De Flakkeese hoop en de Zeeuwse ren Rondom Mendelssohn MEDISCHE DIENSTEN Publicatie van 'De Motte' over Industrieel Erfgoed ^tPl^AflOck-H V4H Cüm -^ü X^nendlnnCH en vnendcn l_ ^Pi^K&tns i P.V. De Luchtbode GEZOCHT Oude foto's, film, ver halen van Brandweer Oude-Tonge P.V. De Combinatie Biz. 2 EILANDEN-NIEUWS VRIJDAG 1 AUGUSTUS 1997 Het eiland Goeree-Overflakkee is vermaard om z'n uien. In de jaren vijftig was zo'n 40% van de totale Nederlandse uienproductie afkom stig van ons eiland. De poot-, win ter- en plantuien werden na de oogst meestal direct verhandelend. Zaad-uien daarentegen werden voor enige tijd bewaard: hiermee werd gespeculeerd. Vóór de komst van de koelcellen werden twee manieren van opslag voor langere termijn toegepast, namelijk de Flakkeese hoop en de Zeeuwse ren, waarvan met name de laatste in het kader van het Industrieel Erf goed onze aandacht verdiend. De Flakkeese hoop Op Goeree-Overflakkee werden de zaad uien voornamelijk in hopen bewaard: 'an de pit'. Zo'n hoop - die buiten het eiland de benaming 'de Flakkeese hoop' kreeg - was ruim twee meter breed en de lengte was afhankelijk van de hoeveelheid uien. Het konden vaak langgerekte hopen zijn. Ze waren doorgaans manshoog. De uien werden vanzelfsprekend niet op de grond gestort. Eerst maakte men met een 25 cm dikke strolaag (soms ook wel van aard appelloof) een bed. Dit bed werd vervol gens omgeven door een circa 16 cm hoge strorand, waardoor de uien niet van de strolaag konden rollen. Na het storten van de uien werd de hoop afgedekt, waarbij het nodige vakmanschap kwam kijken. Laag voor laag - zoals bij het leg gen van dakpannen - ging men te werk. Hiervoor was stevig stro nodig, meestal wintertarwestro of riet. De eerste laag was circa 20 cm dik, de twee andere lagen iets dunner. Het geheel werd ver volgens met een dubbele strokap over dekt. Als de hoop niet goed was afge dekt, kon deze inregenen. Om dit te voorkomen werd de hoop tevens zo steil mogelijk gemaakt. Door het inregenen gingen de uien rotten, met als gevolg dat de hoop uien grotendeels of helemaal waardeloos werd. Het afdekken van de hoop moest dus goed gebeuren. Bij strenge vorst bracht men een laag mest aan, later werd hiervoor ook wel papier gebruikt. Door de gesloten constructie van de hoop was de kans op vorstschade klein. Van deze in het land gemaakte hopen zijn vanzelfsprekend geen restan ten aanwezig. Na de verkoop van de uienvoorraad werden de hopen geslecht. Ze zijn voor ons ook minder interessant dan (eigenlijk) z'n opvolger: de Zeeuwse ren. Vervallen juunrenne aan de Rottenburgseweg te Middelharnis Ondanks het feit dat op Goeree-Over flakkee overwegend met hopen werd gewerkt en omdat vele rennen slechts tij delijk op het land of nabij de boerderij werden geplaatst, vinden we nog enkele (restanten) van deze typische bouwwerk jes op het eiland. De wellicht grootste en meest complete juunrenne staat aan de Vrouwtjesweg te Stad aan 't Haringvliet. Deze ren dateert uit 1920 en werd gemaakt door J. Knoop. Het lange bouw werk hoort bij de nabijgelegen boerderij 'Aan 't Vlot'. Door toepassing van betonpalen en een zadeldak met pannen heeft deze ren wellicht haar leven weten te rekken, want de meeste rennen waren van minder duurzame materialen gemaakt en als ze al niet waren verwij derd, dan vielen ze soms van ellende in elkaar. De juunrenne te Stad aan 't Haringvliet is dan wel geen monument of iets dergelijks, het is slechts een stukje locale landbouwhistorie in een notendop. Wellicht zijn er nog verscheidene Zeeu wen jaloers op zo'n ren Jan Both - bestuurslid van 'De Motte' De Zeeuwse ren In het begin van de twintigste eeuw ging men de uien meer in rennen (juunrennen) bewaren. Deze rennen waren overwe gend in Zeeland te vinden en in mindere mate op het Flakkeese land, daar ging de voorkeur schijnbaar uit naar de hoop. Qua grootte kwam de zogenaamde Zeeuwse ren aardig overeen met de hoop, alleen was de ren meestal iets smaller: zo'n anderhalve meter breed. De ren bestond uit staande houten palen met aan de zijden een lattenconstructie of kippengaas. Hierop rustte een (zadel)dakje, veelal van ijzeren golfpla ten. Langs de zijkanten bracht men een laagje stro aan om het verkleuren van de buitenste laag uien te voorkomen. Tevens was het een bescherming tegen lichte vorst en was het voor degenen, die tijdens de wintermaanden in de ren moesten werken, minder koud. In het late najaar en de winter werden de uien namelijk klaargemaakt voor de verkoop. Hiertoe werden de uien ontdaan van hun staartje. Na de komst van de afstaartma- chine raakte dit handwerk, dat toch voor vele mensen een extra centje opleverde overbodig. Het werk in de ren of 'an de pit' werd vaak in het aangenomen gedaan door een groepje (kroo) landar beiders. Het grote voordeel van een ren was een betere ventilatie, waardoor de uien blanker van kleur bleven. Het wer ken in zo'n open ren, veelal midden in de polder, was vaak een koude bedoe ning. 'An de pit' zat je meestal in het opper, dus uit de (najaars)wind. Nadeel van de ren was verder - en het laat zich Juunrenne aan de Vrouwtjesweg te Stad aan 't Haringvliet raden - dat de uien eerder konden bevrie zen, dan in een hoop. Door het aanbren gen van een dubbele strolaag met daar tussen papier moest men schade aan de uien voorkomen, hetgeen bij zeer strenge vorst weleens mis kon gaan. Vele juun rennen leidden een seizoengebonden leven, door hun eenvoudige constructie waren zij demontabel. Na de verkoop van de uien werden vele rennen uit elkaar gehaald en op de boerderij opge slagen in afwachting van de nieuwe uienoogst. Puzzelreglement 1Stuur je oplossingen aan het eind van de maand naar Oom Ko, p/a EUanden-Nieuws, Postbus 8,3240 AA Middelharnis. 2. Per maand zijn er 80 a 100 punten te verdienen. Zelfgemaakte raadsels voorzien van oplossing leveren 15 extra punten op. 3. Stuur af en toe een briefje, dat wordt beantwoord. 4. Bij 400 punten ontvang je een boekenbon van 15,-. Vanwege de vakantie vandaag maar een klein hoekje. Een volgende keer worden er misschien weer wat binnengekomen brieven behandeld. z 3 -< 5 i, 7 8 9 10 Jolanda v.d. Wende verlichtte (letterlijk en figuurlijk!) ons jeugdhoekwerk met het bedenken van deze kaarspuzzel. Wat komt er onder de flakkerende vlam te staan? 1. Twintig min negen is 2. Een jong schaap noem je een 3. Je oom is getrouwd met je 4. De vloeistof waar de zee uit bestaat heet 5. Als er vlammen zijn en rook staat er iets in 6. Pionnen, paarden en torens horen bij het spel 7. Drie stuivers en een dubbeltje zijn samen een 8. De eerste werkdag na het weekend heet... A (9/ t JARIGEN - Op D.V. 5 augustus hoopt Ilona Slinger (Nieuwe-Tonge) haar elfde verjaardag te vieren. De zevende augustus is helemaal een feest dag, er zijn dan namelijk twee jeugdhoe- kers jarig. Willemijn Tieleman (Oolt- gensplaat) en Gerda Tieleman (Oude- Tonge) Allemaal een goede dag ge wenst! GROET - Iedereen een plezierige vakantie of sterkte bij het werk! Willen jullie weten wie deze puzzel gemaakt heeft? Zoek dan voor deze namen een andere naam op waar toch dezelfde persoon mee bedoeld wordt. Op de dikomlijnde balk lees je mijn naam. Oom Ko zegt de maker vriendelijk dank en vindt het een hele leuke opgave! De extra 15 punten zal ik netjes erbij optellen. 1. Azarja(Dan. 1) 2. Gideon (Richt. 7) 3. Jacob (Gen. 35) 4. Naomi (Ruth 1) 5. Dorkas (Hand. 9) 6. Daniël(Daniëll) 7. Esther (Est. 2) 8. Petrus (Luk. 6) 9. Thomas (Joh. 1!) 10. Saulus(Hand.l3) van vrijdag 1 augustus 1997 t/m zondag 3 augustus 1997 Op D.V. woensdag 6 augustus, aan vang 20.00 uur, hoopt Rinus Verhage een concert te geven op het monumen tale Kam en van der Meulen orgel m de Nieuwe Kerk te Zierikzee. De toe gangsprijs is 7,50 voor volwassenen en 5,00 voor scholieren en 65-plus- sers. De organisatie is in handen van de orgelcommissie van de Stichting Oude Zeeuwse Kerken. Het programma kan beschouwd worden als een hommage aan de componist Felix Mendelssohn (1809-1847). Zo begint de orgelbespeling met een van zijn prachti ge sonates (de derde) en eindigt het niet een vertolking van de eerste sonate. Vier jaar voor de voltooiing van de bouw van het Zierikzeese orgel in 1848 schreef Mendelssohn zijn sonates. Deze werken vormen een mijlpaal in de 19e eeuwse orgelliteratuur en illustreren onder meer de ontwikkeling in de positie van het orgel. Was er voordien hoofdzakelijk sprake van een liturgische funktie van het instrument; in de tijd van Mendels sohn krijgt het steeds meer betekenis als concertinstrument. Parallel hieraan en eveneens illustratief voor deze ontwikke ling zien we de 'verzelfstandiging' van het koraal; in zowel de eerste als de derde sonate gebruikt de componist een koraalmelodie en maakt deze daarmee als het ware los van zijn oorspronkelijke liturgische omgeving. In 18378 componeerde Mendelssohn een drietal Preludia en Fugae, opus 37, die hij opdroeg aan de Engelse organist T. Attwood. Uitgevoerd wordt de te weinig gespeelde derde Preludium en Fuga in d- moll. Verder klinken deze avond werken van een tijdgenoot (6 variaties over 'Jesu, meine Freude' van C. H. Rinck), van een voorganger en groot voorbeeld (Trio in F van J. S. Bach) en van één van zijn beroemdste opvolgers (3 koralen van J. Brahms). Hiermee wordt opnieuw duidelijk dat de werken van Mendels sohn een brug slaan tussen verleden en toekomst, tussen Barok en Romantiek, en daarmee een nieuwe impuls geven aan de orgelliteratuur van de 19e eeuw. Wanner we de bouwwijze van het Zie rikzeese orgel beschouwen, dan treft de overeenkomst met het teruggrijpende en met het vooruitstrevende in de werken van Mendelssohn. Als voorbeelden van traditionele elemen ten in het orgel moeten zeker de fluitre gisters van het bovenwerk genoemd wor den. Bouwwijze en mensuratie zijn ont leend aan 16e eeuws pijpwerk. Ook het zestienvoets prestantenkoor van het hoofdwerk is traditioneel van opzet en sluit aan bij de statige klankwereld zoals die in de tweede helft van de 18e eeuw tot ontplooiing kwam. Een in het oog springend innoverend element van het orgel is het front. Dit sober uitgevoerde maar toch deftige aanzien verbrak met haar uitsluitend grote brede en vlakke partijen elke band met de traditie. Ver nieuwend was bijvoorbeeld ook de aan leg van de windvoorziening met twee grote magazijnbalgen in de onderkas. Inmiddels kan het duidelijk zijn dat deze muziek en dit instrument uitstekend bij elkaar passen. De vaste organist van de Nieuwe Kerk, Rinus Verhage, voelt zich dan ook zeer vereerd om voor deze avond de verbindende schakel te zijn tus sen deze beiden en hoopt dat u evenals vele anderen onder de indruk raakt van de zeggingskracht en de schoonheid van de muziek en van het Kam en van der Meulen-orgel. P.V. De Luchtbode HERKINGEN Bovenstaande postduiven vereniging nam op 26-7-'97 deel aan een wedvlucht vanuit CHANTILLY. Afstand 302 km. In concours waren 58 duiven die om 11.30 uur met ZW wind gelost werden. De eerste duif arriveerde om 14.50.48 uur en haalde een snelheid van 1505.13 m.p.min. De gedetailleerde uitslag luidt: A. Molenaar en Zn. 1, 7, 9, 14, 15; J. den Boer 2, 10, 12; M. Huizer 3, 4, 6, 11; C. Logmans 5; H. Kievit 8, 13. Dierenopvang Goeree-Overflakkee Vermiste en gevonden dieren GEVONDEN in Oude Tonge: Lapjes poesje. VERMIST in Sommelsdijk: Poes, zwart met wit, 14 mnd. Tenger. In SOMMELSDIJK: Lapjespoes, 20 jaar! Mager, voorpootje is gebroken ge weest, loopt wat mank. In OUDDORP: Britse korthaar poes, kleur: Litac, lichtgrijs-blauwachtig. Deze poes heeft thuis een nest kleintjes! Inl.: (0187) 65 18 87 HERKINGEN Bovenstaande postduiven vereniging nam op 26-7-'97 deel aan een wedvlucht vanuit ARRAS. Afstand 182 km. In con cours waren 274 duiven die om 11.10 uur met ZW wind gelost werden. De eerste duif arriveerde om 13.09.31 uur en haalde een snelheid van 1519.76 m.p. min. De gedetailleerde uitslag luidt: J. den Boer 1, 5, 6, 7, 10, 16, 23, 25, 27, 29, 33, 37, 39, 43, 47; C. Logmans 2, 8, 22, 26, 44, 50; A. Riedijk 3, 15, 31, 45, 46, 51; A. Molenaar en Zn. 4, 12, 13, 28, 42, 52; M. Huizer 9, 19, 21, 41; A. het Jonk 11, 14, 17, 20, 24, 32, 40; D. Kievit 18, 35, 36, 48; P. Hogerwerf 30, 38; A. M. Volaart 34, 53, 55; H. Kamerling 49. 54. Oude Tonge 1947- 1997. Het is al weer 50 jaar geleden dat Oude- Tonge, van een Plicht Brandweer over ging naar een Vrijwillige Brandweer, Daarom heeft het korps van Oude-Tonge besloten om een jubileumboek uit te brengen. Voor dit boek zijn wij op zoek naar oude foto's en verhalen over het wel en wee van het Oude Tongse Brandweerkorps. Indien u iets heeft, ook al is het maar een enkel fotootje of anekdote, neemt u als tublieft even kontakt met ons op, dan komen wij het graag even ophalen bij u, U kunt het natuurlijk ook gewoon even opsturen. In het najaar van 97 zal er tevens een open dag plaatsvinden op de Kazerne aan de Tramweg te Oude Tonge. Tijdens deze dag zullen er diverse spec taculaire demonstraties worden gegeven en misschien ziet u dan wel een stukie van uw eigen ingezonden film. Zo kunt u met eigen ogen zien en bele ven wat er allemaal komt kijken bij du zware "Vrijwilligers Beroep". Wij hopen dat er een heleboel reactie s zullen binnenkomen en betreffende de open dag, "U hoort nog van ons". U kunt kontakt opnemen met: "'t Vosje" Organisatie t.a.v. Johan van der Linde Voorstraat 1-3, 3255 AX Oude-Tonge, Tel. 0187-642090 Bovenstaande postduiven vereniging nam op 26 juli 1997 deel aan een wed vlucht vanuit ARRAS 189 km. In con cours waren 699 duiven die om 11.10 uur met ZW wind gelost werden. De eerste duif arriveerde om 13.13 uur en haalde een snelheid van 1529.O^i m.p.min. De gedetailleerde uitslag luidt: Mevr. Dubbeld 1, 2, 9, 11, 21, 24, 28. 31, 32, 34, 36, 71, 74, 77, 78, 90, 92, 9> J. C. Horseling 3, 53; C. Dubbeld 4, 6, 10, 13, 14, 15, 16, 23, 25, 29, 30, 40, 41. 55, 57, 58, 59, 70, 80, 84, 85; D. Vroeg- mdewey 5, 7, 8, 17, 19, 22, 26, 33, 43. 44, 45, 51, 56, 60, 62, 68, 81, 82; G. Verburg 12, 35, 38, 64, 69, 76, 94, 96, 99; C. V. d. Weide 20, 50, 52; H. Visser 27, 73; T. Kern 37, 42, 75, 79, 88,95; C. van't Veer 39, 47, 54; C, Kleyn 46, 91: W. de Vos 48; Mevr. C. Kievit 49, 83. 100; André v. d. Linde 61, 65, 66, 86. 87, 98; Comb. Groenendijk 72; J. W. Steketee 89; A. de Blok 93. z 1 5 T 1 WEEKEND-DIENSTEN ARTSEN Middelharnis - Sommelsdijk: van zaterdagmorgen 8.00 uur tot maandag- rtiorgen 8.00 uur dokter G. J. D. Wieringa, tel. 482090. Dirksland - Herkingen - IVIelissant: van vrijdagavond 17.00 uur tot maandag morgen 8.00 uur dokter S. Broek, tel. 601262. Ouddorp: dienst via telefoon (0187) 681312. Goedereede - Stellendam: van vrijdagavond 18.00 uur tot maandag ochtend 8.00 uur praktijk Goedereede, tel. 491367. Nieuwe Tonge - Oude Tonga: van vrijdagavond 17.00 uur tot maandag morgen 8.00 uur praktijk Oude Tonge, tel. 641259. Stad aan 't Haringvliet - Den Bommel - Ooltgensplaat: van vrijdagavond 18.00 uur tot maandag morgen 8.00 uur dokter H. P. Maas, tel. 611269. TANDARTSEN Uitsluitend voor spoedgevallen, tandarts Butti-van Heescii, Boezemweg 62, Dirksland, tel. 601183 (van 11.00 tot 11.30 uur). Klassiek homeopaat M. L. C. MASTENBROEK Middelharnis, Tel. 48 64 59. (zaterdagochtend van 11.00 tot 11.30 uur) APOTHEKEN Apotheek Menheerse Voorstraat 16, M'harnis,) 48 36 66 Werkdagen van 8.30 tot 12.30 uur en van 13.00 tot 18.00 uur, Zaterdag van 10,30 tot 11.30 uur en van 17.30 tot 18.00 uur. Zon- en feestdagen van 11.00 tot 11.30 uur en van 17.30 tot 18.00 uur. Buiten deze tijden: 48 36 66. Apotheek St. Joris St. Joris Doelstraat 34-36, Sommelsdijk, Tel, 487277 Geopend op werkdagen van 8.30 tot 12,30 uur en van 13,00 tot 18.00 uur. Inkontinentie-lijn Meditheek: 487277. Voor avond- en weekendiensten: zie Apotheek Menheerse. APOTHEEK DIRKSLAND Voorstraat 25, Dirksland Openingstijden van ma. t/m i'r.,-08.30-12.30 uur. (12.30-13,00 uur gesloten) 13,00-18.00 uur. Openingstijden van za. t/m zo.: za, 09.00-12.00 uur 17.00-17,30 uur zo, 11.30-12.00 uur 17,00-17.30 uur Voorspoedrecepten buiten deze uren wordt u vriendelijl< verzoclit te bellen met 601580 APOTHEEK 'OUDDORP' Boompjes 3-5, tel. 68 37 89 Werkdagen van 8,30 tot 18,00 uur. Zaterdag van 12.00 tot 13.00 uur en van 16.30 tot 17.00 uur. Zondag van 12.00 tot 12.30 uur en van 17.30 tot 18.00 uur. Buiten deze uren via 683789. DIERENARTSEN De weekenddienst wordt opgegeven vla de ant woordapparaten bij; P, R. J, M, Schilder, Oude Tonge, 64 24 41L Tjebbes, Middelharnis, 48 29 66; W, J, Vink, Sommelsdijk, 48 28 97, KRUISWERK ZUIDHÜLLANDSE EILANDEN Voor informatie en advies op het gebied van thuiszorg en zorg voorkinderen van O tot 4 jaar zijn wij 24 uur per dag bereikbaar via Zorglijn ZHE: tel,nummer (0181) 626226. Afspraken dieetspreekuur, tel, (0181) 626226, tijdens kan tooruren; Ledenadministratie, tel, (0181) 626226, tijdens kantooruren; Thuiszorgwinkel, tel. (0181) 679700, geopend van maandag t/m vrijdag van 10,00 tot 17.30 uur en op zaterdagmorgen van 09.00 tot 12.00 uur. Stichting MAATSCHAPPELIJK WERK Telefoon 48 51 66; Buiten kantooruren telefonische hulpdienst, tel. (0181) 62 59 52. KRAAMZORG DE EILANDEN Vliet 8, Postbus 1185, 3220 BD Hellevoetsluis (0181)310000: Bevallingslijn (24 uur/dag bereikbaar) GEZINSVERZORGING Aanvraag hulp voor heel Flakkee: 6410 44 Stichting Bejaardenwerk 'MIDDELHARNIS'. Tel. 48 33 66 St. Welzijnswerk voor Ouderen '00STFLAKKEE'.Tel.6413 44 BURO SUCHTOFFERHULP Tel,/fax484916 NED. M. S. VERENIGING afd. G-Overflakkee K. M. Schippers-Berghuis, 49 1815 ALZHEIMER VERENIGING ZUIDH. EILANDEN Heeft u vragen? Bel dan van maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur Locaal Ouderenwerk Middelharnis, telefoon 48 33 66. Landelijke Telefonische Hulpdienst: (dag en nacht bereikbaar) (030) 65 67 511 VERTROUWENSTELEFOON NED. PATIËNTEN VER. 683149 482411 ALARMERING Brandweer, Politie, Ambulance 1-1-2 ALCOHOLPROBLEMEN Voor hulp en inf. tel. (0181) 66 38 85 VER. REUMAPATIENTEN Goeree-Overflakkee e,o. Havenweg 8, Ouddorp, tel. 6819 27 LOTGENOTEN-KONTAKTGROEP voor vrouwen die borstkanker hebben (gehad). Belangstellenden kunnen bellen naar: Kruisw. Zuidh. Eilanden Gezondheid Service, tel. (0181) 626226 of het Patiënten Service Bureau van het Van Weel Bethesda Ziekenhuis, tel, 607119 ('s ochtends). Wanneer u dat wenst kunt u een lotgenote persoonlijk ontmoeten, U kunt dat kenbaar maken in het telefonisch gesprek met een lotgenote, NED. LEVERPATIÉNTEN VER. Regio-kontaktpersoon: H.G,Snauw-v,d, Krol, 6318 21 PATIËNTEN OMBUDSMAN ZIEKENHUIS Postbus 153,3240 AD Dirksland Tel. (0187)607278 WERKGROEP V.B.O.K. OP G.-OVERFLAKKEE Ongewenst zwanger? Bel voor hulp aan moeder èn kind 65 21 53. Landelijk dienstencentrum VBOK te Amersfoort, tel. (033) 463 8212; (06) 0730 HULP EN INFORMATIE BIJ BORSTVOEDING La Leche League, 682999 Borstvoeding Natuurlijk, 652394 Ook verhuur kolven. REGIO: NTN THUISZORG voor thuiszorg en kraamzorg, 24 uur per dag bereikbaar, (010)4130230. Voor klachten omtrent de behandeling In de Gezondheidszorg en Maatschappelijke dienstverlening: INFORMATIE- EN KUCHTENBUREAU GEZONDHEIDSZORG (IKG) Tel. (0181626445 's ochtends (beh. woensdag) van 9.30 tot 12,00 uur.

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 1997 | | pagina 8