EIIIVtlDEtl-IIIEUWS
Boeren geven SER rode kaart
Signaal '97:
Steekje licht op!
ACH LIEVE TIJD - ZEELAND
Jaar 1996 koud en droog
Wie schrijft er mee
van en over Flakkee?
Kalender 1997 RTM
November 1996
was kletsnat
Pasfoto's
Landbouwpraatje
Handleiding voor
historische onderzoek
in Zuid-Holland
Weerpraatje
Weerkundig jaaroverzicht
KLEIN KAARKJE OP OUWEJAERSAEVEND
5e Blad
VRIJDAG 27 DECEMBER 1996
No. 6564
De Sociaal Economische Raad
spreekt over het landbouwbeleid
en het boereninkomen. De raad
kiest voor liberalisering. Als door
een wesp gestoken reageren de
boeren. Worden zij door de SER
naar de slachtbank geleid?
De Sociaal Economische Raad is een
belangrijk adviesorgaan voor de rege
ring. In de raad zitten 33 leden, afkom
stig uit de werkgeverswereld, deels uit
het werknemerskamp en voor een derde
deel uit de politiek-wetenschappelijke
hoek. De SER heeft onlangs een advies
over de toekomst van de landbouwpoli
tiek uitgebracht. Dat heeft te maken met
de plannen van Brussel en ook Den Haag
om de Eiu-opese landbouwpolitiek op de
korrel te nemen. De landbouw wordt
meer en meer betrokken bij ontwikkelin
gen in wereldverband, de zogenaamde
liberalisering en globalisering. De SER
prefereert de weg naar meer liberalise
ring, zij het onder bepaalde voorwaar
den. Dat heeft ingrijpende gevolgen voor
het boereninkomen, want liberalisering
leidt tot meer concurrentie, minder
bescherming vanuit de Europese Unie en
- volgens de boeren - tot lagere land
bouwprijzen. De gemeenschappelijke
landbouwpolitiek zal de jarenlange
bescherming via productgebonden of
prijssteun afbouwen. Als dit een al te
abrupte inbreuk op het boereninkomen
betekent, wil de Europese Unie wel
directe inkomssteun geven (zij het niet
voor de volle 100% en tijdelijk in dalen
de lijn!).
Het SER-advies wordt door de boeren
verfoeid. Zij vinden dat het adviescolle
ge de liberalisatie verkiest en daarmee de
landbouw 'slachtoffert'. Het leidt in vele
boerenogen tot het einde van het boeren-
bestaan. De boerenwrevel wordt nog
aangewakkerd nu de landelijke boerenor-
ganisatie LTO-Nederland het SER-
advies karakteriseert als een constructief
en goed doortimmerd document.
Don Quichote
Het krampachtige boerenprotest doet
denken aan Don Quichote die tegen
molenwieken vecht en dan nog meent
het gelijk van de wereld aan zijn kant te
hebben. Toch staat de Europese land
bouw al enkele jaren voor de monsterop-
gave om biimen te treden in een wereld
omvattende, vrije en open markt. In
GATT-verband (de wereldhandelsorga
nisatie) zijn al afspraken gemaakt om het
landbouwverkeer (handel in agrarische
producten) vrijer te maken. Over enkele
jaren start opnieuw een handelsronde en
ook dan zullen belemmeringen in het
handelsverkeer verder worden afgebro
ken. Kortom: de landbouw zal zich 'op
een open en concurrerende markt staande
moeten houden. Deze realistische opvat
ting klinkt ook door in het SER-advies
over de Europese landbouwpolitiek.
Boeren die zich afzetten tegen het advies
van de SER, vrezen dat de Europese
Unie de toch al tanende bescherming van
het boereninkomen helemaal laat vallen.
Eigenlijk verzuimen ze daarmee om het
gehate SER-rapport zorgvuldig te bestu
deren. De SER pleit voor een geleidelij
ke ontmanteling van de traditionele prijs
steun, een geleidelijke afbraak van pro-
ductiebeheersing (quotering) en een
directe inkomenssteun. Het SER-advies
In onze hemt van jl. 13 december
berichtte» wij dat de RTM te
Ouddotp een kalender voor het
jaar 1997 heeft samengesteld met
behulp van een dertiental histcai-
sche foto's van de trams op de
Z«idhollandse en Zeeuwse eilan
den.
Wij maken u erop attent dat
naast de vermelde verkoop
adressen, de kalender ook te
yerkrygen is by de VW-vesti
gingen Middelharnis en Oud'
dorp.
mikt op aangepaste politieke instrumen
ten om het boereninkomen veilig te stel
len. Het gaat ook in de SER om het
behoud van inkomen voor agrariërs,
maar dan in veranderende omstandighe
den. Daarmee wordt al aangegeven dat
het krampachtig vasthouden aan de
bestaande landbouwpolitiek fout is.
Sterker nog: een derlijke strategie van
'blijven zitten waar je zit en verroer je
niet' zal de Europese landbouw weldra
op een eiland zetten en dat is funest voor
het boereninkomen.
Boerenverstand
Boeren doen er goed aan om creatief in
te spelen op ontwikkelingen in Europees
en wereldverband. In het gewraakte
SER-advies zitten voldoende elementen
om de Europese landbouwpolitiek bij te
sturen en het boereninkomen te waarbor
gen. Eigenlijk komt het er voor de boe
ren op neer om het SER-advies naar je
toe te trekken in plaats van te kraken.
Wie het document nauwgezet bestudeert
komt tot onverwachte goede vondsten
voor de toekomstige landbouw. Zelfs
met gezond boerenverstand is het advies
van de SER positief uit te leggen. Boeren
moeten het wel willen.
B. Schouwing
De signalen zijn er. Aan de ene
kant van een wereld die roept om
bewogenheid van christenen - in
Afrika, maar net zo goed in onze
eigen straat. Aan de andere kant
van jongeren in het achterland en
de GZB, HGJB, IZB en De
Windroos, bij wie de interesse voor
het werk van zending, evangelisa
tie en diaconaat groeit. De reactie
daarop van de genoemde her-
vormd-gereformeerde organisaties
is: Signaal '97!
Wat is Signaal?
Signaal is een dag voor jongeren - vanaf
16 jaar - die gemotiveerd zijn voor zen
ding, evangelisatie en/of diaconaat. Veel
van die jongeren vragen zich af of ze zélf
niet iets in die richting kunnen doen,
maar weten niet wat hunl mogelijkheden
zijn, of waar ze meer informatie kunnen
halen. Daarop wil Signaal inspelen door
middel van een dag met bezinning en
veel praktische informatie.
Voor het eerst wordt deze dag georgani
seerd op D.V zaterdag 18 januari in het
schoolgebouw van de Chr. scholgemeen
schap 'Het Streek' te Ede. Het motto
voor Signaal '97 is 'Steek je licht op!'.
De aanvang is om 9.30 uur.
Roeping
'Steek je licht op!'. Dat kun je op
Signaal '97 allereerst doen over je roe
ping als christen in de wereld van van
daag. Want daarover gaat de bijbelstudie
in het hoofdprogramma 's morgens. Die
roeping geldt voor iederéén, of je nu bij
belvertaalwerk gaat doen in Afrika, of
secretaresse-werk op een transportbe
drijf. Toch zijn we geneigd om bij het
eerste meer te spreken over een 'bijzon
dere roeping'. Hoe ga je daarmee om?
Hoe kom je erachter wat jouw roeping
is?
Dit hoofdthema wordt vervolgens uitge
werkt in vijf keuze-programma's over
het opsteken van je licht in deze wereld.
Hoe ervaar je daarin Gods leiding? Wat
hebben jouw gaven met roeping te
maken? Hoe ziet de wereld eruit waarin
je je licht mag laten schijnen? Hoe
belangrijk is diaconaat in het 'je licht
opsteken'? Hoe kan je vrijmoedigheid
groeien om aan je roeping te beantwoor
den? Dat zijn allemaal vragen die in deze
keuze-programma's behandeld zullen
worden.
Aan het morgenprogramma wordt onder
anderen meegewerkt door ds. C. van
Andel (bijbelstudie), dr. J. Hoek, Wim
de Knijff, ds. D. Ph. C. Looijen, ds. ir. N.
M. Tramper en Tineke Zeefat.
Mogelijkheden
Je licht opsteken kun je vervolgens ook
in een tweede serie van 15 a 20 keuze
programma's, waarin allerlei concrete
mogelijkheden worden belicht om aan de
slag te gaan. De bedoeling daarvan is je
te helpen bij een eerste oriëntatie: als ik
de zendig in wil, aan welke voorwaarden
moet ik dan voldoen? Is bezoekwerk in
een gevangenis iets voor mij? Kan ik in
mijn gemeente iets doen met evangelisa-
torische vakantie-kampen? Of zie ik kans
om op een andere manier iets te beteke
nen voor leeftijdgenoten in mijn directe
omgeving?
Belangrijke onderdelen van de dag zijn
verder de samenzang en de gebeden, én
een markt waarin allerlei organisaties op
het gebied van zending, onderwijs en
diaconaat zich presenteren.
Aanmelding
Deelname aan deze dag kost 10,- per
persoon (incl. twee keer gratis koffie of
thee). Je moet je daarvoor aaimielden bij
de werkgroep Signaal, p/a IZB, Johan
van Oldenbarneveltlaan 10, 3818 HB
Amersfoort, tel. (033) 4611949. Je krijgt
dan een acceptgirokaart toegestuurd voor
de betaling. Op het genoemde adres kun
je ook meer informatie (folder) aanvra
gen.
Gaat u maar rustig
slapen. Wij verhuizen
uw meubelen als eieren.
flakkee verhuizingen b.v.
18 december jl. is bij Waanders Uitgevers verschenen:
Aflevering 3:20 eeuwen Zeeuwen en hun verkeer
Wie een verhaal over tweeduizend jaar
verkeer in Zeeland leest, krijgt natuurlijk
veel informatie over de rol die het water
heeft gespeeld. Het water zorgde inuners
zowel voor isolement als voor verbin
ding.
De boeiende derde aflevering Van de se
rie 'Ach Lieve Tijd' begint ten tijde van
de Romeinen, aan het begin van onze
jaartelling, toen het water van de Schelde
al een belangrijke handelsroute was, ter
wijl tegelijkertijd de contacten tussen de
eilanden onderling bemoeilijkt werden
door de diepe zeearmen.
Wanneer de wind uit de goede richting
waaide, was het vervoer over water een
comfortabele manier van verplaatsen.
Talloze veerdiensten zorgden voor het
noodzakelijke verkeer, zowel van perso
nen als van goederen. Veere dankt er
zelfs haar naam aan, Hoe die veerdien
sten zich ontwikkelden, wie de onmisba
re schuteboer in het dorp was, hoe vaak
er moest worden overgestapt op een reis
van bijvoorbeeld Vlissingen naar Am
sterdam: het is allemaal in deze derde af
levering te lezen.
Vanzelfsprekend wordt niet alleen het
vervoer over water belicht. Wist u bij
voorbeeld dat de tegenwoordige Oude
Vlissingse Weg een van de eerste wegen
in ons land was die werd verhard? Ter
wijl vele wegen vooral 's winters veran-'
derden in onbegaanbare modderpoelen,
was deze belangrijke verbinding tussen
Middelburg en Vlissingen al rond 1540
voor een groot deel bestraat.
Van groot belang voor de ontwikkeling
van Zeeland was ook de aanleg van de
spoorlijn waarmee in 1846 werd begon
nen. Verder komt nog een keur aan on
derwerpen voor: de ontwikkeling van de
stoomtram, vooral in Zeeuws-Vlaande
ren; de Stoomvaart Maatschappij Zee
land; de zogenaamde pietjeswagen;
Bram Luteijn, de eerste Zeeuw op een
fiets; Vliegveld Haamstede; PSD-erw-
tensoep; de opkomst van het verkeer
over de wegen.
Tenslotte wordt duidelijk dat het Delta
plan Zeeland niet alleen veiliger maakte,
maar ook zorgde voor een definitief
einde aan het Zeeuwse isolement. De
meeste eilanden zijn nu tenslotte eenvou
dig via de weg, over dammen en brug
gen, te bereiken.
Hoe lang nog zal het duren voordat ook
Zeeuws-Vlaanderen over de weg bereik
baar is en een bericht als 'De wachttijd
bij het veer Vlissingen-Breskens be
draagt ten minste één uur' tot het verle
den zal behoren?
De volgende aflevering van 'Ach Lieve
Tijd - Zeeland* heeft als titel '20 eeuwen
Zeeuwen en hun steden'. Deze aflevering
verschijnt medio januari.
Begin 1997 zal verschijnen de Handlei
ding voor historisch onderzoek in Zuid-
Holland. Deze uitgave is een handlei
ding voor het verrichten van lokaal-
historisch onderzoek in de provincie-
Zuid-Holland.
In de handleiding komen achtereenvol
gens aan de orde: een inleiding in de ge
schiedwetenschap en de hulpweten
schappen (bijv. paleografie, chronolo
gie), het opzetten van een historisch on
derzoek, het formuleren van een pro
bleemstelling, het systematisch uitvoeren
van het onderzoek. Vervolgens wordt in
gegaan op het bronnenmateriaal voor
historisch onderzoek. Hoe wordt litera
tuuronderzoek verricht? Hoe gaat men te
werk in een archief? Welke andere soor
ten bronnen zijn er? Tenslotte wordt aan
dacht besteed aan het verwerken van het
onderzoeksmateriaal tot een publicatie.
De Handleiding voor historisch onder
zoek in Zuid-Holland is een publicatie
van het project Regionale Geschiedebe-
oefening Zuid-Holland. Het boek telt
circa 96 pagina's en kost circa 20,-. Bij
toezending worden administratiekosten
in rekening gebracht.
De onderzoekshandleiding is verkrijg
baar via:
project Regionale Geschiedbeoefening
Zuid-Holland
Postbus 448,2501 CK Den Haag.
Tel. (070) 35624121.
(door Jan Versteegt)
De afgelopen novembermaand was op de
meeste plaatsen in ons land kletsnat, iets
dat dit jaar zeer uitzonderlijk was. De
meeste maanden hadden een tekort aan
neerslag opgelopen of kregen op de val
reep in (zeer) korte tijd nattigheid van
betekenis. Dit keer was de hoeveelheid
neerslag ver boven normaal.
In De Bilt werd 136 mm afgetapt, tegen
81 normaal. Daarmee behoort deze
maand tot de natste vijf novembermaan-
den van deze eeuw. Gemiddeld over het
land viel 124 mm, tegen gebruikelijk 80
mm. De maandsommen liepen uiteen
van 74 mm in Oost-Maarland tot 75 mm
op het vliegveld Valkenburg bij Leiden.
De normale waarden lopen uiteen van 60
mm in de Achterhoek tot 100 mm in het
Waddengebied en in Noord- en Zuid-
Holland. De natste plekjes kwamen voor
in Noord-Holland, waar in Alkmaar
meer dan 200 mm in de boeken werd
opgetekend. Op 19 november werd op
ons landelijk instituut te De Bilt de eer
ste dag met sneeuw geregistreerd.
Het natte karakter had weinig invloed op
de hoeveelheid zonneschijn. Zo werd er
landelijk 61 uur op de klokken gedrukt,
terwijl 55 normaal is. In De Bilt scheen
de zon op 9 dagen niet, tegen normaal
12. Het zonnigste plekje was Den Helder
waar 75 uur werd genoteerd; het som
berst was het in Maastricht waar slechts
46 uur werd geregistreerd.
Thermisch gezien waren er weinig
schokkende zaken te melden. De maand
leverde een gemiddelde etmaaltempera-
tuur op van 5,9 graden en dat is precies
normaal. De eerste tien dagen was het
zeer zacht, daarna takelde het kwik gelei
delijk af Op 14 november werd de eerste
vorstdag van het seizoen genoteerd. Een
(door Jan Versteegt)
Voor het eerst sinds 1987 hebben we weer eens een te koud weerjaar beleefd. Als
december erg negatief in de boeken verdwijnt, kan het jaar 1996 wel eens het koudste
jaar sinds 1963 worden. Verantwoordelijk was een koude winter, een koud voorjaar,
een normale zomer en een te koude herfst.
Het meest in het oog viel het tekort een neerslag. Vooral het voorjaar was extreem
droog, waarbij april zelfs een record in de wacht sleepte. De grasmaand kreeg in De
Bilt slechts 8 mm en dat was extreem weinig in deze eeuw. Pas in de herfst kwam de
neerslagproductie meer en meer op dreef, waarbij november zelfs zeer nat was. Er
waren slechts vijf slachtmaanden in deze eeuw natter dan die van 1996. Normaal valt
er in De Bilt van juli tot en met april 673 mm. In het overeenkomstige tijdvak in
1995/1996 werd slechts 339 mm afgetapt. Dit is 50% van de normale waarde. Nog
nooit in deze eeuw is een overeenkomstig tijdvak zo droog geweest.
De winter werd een (zeer) koude, ook dat was voor het eerst sinds 1987. Vooral
december strooide met een indrukwekkende serie vorstdagen. De maand was maar
liefst ruim 4 graden te koud. In januari was er een periode van tien dagen dat het rela
tief zacht was, maar de maand was ook te koud. Februari scoorde een positieve waar
de; toch was de Elfstedentocht dichtbij. Op 9 februari vroor het op het vliegveld
Twenthe maar liefst 21 graden.
Het voorjaar startte koud en tot de eerste helft van april kwam herhaaldelijk vorst
voor. Op 1 april vroor het op het vliegveld Twenthe zelfs nog 8,8 graden en dat bete
kende een record voor de eerste tien dagen van de grasmaand. Er volgde echter een
enorme eindspurt. De laatste tien dagen van de maand trokken het gemiddelde naar
één graad boven normaal en daarmee werd april de eerste te warme maand van het
jaar 1996. Ook juni deed thermisch goede zaken, maar hier werd de meeste warmte
geproduceerd in de eerste tien dagen van de maand. Daarna volgde een koudere
periode, maar uiteindelijk werd de eerste zomermaand een halve graad te warm.
Juli kon bij lange na niet tippen aan de twee voorgangers, het werd dit keer zelfs iets
te koud. Augustus werd iets te warm en gemiddeld beleefden we een vrij normale
zomer. Het gemiddelde lag 0,2 graden boven normaal. De herfst was ook aan de
koude kant, eerst ook te droog. November zorgde ervoor dat uiteindelijk toch een
natte status werd veroverd.
vorstdag is een etmaal waarop het kwik
onder het vriespunt is geweest. IJsdagen,
etmalen waarin het kwik helemaal niet
boven het nulpunt uitkomt, kwamen in
de afgelopen maand niet voor.
De hoogste temperatuur werd gemeten in
Valkenburg bij Leiden en te Rotterdam.
Daar steeg het kwik op 2 november tot
15,7 graden. De laagste temperatuur
noteerde het vliegveld Twenthe, waar op
15 november -5,6 graden werd gemeten.
Voor uw
Hisschemöiler
Nog kort geleje boa ik wat geschreve
over den Geldersendiek in Dirksland.
Toen zal het sommige ouwe Dirkslan-
ders opgevalle weze dat ik wel veul
over en rondom dien diek opgehaeld
hoa, mar dat er toch wat an ontbrak
wat ze eigenlijk niet van mien ver
wacht hadde. Want as je vanof de
Straetdiek de Geldersendiek oploapt,
dan mot je, of je 't noe leuk vindt of
niet, een kaarke zien staen. In Dirks
land bekend als 't klein kaarkje, offi
cieel de Geref. Gemieente.
Goed, dan daerover wat opgemerkt.
Nog even dit: Vroeger lag de hoadin-
gang an de Boamvlietstraete en pas nae
de verbouwing an den diek.
In dat kaarkje bin ik opgegroeid en in
de voorzeide leer onderwezen. Ge-
doapt bin ik daer niet. Dat is gebeurd
in de houten noadkaarke die in ge-
bruuk was naedat de ieerste kaarke op
Kraelingen ofgebrand was en de nieu
we kaarke nog in anbouw. Daer op
Kraelingen was 't in 't begin echt een
klein gebouwtje, het tegenwoordige
gebouw is zo klein nog niet, mar dat
weten jule wel. In Dirksland staen
'mar' twiee kaarken, den oaren is de
groate kaarke, dus de Ned. Herv. durps-
kaarke. In m'n jeugdjaeren gediend
deur ds. Van der Wal.
Wat ik over 't klein kaarkje zal weer
geven beslaet zo ongeveer den tied
vanaf ds. de Blois tot en met ds. Bel,
dus zei mar van 1933 tot 1949. Van ds.
de Blois herinner ik me niet zoveul
mieer. Trouwens, wat weten we nog
van de angehoarde preken uut onze
kinderjaren, 't Zelfde motte we ons he-
laes oak ofvraegen over die we als vol
wassen maansen hoa gehoard. Ik weet
nog te herinneren dat ds. de Blois in
een preek eens zei dat de nagtegael 't
miste zient as 'n een doom in z'n borst
heit. De toepassing is niet zo moeilijk,
dienk ik.
Hoe de kerkeraed saemengesteld was
en zo, och daer zal ik mar niet te uut-
voerig over weze, de Dirkslanders be
schikken wel over het gedienkboekje
van 't 100-jaerig bestaen van de ge
mieente.
In de kaarke zatte de mannen en vrou
wen apart. Op vroageschole trouwens
oak en oak mit de bediening van 't
Nachtmael. D'r wier toen nog veul
zwart gedroge, vooral deur de wat
ouweren en vanzelf deur de Godvre
zende maansen. Toch was 't oak toen
al onder de jeugd gieen zwarte kousen-
kaarke mieer, hoewel ik ze zelf (as
joon) gedroge hoa. Tegenwoordig dra-
ege de jongens van ielke leeftied lange
broeken, zodat er voor heulie gieen
kousenproblemen mieer binne.
Gecollecteerd wier er mit de borre. De
zakjes zatte an een lange stok en as je
de diaekens mit de oare collectanten
bezig zag dan leek 't wel of ze an 't
Mengelen wazze. Ze moste goed uut-
kieke dat ze bie de vrouwen niet de
hoed van d'r hoad ofwipten. De inhoud
van de zakjs zal wel veul van koper ge
weest hoa. In dien tied wazze de maan
sen aarm. Toch wazze d'r oak nogal
wat groate boeren uut de omgevieng
van Dirksland lid van de gemieente.
Misschien hoa die de kaarke financieel
nog wat overende gehouwe. As collec
tant (gieen ambtsdraeger dus) hielpe
mee: Joas Koppelman, Hans Noordiek,
Piet Kardux en Roadzand. Koster was
Wullem Kardux en Wullem Schoaf
speulde op 't urgel.
't Was in kaarke nogal es leesdienst,
vooral netuurlijk in de lange tied dat
we vacant wazze tussen 1936 en 1942.
Van de lezers hoa ik den ouwen Dien-
geman van der Wekke nog gekend.
Mar die las op 't leste allieen nog mar
't hoofdstik uut den Biebel en vanzelf
oak de Wet of de Twoalf Artiekels.
Koos de Wachter kon goed voorleze.
Dat deed 'n in 't Nederlands, mar 't ge
bed op z'n Flakkees. In ons dialect is
het persoonlijk voomaemwoord 'U of
Gij,' niet bekend. Toch wier 't Opper
wezen eerbiedig angesproke, deurdat
in 't (ouwe) dialect dan het woord 'Je'
op een speciaele menier gezeid wier.
Veul preekjes binne d'r dus geleze. Ik
noem nog ouderlieng van Rossum. Die
had een bronzen stemme en hie nam er
den tied voor. Hie las es een preek van
den oudvaoder Smytegelt over Spreu
ken 23:26 'Mijn zoon! geef mij uw
hart'. Daer wier goed naer geluusterd
en wie weet (deur dezen of genen) naer
gedaen.
De kaarke had gieen luujklokke. Die
was oak niet noadig, want er wier ge-
luujd voor de groate kaarke en hemels
breed is dat duchte bie. Je zou mekoare
mar in de weg luje. Tegenwoordig is er
oak nog een wet tegen geluudshinder,
daer weten ze van in m'n tegenwoordi
ge weunplaets waer de Elimkaarke drie
klokken heit, mar waerven den zwaer-
sten mar weinig gebruukt wordt.
Op Zondag gienge de maansen te voet
naer kaarke, tenminste as ze niet te
vaore naer d'r zin wegweunden. D'r
wier oak veul de fiets voor gebruukt
(de kerkeraed had zelfs daervoor een
fietsenstalling gehuurd) en - voor wie
het zich kon permitteren - zelfs de
auto's wazze al present. Een inkelden
boer kwam nog mit een koetsje naer
kaerke, dus oak mit paerdeknecht. Noe
is en was dit voor Flakkee gieen bizon-
derheid, mar d'r binne plekken in ons
land waer rechtzinnige kaarkmaansen
dit geriej en geros hardgrondig ofkeu-
re. In Capelle bev. is er een groate
(vrieje) gemieente waer je 's Zondags
allieen as voetganger welkom bint.
Naer catechisoasje (de vroageschole)
giengen we al vroeg. As schoolkind al
vanof de derde klasse ielke Diensdag-
ochend tussen 11 en 12 ure. Een
schoolmieester brocht ons weg. De Her
vormde kindertjes gienge vanof de
vuufde klasse om dezelfden tied.
Bie ons gaf ouderlieng van 't Geloof
de kindercatechisoasje. Hie wier dan
wel es geassisteerd deur ouderlieng
Hendrik Bakker, die of en toe riep:
„huust kinders" of „stille toch kinders"
mar vaerder veuls te goed was om
iemand een ofstraffing te geven. Het
leslokaal was langwaarpig. Langs de
muren stonge lange banken en in 't
midden een lange taefel mit oak lange
banken. An taefel zatte de meiden en
de jongens langs de wand. Daer tussen
deur liep van 't Geloof ons te overho-
aren en al kuierend oak de volgende les
uut te leggen. Ondertussen gebruukte
hie een segoare, die mieer uut dan an
was.
Elk jaer kregen we een boek van de
kerkeraed. Daer wier wel voor gecol
lecteerd op vroageschole, dus je mos
wekeleks een cent in 't busje doe we.
Wie goed z'n best gedaen had kreeg
bie de uutreiking nog een priezend
woordje mee.
Mit centen gieng je zorgvuldig om in
dien tied en dit zeker as schoolkind. Ik
had voor vroageschole een cent mee-
gekrege, mar ik had op dienzelfden dag
oak m'n snoepcent nog. Toen het busje
rondgieng zat er nog mar ieen cent in
m'n broekzak. Voor mien was 't een
uutgemaekte zaek dat dit m'n snoep
cent was. Hei je niks bie je, vroeg van
't Geloof. Ik antwoordde naer waer-
heid van wel, mar dat die cent voor
mien was. Dan ken je die toch geve,
zei de ouderlieng. De vond van niet en
daer bleef ik bie. Ik zal je vaoder
inlichte, was z'n antwoord. Dat ge
beurde dan oak, mar gelokkig voor
mien had m'n voader mieer erg in m'n
oprechtheid dan in m'n gebrek an
offervaerdigheid.
Zoals ieerder gezeid, de gemieente was
vacant. Als consulent fungeerde ds.
Lamain, die toen in Rotterdam-Zuid
stong. As die of en toe kwam preke
dan logeerde hie bie ouderlieng Bakker
an 't Korteweegje. Ds. Lamain had de
geweunte om as 'n binnenkwam iede-
rieen die in 't voorportael stong een
hand te geven. Wiele, as kleine jon
gens, voelden ons dan hoag verleerd.
Na veule jaeren kwam d'r eindelijk een
nieuwe dominé, nl. ds. Bel, een ieen-
voudige en vriendelijke man, mar wel
iemand die liever sprak over hoe 't
gaet dan hoe 't is. Degenen die daer
belang bie hadden kwamme graeg bie
z'n luustere. 't Was oorlogstied in
1942. Er kwam van lieverlee gebrek an
alles. In 't leste was de kaarke onver-
waarmd en zonder stroam. Dus kaarke
houwe in de aevenduren gieng toen
niet. 's Winters wazze er maansen die
de stove meebrochte, dan hadden ze
tenminste nog waarme voeten. Mit de
razzia in 't naejaer van 1944 wiere d'r
oak veul mannen weggevoerd naer
Duutsland. Overigens wazze d'r toen
oak veul maansen in kaarke die hier
geëvacueerd wazze. De helft van de
Flakkeese durpen stonge in 't waeter.
Nae de bevrijding was ds. Bel nog een
antal jaeren onder ons voordat hie naer
Krabbendieke gieng.
Mar noe nog die kaarkdienst op Ouwe-
jaersaevend. Van welk jaer weet ik niet
precies, mar 't was nae den oorlog bie
ds. Bel. Nee, gieen valse mystiek, mar
wel bie de hoarders een diepe indruk
achterlaetend. D'r wazze niet allieen
mar maansen anwezig as je begriept
wat ik bedoele. De tekst was uut Lukas
13:6 en 7, over de onvruchtbaere vie-
geboam. Gieen vruchten gevonden de
leste jaeren. D'n oaren ochend, dus
onder de Nieuwjaersdienst, was 't nog
steeds goed. Toen was 't uut Lukas
13:8 en 9 'laat hem ook nog dit jaar'!
Capelle a/d Ussel
W. Stolk
K>^B{KBOE Middelhamis Hellevoetsluis Zierikzee Oud-Beijerland
VBttÜIZHiS Tel. (0187) 482188 Tel. (0181) 320016 Tel. (0111) 413163 Tel. (0186) 613624
Hf»]»!»»»»»»»»»»»»»]»!»»!»»»»!»!!!
Drog. Reform. Foto Quelle
MIDDELHARNIS
Tel. (0187) 482441
*1t»*tl»**1Ht****tt»**»X**X***t
rilfe