EIÜVriDEtl-tllEUWS
Boeren met cijfers
of met gezond verstand
Flakkeese landbouwer
wordt bekend predikant
Het krachtigste wapen
Meerlingmarkt
trekt honderden
bezoekers
Koffie-ochtend
Zangavond
Woord en Daad
Levensgeschiedenis ds. L. Gebraad verschijnt onder de titel:
B9
de juiste
taxatie...
Makelaar Tamboer
3e Blad
VRIJDAG 20 SEPTEMBER 1996
No. 6537
Landbouwpraat
Agrariërs boeren iets minder. Neder
landse boer raal(t in Europa aciiterop.
Landbouw in zwaar weer. Nederland
se boer de beste verdiener in Europa.
De rekenmeesters hebben de thermo
meter van de Nederlandse landbouw
gepresenteerd. Dat leidt tot een fraaie
bloemlezing van reacties.
Al vijfentwintig jaar lang maken de re
kenmeesters van het Landbouw Econo
misch Instituut in Den Haag de jaarba
lans op van de Nederlandse land- en
tuinbouw. Het zogenaamde Landbouw
Economisch Bericht (LEB) was aanvan
kelijk bedoeld voor de beleidsmakers en
belangenbehartigers. Zij moesten op ba
sis van de feiten en cijfers de koers uit
zetten voor een goede landbouwpolitiek.
Het huiswerk van de rekenmeesters le
verde elk jaar een flinke brok harde cij
fers. Af en toe waagden de schrijvers
van het Haagse instituut zich aan politie
ke bespiegelingen. Evenzovele keren
wekte dat irritatie, zeker wanneer die be
schouwingen niet pasten in de kraam
van politici en belangenbehartigers.
Toch blijft de thermometer van de land
bouw een interessant verschijnsel. Het is
een jaarlijkse bron van kennis, misver
standen en zelfs verwarring. Men leze
alleen al de reacties op het LEB en de
vertaling of interpretatie van dit boek
werk neemt de meest verscheiden kleu
ren aan.
Cijferbrij
Wat moet de argeloze lezer met de
variatie aan inkomensbegrippen. Het
maakt nogal uit of het gaat over het on-
dememersinkomen, het arbeidsinkomen
of het gezinsinkomen. De buitenstaander
houdt de blik op het getal en als dat
hoog is, verdient de boer goed. Toch
zegt dat getal lang niet alles en is er ook
ellende op het boerenerf, ondanks vrij
hoge cijfers. De rekenmeesters van het
LEI proberen telkenjare en ook nauwge
zet de diverse begrippen uit te leggen.
De gemakzuchtige lezer - en ook vele
journalisten - lopen over die uitleg heen
en blijven turen op de cijfers. Het LEB
levert daarom ook een bloemlezing van
reacties en conclusies op. Met de naakte
statistiek kun je elk weertype in de land
bouw onderbouwen. Wat de een kom
mer en kwel noemt, is voor de ander
zonneschijn of perspectief. Het gekke
ervan is dat de juiste goocheltruc met
cijfers aan een ieder gelijk geeft. Zonder
hier nader in te gaan op de cijferbrij uit
het Landbouw Economisch Bericht, zijn
bepaalde trends duidelijk aan te geven.
Dat geeft de Nederlandse boer in elk ge
val te denken. Het betekent ook dat de
boerenreactie op die trends bepalend is
voor zijn toekomst.
Trends
De land- en tuinbouw heeft te maken
met beleidsmaatregelen die het produc
tievolume bedwingen en zelfs reduceren.
Dat heeft te maken met een agrarisch
productie-aanbod dat uitgaat boven de
vraag naar voedingsmiddelen. Als de
boeren de toekomst willen veiligstellen
zullen ze hun activiteiten niet op het vo
lume (opbrengstverhoging) maar op de
kwaliteit en duurzaamheid moeten rich
ten.
Daarvoor is alle aanleiding, gelet op de
cijfers uit het LEB. Consumenten zijn
kritisch en gemakzuchtig. De aankoop
van levensmiddelen geschiedt voor
tweederde bij grote supermarkten. De
detailhandel en ook de voedingsmidde
len-industrie gaan de grootschalige toer
op en dicteren hun eisen aan de boer.
Die eisen druipen van kwaliteit, gemak,
natuur- en milieuvriendelijk. Als de
landbouw op deze ontwikkelingen in
steekt, betekent het een boerenerf dat ge
kenmerkt is door meerwaarde en niet
zozeer de productmassa. Boeren zullen
specifieke producten moeten maken en
hun inkomen moeten winnen uit de hoge
toegevoegde waarde aan het agrarisch
product.
Het LEB geeft ook interessante ontwik
kelingen op internationaal vlak aan. Boe
ren worden meer dan voorheen gecon
fronteerd met de buitenlandse markten
en concurrenten. Zij zullen de bescher
mende steun van hun nationale of Brus
selse overheid gaan missen. Daarom zul
len zij hun marktpositie moeten bevech
ten met kwaliteit, natuur- en milieu
vriendelijkheid en met typische, vaak
regiogekleurde producten.
De rekenmeesters van het Landbouw
Economisch Instituut schilderen een
internationaal klimaat waarop de Neder
landse boer op tijd en alert moet inste
ken. Of dit gebeurt? De inschattingen le
veren een zeer gevarieerd toekomstbeeld
op. Vandaar het sombere weer voor de
een en de zon achter de wolken voor de
ander.
Uiteindelijk bepalen de boeren zelf hun
toekomstbeeld en hoeven zij zich weinig
of niets aan te trekken van betweters of
rare stuurlui aan de wal. De landbouw
heeft zeker perspectief, als de boeren het
heft zelf in handen houden.
B.Schouwing
NUMANSDORP - Bijna driehonderd
ouders, tientallen tweelingen en een
handvol drielingen. Dat was de 'score'
van de tweede Meerlingmarkt, die zater
dag 14 september werd gehouden in Nu-
mansdorp. Het waren er meer dan de eer
ste keer, in april van dit jaar. De gehele
dag was de boerderij van Jan en Heleen
Dam aan de Molendijk het domein van
ouders die één ding gemeen hadden: ze
hebben kinderen die op dezelfde dag ge
boren zijn.
De Meerlingmarkt is opgezet door een
viertal ouders van tweelingen. Ook nu
weer werd het initiatief hoog gewaar
deerd door 'lotgenoten' uit het hele land.
Er kwamen zelfs mensen uit het oosten
en uit Zeeuwsch-Vlaanderen. Zij koch
ten tegen vriendenprijsjes kleding, auto
stoeltjes en bijvoorbeeld speelgoed van
andere meerlingouders. In een aparte
schuur stonden enkele tientallen twee- en
drieling-kinderwagens, die door ouders
te koop werden aangeboden. Hoewel de
mooiste exemplaren razendsnel verkocht
waren, raakte deze keer niet elke ouder
de wagen kwijt. Kennelijk is de belang
stelling voor kinderwagens zo vlak voor
het natte en koude seizoen minder groot
dan in het voorjaar.
De markt werd ook druk gebruikt voor
het uitwisselen van contacten. Ouders
van hele jonge twee- en drielingen kre
gen waardevolle praktijktips van de 'er
varen' collega's. Voor de tientallen kin
deren die waren meegekomen was er
ondertussen voldoende lekkers, want
bakker De Buck uit Piershil had voor
iedereen eierkoeken gebakken en Albert
Heijn Van Roon uit Numansdorp (waar
van de eigenaars zelf een drieling heb
ben) zorgden voor sappige mandarijnen.
Vanwege de grote belangstelling is al
weer een nieuwe datum vastgesteld voor
de voorjaars-tweelingmarkt. Deze wordt
op zaterdag 26 april 1997 gehouden,
weer in de boerderij van Dam aan de
Molendijk 16.
Op D.V. 2 oktober is er weer een koffie
ochtend in het verenigingsgebouw 'On
der de Wiek'. Deze ochtend gaat uit van
de Ned. Herv. Gem. te Dirksland.
Spreekster op deze ochtend is Lies Drop
uit Vlaardingen. Ze hoopt met ons te
spreken over 'Een vrouw uit de bijbel'.
De koffie staat vanaf 9.15 uur voor u
klaar en wij ronden om ongeveer 11.30
uur af. Indien het mogelijk is wilt u dan
zelf voor kinderoppas zorgen.
Van harte willen wij u uitnodigen om
deze ochtend bij te wonen en wij hopen
velen te mogen ontmoeten.
Werkgroep koffie-ochtend Dirksland
De Noordlandsedijk bij Nieuwe Tonge.
Mooi fietsweer, een goeie zin en dus
welgemoed op stap. Kijk, een Klaproos
in de berm. Eentje maar. Zoeven zijn we
er aan de Oudelandsedijk honderden
voorbijgegaan. Allemaal bij elkaar ge
kropen. Wel een mooi gezicht maar de
massa trekt niet zo aan. Wel die alleen
staande hier. Kom, laten we er gezellig
bij gaan zitten. Dat vindt ze best aardig
want ze heft haar bloemhoofdje op. Dat
doet ze altijd als haar leventje wordt ver-
vrolijkt. Haar mooie naam luidt: Papa
ver rhoeas. Papaver komt van het
woordje pap dat de kinderen het eerst
kunnen stamelen na mama. Rhoeas wil
zeggen: afvallend. Kelk- en kroonbladen
houden het al gauw voor gezien en
dwarrelen dan ook snel naar beneden.
Veldboeket
Ze moet eerst kwijt dat ze het jammer
vindt nu haar leven in de berm te moeten
verslijten. Vroeger mocht ze tussen het
koren wonen in gezelschap van Margrie
ten en Korenbloemen. Zo met z'n drieën
vormden ze dan voor langstrekkende
mensenkinderen het mooiste veldboeket.
Moderne landbouwmethoden en on-
kruidbestrijding hebben haar het leven
zuur gemaakt en nu moet ze genoegen
nemen met stoffige wegranden. Nog
meer maakt haar verdrietig.
Er was een tijd dat kinderen met haar
een spelletje speelden. Ze namen de
bloemblaadjes als een bolletje in hun
knuist en gaven er met de andere vlakke
hand een klap op. Daaraan heeft de
Klaproos haar naam te danken.
Feest
Eerst was er een wortelrozet. Daaruit
groeide een rechtopstaande stengel met
bladeren zonder stelen. Die geven we nu
een hand en dan ontdekken we dat de
plant van boven tot onder met borstelige
haren is bezet. Deze dame vindt dat niet
erg en is tevreden met de wijze waarop
de natuur haar aankleedt en uitrust.
Meestal laat ze het kopje hangen maar
als de bloei in aantocht is richt ze zich
blij op en bekijkt hoopvol het luchtruim
of de insecten zich laten lokken door
haar uitstraling. Want het feest duurt
maar kort, een dag of wat. Eerst moeten
de kelkbladen afvallen om de vier rode
kroonbladen kans te geven zich te ont
plooien. Die hebben al die tijd opgevou
wen in de knop op deze vreugdevolle
dag zitten wachten. Na de bloei gaat de
doosvrucht zich ontwikkelen. De natuur
prikt er gaatjes in en als dan een briesje
De Slaapbol (illustraties REBO productions)
ermee wil schudden, of er schommelt
een schaap langs, worden de zaadjes
verstrooid.
Slaapbol
Nog even terag naar de kleinsten. Klap
roos heeft wat met kinderen. Er was
eens een peuter die maar niet in slaap
kon komen. Moeder wist er wel wat op.
Ze kneedde een papje van melksap van
de Klaproos. Alsjeblieft Jantje, doe je
best. Hapslik, en het kereltje streek de
zeilen. Werkelijk, het hielp. Daarom
werd die Klaproos ook wel Slaapbol ge
noemd. Nu is er in de Papaverfamilie
ook een Echte slaapbol. Die heet Papa
ver somniferum. Zou er soms ergens.
Gewoon op zoek. Richting Nieuwe
Tonge. Bij het benzinestation de ver
keersweg oversteken en dan verder door
het dorp. De zitbank bij de molen is be
zet met pensioengenieters. Deze leef
tijdsgenoten hebben ons al vroeg in de
peiling. Hunne aangezichten draaien
groetend mee met ons gangetje.
Bij 'De Hoogte' rechtsaf en dan fietsen
we op de Duivenwaardsedijk al gauw bui-
(4)
Eerste preken
Gebraad was tweeënveertig jaar toen hij
officieel uit preken ging. Zijn eerste
dienst leidde hij in de gemeente van zijn
vriend ds. Keek uit Staphorst. In een
stampvolle kerk preekte Gebraad voor
meer dan duizend mensen, met groot
gemak en veel ruimte. Staphorst was
tevreden en Gebraad ook. Wat overmoe
dig, meende hij dat God hem altijd zou
bijstaan als in deze ure. Voor de middag-
dienst maakte hij zich geen zorgen. Maar
Gebraad kreeg het moeilijk. Een
Godvrezende ouderling zei na afloop in
de consistorie: 'Gebraad, ik merkte wel
dat je vanmiddag niet zo gemakkelijk
sprak, maar daar ben ik nou juist blij
mee man. Ik dacht: Als het vanmiddag
net zo goed gaat als vanmorgen, dan
heeft hij het teveel in zijn hoofd zitten.
Degenen die alles met een hoofd vol
wijsheid doen, kunnen allicht wel uit de
voeten, maar Gods arme volk moet het
van Boven krijgen.' Doordat Gebraad
vanaf oktober op zondag vaak weg was,
bedankte hij op 5 november 1936 voor
zijn ambt als ouderling in de Hervormde
Kerk te Nieuwe Tonge.
Boer in de crisisjaren
Ook de verantwoording voor de grote
boerderij was niet langer te combineren
met het vele werk dat het voorganger
schap met zich meebracht. Gebraad vond
een oplossing, toen een kilometer verder
op een boerderijtje gepacht kon worden
met 5 gemet grond, dat eigendom was
van de gezusters Zegers uit Sommels-
dijk. Het gezinnetje verhuisde daarheen
en Gebraad werd nu echt eigen baas.
De jaren waar Gebraad middenin zat,
waren de niet gemakkelijk. De beruchte
crisisjaren, die het land in hun greep had
den, gingen ook hem niet ongemerkt
voorbij. Hij moest zijn aardappels verko
pen voor veertig centen per mud en was
blij dat hij er af was. De prijs van de uien
lag nog de helft lager. Een mud 'juun'
van 60 kg werd verkocht voor twee dub
beltjes. Het gewas had niets opgebracht.
Zijn inkomsten waren zo laag, dat hij
twee jaar geen belasting hoefde te beta
len.
Die tijd was het ook bijna onmogelijk
om de pacht te voldoen. Gebraad was
met een paar anderen bij de incasseerder
in een wachtkamer, om de verschuldigde
som af te dragen. Hij was erg terneerge
slagen en wachtte tot de anderen klaar
waren. Uiteindelijk was Gebraad aan de
beurt. Voordat hij zijn portemonnee kon
pakken, werd hem een kwitantie in han
den gegeven, die aangaf dat de pacht
voor dat jaar al betaald was. Toen
Gebraad vroeg naar de naam van de
milde gever, deelde de incasseerder mee
dat deze onbekend wenste te blijven. In
verwondering fietste Gebraad terug naar
huis.
ten de bebouwing. De blik dwaalt even
naar links over de polder Klinkerland.
Daar liggen nogal wat herinneringen.
Doch vijf windmolens draaien de opko
mende nostalgie weer terug. Voorbij de
Wellestrijpsedijk rijden we weer langs
huisjes met een tuintje erbij. Een hoge heg
omsluit zo'n hofje. En vlak daarachter rit
selt een Slaapbol: hier ben ik.
Peperbus
Ik ben een verwilderde tuinplant,
schrijven de mensen in hun dikke boe
ken. Misschien kom ik wel overwaaien.
Een ding is zeker: volgens uw Planten
van Onze Aarde ben ik de Echte
Klaproos. Die andere heet Gewone.
Maar ja, volgend jaar ben ik er ook niet
meer. Daarom moet ik nu gaan zorgen
voor nageslacht. Natuurlijk, eerst zelf
groot groeien, nu al tot haast een meter.
De Gewone haalt maar net de zeventig
centimeter. Ook mijn bloemknoppen
neigen naar de aarde en veren op als er
bloesem komt. Ook dat duurt maar even,
net als bij onze geachte neven en nich
ten. Mijn vruchtbeginsel is een soort
tonnetje. Lijkt een beetje op uw peper
busje. Nee, die gaatjes zitten bij mij niet
in het dekseltje maar er net onder. Nu
hoop ik maar dat de wind draait, want zo
komt er achter die heg nog geen zuchtje.
Veroordeeld
Eigenlijk staan we niet zo goed bekend.
Dat komt door dat boertje uit India die
leefde in de eerste eeuw. Op een dag
plukt hij een nog niet gerijpte vrucht van
de steel. Peutert er wat aan en dan sijpelt
er zomaar een kleverig goedje uit. Hij
proeft ervan. Lekker. Krijgt de smaak te
pakken van.de opium. Dan komt in de
zeventiende eeuw het tabakroken uit
Amerika overwaaien. Dan gaan ook
onze 'klanten' inhaleren. De verslaving
is er. Sindsdien zijn we veroordeeld.
Maar wat kunnen wij er aan doen als de
mensen ons misbruiken. Het kan ook an
ders. Lees maar in uw eigen Veldgids.
Die vindt het „,..een ongelukkige asso
ciatie van deze plant met de verslaving
van verdovende middelen. De zaden be
vatten een belangrijke olie, die kan wor
den gebruikt in de sla, bij het koken, als
brandstof voor lampen, en ook bij het
Gebraad met vrouw, dochter, schoonzoon en schoondochter
Landelijke bekendheid
Op zaterdag vertrok Gebraad naar de
plaats, waar hij de volgende zondag zou
spreken. Zo herinnerde Gebraad zich
later: 'Ik weet nog goed, dat ik een keer
in 'Calvijn' in Dordrecht sprak. Toen
was ik nog evangelist of godsdienston
derwijzer. Maar dat is ook al niks, als je
niet meer bent dan dat; je bent beter als
je van God geleerd bent. Ik had een keer
daar gesproken en was er in maanden
niet meer geweest, want ik had het zo
druk op mijn manier. Och ja, je denkt het
soms druk te hebben, terwijl er al zoveel
drukte is. Maar goed, toen kwam ik daar
weer en daar was schipper Van Westen
of schipper Van Utrecht, Ik mag gelo
ven, dat ze beiden van God geleerd
waren. Hij kwam naar de consistorie. Ik
dacht: 'Daar zul je het hebben, daar
deugt niets van mijn preken,' Ze zeiden
van binnen tegen me: 'Hou maar gauw
op, met al je gepreek.' Ik zei niets, toen
hij binnenkwam. Maar hij zei: 'Ge-
braadje, ik moet je eens wat zeggen.' De
dacht: 'Daar komt het.' Hij zei: 'Wat heb
je geleerd in de laatste tijd? Want als ik
je een tijd geleden gehoord heb, is er wat
met je gebeurd, als ik tenminste goed
luister.' Ik zei: 'Ja man, dat is waar. Er is
een nadere weldaad aan mijn ziel
gedaan,'
In de loop van 1938 had ds. A, van der
Kooy een beroep naar Nieuwe Tonge
aangenomen, In september 1940 werd
Gebraad door een kiescollege van die
hervormde gemeente opnieuw gekozen
tot ouderling. Hij bedankte echter.
Daarop werd hij nogmaals gekozen.
Gebraad wilde het toen in overweging
nemen, als hij onbeperkte vrijheid zou
krijgen om elders uit preken te gaan. De
kerkenraad had hiertegen bezwaren,
omdat Gebraad juist in Nieuwe Tonge
De Klaproos
vervaardigen van verven, lakken en
zeep. De zaden worden ook nu nog door
bakkers meegebakken in brood en koek
omer een pikant smaakje aan te geven".
O ja, nog wat vergeten. Mijn soortnaam
somniferum komt van het Latijnse som-
nifera wat in uw woordentolk wordt om
schreven als slaapverwekkend. Het zij
zo. Als u soms een tonnetje wil probe
ren? Alvast welterusten van een Echte
Klaproos.* J v P
nodig was. Deze liet echter zijn preek-
diensten zwaarder wegen dan een plaat
selijk ouderlingambt, In de zomer van
1943 herhaalde zich deze procedure.
Oorlogstijd
Voor het uitbreken van de oorlog, had de
overheid de bevolking geadviseerd om
een schuilkelder te maken. Gebraad kon
daartoe niet besluiten. Zijn buurman
deed het wèl en zei nogal wraaklustig:
'Je hoeft er niet op te rekenen dat je bij
mij in de schuilkelder mag, want dan
moet je er zelf ook maar een maken,'
Maar Gebraad had een betere schuil
plaats, want hij was bepaald bij Psalm
91: 'Die in de schuilplaats des Aller-
hoogsten is gezeten, die zal vernachten
in de schaduw des Almachtigen.'
Op 15 februari 1944 werd bekendge
maakt, dat het eiland spoedig onder
water gezet zou worden. Twee weken
later, op maandag 28 februari, zou
Ge'oraad zijn 25-jarige bruiloft vieren.
De uitnodigingen hiervoor waren
gedrukt en verzonden, maar de herden
king kon niet doorgaan vanwege de ont
ruiming.
Door inundatie van vrijwel alle
Flakkeese polders, meende de vijand een
luchtlanding door de geallieerden te kun
nen voorkomen. De gebieden die niet
onder water stonden, werden vol gezet
met 'Rommelasperges'. Dat waren pun
tige palen, die met draden onderling ver
bonden werden om landend vliegverkeer
zoveel mogelijk te hinderen. De bevol
king van Nieuwe Tonge zocht een goed
heenkomen. Ds. Van der Kooy week uit
naar Maarssen, de overige kerkeraadsle
den naar Waddinxveen, Oegstgeest en
Rotterdam, Ook het gezin Gebraad
moest hun landbouwbedrijfje verlaten.
Zodra de vrienden in Leersum, waar
Gebraad nogal eens preekte, dit hoorden,
nodigden ze hem uit om naar deze
gemeente te evacueren. Gebraad accep
teerde dit aanbod en trok met vrouw en
kinderen, wat bezittingen en één koe,
naar Leersum.
in het doolhof van prijskaartjes
Tel, (0187) 48 3477
ZIERIKZEE - Op zaterdagavond 28
september is er een zangavond van de
stichting Woord en Daad in de Nieuwe
Kerk te Zierikzee. Aan deze avond wer
ken mee het mannenkoor 'Tehillim' en
het gemengde koor 'Vox Humana' uit
Dordrecht, Beide koren staan onder lei
ding van dirigent Dick van Luttikhuizen.
Het orgel wordt bespeeld door Tinus
Korevaar. De avond begint om half acht
en de toegang is vrij. Ds, Korving uit
Kerkwerve houdt een appèl woord.
De opbrengst van de collecte is bestemd
voor de bouw van twee scholen op Haïti.
De gezamenlijke Zeeuwse comité's hou
den daarvoor dit jaar verschillende ak-
ties. De plaatselijke bevolking bestaat
voornamelijk uit nakomelingen van
vroegere Afrikaanse negerslaven en
leven in zeer armoedige omstandighe
den. De streek kent twee kleine, slecht
uitgeruste schooltjes. De plaatselijke be
volking heeft gevraagd om de bouw van
twee nieuwe scholen zodat meer kinde
ren, maar ook volwassenen naar school
kunnen. Het verbeteren van het onder
wijs is een van de projecten van Woord
en Daad, om de bestaansmogelijkheden
van de bevolking te verbeteren.
NVM
UMEUM
