EIIMIDHI-niEUWS
NIEUWE BOEKEN
(bijenhouder)
,%^-l^F ;-^.^„
Ach lieve tijd - Zeeland
Groot showconcert Sempre Crescendo
mMM^MMEMEÊÊBU
Guocm
Mooft msTuimMEfii
eiNNENuamn
3e Blad
VRIJDAG 6 JUNI 1997
Dr. Chr. Fahner, Zending en bijbel
vertaalwerk in het spoor van de Refor
matie (1500-1700). Uitgave van de
Willem de Zwijgerstichting, postbus
100949, Apeldoorn. Brochure. 56 pag.
Prijs 9,50. De donateurs van de Wil
lem de Zwijgerstichting ontvingen enke
le weken geleden weer een fraai deeltje
van de serie 'Reformatorische Stemmen'
in hun brievenbus. Dit keer is het een
studie over het bijbelvertaalwerk in de
16e en 17e eeuw t.b.v. de zending. De
heer Fahner is bij uitstek deskundig in
een dergelijk onderwerp. Vele jaren was
hij bijbelvertaler op het zendingsveld
(Ger.Gem.). Nu is hij o.m. docent aan de
Christelijke Hogeschool te Ede. De
schrijver toont in dit boekje aan dat de
besproken eeuwen minder gebrek aan
zendingsbewustzijn en -activiteit laten
zien dan doorgaans wordt aangenomen.
De echte ontplooiing van het zendings-
en vertaalwerk kwam echter pas in de
negentiende eeuw. Wie jaarlijks mini
maal f.12,50 overmaakt aan de WdZ-
stichting (giro 352347), ontvangt de
(twee a drie) uitgaven per jaar gratis.
Horatius Bonar, Het bloed van de
Gekruisigde. Uitgeverij Boekhout,
Scherpenisse. Paperback. 98 pag. Prijs
12,50. Enige tijd geleden gaf ik in de
kolommen van Eilanden-nieuws aan
dacht aan de uitgaven van uitgeverij
Boekhout - goedkope boekjes waarvan
een groot deel van de opbrengst bestemd
wordt voor het evangelisatiewerk in
(o.m.) ons land. In dezelfde frisse vorm
geving kwam nu dit boekje uit - de vert
aling van een evangelisatietractaat uit de
vorige eeuw. De schrijver was een
bekend Schots prediker (1808-1889).
Zijn zgn. 'Kelso-tracts' zijn destijds heel
beroemd geworden. Met grote klem en
ernst kon hij aandringen op het vluchten
tot Christus, als de enige Behouder van
zondaren. In dit werkje legt hij datzelfde
accent, nu vanuit de grote en unieke
betekenis van Christus' middelaarsbloed.
De auteur, die zich in zijn schrijven ken
merkt door een bijbelse bewogenheid
met onbekeerden, gaat niet voorbij aan
de doodsstaat van een natuurlijk mens
maar nodigt deze desondanks (ja, juist
daarom) welmenend uit zich met God te
laten verzoenen.
Ds. L. Vroegindeweij, De zondag in
plaats van de sabbat. Uitgeverij L.V.-
fonds, Barendrecht. Paperback. 96
pag. Het L.V.-fonds is de uitgeverij die
zich beijvert voor de uitgave van
geschriften van wijlen ds. L. Vroeginde
weij. Nog steeds zijn velen het fonds
dankbaar voor het op de markt brengen
van ds.Vroegindeweij's verklaring van
de Dordtse Leerregels in drie banden
('De troost der verkiezing'1991). Of
deze boeken nog te verkrijgen zijn, weet
ik niet. Mocht dit het geval zijn, dan is
deze herinnering nog eens een nadrukke
lijke aansporing deze boeken aan te
schaffen en te bestuderen. Wie dat eerder
deed, zal ermee instemmen... Onlangs
kwam een kleiner werkje uit, gewijd aan
de betekenis van de christelijke zondag.
Uiterst actueel! De 16 hoofdstukjes zijn
ontleend aan artikelen die ds.Vroeginde-
weij in de jaren 1951-1953 schreef in het
Gereformeerd Weekblad (uitg.Bout). Dat
is weliswaar 45 jaar geleden, maar de
fundamentele wijze waarop ds.Vroegin-
deweij over dit thema schreef, zorgt
ervoor dat een en ander nog goed lees
baar en leerzaam is.
Salomon Silber, Een joods gezin in
onderduik. Dagboek. Uitgeverij Kok
te Kampen. Paperback. Geïllustreerd.
192 pag. Prijs 27,50. Dit is het dag
boek van een ongeveer 20-jarige Joodse
jongeman gedurende de laatste oorlogs
jaren. Geboren in Polen, was hij in 1933
met zijn ouders naar Nederland geko
men, denkend hier een veilige haven te
hebben. Vanaf 1942 moest hij met ande
ren echter onderduiken om aan de dode
lijke greep van de bezetter te ontkomen.
Hij heeft het overleefd, met name door
de onbaatzuchtige hulp van ds.G.J.Pon-
tier te Heerlen. Het is bijna onontkoom
baar; zo ontstaat er ook een confrontatie
tussen jodendom en christendom. Dat
brengt best spanningen mee. In het dag
boek is te merken dat de schrijver de
Nederlandse taal niet geheel feiloos
beheerst. Maar echt storend is dat niet.
Janette Oke, Liefde vindt een thuis.
Roman. Uitgeverij Kok te Kampen.
Paperback. 208 pag. Prijs 27,50.
Deze Amerikaanse schrijfster wordt
onder ons langzamerhand bekend. Zij
publiceerde al een hele serie romans. Dit
is de achtste. Verbindend begrip tussen
al die acht is de liefde. Toch is daarmee
geen goedkope liefde bedoeld. Belinda,
de hoofdpersoon, ontdekt blijkens het
verhaal van dit deel dat de harmonie in
haar leven alleen kan worden hersteld
wanneer God en het geloof in Hem op de
eerste plaats komen te staan.
'A Voyage into Space'
op zaterdag 14 juni 1997 is het weer
zo ver, alweer voor de zesde keer orga
niseert de Koninklijke Fanfare 'Sem
pre Crescendo' haar jaarlijkse show
concert! In 1992 werd voorzichtig van
start gegaan in de Meerpaal van Her-
nesseroord met een idee dat nieuw was
voor Goeree-Overflakkee: een concert
waar meer te zien en te horen viel dan
op 'zomaar een concert', een concert
vol met showelementen en met profes
sionele licht- en geluidseffecten.
Het idee groeide uit tot een jaarlijks
terugkerend evenement, waaraan door de
jaren heen diverse solisten en koren hun
medewerking hebben verleend.
Het thema van het showconcert 1997 is
'de ruimte' en alles wat daar maar enigs
zins mee te maken heeft. Dit thema
kreeg onverwacht een enorme populari
teit door het opnieuw uitbrengen van de
'Star Wars' films en het feit dat de com
mercie daar direct op insprong. Boven
dien is de 'Science Fiction' of 'Fantasy'
door de jaren heen een gewild genre ge
weest in film en literatuur.
Niet alleen bij films als 'Star Wars',
'Apollo 13' en 'E.T.', maar ook bij tele
visie-series als 'Thunderbirds' en 'Star
Trek' werd schitterende muziek gecom
poneerd, zodat er een ruime keus aan
materiaal was.
Maar, zoals u dat van Sempre gewend
bent, is er volop afwisseling in het pro
gramma.
Want, behalve met de ruimtevaart, waar
bij ook het schitterende 'Cap Kennedy'
van Serge Lancen te beluisteren valt, is
een deel van het programma gevuld met
muziek over de planeten. U kunt luiste
ren naar 'Mars' uit 'The Planets' van
Gustav Holst, maar ook naar diverse
popsongs die van alles met de maan, de
zon en de sterren te maken hebben.
U kunt weer genieten van de prachtige
stem van Caspar de Jonge, als hij - met
net zo'n elan als vorig jaar 'The Phan
tom'! - wereldberoemde songs van o.a.
Sting, David Bowie en Elton John ver
tolkt.
Ook achter de toetsen zult u weer een
bekend gezicht zien, want gelukkig was
ook Wim Soeters weer bereid zijn mede
werking te verlenen.
Een ander belangrijk onderdeel van een
showconcert is 'licht en geluid' en achter
de - ontelbare - knoppen zitten dan ook
de mensen van 'Happy Music' die dit
onderdeel in goede banen leiden.
Bovendien is er dit jaar een extra aspect
aan het geheel toegevoegd door de aan
wezigheid van een enorm projectie
scherm, waarop u de meest schitterende
videobeelden en dia's te zien krijgt.
Uiteraard is de hoofdrol voor het fanfare
orkest van 'Sempre Crescendo', onder
leiding van haar dirigent Arie Stolk, die
de artistieke touwtjes stevig in handen
heeft.
Kortom, een wervelend spektakel van
beeld en geluid, want u weet dat 'Sempre
Crescendo' garant staat voor de kwali
teit!
Wilt u een ontspannen avondje uit 'op
eigen bodem', dan bent u op 14 juni van
harte welkom in de sporthal van Recrea
tiecentrum 'De Staver' te Middelhamis.
Kaarten zijn verkrijgbaar bij de VVV te
Middelhamis, bij de leden van 'Sempre
Crescendo' en 's avonds aan de zaal.
De avond begint om 20.00 uur, de zaal is
open om 19.30 uur.
Voor meer informatie kunt u bellen naar
telefoonnummer (0187) 487887.
1^ -
E >^%^y:^^*s<o^'"
EHÏÏHEaHBaBBHBËetSI
Doralies Hüttner, Verkeerde vrienden.
Een antidrugs-roman voor kinderen.
Uitgeverij Kok Voorhoeve, Kampen.
Gebonden. 56 pag. De uitgave van dit
kinderboek vond plaats in samenwerking
met Stichting De Hoop te Dordrecht. Het
wil in een voor kinderen herkenbaar ver
haal waarschuwen voor het (gaan)
gebruiken van drugs, sigaretten en alco
hol. Het boek heeft de Christelijke Kin
derboeken-prijs ontvangen. Teun Stor-
tenbeker, directeur van De Hoop, schreef
een Woord vooraf.
Jacqueline van der Waals, Verzameld
Proza. Verzameld en ingeleid door
Henk van der Ent. Gebonden. Met
stofomslag. 375 pag. Prijs 75,-. Met
de verschijning van dit kloeke boekwerk
is het werk van Jacqueline van der Waals
weer volledig verkrijgbaar. Henk van der
Ent verzamelde en bundelde enkele jaren
geleden haar gedichten; hetzelfde deed
hij nu met haar prozawerken. Daarvan is
haar enige roman 'Noortje Velt' een
belangrijk onderdeel. Maar zij beheerste
ook andere vormen; ze schreef ook
sprookjes, verhalen en essays. Een en
ander geeft iets weer van de üiema's die
zij in haar tijd (het begin van deze eeuw)
van belang achtte. In haar essays wijst zij
de lezer bijv. op waarden als plicht,
levensmoed en vertrouwen. Haar roman
heeft autobiografische aspecten. Ze geeft
erin weer wat ze ziet als de taak die God
haar zelf heeft opgelegd. De samensteller
schreef een uitvoerige inleiding aan het
begin van deze bundel. JMJ K
„Een bijenvolk als huisgenoot", zo zou
je de verhouding tussen een imker en z'n
bijen kunnen noemen. Wederzijds begrip
moet dan wel hoog in 't vaandel staan.
De samenhang tussen bijenvolk en de
omgeving speelt ook een belangrijke rol.
Als de omgeving, waarin het bijenvolk
leeft, arm is aan nektar en stuifmeelrijke
bloemen krijgt men zwakke volken en
weinig honing. Het weer moet zonnig
zijn en de temperatuur tussen de 12° en
28° C. Maar het allerbelangrijkste is de
kennis en inzet van de imker.
Dus: voedsel en weer zijn belangrijk,
maar als de imker deze gegevens in de
wind slaat en de gedragingen van de
bijen niet goed vertaalt in z'n werkzaam
heden (handelingen) oogst hij kwade en
onhandelbare volken. Een goede imker
bekijkt dagelijks z'n volken en ziet aan
de bijen voor de vliegopening hoe de
toestand in de bijenwoning is. Soms
wordt er in de bijenwoning (kast) geke
ken.
Dat gebeurt voor de eerste keer eind
maart op een zonnige dag. Er wordt dan
gekeken of er genoeg voedselvoorraad is
en of de koningin al eitjes in het broed
nest heeft gelegd. Zodra crocus, sneeuw-
klok en wilg in bloei komen zie je de
bijen thuis komen met verse stuifmeel in
de vorm van kleine gekleurde bolletjes
aan hun achterpoten. Stuifmeel bevat o.a.
vetten, mineralen, eiwitten en vitaminen.
Deze stoffen zijn zeer belangrijk voor de
groei van de larven en jonge bijen.
Als in april de fruitbomen gaan bloeien
heeft de imker z'n tweede inspektie in
het volk gemaakt. Hij zorgt dan voor
meer ruimte in de bijenkast want door de
grotere toename van nektar en stuifmeel
zal ook de koningin meer eitjes gaan leg
gen, soms wel duizend per dag. Het laat
zich raden dat het bijenvolk dan een stor
machtige groei doormaakt welke zich
ook in de meimaand nog voortzet.
In mei, na de fruitbloei, komen paarde
bloem, koolzaad en kastanje met mooie
kleuren en vormen de bloemenpracht
aanvullen. Ook men we de gemeentelijke
plantsoenendienst wel dankbaar zijn
want in onze dorpen vinden de bijen
steeds meer van hun gading. Jammer dat
de ons omringende polders steeds gras-
rijker worden. Bloeiende planten worden
wel erg zeldzaamm in berm en slootkant
en op de graslanden. Dus in mei zet de
groei van het bijenvolk nog steeds door
ondanks regenbui en kou en donkere
dagen. In de kast leven nu zo ongeveer
veertig- a vijftigduizend bijen tesamen
met één eierleggende koningin (moer).
Het volk is nu volwassen, er ontstaat dan
een andere stemming onder de bijen, de
zogenaamde 'zwermkoorts'. Er worden
dan jonge koninginnen aangezet en het
volk maakt zich klaar om te zwermen.
De oude koningin zal dan samen met de
helft van het volk de kast verlaten en al
zoemend proberen elders een nieuwe
plaats te vinden.
Zo'n zwerm kun je dan op de gekste
plaatsen vinden, b.v. in heg of boom
maar ook in schoorsteen of brievenbus.
In de bijenkast worden spoedig jonge
koninginnen geboren die net als hun
oude moer op volgorde van geboorte met
de helft van de bijen gaan zwermen. Je
begrijpt dat er van het oude volk niet
veel meer over zal blijven.
Het belangrijkste en spannendste van de
meimaand voor de imker is wel het
zwermgebeuren te stoppen of te voorko
men, want het gezegde 'Beter één volk
in de kast, als tien zwermen in de lucht',
is ook hier van toepassing, maar daar
gaan we een andere keer over schrijven.
Als je een zwerm mocht ontdekken, kun
je bellen naar de volgende imkers:
W. M. Groenendijk tel. 483565
S. Neeleman tel. 652236
E. J. Grinwis tel. 681636
Mth. Wiegel tel. 603342
Deze vraag- en antwoord-rubriek staat geheel ten dienste van de lezer
die er kosteloos gebruik van kan maken. Uw vragen op velerlei gebied
kunt u sturen aan: Redactie Eilanden-Nieuws, Postbus 8, 3240 AA
Middelhamis, met in de linkerbovenhoek 'Vragen-rubriek' vermeld.
De vragen worden door deskundigen beantwoord en zullen binnen
enkele weken na de inzending compleet met antwoord in deze rubriek
worden gepubliceerd.
SWUENOE RUI
Onze kanarie blijft in de rui en wil niet
meer zingen!
Antwoord: Dat wijst op vitaminenge-
brek. De vogel kan zijn eigen voedsel
niet uitzoeken en oppikken wat hij nodig
heeft. U geeft wel wat groenten, maar dat
bevat te weinig vitaminen van het B-
complex en van D. Haal in zaadwinkel
of dierenzaak een vitaminenpreparaat in
vloeibare vorm, zodat u wat druppels
ervan kunt toevoegen aan het voer. Geef
niet méér dan de voorgeschreven hoe
veelheid, want overdaad schaadt ook.
Zolang de eetlust van het diertje goed is,
vrezen wij niet voor een ziekte. Geef
hem zo mogelijk ook een klein stukje
fruit.
Kan ik, om energie te besparen, 's
nachts onz.e koelkast enz. uitschakelen?
De onze heeft geen E(nergie)-knop.
Antwoord: Natuurlijk heeft een koelkast
geen E-knop; dat uitschakelen is levens
gevaarlijk! In elke koelkast moet de tem
peratuur altijd tussen de 0° en 4° blijven,
want onder nul bevriest de inhoud, maar
boven 4 graden komen de bacteriën tot
leven die u juist koud en onschadelijk
wilt houden. Met als gevolg: bederf van
levensmiddelen zonder dat u het zou
merken en grote kans op voedselvergifti
ging. Denk bijv. aan de salmonella! Bo
vendien scheelt het niets in 't stroomge-
bruik, want als u de kast 's morgens
weer inschakelt, moet de motor veel lan
ger werken om de temperatuur weer op
peil (ènder 4° C) te brengen. Blijft de
kast aanstaan, dan werkt de motor maar
af en toe heel even en doet de koelvloei
stof de rest. Wij hopen nu maar, dat u
met dat 'enz.' niet uw diepvriezer be
doelt.
m OP UERF
Hoe voorkom ik een vel op de verfin een
aangebroken blik?
Antwoord: Door dat blik weer goed te
sluiten en omgekeerd weg te zetten op
een koele, maar vorstvrije plaats. Blijkt
zich bij opening tóch een vel te hebben
gevormd, dan bevindt dat zich onderin.
Giet dan die verf voorzichtig over in een
leeg blik en laat het vel achter in het
oude. Meegekomen stukjes vel kunt u
met een stokje uit de verf verwijderen.
Ik zoek het adres van 'Papaver'het
informatieblad voor de Parkinson-
patiënten. Kunt u mij daar soms aan hel
pen?
Antwoord: Ja, dat kunnen wij. Dat in
formatieblad wordt uitgegeven door de
Parkinson Patiënten Vereniging, die ca.
5200 leden telt. Het adres is: Postbus 46,
3980 CA Bunnik, tel. (030) 6561369
HtOENOaaGS UUEGEQCN
De vliegers die je tegenwoordig kopen
kunt zijn misschien wel mooi om te zien,
maar echt goed de lucht in gaan ze niet
vind ik. In mijn jonge tijd waren ze ook
anders gebouwd. Weet u de afmetingen
enz. van de moderne vliegers?
Antwoord: Volgens onze waarneming
kunnen moderne vliegers wel degelijk
fraai de lucht in gaan. De prestaties han
gen helemaal af van de vaardigheid van
de bouwer, maar dit was natuurlijk vroe
ger al niet anders. Het is ondoenlijk om
hier afmetingen enz. van de moderne
vliegers te geven omdat er tegenwoordig
zoveel soorten vliegers zijn. Wij verwij
zen u naar de volgende twee boeken:
'Vliegers maken' van André Thieubault,
uitgeverij Elmar, ISBN 90 6120 2981 en
'Vliegers zelf maken', van Harm van
Veen, uitgeverij Cantecleer, ISBN
9021308487.
EEU ouoE mm
Onlangs kwam ik in bezit van een oude
zilveren rijksdaalder uit 1874. Het is een
gaaf exemplaar met de beeltenis van
koning Willem III. Om u er een beter in
zicht van te geven, heb ik even een over-
trekje gemaakt van zowel de voor- als
achterzijde.
Antwoord: Dankzij deze overtrekjes van
uw oude munt konden wij zien, dat deze
zilveren rijksdaalder er nog als nieuw
uitzag, met scherpe lettertanden en dui
delijk zichtbare afzonderlijke hoofdha
ren, waaruit blijkt dat uw exemplaar niet
in roulatie is geweest maar ongebruikt in
de watten werd gelegd. Het is bovendien
een bijzondere munt, omdat hij dateert
uit 1874, het laatste jaar waarin tijdens
de regeerperiode van koning Willem III
rijksdaalders zijn geslagen. Deze ene
munt is beslist 275,- of meer waard.
Als u deze riks wilt verkopen, zoek dan
een liefhebber onder de muntenverzame-
laars!
OP OE HOOGTE
Is de weg via de Col d l'Iseran in mei/
juni te berijden?
Antwoord: Daar mag u niet op rekenen.
Deze pasweg tussen het Arcdal en het
dal van de Isère in de Frans-Italiaanse
Alpen wordt vaak pas begin juli openge
steld en moet in de regel half oktober al
worden gesloten.
CaCAO QiEHEfi
Hoe kunnen ze van bruine cacaobonen
witte chocola maken?
Antwoord: Daar komen eigenlijk geen
cacaobonen aan te pas. Men gebruikt wel
de cacaoboter en melkpoeder, maar
mengt die met witte poedersuiker en zo
nodig een smaakstof om er wat meer
chocoladesmaak aan te geven, maar wat
u proeft is in hoofdzaak de gezoete
cacao-boter.
In welk jaar is de Rotterdamse Euromast
gebouwd? Wie is daar de eigenaar van?
En hoe hoog is die toren?
Antwoord: Toen in 1959 de bloemen-
tentoonstelling Floriade in Rotterdam
werd voorbereid, wilde men er graag een
uitkijktoren bij zetten om publiek te trek
ken, zodat de mensen de totale bloemen
pracht goed konden overzien. Men dacht
ook aan het succes van de Parijse Eiffel-
toren en het Brusselse Atomium, die
beide van wereldtentoonstellingen date
ren. B&W van Rotterdam wilden voor
de helft in het benodigde kapitaal deelne
men, maar trokken zich terug toen er
geharrewar over ontstond. Dr. J. H. Oer-
lemans wist het bedrijfsleven te interes
seren. Anker Kolenmij, Amrobank, Cal-
tex, van Eesteren, Holiand-Amerikalijn
en wat kleinere ondernemingen legden
geld op tafel en stichtten een n.v. voor
bouw en exploitatie. In 1960 is de toren
geopend met op 92 meter hoogte het res
taurant en op 96 m en 101 m terrassen
voor het uitzicht. In 1970 is de extra
toren er op gezet, die tot 185 meter reikt
en waarlangs een uitzichtcabine omhoog
draait.
EEfi ZILVEHEN 9TUIUERTIE
Wij hebben een zilveren muntje met
enerzijds het opschrift: 5 cents, ander
zijds rond de kop: Willem 3, koning der
Ned. G.H.V.L. Wat betekenen die letters
G.H.V.L.?
Antwoord: Deze letters betekenen dat
Willem III niet alleen koning der Neder
landen was, maar gelijk ook groothertog
van Luxemburg. Luxemburg werd name
lijk na de val van Napoleon door het
Wener Congres (dat in 1815 de nieuwe
grenzen van Europa moest bepalen) ver
heven tot Groothertogdom en persoonlijk
aan de Nederlandse koning Willem I toe
gekend. Hij werd dus groothertog van dit
gebied, waarvan in 1839 het westelijke
deel bij het toen zelfstandig geworden
België werd gevoegd. Vandaar dat de
officiële vlag van het zelfstandige groot
hertogdom nog altijd rood-wit-blauw is
en die van de afgescheiden provincie
Luxemburg zwart-geel-rood werd.
Maar...Luxemburg was een zwaardleen,
dit betekende dat volgens de Salische
wet uitsluitend de manlijke erfgenamen
titel, land en goederen kunnen erven.
Aangezien de laatste koning alleen nog
maar een dochter overhield, verloor Wil-
helmina na de dood van haar vader elke
band met Luxemburg. Alleen de vlag
bleef rood-wit-bleu.
Wat is het nieuwe telefoonnummer van
het berichtencentrum dat ons kan inlich
ten over de sluizen in te kiezen vaarrou
tes?
Antwoord: Het nummer, dat u jaren
terug had genoteerd, is veranderd. Het
werd nu (0320) 298582. Dan hoort u af
delingen noemen en kunt u kiezen.
Aflevering 8: Twintig eeuwen Zeeuwen en hun vertier
Als er één ding duidelijk wordt na le
zing van de zojuist verschenen achtste
aflevering van 'Acht Lieve Tijd - Zee
land' is het wel dat de Zeeuwen in de
voorbije eeuwen volop feesten hebben
gevierd.
Worden de mensen vandaag de dag naar
de kermis getrokken door attracties als
de botsautootjes, het reuzenrad en draai
molens, enkele eeuwen geleden ging het
er misschien minder spectaculair, maar
zeker niet minder vrolijk aan toe. In ieder
dorp en in elke stad herdachten de katho
lieke gelovigen de inwijding van het
kerkgebouw met een plechtige kerkmis.
Aan deze feestelijke gebeurtenis ging op
den duur een jaarmarkt deel uitmaken,
waar iedereen reikhalzend naar uitkeek.
Naast de groentenkraam en de veeboer
die er zijn koeien verkocht, vertoonden
goochelaars, acrobaten en boeienkonin-
gen daar hun kunsten, terwijl kwakzal
vers allerhande wondermiddeltjes pro
beerden te slijten. Aan het eind van de
achttiende eeuw werden de kerkmissen
door de protestanten afgeschaft, maar de
jaarmarkt, de kermis, mocht blijven be
staan.
Dat Zeeland eeuwenlang een land van
kermissen is geweest, heeft ervoor ge
zorgd dat er nogal wat typisch Zeeuwse
vormen van vennaak bestaan. De Wal-
cherse bevolking gaf zich met graagte
aan het ringrijden over en vooral op
Zuid-Beveland werd er op de gaai ge
schoten. Daarnaast leefde men zich uit
met katknuppelen, paling- of ganstrek-
ken. Oog voor dierenleed hadden de
meeste mensen toen nog niet!
Ook kunt u in deze nieuwste aflevering
lezen over spelerijden en heulen, inzou
ten, krulbollen, Annetje-Liesjiesdag en
Slabberjan. Kan het nog Zeeuwser?
Vertier is altijd nauw verbonden geweest
met geloof. Met pasen, pinksteren of
Maria Hemelvaart werden er bijvoor
beeld optochten georganiseerd, waarna
het bier en de wijn rijkelijk vloeiden.
Ook carnaval vind haar oorsprong in ker
kelijke hoogtijdagen. Na 1572, toen de
protestantse kerken zich overal in Zee
land vestigden, werd er een einde aan de
katholieke rituelen rond carnaval ge
maakt. Overigens gingen de uitspattin
gen waaraan de feestvierders zich over
gaven ook de katholieke kerk zelf wel
eens te ver, en moest de kerk haar achter
ban intomen. Na de afschaffing door de
protestanten zou het tot de negentiende
eeuw duren voordat de Zeeuwen weer
massaal carnaval gingen vieren.
Nog tot in het begin van deze eeuw had
de kerk, zowel de katholieke als de pro
testantse, een grote invloed op de inrich
ting van de vrije tijd van hun gelovigen.
Allerlei verenigingen met een kerkelijke
achtergrond werden opgericht, er werden
zendingsfeesten georganiseerd en zelfs
veel sportverenigingen hadden een prote
stantse of katholieke achtergrond.
Natuurlijk is er door de eeuwen heen ook
'werelds' vermaak geweest. Reeds in de
zestiende eeuw hoefde er maar een graaf
te trouwen of een stadhouder op bezoek
te komen of er werd van de gelegenheid
gebruik gemaakt de bloemetjes buiten te
zetten.
Stad of dorp werden versierd, er werden
feestmalen aangericht en er werd vuur
werk afgestoken.
Het moge inmiddels duidelijk zijn dat u
ook aan het lezen van deze nieuwe afle
vering van 'Ach Lieve Tijd' veel plezier
kunt beleven.
De volgende aflevering van 'Ach Lieve
Tijd - Zeeland' heeft als titel 'Twintig
eeuwen Zeeuwen en hun oorlogen'Deze
aflevering verschijnt eind juni.
\y^ Een keuze maken Is
niet moeilijk! c
Kom eens vrijblijvend binnen kijken!
BOEKEN EN MUZIEK]
VAN DER BOOM
Voorstraat 41 ^LM
Sommelsdijk (P^M
Tel. (0187) 482614 M
