EIIIVI1DEI1-I1IE1JW5
IvüaMw Cüehfifv
met
ur.
ienddcMapóhand
met IHiddeMarnió^
15 jaar spijkers
met koppen
!||B||^ii||iiiHIBHiiHiiB
ssn saffliiHiiiliiH^ÉiiiiBl
iiSiiil^li|i^:;BiiiB;iPlii^iii
iiil||||ilii|iiBiliii^
VshdsBo imorQs.sios vd.n cjozo reis:
Miasta Chelm
Speerpunten
Onderwijs
Qe
Wl
Gaat u maar rustig
slapen. Wij verhuizen
uw meubelen als eieren.
flakkee verhuizingen b.v.
Vriendschapsbanden
3e Blad
VRIJDAG 17 OKTOBER 1997
No. 6646
De samenwerkingsovereenkomst is getekend.
V.l.n.r. Voorzitter van de Raad Denysiuk, burgemeester Sleurink en presydent Bajko
De democratie is in Polen slechts zeven
jaren oud en staat dus nog in de
kinderschoenen. Daardoor gaan veel
zaken nog niet helemaal zoals het zou
moeten, maar er wordt gelukkig steeds
vooruitgang geboekt. Speerpunten in het
gemeentelijk beleid zijn vooralsnog de
infrastructuur en de levensomstandig
heden. Onder andere het aanzicht van de
straten moet nodig worden aangepakt.
Ook zaken als milieu, onderwijs en
crèches hebben de aandacht. Chelm is
een belangrijke handelsstad, liggend op
de doorgaande route naar de grens (24
km van de stad vandaan) met de
Oekraïne. Belangrijke produktie- en/of
handelsartikelen zijn, cement, meubels,
schoenen, agrarische produkten en
kleding. Vele inwoners zijn werkzaam in
één van deze bedrijfstakken.
Het verkrijgen van de benodigde
gemeentelijke financiën wordt als
gecompliceerd ervaren. Het budget dat
van overheidswege jaarlijks wordt
toegekend, is meestal niet in
CHELM - Even over half 3 lichten
de lampjes boven onze zitplaatsen
op. Tegelijkertijd klinkt de stem
van de piloot door de Bowing 737
van de Poolse luchtvaartmaat
schappij LOT: "Fasten your seat
belts, please!" We maken onze
gordels vast en korte tijd later zet
het vliegtuig de landing in. De
gehele reis was het helder weer en
hebben we met genoegen naar de
miniatuurstadjes kunnen kijken,
die onder ons voorbij gingen. In
Polen werd het echter bewolkt en
keken we op een -naar het scheen-
witte ijsvlakte, met hier en daar
woeste bergtoppen. We breken nu
door het wolkendek heen en rond
kwart voor drie, maandagmiddag
6 oktober 1997 landen we op het
vliegveld van Warschau;
bestemming Miasta (stad) Chelm,
een kleine 250 km ten zuidoosten
van de Poolse hoofdstad gelegen.
Als we door de paspoortcontrole gegaan
zijn en onze koffers opgehaald hebben,
wandelen we naar de uitgang van het
vliegveld. Daar worden we begroet door
twee medewerkers van de gemeente
Chelm. Een busje zal ons naar het doel
van onze reis brengen. Tot even buiten
Warschau rijden we op een
vierbaansweg, maar al snel gaat deze
over in een tweebaansweg. Dat blijft zo
tot Chelm. Onderweg maken we kennis
met het zuidoostelijke deel van Polen.
Het heuvelachtige landschap boeit ons in
hoge mate. Regelmatig wisselen akkers,
bebouwing, bossen en moerasachtige
landschappen elkaar af. Opvallend is de
kleinschalige inrichting van de akkers.
Het zijn dikwijls smalle stroken, dan
weer in gebruik als grasland met slechts
enkele koeien als begrazers, dan weer
voor de akkerbouw. Hier en daar werkt
men met tractoren en andere
landbouwwerktuigen. Regelmatig zien
we echter ook nog een boer, soms met
vrouw en kinderen, met de hand een
wagen met suikerbieten laden. Enkele
malen passeren we een door een paard
getrokken boerenwagen, vol geladen met
bieten. Nostalgisch is het zeker,, maar of
Gemeentewapen van Chelm
de landbouw op deze manier kan
concurreren met westerse landen, is
natuurlijk zeer de vraag. Opvallend is dat
langs bijna de hele weg van Warschau
naar Chelm bebouwing staat. Aan de
woningen die we passeren is soms de
armoede af te lezen. Daarentegen glijden
ook soms juweeltjes van huizen aan ons
oog voorbij. Dwarswegen zijn meestal
onverhard. Al met al is onze eerste
indruk van het land, dat er grote
verschillen zijn. Rijkdom en armoede
zijn allebei aanwezig, maar
laatstgenoemde overheerst over het
algemeen. Vermoeid arriveren we rond 8
uur in ons hotel Trzy Deby (Drie Eiken),
net buiten Chelm. Hartelijk worden we
begroet door presydent Zbigniew Bajko,
de voorzitter van de Raad Zdzislaw
Denysiuk, de directeur van het
ziekenhuis Andrej Kosior en de
Pools/Duitse tolk Jan Haranczyk. Nadat
onze koffers op de kamers zijn gebracht
en we ons iets opgefrist hebben, maken
we -velen voor het eerst- kennis met een
Pools diner. Het smaakt verrukkelijk,
want het moet gezegd worden: De
Poolse keuken is uitstekend! De maaltijd
wordt regelmatig onderbroken door een
speech; soms koud eten tot gevolg.
Het viel ons deze week op, dat in Polen
iedereen die iets vertegenwoordigd bij
min of meer officiële bijeenkomsten een
woordje spreekt.
Vermoeid van de lange dag vallen we
rond het middernachtelijk uur 'als een
blokin slaap'.
De stad waar we te gast zijn, is reeds
bekend vanaf de 10de eeuw. Chelm is
gelegen in het heuvelachtige landschap
in het zuidoosten van Polen tussen de
rivieren de Bug en Wieprz. De wijde
omgeving wordt gedomineerd door
eenzame krijtheuvels, waarvan de
mooiste zich rondom de stad bevinden.
De naam Chelm is dan ook afgeleid van
deze heuvels. (Chelm is een oud-pools
woord voor heuvel.) Van welke zijde
men de stad ook benadert, overal steekt
het prachtige monumentale kerk- en
kloostercomplex, gelegen op een heuvel
in het centrum van de stad, boven de
bebouwing van Chelm uit. Chelm heeft
ongeveer 70.000 inwoners en is de
hoofdstad van de provincie Chelmskie.
De provincie kan zich beroemen op een
groot aantal schitterende natuurgebieden.
Zeker in de enkele natuurreservaten is de
natuur bijna nog ongerept.
Chelm heeft een zeer woelige
geschiedenis achter de rug. Door de
eeuwen heen is de stad regelmatig ten
prooi gevallen aan het oorlogsgeweld.
Verschillende keren is het met de grond
gelijk gemaakt. Nog vers in het
geheugen ligt de overheersing door de
Duitsers in de WO IL Daarna brak een
nog slechtere tijd aan. Polen zuchtte tot
het eind van de tachtiger jaren onder het
communistische bewind. Vanaf de val
van dat bewind zet het land echter de
schouders onder de wederopbouw van de
economie en tracht men de
levensomstandigheden te verbeteren. Dat
dit niet in enkele jaren te realiseren is,
moge duidelijk zijn. Er wordt nog steeds
veel armoede geleden, ondanks alle
inspanning van regeringswege. Ook in
Chelm werkt de plaatselijke overheid
hard om de omstandigheden te
verbeteren.
Dinsdagmorgen schijnt de zon uitbundig.
Het belooft een warme dag te worden.
De weervoorspelling is dat de
temperatuur vandaag ruim boven de 20
graden uit zal komen. Omstreeks half
negen gaat de reis naar het gemeentehuis
van Chelm. Bij de entree van het
gemeentehuis wapperen de Nederlandse
en de Poolse vlag broederlijk naast
elkaar in het rustige najaarsbriesje.
Direct valt ons de sobere staat van het
gebouw en de aankleding op. In de
raadzaal worden we met kawa (koffie)
ontvangen en vertellen de presydent, de
voorzitter van de raad, de
gemeentesecretaris en de verschillende
wethouders van de stad hoe het politiek
bestel in Polen in elkaar steekt en hoe
verschillende zaken in het
maatschappelijk leven worden
aangepakt.
overeenstemming met de behoefte van
de stad. Daarnaast kent men ook de
gemeentelijke belastingen als bron van
inkomsten, zijnde de Onroerend Zaak
Belasting en de Wegenbelasting. De
totale inkomsten kunnen echter de
uitgaven niet dekken.
Het bestuurlijk systeem lijkt in grote
lijnen veel op het Nederlandse. Hier en
daar zijn wat opvallende afwijkingen. Zo
is o.a. een burgemeester of presydent
niet de voorzitter van de raad; dat zijn
gescheiden functies. Ook is de
gemeentelijke organisatie wat
ingewikkelder en hebben meerdere
personen sterke invloed op het beleid dat
gemaakt wordt. De raad bestaat uit 36
personen. Op het moment dat we in
Chelm zijn, is daar iedereen nog vol van
de zojuist gehouden
parlementsverkiezingen, die een
overwinning voor de AWS op heeft
geleverd. De AWS komt voort uit de nog
steeds zeer actieve vakbond Solidamos,
die in de omwenteling een belangrijke
rol heeft gespeeld. De voorzitter van de
raad Denysiuk en nog een raadslid van
Chelm zijn gekozen in het parlement.
Het gemeentebestuur is daar zeer blij
mee, hopend op deze wijze wat meer
aandacht van regeringszijde voor de
problemen in zuidoost Polen te krijgen.
Het onderwijs valt onder
verantwoordelijkheid van meerdere
overheidsorganen. Voorheen waren alle
scholen van de staat. Nu valt het lager
onderwijs qua organisatie en financiering
onder de verantwoordelijkheid van de
gemeente. Chelm heeft 13 kindercrèches
die bezocht worden door 2000 kinderen.
Voorts zijn er 12 basisscholen, waar
10000 kinderen onderwijs krijgen. Van
deze twaalf scholen zijn er 2 die
ingericht zijn voor het samengaan van
moeilijk- en normaal lerende kinderen.
Deze twee scholen hebben klasjes van
slechts 15 kinderen, waarvan er 5
moeilijk lerend zijn. Ook zijn er
verschillende hogere scholen in Chelm.
Per 1 september is er zelfs een lyceum
gestart. Het grote probleem wat men
onderkent bij de 9 beroepsgerichte
scholen is, dat deze nog niet zijn
aangepast aan het huidige maatschappe
lijke bestel. Het onderwijs in vreemde
talen komt moeizaam op gang. Voorheen
mocht alleen Russisch op school
onderwezen worden. Nog steeds zijn er
maar enkele leraren in de hele provincie
te vinden die Duits, Frans of Engels
kunnen geven. Voor de nabije toekomst
is in Chelm een economische hogeschool
gepland.
De financiering van het onderwijs is
zorgwekkend. De geldmiddelen zijn
gering en derhalve moeten de scholen
rond zien te komen van kleine budgetten.
De lonen van de leraren zijn derhalve
ook erg laag.
Het interieur van de kerk
e©*^
"<i
De baseliek is gebouwd op een heuvel in het centrum van Chelm.. Van welke zijde men de stad
ook binnenkomt, ziet men het kerk- en kloostercomplex boven de bebouwing uitsteken
Nadat we in grote lijnen geïnformeerd
zijn over de werkwijze van het
gemeentebestuur van Chelm, wordt de
bijeenkomst beëindigd. Een deel van
onze delegatie gaat vervolgens een
bakkerij en een zuiveringsinstallatie
bezoeken. Burgemeester Sleurink,
secretaris de Feijter, Cock van Dijk van
de Stichting Flakkeese Hulpgoederen
Polen -via welke stichting de contacten
tussen de beide gemeenten gelegd zijn-,
onze tolk Krystyna Bolink en
ondergetekende gaan naar de
burgemeesterskamer om aanwezig te zijn
bij de ondertekening van de
samenwerkingsovereenkomst. Vele
collega's van radio, televisie en kranten
zijn toegestroomd om dit feit vast te
leggen. De documenten worden
ondertekend door burgemeester Sleurink,
presydent Bajko en voorzitter van de
raad Denysiuk. De vriendschapsband is
vooral bedoeld om een uitwisseling van
kennis en ervaring op allerlei gebieden te
krijgen. De gemeenten zullen een nauwe
relatie van de bevolking van de twee
gemeenten zoveel mogelijk stimuleren.
Verenigingen, particulieren, bedrijven,
instellingen, enz. kunnen door contacten
over en weer meer voor elkaar gaan
betekenen en prettige èn goede
vriendschapsbanden leggen. Ook
bedrijven kunnen mogelijk profiteren
van de samenwerking. De drie
gemeentevertegenwoordigers gaven
volmondig aan, reeds bijzondere banden
met elkaar te gevoelen. Vorig jaar waren
de presydent, de voorzitter van de raad,
de directeur van het ziekenhuis Kosior
en de tolk Jan Haranczyk te gast in
Middelhamis. Er is toen reeds een innige
vriendschap ontstaan. Daarna is dat in
nadere contacten verdiept. Ze toonden
zich dan ook zeer verheugd dat de
samenwerkingsovereenkomst nu
officieel door beide partijen was
getekend. Burgemeester Sleurink
benadrukte dat beide gemeenten van
elkaar konden leren. Ze hoopte dat
Chelm en Middelhamis tot in lengte van
jaren goede vrienden zouden mogen
blijven en veel voor elkaar zouden
mogen betekenen. Bajko en Denysiuk
antwoordden dat Chelm er graag alles
aan zou doen, de contacten goed te laten
blijven en verder uit te bouwen.
Volgende week: Delegatie diep onder de
indruk van bezoek aan Chelm
Henk Koppelaar
^BiKBiDE Middelhamis Hellevoetsluis Zierikzee Oud-Beijerland
VBtHUZBiS Tel. (0187) 482188 Tel. (0181)320016 Tel. (0111)413163 Tel. (0186) 613624
Morgen, zaterdag 18 oktober viert de
stichting Gered Gereedschap haar
derde lustrum. Op deze dag gaan op
vele plekken in Nederland de deuren
van de werkplaatsen van Gered Ge
reedschap open. Iedereen is van harte
uitgenodigd om een kijkje te nemen in
de wereld waar een bahco de hoofdrol
speelt. Ook zelf reddingswerk uitvoe
ren is mogelijk.
Stichting Gered Gereedschap is een vrij
willigersorganisatie die gereedschap in
zamelt, opknapt en verstuurt naar klein
schalige projecten in ontwikkelingslan
den. In ontwikkelingslanden is een tekort
aan goed, betaalbaar gereedschap. In
veel Nederlandse schuurtjes liggen sta
pels waterpomptangen stof te vergaren.
Op zaterdag 18 oktober organiseert Ge
red Gereedschap een open dag. In ver
schillende werkplaatsen worden er die
dag een vijftiental jubileumprojecten af
gerond. Straatkinderen in Peru, gehandi
capten in Sri Lanka en vluchtelingen in
Uganda kunnen met dit gereedschap een
eigen bestaan opbouwen.
Zo zal bijvoorbeeld om 13.00 uur 's mid
dags de burgemeester van Waddinxveen
de kisten naaimachines voor een vrou
wenproject in Zimbabwe uitzwaaien.
Tegelijkertijd zal er in de werkplaats in
Groningen een workshop Afrikaanse zang
en dans plaatsvinden voordat de kisten
houtbewerkingsgereedschap voor een
schooltje in Zambia aan hun reis be-gin-
nen. In Almere wordt er op dit tijdstip,
onder begeleiding van Afrikaanse muziek,
koers gezet richting Almere-haven alwaar
de kisten ingescheept worden.
Alle kisten gereedschap die op deze dag
aan hun grote reis beginnen, zullen tus
sen 15.00 en 16.00 uur in de werkplaats
in Amsterdam arriveren. In Amsterdam
bevindt zich het hoofdkantoor van Gered
Gereedschap. Ook daar is de gehele dag,
temidden van de torenhoge stapels kis
ten, van alles te zien over de relatie tus
sen gereedschap en zelfstandigheid.
In Amsterdam worden de kisten voorzien
van verschepingspapieren, waarna de
duizenden hamers, bahco's en tangen de
boot opgaan. Op reis naar nieuwe werk
gevers.
Tevens wordt er in alle werkplaatsen ge
werkt aan het zestiende project. Voor dit
project, dat de toekomst van Gered Ge
reedschap symboliseert, moeten de mou
wen opgestroopt worden. Onder het
motto: 'Kom een zaag vijlen of een tang
ontroesten' word'-n veel reddingswerkers
verwacht.
Dit zestiende project wordt verscheept
naar een Zuid Afrikaans vrouwenproject.
De veelbelovende nieuwe spits van Ajax,
Bennl McCarthy, zal om 16.30 uur in
de Amsterdamse werkplaats een hamer
opknappen, zodat de mensen van zijn ge
boortegrond 'spijkers met koppen kun
nen slaan'.
Om 17.00 uur zal meester M. van Traa,
voorzitter van de kamercommissie voor
Internationale Samenwerking, de vijftien
jubileumprojecten, symbolen van vijftien
jaar gereedschap redden, op een feestelij
ke wijze afsluiten.
Vijftien jaar geleden werd er met de bak-
fiets het eerste gereedschap ingezameld.
In datzelfde jaar werden er twee projec
ten verscheept.
Inmiddels bestaat Gered Gereedschap uit
32 verschillende werkplaatsen en een
honderdtal inzamelpunten.
Daarnaast wordt er ook nog in 92 Praxis-
vestigingen gereedschap ingezameld en
is dit jaar het 500e project verscheept.
Voor de verschepingskosten is Gered
Gereedschap afhankelijk van de bijdra
gen van donateurs. Omdat de hoeveel
heid aanvragen voor gereedschap nog
steeds groeit, zijn mensen die een finan
ciële bijdrage willen leveren van harte
welkom.
(Er zijn Gered Gereedschap
werkplaatsen in o.a. Oostvoorne,
tel. (0561) 616786 en te Middel
burg, tel. (0183) 302931).
