EIIAtlDEII-IIIEUWS
Dingeman^
De schilder ^die spitte^ in het plattelandsleven
door Corn. G. v. d. Sluys
|||^|i||||^^||i|J^:||li|^i
|J||J;|||;^|i|Jiilgl^:;|i§;
iBiiilBliBliBpBiiliiiiiK;^
3e Blad
VRIJDAG 3 JANUARI 1997
No. 6565
Waalko Jans Dingemans, geboren 16
juni 1873 te Lochem was kort voor
zijn geboorte verhuisd vanuit Bloemen-
daal waar zijn vader als arts een prak
tijk gehad heeft. Waalko's grootvader
en diens vader waren als arts bekend in
Ouderkerk a.d. Amstel en Amsterdam.
Verdere voorouders waren vooraan
staande families in de Bommelerwaard
waar zij land bezaten. Waalko Jans is
binnen een jaar echter al vaderloos
daar deze bij een tyfusepidemie over
leed. Deze darmziekte maakte in de
vorige eeuwen vele slachtoffers en ook
artsen vielen daaraan ten offer. Zijn
moeder, Martha Roelfsema, een Gro
ningse van origine was een begaafd
pianiste die kinderoperettes en huis-
concerten organiseerde en die later na
haar mans dood weer naar Groningen
terugkeerde zodat Waalko daar de HBS
en de Academie 'Minerva' kon volgen.
Vervolgens trokken beiden naar Den
Haag, toen het 'mekka' voor de kun
stenaars waar vanaf 1892 door Waalko
de Academie voor Beeldende Kunsten
gevolgd werd en hij 's avonds studeer
de voor een functie bij de belastingen,
en waar liij vele latere coryfeeën uit de
beeldende kunsten ontmoette zoals T.
Dupuis, de beeldhouwer, en de schilde
rende gebroeders Slager uit Den
Bosch, Willy Sluyter en Simon Maris
in wiens vriendenkring Waalko werd
opgenomen.
Vader Waalko was een kunstenaar die
oog had voor de grootheid van de een
voudiger mensen en dingen zoals vele
beroepen van steenbikker tot schoen
maker en van maaier tot paarden-
knecht, of grote in steen gebouwde of
gebeeldhouwde monumenten in een
dertigtal steden en doipen. Soms alleen
weergegeven zoals het was maar ook
paarde^ en koeiemarkten werden zo
aan de etsplaat of het schilderslinnen
toevertrouwd. Waalko Sr., een kind
van zijn tijd, 'met heldere ogen en een
lichtende ziel', zoals een van zijn
vrienden hem typeerde, overlijdt op 29
oktober 1925, zijn vrouw en drie zoons
achterlatend in een tijd die nog geen
bijstand of andere voorzieningen had,
echter de moeder heeft ook zo haar
kunstzinnige aspiraties.
Henriëtte Gesina Numans, geboren op
15 augustus 1877 in Indonesië, toen
haar vader daar Marine-arts was, krijgt
haar opleiding op de Haagse academie
voor Beeldende Kunsten, waar zij,
later als Waalko Dingemans, een oplei
ding tot de middelbare akte tekenen
volgt en waar zij later nog schildersles-
sen neemt bij H. O. van Thol en Akke-
ringa.
In het laatst van 1903, op 3 december,
huwt zij met Waalko Jans Dingemans
waardoor er een artistiek echtpaar ont
staat waarvan de man bij de belastin
gen werkt en de moeder een tekenlera
res is. Als kind van haar tijd wordt nog
niet geaccepteerd dat vrouwen zich in
mannen-beroepen manifesteren hoewel
in de schilderskunst er al vele vrouwen
werkzaam zijn, dan echter in de vrou
welijke richting t.w. stillevens e.d. De
uitgesproken mannelijke motieven
worden dan ook minder gewaardeerd
als vrouwen dit schilderen. Suze Ro
bertson werd dan ook minder gewaar
deerd dan Therèse van Duyl-Schwartze
die in 1909 de jonge prinses Juliana
nog heeft geportretteerd of als Hen
riëtte Ronner met haar katjes.
Het werden dus bloemen die de aange
wezen modellen werden om in een
antieke vaas of als uiterst fleurig boe
ket te worden geschilderd of geëtst
(hoewel ik daar geen bewijzen van heb
gezien) wetende dat de kracht van een
boeket in hoofdzaak de kleur is.
Haar losse en vlotte manier van schil
deren en de smaakvolle samenstelling
van de boeketten met bloemen geven
een eigen charme aan de 'bossen mit
vuulte' zoals de Zeeuwen dat soms zei
den als er een groots boeket zo uit de
natuur geplukt was, maar die niet wis
ten dat het in één keer op het linnen
moest komen daar deze zeer snel ver
lepten. 'Je kon er op wachten'!
Moeder Dingemans, die de zomer
maanden in Zeeland doorbracht woon
de na haar mans dood in Haarlem waar
zij tekenles gaf op de M.M.S. en om
met de inkomsten uit de exposities die
ze samen met het nagelaten werk van
Waalko sr. hield, om zo haar drie zoons
Frans (1905-1960, de latere stadsarchi
tect van Maastricht), Piet (1910-1970,
de latere zelfstandige architect van b.v.
de restauratie van de kerk te Renesse,
de toren van Burgh of de N.H. kerk te
Zierikzee) en Waalko Jans jr. een
goede opleiding te laten geven. Waalko
jr. was natuurlijk door z'n naam en zijn
moeder er toe gebracht de fakkel van
z'n ouders verder te dragen en die zo
vanaf 1938, na een gedegen opleiding
van zich 'zal laten horen'.
Waalko Jans Dingemans jr. geboren op
28 augustus 1912 zal als zijn vader nog
gemeenteraadslid is te Gorinchem de
derde van de jongens zijn die zo daar
zijn naam alleen al erfelijk belast is
met het kunstenaarsschap, die na een
lagere en middelbare opleiding begint
met een opleiding bij het Rijksinstituut
voor tekenen te Amsterdam in 1929,
vervolgens de Academie voor Beel
dende Kunsten te Amsterdam onder
prof. Jun-es en prof. Wolter, daarna de
Kunstnijverheidsschool te Haarlem
volgt. In 1936 werkt Waalko jr al enige
tijd in Parijs en Zeeland. De technie
ken waar hij zich in bekwaamd heeft
zijn tekenen, met vele middelen zoals
polood en pastel, etsen met de droge
naald (zonder de etsplaat uit te bijten)
aquarelleren en schilderen in de onder
werpen: portret, figuur, landschap en
stilleven. De lidmaatschappen van
kunstenaarsverenigingen die dan nog
middels ballotage en proeve van kun
nen tot stand komen zijn: Pulchri Stu
dio, 's-Graven hage; Kunst zij ons
Doel en Sint Lucas te Haarlem.
Na diverse exposities, soms samen met
zijn vaders en moeders werk, besluit
hij meer van de wereld te gaan zien en
begint zo in 1947 met een oude auto
naar Zuid-Afrika en Rhodesië af te
reizen. In 1950 is hij dan voor de eer
ste keer terug aan het Brinkje in Wester
Schouwen. Uiteindelijk maakt hij
naam als portrettist en legio zijn de
'statie'portretten die van vele vooraan
staande burgers en industriëlen zowel
als ambassadeurs en hun familie,
welke aan het linnen worden toever
trouwd. De etskunst welke net als bij
zijn vader een belangrijke plaats in
neemt wordt regelmatig ter hand ge
nomen maar hij blijft daarmee een
zoon van de vader die meer 'kleur' in
zijn etsen wist te brengen, dat bij een
geëtst portret dan ook niet tot het mak-
kelijkse wordt gerekend. In het begin
van de negentiger jaren overlijdt
Waalko jr. en geeft de fakkel met het
vuur der schilderkunst over aan zijn
dochter Henriëtte.
Henriëtte, genoemd naar Henriëtte Nu
mans, haar grootmoeder dus, is helaas
niet meer te bereiken voor dit artikel
ter perse ging. We moeten het dus
maar doen met wat kunstenaar en lijs
tenmaker Zwart uit Zierikzee, over
haar laatste werk wist te vertellen.
„Groots en monumentaal" aldus Zwart
die echter wel de laatste etsen van
Waalko jr. en senior uit de nalaten
schap in de verkoop heeft. Mede daar
Zwart als kunstenaar, goed het oog
heeft in de kwaliteit van deze etsen
zijn het de mooiste en beste werken
van deze kunstenaars, welke zowel als
los blad als ingelijst te koop zijn.
Van Waalko Jans sr. is er werk in
Rijksmuseum Kröller ^TvJler in Otter-
lo, Frans Hals-museum en het Teyler-
museum in Haarlem.
Henriëtte Dingemans-Numans heeft
werk in het Teylermuseum in Haarlem.
Van Waalko Jans jr. is er werk te vin
den in de Rijkscollectie.
Met dank aan hen welke mij behulp
zaam waren.
C. v.d. S.
f
'Doorkijkje Zierikzee'. Dingemans Jr droge naald ets 7,5x10 cm.Dit 'dunne' etsje is door
Waalko jr naar de werkelijkheid geëtst in 1950. Dit is de eerste van 25 eigen afdrukken.
'katerveer te Zwolle'. Dingemans sr. ets 25x15 cm. Deze zonnige, weidse ets, laat het overzet-pontje nabij Zwolle zien
aan het begin van deze eeuw. De bedrijvigheid komt heel goed tot uitdrukking, zowel als het met zon overgoten landschap.
'De Meimaand'. Dingemans sr. ets 33x43 cm. Deze grote ets brengt de vreugde tot uitdrukking bij de geboorte van de oudste zoon Frans, in 1905.
Vader Waalko noemde dit zijn honderd gulden prent daar de ets, in kleur afgedrukt, voor 700,- verkocht werd.
DE BETERE WONINGINRICHTING SINDS 1920
Zandpad 36 Middelhamis Tel. (0187)482784
'De schilderes Dingemans-Numans'
door Dingemans jr. schilderij 31x44,5 cm.
Toen Waalko jr. een goed portret maakte
in 1946 van zijn moeder, die bijna 70 jaar is,
laat dit z' n kwaliteiten goed tot
uitdrukking komen.
'Hooiers in Aardenburg'1901 Dingemans sr. ets 17,7x13,8 cm. Tussen 1897-1903 werkt
vader Dingemans nogal eens in Zeeuws Vlaanderen waar de eerste Zeeuwse motieven ontstaan.
'Steen-bikkers'. Dingemans sr ets. 20,5x12,5 cm. Waalko sr. was zonder meer een vaardig tekenaar die hier met de pen,
zonder dus te kunnen corrigeren, in één keer deze noeste werkers op het papier tekende als voorstudie voor een grote ets met die naam.
