EHAI1DEI1-IIIEUW5
Verdriet om
overleden buurman
Huurdersvereniging
praat over OZB
Drukwerk nodia?
Evangelisatie-
en recreatiewerk
met gemeente Middelharnis
n^^i^ ZR^nc^:^
Publicatie van 'De Motte' over Industrieel Erfgoed
HMliBii^BBBi^KiiiiBii
isiiBliiiiiBPWiiillHIi
jiliilliii|B||i|Mi5li|i
Jiilili^i||iipj(il|iilll
lipii|p|i^lii^iipillli
;iH^|p|li|||ii|||^
i||||i||i§^^Biii|Ji§|^RB:
pi:iii|:piHflil^|jil^i
3e Blad
VRIJDAG 18 JULI 1997
No. 6620
Van oudsher dienden bakens en/of
vuren langs de kust de scheepvaart
te behoeden voor strandingen, zij
gaven ondiepten aan en loodsten
de schepen veilig de havens in. De
naam vuurtoren dateert nog uit die
tijd, een tijd die overigens nog niet
eens zo ver achter ons ligt. Uit de
oudheid spreekt de vuurtoren van
Alexandrië uit 330 vóór de jaartel
ling - één van de zeven wereldwon
deren - het meest tot de verbeel
ding. In Nederland is de Brandaris
op Terschelling het bekendst, dit is
tevens de oudste stenen vuurtoren
van ons land.
Kustverlichting anno 1895
Hoe was de kustverlichting op en rond
Goeree-Overflaklcee zo'n honderd jaar
geleden geregeld Volgens de schrijvers
Van der Waal en Vervoorn was het
noodzakelijk tonnen en gasboeien in
het vaarwater te plaatsen, die des daags,
of door haar licht des nachts, de zeelie
den de weg wijzen. Er liggen twee gas
boeien in het Aardappelgat; één op de
Bieningen; één in 't Hellegat en één op
de Krammer. Alle vijf zijn springers; d.i.
het licht verdwijnt 3 sec. om de vijftien
seconden. Eenmaal per maand worden ze
gevuld. Ondanks deze, komt het toch
nog voor, dat schepen op de slikken vast
raken. Doch het is niet genoeg, dat de
vaarwaters betond worden, ook langs de
kust en op havenhoofden dienen 'lich
ten' te zijn. We vinden ze op de toren
van Goedereede, op de ijzeren kaap,
twee te Stellendam, één te Dirksland en
Middelhamis, twee op Den Bommel, één
opOoltgensplaat.'
Een trouwe wachter
De oudste gegevens over vuurtorens/
bakens op het eiland vinden we in het
archief van de gemeente Goedereede. Op
20 februari 1451 ontving deze stad
namelijk een privilege van Frank van
Borselen, wegens de onkosten aan vuur
baken (vierboet), bakens en tonnen,
waarbij toegestaan werd 'kaap- en vier-
boetgeld' te heffen op in- en uitgaande
schepen. Aan het begin van de zeven
tiende eeuw deed de Domtoren - de trots
van Goedereede - al dienst als vuurtoren.
Zo werd in 1629 op verzoek van de
Gecommitteerde Raden besloten wach
ters op de toren te laten waken en een
grote lantaarn met vier kaarsen erop te
plaatsen als vuurbaak. Het onderhoud
voor de lichtopstand was niet ten koste
van de stad, maar werd gedragen door
diverse instanties. De eventuele schades
die de toren en de kerk als gevolg van
het stoken van een kolenvuur in het er
bovenop geplaatste huisje opliepen, wer
den vergoed door de Grote Visserij, de
Domeinen van Voorne of de VOC. Dit
heeft in het verleden nog weleens tot
conflicten geleid. Ook vuurbaakstokers
c.q. torenwachters stonden niet onder de
verantwoordelijkheid van de stad; zij
werden door het Visserijcollege be
noemd en ontslagen.
In 1833 werd de oude vuurkoepel afge
broken en een lichtwachterskamer plus
een nieuw licht aangebracht. Op 13 juni
1833 werd dit licht (van de tweede
grootte) voor het eerst ontstoken. Vanaf
17 september 1879 brandde een licht van
de 'eerste grootte' op de Goereese toren.
Het licht van deze zestienkantige lan
taarn was zichtbaar op 18 zeemijlen. De
binnenwerkse diameter was 3,83 meter;
de hoogte 4,6 meter en op de kap stond
een bal van 90 cm hoog. In 1909 moest
het licht plaats maken voor een draai-
licht. Tot in 1912 heeft de 40 meter hoge
Domtoren als vuurtoren dienst gedaan.
oren en
De toren kreeg vanaf dat moment nog
een klein, vast blauw gaslicht, dat echter
in 1925 buiten werking werd gesteld.
De bakens verzetten
In het jaar 1742 werd aan de Ouddorpse
kust een stenen baken gebouwd, dat
overdag tot wegwijzer voor de scheep
vaart moest dienen; er brandde dus geen
licht op. Vóór die tijd stond er een hou
ten baak, maar deze werd slachtoffer van
het afnemende strand.
In 1820 ging men over tot het oprichten
van een lichttoren. Dit was de tweede
toren volgens het zogenaamde Argand-
systeem in Nederland. Het was een ver
beterde olie- of petroleumlamp,
genoemd naar de uitvinder, de Franse
natuurkundige A. Argand. In dit type
lamp werd door een holle brander zuur
stof opgezogen tot in de vlam, waardoor
de kwaliteit van het licht sterk verbeter
de. In die tijd vonden overigens diverse
innovaties binnen de wereld van de kust
verlichting plaats. Om het licht te laten
uitstralen ging men meer en meer
gebruik maken van spiegels of lenzen,
het Engelse respectievelijk het Franse
stelsel. Er kwam een verschil in staand-
en draaivuur. De Franse ingenieur A.J.
Fresnel ontwikkelde een ingenieus stel
sel van uit glas geslepen lenzen, waar
door het mogelijk werd om lichtflitsen
volgens een vast patroon te seinen, zodat
iedere toren z'n eigen lichtschakering
kreeg en de schipper wist welke toren hij
in 't zicht had. Dit systeem wordt overi
gens nog steeds overal ter wereld toege
past. Maar nu na dit korte intermezzo
weer terug naar de lichttoren uit 1820.
Alhoewel het een moderne toren was,
heeft hij niet lang gestaan. Op 17 juli
1842 stortte de toren namelijk in.
Hierna besloot men de oude stenen baak
uit 1742 te transformeren tot lichttoren.
Er werd een licht van 'vierde grootte' op
geplaatst, een verkleinde uitgave van het
licht op de Goereese toren. De stenen
baak werd op haar beurt weer vervangen
door een ijzeren baak, welke op 10 sep
tember 1862 in gebruik werd genomen.
Aan de achtkantige, ijzeren baak waren
aan de west- en oostzijde schermen van
raamwerk bevestigd. De lantaarn was
ook achtkantig; aan vier zijden blind en
de overige zijden waren met spiegelglas
dicht gemaakt. Dit licht was op 15 zee
mijlen zichtbaar. Ook de toren van Oud-
dorp heeft in het verleden dienst gedaan
als baken voor de scheepvaart. Voor de
duidelijkheid; gedurende de periode van
de bakens bleef de Domtoren van Goe
dereede dienst doen als de belangrijkste
vuurtoren voor de kop van het eiland.
Thans vinden we in het natuurgebied 'De
Kwade Hoek' nog een klein vuurtorentje
c.q. baak met een vast licht, dat de zee
varenden o.a. door het Slijkgat loodst.
Een echte vuurtoren
In 1911 werd begonnen met de bouw
van een nieuwe vuurtoren op het West
hoofd van Ouddorp. Op deze achtkantige
van gewapend beton gemaakte, 52 meter
hoge reus, werd de lichtkoepel van de
Goereese toren geplaatst. Deze toren
werd op 1 augustus 1912 in gebruik
genomen. Aan de voet van de toren ver
rezen woningen voor o.a. de vuurtoren
wachters. Op 12 februari 1936 werd de
toren elektrisch, 4200 Watt oftewel 5,2
miljoen kaars. Vanaf 6 mei 1940 was het
licht gedoofd. Enkele jaren later mocht
het vuurtorenpersoneel van de bezetter
de lichtkoepel verwijderen en prompt
verdween deze tijdens een transport naar
het proefstation van 's Rijkskunstverlich-
ting te Amsterdam. Na de oorlog heeft
de koepel nog dienst gedaan op de toren
van Ameland. Op het vrijgekomen plat
plaatsten de Duitsers afluisterapparatuur,
teneinde de nadering van Geallieerde
vliegtuigen waar te nemen.
Ondanks alle oorlogshandelingen bleef
de vuurtoren gespaard totenkele uren
vóór de Bevrijding. Op zaterdag 5 mei
1945 's morgens om vier uur werd de
toren totaal verwoest. De Duitsers zeiden
dat een blikseminslag de oorzaak was,
maar men wist wel beter: de toren was
opgeblazen Nog 24 uren van te voren
had elektricien J. Grinwis de draden, die
in verbinding stonden met de aange-
Drie weken lang, van 21 juli t/m 8 augus
tus, worden er op maandag fm vrijdag
voor kinderen allerlei leuke activiteiten
georganiseerd. In het verleden werden
deze activiteiten georganiseerd vanuit
een aantal witte containers in het recrea
tiegebied. Dit jaar worden deze activitei
ten in het kerkgebouw van de Gerefor
meerde Kerk (ingang Dorpstienden) ge
organiseerd.
ledere ochtend wordt er een mooi Bijbel
verhaal verteld, er worden bijpassende
liedjes gezongen en natuurlijk worden er
ook allerlei andere leuke dingen gedaan.
Ook 's middags is er het nodige te bele
ven. Dan staat er meestal een spel op het
programma.
Alle kinderen zijn van harte welkom!
Het ochtendprogramma loopt van 10.00
tot 11.30 uur en het middagprogramma
van 14.00 tot 16.00 uur.
Voor volwassenen is er trouwens op de
maandagmorgen en vrijdagmorgen om
9.30 uur een dagopening, waarin we met
elkaar stilstaan bij een Bijbelgedeelte en
ook met elkaar zingen. Jong en oud,
allen welkom!
Koffie-ochtend
Op woensdag 23 juli a.s. is er in de Ge
reformeerde Kerk van Ouddorp een kof
fie-ochtend met ds. J. Koster.
Tijdens deze ochtend is er alle gelegen
heid om elkaar in een ontspannen sfeer
te ontmoeten.
Om 10.00 uur staat de koffie klaar. Har
telijk welkom!
Vragen over deze activiteiten die uitgaan
van de Gereformeerde Kerk van Oud
dorp: (0187) 683431.
Een advertentie
in Eilanden-Nieuws
Iteeft altijd succes..!
brachte springladingen doorgeknipt,
maar de Duitsers hadden dit weer gere
pareerd en bliezen vervolgens de toren
op. Zij wilden het eiland schijnbaar ver
laten met toepassing van de tactiek der
verschroeide aarde. Zo hadden zij op
verschillende kwetsbare punten (dijken,
sluizen, e.d.) springladingen geplaatst.
Waarom Een oorlog is nu eenmaal een
aaneenschakeling van zinloze gebeurte
nissen.
Wederom nieuwbouw
De vuurtoren was dermate verwoest, dat
tot complete nieuwbouw moest worden
overgegaan. Ook het fundament van de
opgeblazen toren was onbruikbaar. Daar
om besloot men een nieuwe toren te
plaatsen naast de oude locatie. Er werden
drie ontwerpen gemaakt voor respectie
velijk een betonnen, een ijzeren en een
stenen vuurtoren. Gekozen is voor de
laatste variant. Het is een vierkante, tra
ditioneel vormgegeven bakstenen toren
geworden naar een ontwerp van Rijks-
bouwmeester Ir. G. Friedhoff. De toren
is 56 meter hoog en heeft een licht van
de 'tweede grootte': 5,2 miljoen candela.
De vuurtoren sluit qua bouwstijl en vorm
aan bij de oudste voorgangers, zoals de
stenen baak bij Brielle. Ondanks het
belang van goede kustverlichting, duurde
het nog enkele jaren na de Tweede
Wereldoorlog eer de Ouddorpse vuurto
ren weer z'n licht kon laten schijnen,
hetgeen vooral te wijten was aan de
materiaalschaarste in die tijd. In decem
ber 1989 werd de roodkoperen top met
windvaan verwijderd om plaats te maken
voor een radarscanner. Dit hoogste punt
van de vuurtoren is nu van dichtbij te
aanschouwen, want het staat bij de
entree van Ouddorp, voorzien van de let
ters VVV.
De laatste vuurtorenwachter
In de tweede helft van de jaren tachtig
was de kans groot, dat het beroep vuurto
renwachter in Nederland uitgestorven
dreigde te raken. Het Ministerie van Ver
keer en Waterstaat had namelijk ver
gaande plannen ontwikkeld om de
Nederlandse vuurtorens te automatise
ren. Deze plannen werden slechts
gedeeltelijk uitgevoerd; twee vuurtorens
bleven bemand; de Brandaris te Ter
schelling en de Westkaap te Ouddorp.
Inmiddels is in de vuurtoren van Schier
monnikoog ook weer personeel aanwe
zig.
De vuurtoren van Ouddorp wordt perma
nent bemand. De vuurtorenwachters
houden met behulp van een radarscherm,
het afluisteren van noodsignalen en door
eigen waarnemingen de kust tussen Vlis-
singen en Hoek van Holland in de gaten.
Scheepvaartbewegingen, surfers, sport
vissers, etc. worden nauwlettend in het
oog gehouden. Mocht zich iets voor
doen, dan staat de vuurtoren direct in
verbinding met onder meer de reddings
boten te Ouddorp en te Stellendam.
Door het nachtelijk duister slingert de
vuurtoren 'Westkaap' zijn krachtige
lichtstralen over de kop van het eiland en
de wateren rondom. Dag en nacht waken
de vuurtorenwachters over de veiligheid
van de scheepvaart en de watersport
langs een aanzienlijk deel van de Hol
landse en Zeeuwse kust en op zee. De
toren maakt in belangrijke mate deel uit
van de skyline van de kop van Goeree,
zoals zijn voorganger de Dom van Goe
dereede al eeuwen doet. Beide beeldbe
palende torens komen we dan ook tegen
in verschillende logo's, hetgeen inhoud
dat zij door hun voorkomen een plaats
hebben verkregen binnen de locale
samenleving en soms ver daarbuiten.
Jan Both - bestuurslid van 'De Motte'
Met een diep verdriet namen wij
als buren afscheid van onze beste
buurman: AREN PIETER ROOD
ZANT, 68 jaar oud, overleden op 2
juli. Hij heeft veel voor ons bete
kend, het hoekje waar wij elkaar
altijd ontmoetten is stil en ongezel
lig geworden.
Als een bekwaam timmerman, Roodzant
was een perfectionist vakman.
Met zijn gouden handen als een inte
rieur-architect heeft hij de woonkamer
verbouwd, een nieuwe schouw gemet
seld, vernieuwde keuken, toilet en de rest
van binnen het huurhuis.
Als tuinarchitect heeft hij een mooi ter
ras aangelegd met een zeer gezellig
mooie tuin.
Voor zijn 2e zoon Peter, met de bouw
van zijn eigen huis, vader Roodzant
heeft de timmerwerk gelegd voor een
goede fundatie, alle deuren, ramen, blin
den, vloerparket en de rest van timmer
man en nog schilderwerk afgewerkt met
een fijn classic smaak.
Ook zijn Ie zoon Jan heeft hij eerder
geholpen met zijn huurhuis.
„Voor je gaat verhuizen, kijk eerst wie je
buren worden", is een Arabisch gezegde.
Een goede buur is beter dan een verre
vriend. Met een huurwoning kan men
niet zijn buurman kiezen. Wij waren ge
lukkig met alle buren in Ooltgensplaat,
Nieuwe Tonge en Middelharnis. Wat
zijn wij eigenlijk als mens? Een klein
druppeltje in de oceaan.
Wij komen op deze mooie aarde en op
ieder's tijd gaan wij, maar de herinnering
van onze goede daden en de goede rela
tie met elkaar blijft altoos bestaan.
In Rio de Janeiro, Brazilië, op de top van
de berg Corcorado en in Los Angelos,
California op de Algemene Staat Be
graafplaats staan de beelden van de
VERLOSSER met zijn wijd open armen;
De Huurdersvereniging heeft op donder
dag 3 juli jl. een gesprek gehad met wet
houder financiën, G. Slootweg en dhr. L.
J. Flikweert. Het onderwerp was de On
roerend Zaakbelasting. De Huurdersver
eniging uitte zijn ongenoegen over het
feit dat bij steekproef onder huurders
deze 11 tot 75% meer moeten gaan beta
len dan vorig jaar.
Dhr. Slootweg verklaarde dat de totale
opbrengst van de OZB met niet meer dan
2 a 3% zal stijgen. Echter in dit stadium
was nog niet te zeggen wat de totale stij
ging van de OZB zal zijn. Volgens de
wethouder is dat pas mogelijk als de
totale procedure is afgerond.
De Huurdersvereniging roept dan ook
alle huurders op, of zij nu wel of geen lid
van ons zijn, om indien zij maar iets
meer of misschien zelfs minder OZB
moeten gaan betalen dit aan ons door te
geven. Tijdens de spreekuren of gewoon
telefonisch, tel. 486390, op het ant
woordapparaat onder vermelding; Naam,
adres, bedragen vorig en dit jaar.
Want in oktober verwacht de wethouder
de totale procedure omtrent OZB te zijn
afgerond. Hierna zal de Huurdersvereni
ging door de wethouder worden uitgeno
digd voor nader overleg hieromtrent.
De Huurdersvereniging beseft dat de
financiële situatie van de Gemeente niet
rooskleurig is maar accepteert niet dat
deze problemen op het bord van de bur
gers worden gelegd.
Daarom wil de Huurdersvereniging dat
de gemeente graag zijn woord houdt en
dat de OZB-stijging niet meer is dan die
trendmatige 2 a 3%.
Huurders die nog geen lid zijn kunnen
het altijd worden, door storting van één
tientje op bankrek. 80.26.10.064 of giro-
rek. 4941449 onder vermelding van
'Nieuw lid'. U laat hiermee blijken dat
wij voor een goede zaak bezig zijn.
Voor nadere informatie tel. 486390 tij
dens de spreekuren.
De Huurdersvereniging Middelharnis
i|pi^:-S||i|'|||i|||r||||f|^^
liiliiiiHiiliiliiKliB
roepen de verlatenen van deze aarde:
Matth. 11:28, Kont tot Mij allen, die ver
moeid en belast zijt, en Ik zal u rust
geven".
Tussen Sommelsdijk en Dirksland stond
eens een caféhuis met deze woorden:
Kom wandelaar, vermoeid van 't gaan.
Rust wat in de Halfmaan.
Dat was een gezellig plaatsje maar
helaas een tijdelijk plekje om te rusten.
In 1995, meester Roodzant hielp mij in
onze schuur om de juiste manier te
zagen, bijna al mijn gereedschappen;
beitels, boren en anderen heeft hij gesle
pen en nog dit jaar heb ik van hem
geleerd de verhouding tussen het mes en
de schaaf in de correcte stand te stellen.
Hij kwam naar mijn schuur, niet om zich
ermee te bemoeien of onverschillig te
kijken hoe ik werk, maar te helpen voor
een goed resultaat.
Het is leuk in dit leven, hoe wij als mens
goed omgaan met elkaar.
Wij zullen hem allemaal missen en als
buurvrienden wensen voor mevr. M. E.
Roodzant-Kaslander, fam. Jan en Anja -
Dianne, Marieke, fam. Peter en Carma,
Lisa, aan alle vrienden, buren en aanwe
zigen, sterkte, met de diepste condolean
ces om verder te reizen op deze aarde in
goede gezondheid en begrip met elkaar.
Paul Vincent Demirdjian
Wilgenlaan 20, Middelharnis
Al 125 jaar een begrip
op Goeree-Overflakkee.
P.V. De Trekvogels
Uitslag van de wedvlucht vanuit
Menen op 12 juli 1997. Gelost om
12.45 uur. Wind: Z.W. Deelname 744
duiven. De afstand bedroeg 126 km.
De eerste duif arriveerde om 14.33.47
en maakte een snelheid van 1159.43
m.p.min.
H. Grinwis 1, 31, 44, 75, 76, 78, 89; J.
Bakelaar 2, 7, 22, 33, 73, 74, 85, 91; J.
V. d. Berg 3; Venneman-Troost 4, 19, 20,
37, 39, 41, 62, 65, 70, 84, 87, 93; J.
Akershoek 5, 6, 45, 46, 83; Pijl-Verhage
8, 54, 55; D. Mierop 9, 17, 30, 59, 79; C.
Heerschap 10, 25, 29, 42, 71; J. K. van
Wijk 11, 38, 53, 81, 99; A. Klijn 12, 18,
28, 40, 43, 47, 51, 52, 63, 64, 80; Comb.
Tanis 13, 32, 56, 67, 72, 86; K. Meyer
14; Mevr. Venneman 15, 26, 27, 34, 35,
57, 60, 68, 69, 90, 94; Comb. Kievit 16,
50, 58, 98; J. Kievit 21, 92; L. Speriing
23, 82, 100; H. Kleyn 24, 77, 88, 97; A.
Kievit 36, 48, 49, 61, 66; Joh. Grinwis
95, 96.
Drukkerij Gebr. de Waal
SOMMELSDIJK
kan het U leveren!
Torens met uitstraling
De Goereese toren als vuurtoren
De in 1911112 gebouwde vuurtoren
De vuurtoren 'Westkaap' in de jaren '50
Foto: 21 september 1995 (door Demirdjian)
Van links naar rechts: A. P. Roodzant, mevr. M. C. Demirdjian, Marieke Roodzant,
R. Kattestaart, H. Schellevis, J. Hogerwerf, J. H. v.d. Vossenberg, T. Schaaf,
mevr. v.d. Vossenberg
Jutweliers Opticiens
TLandpnd 2—3241 <5X IVIItlael»inriiI.-i, 0I870.82567
Gediplomeerd opticien, horlogemaker,
juwelier en diamond grading.
Wij verzorgen voor u alle reparaties op het
gebied van gouden en zilveren sieraden,
uurwerken, graveren, brillen, oogmeting enz.
