebrek ging het iedereen
goed af. Hierbij kon men trouwens mer
ken dat Bart-Jaap en Klazina echt op el
kaar ingespeeld zijn.
Bij deze mogen we de dirigenten niet
vergeten, Klaus Linke en Mar van der
Veer die alles in goede banen geleid heb
ben.
Het moment was daar om enkele cadeaus
te overhandigen. Uit handen van dirigent
Klaus Linke ontving Mar van der Veer
een wandbord als darik voor het optreden
met zijn koor 'Jeduthun'.
Anderzijds overhandigde reisleider en
koorlid Arie Numan namens de holland-
se delegatie een Goudse kaas aan Klaus
Linke, die moeite had overeind te blijven
vanwege het gewicht van de kaas. Na
enkele woorden met elkaar gewisseld te
hebben, met duitse maar ook Zierikzeese
gasten die toevallig deze avond aanwe
zig waren, namen we afscheid.
Diese Abend war wunderbar.
Zaterdag 25 oktober
Half acht maken we ons op om de terug
reis te aanvaarden. We doen eerst nog de
Wartburg aan. Via Eisenach rijden we
naar de Wartburg. Vanaf de autobahn is
de Wartburg al te zien. De rots waarop
de burcht gebouwd is, torent hoog boven
de bosrijke omgeving uit. De Wartburg
met omgeving maakt deel uit van een
uitgestrekt natuurreservaat. We stoppen
aan de voet van de Wartburg. We moe
ten een hele klim afleggen naar boven.
Inspannend was het wel, vooral voor de
ouderen onder ons. Boven aangekomen
hebben we een schitterend uitzicht over
de omgeving. Het rotsplateau waarop de
Wartburg is gebouwd ligt op 410 meter
hoogte en omvat verschillende gebou
wen. De Wartburg is misschien wel het
mooiste en in elk geval het beroemdste
kasteel van Duitsland. Door de poort
komen we op de eerste binnenplaats.
Eerst nog een groepsfoto maken. Huisfo-
tograaf Jan Maliepaard legt het geheel
vast. De gids is inmiddels erbij gekomen.
Draagbare radio in de armen voor het af
draaien met Nederlandse tekst. Op de
tweede binnenplaats bevindt zich het
hoofdgebouw, daar begint de rondlei
ding. Via verschillende afdelingen
komen we in de slotkapel. Bitte, mogen
we een lied zingen, vraagt Van der Veer
aan de gids. Ja das ist gut, en we zingen
het toepasselijke lied: 'Een vaste burcht
is onze God'.
Hierna komen we in de zangerzaal, een
prachtig gerestaureerde ruimte in de
Wartburg, wat een lust is voor het oog.
Ook de andere vertrekken maakten in
druk op ons, zoals de feestzaal met de
drie grote open haarden. Aan het eind
van de rondleiding komen we door een
lange gang om naar het vertrek te gaan
waar we het meest benieuwd naar waren:
naar de echte Lutherstube. Daar sta je
toch wel even stil te kijken. We zien de
tafel, die waarschijnlijk geschonken is
door nakomelingen van de familie Lut
her. Op de grond zien we een walviswer-
vel, mogelijk uit Luthers tijd, gebruikt
als zitplaats of voetenbankje. Boven de
tafel zien we het portret van Luther zoals
hij meestal afgebeeld wordt. Daaronder
Luther vermomd als jonker Jörg in de
tijd die hij op de Wartburg doorbracht.
Op de tafel zien we een opengeslagen
Bijbel. Onder glas een afdruk van het
Nieuwe Testament zoals het werd uitge
geven in 1548. 'Waar is de inktvlek',
hoor je zo links en rechts. Tevergeefs
geen vlek te bekennen. Maar een van de
aanwezigen weet het en wijst het aan.
Daar, naast de schoorsteen, links vlak
boven dat afgebrokkelde pleisterwerk.
En inderdaad met een beetje fantasie zou
je daar de vage resten van een vroegere
inktvlek kunnen ontwaren. Ook de dui-
velsgestalte waar hij met de inktpot naar
gooide, konden we nog ontdekken.
Via het ingerichte museum naderden we
het einde van het bezoek aan de Wart
burg. Nog even de foto's ophalen die aan
het begin van het bezoek gemaakt waren
en weer terug naar de bussen.
De busschauffeurs Jan en Leen staan al
met smart op ons te wachten. Foto's van
de burcht worden in de bus bekeken en
van commentaar voorzien. Ja, de burcht
was toch de mooiste.
Inmiddels is het half twaalf, een enkele
tussenstop en lunchstop, rijden we verder
richting Oberhausen. Nog een grensstop.
Inwisselen van Marken voor degenen die
ze kwijt wilden.
De bus rijdt snel richting Arnhem en
Kesteren voor de warme maaltijd. Voor
zitter Wim bedankt de busschauffeurs
Luthers werkkamer
Jan en Leen voor de vakkundige wijze
van besturen van de bussen en overhan
digd de opgedane fooi. 'Samen delen',
zo sprak Wim. Ook Arie Numan werd
niet vergeten voor de taak die hij op zijn
schouders heeft genomen als algehele
reisleider. Voor het laatste traject rich
ting Middelharnis hoor je de kreet: 'jam
mer dat alles voorbij is'. Wat was het
fijn met elkaar om te gaan als groep.
Daarom namens het bestuur: iedereen
bedankt voor zijn of haar bijdrage op
welke manier dan ook aan deze Luther
reis.
Om in de geest van Maarten Luther dit
reisverslag te beëindigen, wil ik als
schrijver van dit verslag de volgende re
gels als dank voor deze reis meegeven:
Het past ons, dankbaar te gedenken
wat God, door Luther, heeft gedaan.
Die weerstand en verzet trotserend,
voor 't Woord heeft op de bres gestaan.
Nagekomen bericht uit de Duitse pers
ten aanzien van het koorconcert:
Twee koren betoverden op vrijdagavond
in de 'slotkapel' het publiek met een ge
meenschappelijk concert. De kerk was
tot op de laatste plaats bezet. Naast de in
Eisenburg bekende koorgemeenschap
'Hainspitz' onder leiding van Klaus
Linke, konden de bezoekers het Neder
landse koor 'Jeduthun' beluisteren. De
van het eiland Goeree afkomstige zange
ressen en zangers werden geleid door
Mar van der Veer.
Zij gaven in Eisenberg hun eerste buiten
landse concert;
Ten gehore kwamen werken van Bach,
Handel en anderen zoals eigen composi
ties. De wens van de Nederlanders om
met een Duits koor een avond te organi
seren werd vrijdag 24 oktober met veel
succes verwezenlijkt.
M. J. V. d. Boogert
Op D.V. zaterdag 15 november a.s.
hopen het vocaal ensemble 'Magni
ficat' O.I.V. Rinus Verhage en Wim
Diepenhorst (orgel) een concert te
verzorgen in het prachtige kerkge
bouw van de Ned. Hervormde ge
meente te Dirksland. De aanvang is
20.00 uur. De toegangsprijs is
slechts 5,- en kinderen t/m 16
jaar mogen zelfs gratis naar bin
nen.
Het prograirima dat uitgevoerd zal wor
den is te beschouwen als een tweeluik.
Tijdens het ene 'luik' kunt u luisteren
naar Engelse cathedrale muziek. Prachti
ge vier- en vijfstemmige anthems van
componisten als Boyce, Ireland en Bain-
ton zijn hoogtepunten uit deze traditie.
Naast de fraaie noten die gecomponeerd
zijn voor het kooraandeel in deze wer
ken, is het opmerkelijk, dat ook de stevi
ge orgelpartijen in deze stukken essen
tieel zijn voor het geheel.
Zonder de andere composities te kort te
doen moet gezegd worden, dat de an
them 'Greater love hath no man' van
John Ireland wel zeer indrukwekkend is.
Ireland (1879-1962) schreef dit werk in
1912 en het kenmerkt zich door een snel
le afwisseling van stemmingen. Het
opent bijvoorbeeld met een eenvoudige
melodie, maar al spoedig slaat de stem
ming om en snelt de muziek naar een
eerste climax bij de tekst 'love is strong
as death'. Elke beschrijving geeft maar
een globale indruk, zodat u gewoon maar
moet komen luisteren om deze muziek te
ondergaan.
Tijdens het tweede 'luik' luistert u naar
muziek van Duitse bodem. Dit tweede
luik is op zich ook weer in tweeën te
splitsen. Aan de ene kant wordt u gecon
fronteerd met de vraag uit het bijbelboek
Job 'Warum is dat Licht gegeben dem
Mühseligen, und das Leben den betrüb-
ten Herzen' in een indringende toonzet-
ring van J. Brahms (1833-1897), een
componist die dit jaar herdacht wordt.
In deze compositie, waarin de vraag naar
de zin van het menselijk lijden centraal
staat, biedt de afsluitende koraaltekst
'Mit Fried und Freud ich fahr dahin' een
troostrijk perspectief.
Aan de andere kant ontmoeten we nie
mand minder dan Bach met bijvoorbeeld
een tweetal prachtige koralen voor orgel
en koor. Ook wordt het programma
beëindigd met Bach. Het koor zet alles
op alles om het indrukwekkende - twin
tig minuten durende - motet 'Jesu,
meine Freude' tot klinken te brengen. In
dit werk maakt Bach gebruik van twee
tekstbronnen, te weten: het kerklied
'Jesu, meine Freude' (1653, J. Criiger)
en de brief aan de Romeinen. Deze bron
nen gebruikt Bach om en om, en in het
midden van het stuk zingt men 'Dir aber
seid nicht fleischlich, sondem geistlich';
de essentie van de gehele tekst.
Daarin is het kerklied een aansporing om
de betrekkelijkheid van het aardse leven
in te zien en zijn de bijbelteksten een
oproep tot de geest om zich tot God te
verheffen. Bach gebruikt in dit motet
met superieur meesterschap alle barokke
technieken van tekstuitbeelding en reto-
nek.
In het bovenstaande bent u nogal eens
het getal twee tegengekomen. Het vocaal
ensemble 'Magnificat', dat deze avond
organiseert, hoopt dat u niet in tweestrijd
staat om dit concert te bezoeken, maar
nodigt u uit om - als publiek en als mu-
sicerenden - samen naar deze muziek te
luisteren. Zo u wilt: Een tweeluik wat
bestaat uit hoorders en vocale/instrumen
tale uitvoerenden.
'Magnificat' heeft op korte termijn 2 of
3 bassen nodig, daarnaast zouden 1 of 2
tenoren welkom zijn.
Mocht u houden van deze muziek, het
graag willen zingen, koorervaring heb
ben en van blad kunnen zingen, neemt u
dan eens contact op met de dirigent
Rmus Verhage (484704) of met de voor
zitter Tini Oosterhuis (483828) en kom
eens luisteren op een repetitie-avond.
