EIÜVI1DEI1-I1IEUW5
VOLGENDE WEEK de
Slijkplaat wordt
in oude luister hersteld
Lyme-ziekte rukt langzaam op
Afgestudeerd
aan TU te Delft
Eigen bijdrage Kruiswerk
uitgesteld
Afsluiting van het Haringvliet heeft veel schade aan de natuur veroorzaakt
Oeververdedigingen ^^^^^n11 111^i ^'^'^*'>>»Sliikplaat
1985
Fourageervlakte;
LET OPÏ - LET OP! - LET OP!
Zijn uw kasten ook zo vol?
'Onschuldige' teek eist tenminste 6.000 slachtoffers
Slijkplaat
Zeezand
4e Blad
VRUDAG 18 APRIL 1997
No. 6595
STELLENDAM - Een week na de
opening van het verbouwde 'Haegse
Huus' zal in het gebouw een groot eve
nement worden gehouden. Onder de
titel 'Stellendamsche Dagen' zal deze 3
dagen durende happening het begin
zijn van de aktiviteiten in het ver
nieuwde Haegse Huus.
Maar liefst twaalf ondernemers verzor
gen dit totaal nieuw gebeuren. Op don
derdag 24 april, vrijdag 25 april en zater
dag 26 april zullen deze ondernemers
zich van hun beste kant laten zien. Op
deze dagen staan ondernemers, met arti
kelen en diensten die niet of beperkt in
Stellendam te koop of vertegenwoordigd
zijn.
Zo presenteren en demonstreren er een
bedrijf voor het renoveren van deuren en
keukens, een zonwering specialist, naai
en lockmachinebedrijf, een woningin
richter, een makelaar, een verwarmings
specialist, een autobedrijf, een interieur
bouwer, een tuinmachinebedrijf en een
in gereedschap gespecialiseerd bedrijf.
Eigenlijk teveel om op te noemen.
De deelnemers komen van Goeree-Over-
flakkee en Voome Putten. Bijzonder is
dat er maar één deelnemer uit Stellen-
dam komt. Deze deelnemer, gespeciali
seerd in witgoed en klein huishoudelijk
elektro, speelt een 'thuiswedstrijd'.
Natuurlijk zijn er tijdens de dagen bij de
verschillende deelnemers allerlei extra's.
Zo kan men gratis het aantal steken
raden waarmee, op de nieuwste naai-bor-
duurmachine, een handdoek met de tekst
'Stellendam april 1997' en een zwaan
geborduurd zijn.
De winnaar zal hiervan de trotse bezitter
of bezitster worden.
Al met al zullen deze dagen, welke gratis
toegankelijk zijn, de consument verba
zen. Ooit wel eens gedacht om bijvoor
beeld een auto te rijden zonder rijbewijs?
Wel eens gratis slaapadvies gekregen?
Nee, dan wordt het tijd om deze dagen te
bezoeken.
Dit consumentengebeuren is geopend
op woensdag 24 en donderdag 25 april
van 14.00 tot 21.00 uur en op zaterdag
26 april van 11.00 tot 17.00 uur.
Hoewel de overheid had bepaald
dat de invoering van de eigen bij
drage op 24 maart 1997 zou in
gaan, heeft zij nu besloten deze
eigen bijdrage voorlopig uit te stel
len tot 16 juni.
Dit gebeurt juist op het moment dat
Kruiswerk Zuidhollandse Eilanden al
haar cliënten per brief geïnformeerd had.
Het Centraal Administratiekantoor in
Den Haag, de organisatie die de eigen
bijdrage moet innen, heeft grote proble
men met de aanlevering en de automati
sche verwerking van gegevens van de
gezinsverzorging en de fakturering daar
van. De overheid heeft daarom besloten
eerst de centrale fakturering van de eigen
bijdrage van de gezinsverzorging goed te
regelen en de invoering van het kruis
werk op te schorten tot 16 juni.
De centrale inning van de eigen bijdrage
van de gezinsverzorging is al vanaf 30
december 1996 van kracht en blijft ge
handhaafd.
Op het moment dat de datum van de
invoering van de eigen bijdrage voor het
kruiswerk definitief is zullen de cliënten
die op dat moment gebruik maken van
de afdeling wijkverpleging van het kruis
werk, daarover bericht krijgen.
Situatieschets van de Slijkplaat
met oeververdedigingen
Bij het samenstellen van uw nieuwe gar
derobe komt u vast ruimte te kort!
Weggooien? Nee toch! Wij zijn nl. op
zoek naar mooie gebruikte dames-,
heren- of kinderkleding voor onze kraam
op de rommelmarkt.
Wij willen een inzamelingsaktie houden
op D.V. 23 april van 19.00 tot 20.30 uur
in 'de Ark', Kerkstraat te Goedereede.
De opbrengst zal geheel ten goede ko
men aan het doel: Landbouwprojekt in
de Oekraïne.
Dit alles zal aangeboden worden op de
rommelmarkt rond de haven D.V. zater
dag 17 mei te Goedereede.
Het rommelmarktcomité
op dinsdag 15 april is de 26-jarige oud-
Sommelsdijker Dirk Vroegindeweij Pzn.
afgestudeerd aan de TU in Delft.
Na 4 jaar LTS, 3 jaar MTS en 1 jaar
HTS vervolgde hij in 1991 z'n studie aan
de TU m Delft.
De afgelopen jaren volgde hij onder
andere een aantal vakken aan de Rein
West-Falische Technische Hochschule in
Aken en aan de University of Illinois in
Chicago.
Na zijn scriptie over deconstuctivisme in
de bouwkunst, beëindigde hij z'n studie
met een bouwproject in het Franse Lille.
STELLEND AM/ROTTERDAM - Vanaf november 1996 is het Belgische
aannemingsbedrijf Ghent Dredging, in opdracht van Rijkswaterstaat
direktie Zuid-Holland, druk bezig om de Slijkplaat zijn oude natuur
waarden weer terug te geven. In vroeger tijden was de Slijkplaat, gelegen
in het midden van het Haringvliet (ten Noordwesten van Middelharnis-
Sommelsdijk) een belangrijke plaats voor broedende en foeragerende
vogels. Sinds de afsluiting van het Haringvliet, door de komst van de
Haringvlietsluizen in 1970, is de plaat ten gevolge van afkalving sterk in
omvang afgenomen. De laatste jaren kwam slechts een klein gedeelte bij
gemiddeld hoog water nog droog te liggen. Rijkswaterstaat is nu bezig
het eiland weer opnieuw met zand op te spuiten. Het werk is nog in uit
voering, maar nu al maken vele vogels dankbaar gebruik van de nieuwe
mogelijkheden.
De afsluiting van het Haringvliet in 1970 dezen dan een coördinerende taak. Eén
heeft verstrekkende gevolgen voor de j van zijn 'rechterhanden' is de heer Ten
(volgens RIVM onderzoek)
Eindelijk lente! Na een lange winter
lekker weer naar buiten, de natuur in.
Wandelschoenen aan en - als de tem
peratuur het toelaat - een luchtig out-
fitje. De mens zoekt de bossen op, die
juist nu op hun mooist zijn. Massaal
laten wij ons lokken naar het frisse
groen, wij snuiven de lentegeuren diep
in onze longen en weten dat dit
gezondheid is optima forma. Of niet
soms? Het kan gebeuren dat ook u, als
fervent natuurliefhebber, enkele
maanden later zo ernstig ziek bent,
dat voor uw leven wordt gevreesd.
Diagnose: de ziekte van Lyme. Oor
zaak: een beet van een 'onschuldige'
teek.
Denk niet: Dat zal mij niet gebeuren.
Want teken maken geen onderscheid. U
maakt net zoveel kans om door zo'n
bloeddorstige teek te worden besprongen
als al die duizenden die jaarlijks aan
Lyme-ziekte ten prooi vallen. Dat zo'n
miezerig spinachtig beestje zoveel leed
kan veroorzaken.
De ziekte van Lyme, genoemd naar een
Amerikaans stadje waar de ziekte zich
voor het eerst openbaarde, kan voor de
mens inderdaad ernstige consequenties
hebben. Hart, zenuwstelsel en gewrich
ten kunnen er door worden aangetast en
in haar ergste vorm kan de ziekte zelfs
tot blijvende invaliditeit of de dood lei
den. Hoewel dit laatste dankzij een (in
ternationale) toename van kennis over de
problematiek, gelukkig steeds minder
voorkomt.
Verantwoordelijk voor de ziekte is een
met de bacterie Borrelia burgdorferi be
smette teek, die zich vooral in hoog struik
gewas en in bosrijke gebieden ophoudt,
maar zich ook in uw voortuintje kan nes
telen. De met een sterk ontwikkeld ver
mogen tot waarneming van CO' toege
ruste teek, laat zich bij voorkeur op de
blote huid (van mens of dier) vallen,
waarna de teek zich volzuigt met bloed.
Mits de teek binnen 24 uur en op de juis
te manier wordt verwijderd, is het risico
op besmetting vrijwel nihil. Gebeurt dit
niet en is de teek besmet, dan kan zich
binnen enkele dagen tot hooguit enkele
weken een rode vlek rond de tekenbeet
gaan vormen, die op den duur ook weer
kan verdwijnen. De bacterie verspreidt
zich ondertussen door het hele lichaam
en uiteindelijk - soms wel tot een jaar na
de besmetting - zal de Lyme-patiënt(e)
zich doodziek bij zijn of haar arts mel
den. Mits deze de juiste diagnose stelt, is
behandeling met een antibioticum via
infuus meestal afdoende om de ziekte
een halt toe te roepen. Laat u zich door
het bovenstaande vooral niet weerhou
den de bossen in te gaan. Maar tref wel
enkele maatregelen:
Zorg dat armen en benen zoveel
mogelijk zijn bedekt.
Controleer uw huid regelmatig op
mogelijke tekenbeten.
Bent u gebeten, bewerk het bijtwond-
je dan beslist NIET met alcohol, olie,
nagellak of andere middelen. Het risi
co is namelijk groot dat de teek dan
de inhoud van speekselklieren en
darm/maagkanaal in het bijtwondje
spuit, waardoor juist infectie kan ont
staan.
Verwijder de teek uitsluitend met een
daarvoor ontwikkeld pincet.
Wilt u meer weten over Lyme-ziekte?
De stichting SAAG in Koog aan de Zaan
heeft in samenwerking met onder meer
Staatsbosbeheer, Vereniging Natuurmo
numenten, Landelijke Coördinatiestruc
tuur Infectieziektenbestrijding en de
Arbo Management Groep, een informa
tiebrochure samengesteld, welke u gratis
bij de Stichting SAAG kunt aanvragen.
U kunt ook het complete setje bestellen,
bestaande uit een speciaal ontwikkeld
roestvrijstalen tekenverwijderpincet, de
informatiebrochure en desinfectiemiddel,
door het volledig invullen en zenden van
een Eurocheque of Girobetaalkaart ten
bedrage van 17,95 naar:
Stichting SAAG, Postbus 160,
1540 AD Koog aan de Zaan.
Vergeet niet uw volledige naam en adres
natuur gehad. Het sluizencomplex werd
aangelegd in het kader van de Deltawer
ken. Naar aanleiding van de stormramp
in februari 1953 werd terecht besloten,
maatregelen te nemen om het achterland
beter voor dergelijke gevaren te kunnen
beschermen. Veiligheid was toen hét
item waar de nadruk op werd gelegd. De
gevolgen voor de natuur werden nauwe
lijks bekeken. Langzamerhand is men
echter gaan inzien dat er destijds toch
wel een zeer beperkte afweging heeft
plaats gevonden. Hoewel een ieder over
tuigd blijft dat de veiligheid voorop dient
te blijven staan en ook een goede zoet
watervoorziening van groot belang is,
zijn toch ook zaken als natuur, milieu,
recreatie en landschap in de loop der
jaren een steeds grotere rol gaan spelen.
Mede door die grotere invloed in de
besluitvorming is de Grevelingen zout
gebleven en is er een stormvloedkering
in de Oosterschelde gelegd in plaats van
een dam. Daar de afsluiting van het
Haringvliet zichtbare gevolgen veroor
zaakte aan de natuur, kwam men door de
loop der jaren steeds meer tot de overtui
ging dat ook hier maatregelen getroffen
zouden moeten worden, om verloren
gegane natuurwaarden terug te krijgen of
waar deze verloren dreigen te gaan, ze te
behouden. Het vervallen van de getijde
bewegingen veroorzaakt namelijk veel
schade. Na de afsluiting is er nauwelijks
meer sprake van enige stroming. Daar
mee kwam er ook een eind aan de
bodemvormende processen. Daarbij is er
een vrij konstant waterpeil. Men konsta-
teert al jaren een schrikbarende afkalving
van de oevers langs het Haringvliet. De
laagwaterstanden zijn ook verdwenen.
Daardoor vallen vele slikken niet meer
van tijd tot tijd droog, wat voor de
vogels tot een belangrijk verlies heeft
geleid van fourageergebieden. Afkalving
is ook de oorzaak van het steeds kleiner
worden van het 'droge' gedeelte van de
Slijkplaat.
Oeververdediging
Rijkswaterstaat heeft een grote rol
gespeeld in de afsluiting van het Haring
vliet, maar heeft een even belangrijke
taak bij het bestrijden van de gevolgen
van die afsluiting. Gedeeltelijk wist men
ten tijde van de afsluiting al dat er scha
de aan de natuur zou ontstaan. Er werden
door het ministerie van Landbouw
Natuurbeheer en Visserij en door Rijks
waterstaat gelden gereserveerd om maat
regelen te kunnen nemen om die gevol
gen te beperken. De heer P. van der
Pluijm is als uitvoeringsleider van het
Uitvoeringsbureau Rijkswaterstaat
Direktie Zuid-Holland betrokken bij de
ontwikkelingen en realisatie van werken
in het Haringvliet. Van de planmakers
van een milieuafdeling van Rijkswaters
taat ontvangt hij de opdracht om bepaal
de problemen aan te pakken. Hij heeft in
te vermelden. U krijgt het setje dan bin
nen twee weken toegestuurd.
De Stichting SAAG verstrekt u graag
informatie: telefoon (075) 6125598, fax
(075) 6703476.
Kate, welke het maken van de bestekken
voor een werk verzorgd en mede de
direktievoering ter plaatse heeft. Beiden
werken al jaren aan diverse projekten in
het Haringvliet en weten zich inmiddels
zeer nauw verbonden aan het gebied.
Van der Pluijm vertelt dat Rijkswaters
taat al vanaf 1984 bezig is de oevers van
waardevolle gebieden te beschermen.
"Bij getij krijg je langs de oevers een
natuurlijk proces en wordt sediment uit
de rivier meegenomen wat gedeeltelijk
bij de oever achter blijft. Deze natuuriij-
ke processen zijn door het wegvallen van
de getijden niet meer van toepassing. Er
is geen stroming meer. Wel ontstaat door
de wind een golvende beweging in het
water. Deze golven slaan tegen de
oevers, die bestaan uit klei en zand.
Langzamerhand spoelt het zand uit de
oever, waardoor de klei inklinkt. Uitein
delijk vallen grote delen in het water. Zo
zijn er door de jaren hele stukken verd
wenen. Op diverse plaatsen hebben we
de oevers beschermd door een stenen
verdediging tegen de oever aan te leg
gen, de zgn. aanliggende oeververde-
ding. Dit riep de erosie wel een halt toe,
maar de verloren gegane natuurwaarden
komen er niet door terug. We zijn toen
daarnaast begonnen met op diverse
plaatsen een voorliggende oeververde-
ding aan te brengen. Deze bestaat uit een
stenen dammetje voor de kustlijn. Dient
de oeververdediging puur ter bescher
ming, dan wordt de dam vrij kort bij de
oever gelegd. Wil men echter daarbij het
gedeelte achter de dam inrichten als
natuurgebied, dan wordt de dam, afhan
kelijk van de waterdiepte, wat verder uit
de kust aangelegd."
Het leggen van een vooriiggende oever
verdediging remt het afkalvingsproces
van de oevers. Op diverse plaatsen, zoals
bij het Quackgors nabij Hellevoetsluis en
de Scheelhoek bij Stellendam, besloot
men de verloren gegane natuur te her
stellen. Door het gebied achter de dam
op te spuiten met zand, wordt al vrij snel
het gewenste effekt bereikt.
De stenen dammetjes zijn aangebracht
voor de oevers van onder andere de
Beninger- en Korendijkse Slikken, het
Quackgors, de Scheelhoek, de Ventja
gersplaten en ook in eerste instantie ten
westen van de Slijkplaat. Deze eerste
dam is in 1986 ter bescherming van de
Slijkplaat aangelegd. Toch bleek dat nog
niet afdoende te zijn. Aan de oost- en
zuidkant ging het afkalvingsproces door.
Men besloot de Slijkplaat 'om te tover
en' tot een vogeleldorado. Daartoe moest
de plaat opgespoten worden met zand. In
1995 werd begonnen met de bestaande
oeververdediging te verlengen. De plaat
is nu praktisch helemaal omringd door
een beschermende dam. In november
De zandzuiger is gearriveerd. Het zand wordt nu middels pijpleidingen naar de plaats
van bestemming gebracht
periode, continu gewerkt. Twee zandzui
1996 werd begonnen met het opspuiten
van de plaat. De Slijkplaat zal uit drie
gedeelten gaan bestaan. In het noordwes
telijke deel van de plaat wordt op +1.40
NAP als hoogste punt een broedeiland
gemaakt. Ten zuiden hiervan ligt het
zgn. haakeiland op ongeveer +1.50 NAP.
Ten oosten van beide eilanden wordt een
fourageervlakte gemaakt op een variabe
le hoogte van +60 tot +1.20 NAP. Voor
de eilanden wordt grof zand gebruikt,
voor de fourageervlakte fijn zand. Dit
fijne zand is gunstig voor de ontwikke
ling van levende organismen, wat voor
het fourageren van de vogels zo belang
rijk is.
Voor het inrichten van de Slijkplaat is
heel wat zand nodig. In totaal wordt er
225.000 kubieke meter zand opgespoten.
Voor het broedeiland heeft men 60.000,
voor het haakeiland 85.000 en voor het
fouragegebied 80.000 kubieke meter
nodig. Het zand wordt vanuit de Noord
zee door twee zandzuigers aangevoerd.
Van der Pluijm vertelt dat het zand moet
ontzilt worden. "De eis is dat het chlori
degehalte niet hoger mag zijn dan 200
milligram per kilogram droge stof. Je
kan dan spreken over praktisch ontzilt
zand. De zuigers nemen daarvoor zoet
water in het Haringvliet in, varen naar de
Noordzee, zuigen het zand op en voordat
ze de Haringvlietsluizen passeren op
weg naar de Slijkplaat wordt het zoete
water over het zand in het beun (ruim
waar het zand wordt opgeslagen -red.-)
gespoten. Onderaan het beun wordt het
water met het zout afgevoerd naar zee.
Op die manier wordt het zand ontzilt."
Door de strenge vorst afgelopen winter
heeft het werk wat vertraging opgelopen.
Vanwege de natuurbeschermingswet
moet het werk tijdelijk geschorst wor
den. Tijdens de broedtijd van de vogels
mogen er namelijk geen werken uitge
voerd worden. Het broed- en het haakei
land zijn klaar. Alleen het foerageerge-
bied moet nog afgemaakt worden. Daar
moet ongeveer nog zo'n 60.000 kubieke
meter zand worden opgespoten. Vanaf
begin april is het werk tijdelijk tot eind
augustus stilgelegd. Daarna wordt het
werk afgemaakt." Continu
Met een uitvoerder van de firma Ghent
Dredging en de heer Ten Kate voeren we
eind maart naar de Slijkplaat. Vanaf de
haven van Stellendam gaan we naar het
midden van het Haringvliet om een kijk
je te nemen bij het werk. Vanaf decem
ber is er, met uitzondering van de vorst-
gers voerden vanaf de Noordzee het zand
aan. Door pijpleidingen wordt het zand
via een ponton uit de zandzuiger over het
eiland verspreid. Bulldozers rijden hele
dagen om het zand op de juiste plaatsen
aan te vullen en de zaak te egaliseren. De
heer Ten Kate vertelt dat er in totaal zo'n
30 mensen aan het projekt werken. Er is
keihard gewerkt. Op het moment als we
op de Slijkplaat zijn arriveert er een
zandzuiger. Deze zandzuiger is een
zogenaamde zeegaande sleep hopperzui
ger. Al varende wordt op de Noordzee
het zand naar binnen gezogen. Deze zui
ger kan een 1000 tot 1100 kubieke meter
zand meenemen. Per dag kan per zuiger
twee keer een lading zand aangevoerd
worden. Dat de zuiger twee keer per dag
kan aanvoeren, heeft te maken met het
hoogtij om de Harinvlietsluizen te kun
nen passeren."
Terwijl de zuiger wordt vastgemaakt en
alles in gereedheid wordt gebracht om
het zand per pijpleiding te gaan verplaat
sen, strijken honderden vogels neer in de
omgeving waar het zand zal terechtko
men. Ten Kate: "Het zand is rijk aan
voedsel, zoals krabbetjes, schaaldiertjes,
etc. De vogels zijn er 'als de kippen bij',
ledere keer als er een lading komt komen
ze er op af." Eldorado
Op dit moment ligt het werk dus reeds
enige weken stil. Naar verwachting zul
len nu reeds honderden vogels gebruik
maken van de in uitvoering zijnde Slijk
plaat. Vogels die hier zullen broeden of
fourageren zijn ondermeer de visdief,
kokmeeuw, dwergstern, kluut, kleine
plevier en strandplevier. Volgens Van
der Pluijm verwachten de 'natuurmen
sen' heel veel van dit soort projekten.
"Die verwachting is over het algemeen
terecht. We zagen het eerder bij andere
werken in onder meer het Haringvliet
dat, waar je de natuur 'een handje helpt'
door het inrichten van een gebied, er
bijna onmiddellijk respons op komt. Bij
de Slijkplaat zie je dat nu ook al. Terwijl
het werk nog in volle gang is, strijken er
dagelijks honderden vogels neer." De
Slijkplaat heeft een oppervlakte van
ongeveer 3,5 ha., die bij gemiddeld hoog
water droog blijft. De kosten van het
aanleggen van de dammen rond de plaat
hebben ongeveer 2.5 miljoen bedragen.
Het opspuiten van de plaat kost 2.6
miljoen. De kosten zijn niet gering maar
gelet op wat er verloren is gegaan en op
deze wijze weer wordt teruggewonnen,
is het die inspanning zeker waard!
Bulldozers zijn hele dagen in de weer om het zand verder te verspreiden en te egaliseren
Honderden vogels maken gebruik van de nieuwe Slijkplaat
