eiüvhdeii-iiieijws
Goedereede
meer viskisten
mist steeds
uit de Vismijn
De ondergang van de MD-1
'Luctor et Emerge'
hirsus
.aCCic
rafc
Zin in schoonschrijven?
Orgelconcert
Klaas Jan Mulder
in de Laurenskerk
ROMMELMARKT
OUDE TONGE
PIT-collecte voor zorg,
opvang en morele
ondersteuning
Fietstocht voor 55+
te Middelhamis
Aanvang repetities
Chr. Jongerenkoor
Psallite Deo
31 augustus Kerkring
40 kramen
Dierenopvang
Goeree-Overflakkee
2e Blad
DINSDAG 27 AUGUSTUS 1996
No. 6530
Zlóveel viskisten worden jaarlyks ach
terovergedrukt dat de exploitatie van
de Vismijn te Stellendam vorig jaar
ƒ128.000,- negatief was. CDA-verte
genwoordiger M, Koese iieeft daar
donderdagavond ter raadsvergade
ring een balletje over opgegooid,
„want", zei dhr. Koese bezorgd: „zó
gaat het de verkeerde kant op".
Het exploitatieverlies komt goeddeels op
het conto van het viskistenverlies. Er
moesten om de voorraad kisten op peil
te houden in '95 tweemaal zoveel nieu
we worden aangeschaft als het jaar daar
voor het geval was geweest en het leek
dhr. Koese toe dat die ontwikkeling niet
zomaar stilzwijgend moet worden geac
cepteerd.
„'t Is een hardnekkig probleem", erken
de raadsvoorz. burg. Sinke; „onze vis
kisten worden aangetroffen in Ierland,
tot zelfs in Letland toe. Weliswaar is dat
diefstal maar Justitie wil daartegen niet
optreden wanneer niet de Visafslagen
zelf maatregelen hebben genomen. In
name en uitgifte van viskisten wordt
trouwens door een medewerker van de
afslag begeleid, maar dhr. Koese trok uit
de ontwikkeling de conclusie dat dat niet
erg veel blijkt te helpen. Het heffen van
statiegeld leek hem een beter idee, wat
overigens door alle landelijke visafsla
gen zou moeten worden gevolgd, maar
burg. Sinke is er weinig enthousiast
over; het zou zelfs klanten kunnen kos
ten. Van het College lijkt zo'n voorstel
dan ook niet te verwachten.
.„maar als de twee grootste fracties een
voorzet geven hoeft u alleen maar in te
koppen.suggereerde dhr. T. Bakelaar.
„Het probleem zit 'm zeker niet alleen
bij de vissers", overwoog dhr. L. X. den
Hollander (VVD)). De raad zal het er in
Commissieverband nog ruimschoots
over hebben, want elk van de fracties is
het erover eens: zó kan het niet door
gaan.
Wat wél een goed bericht was was het
overschot van 684.000,- op de reke
ning 1995. Van die positieve ontwikke
ling werd met genoegen kennis geno
men.
In memoriam
De vergadering kreeg een droef begin
toen burg. Sinke een woord sprak ter ge
dachtenis van de overleden heer J. Brug-
geman (70) die zeventien jaar lang
raadslid is geweest, in de raad van het
stadje Goedereede en later in de raad
van de heringedeelde gemeente
Goedereede. Dhr. Bruggeman werd
getekend als een man die de gemeen
schap van Goede-reede lief had en daar
op vele activiteiten heeft gericht.
Ondanks het verval van krachten was
dhr. Bruggeman zeer betrokken-, en vol
bloed gemeenschaps-mens gebleven. Hij
laat een spoor van dankbare herinnering
achter. Met een minuut stilte werd de
overledene door de raad herdacht.
Wel werd besloten aan het Zuiverings
schap medewerking te verlenen tot de
bouw van een slibontwateringsgebouw
bijde afvalwaterzuiveringsinstallatie te
Goedereede.
Geen medewerking daarentegen werd
verleend aan de gevraagde bouw van
twee vrijstaande woningen aan de Ma-
rijkeweg te Ouddorp.
Het gebied is aangewezen voor de reali
sering van 'Agrarische doeleinden' waar
op geen bebouwing is toegestaan.
De kinderopvang te Stellendam is per 1
januari beëindigd. Het aantal ouders dat
van de kinderopvang als van het gastou-
derburo gebruik maakte is zeer beperkt
gebleven. Om toch in een evt. latere be
hoefte te kunnen voorzien kunnen gast-
ouderplaatsen worden gekocht a 1500
per jaar, maar vooralsnog werd daar
over geen voorstel gedaan. De gemeen
telijke bijdrage wordt derhalve niet meer
(aan het ISGO) beschikbaar gesteld.
„De ben er alleen maar blij om", gaf dhr.
G. Moerkerk (RPF) z'n commentaar. Hij
zou zeker geen voorstander zijn van de
aankoop van gastouderplaatsen: degene
die daar behoefte aan heeft moet dat zelf
maar doen zonder dat de gemeenschap
daarvoor opdraait.
Overigens toonde dhr. Moerkerk zich
bereid bijstandmoeders die preferen bij
hun kleine kinderen te blijven boven -
verplicht - te gaan werken, wat meer
geld te geven.
Bij voldoende belangstelling zal er op
dinsdagmiddag, dinsdagavond (10 sep
tember) en/of donderdagavond (14 sep
tember) een cursus KALLIGRAFEREN
voor beginners van start gaan.
Deze cursus zal gehouden worden in het
Diekhuus, Beneden Zandpad te Middel-
hamis en bestaat uit 8 lessen van ander
half uur, waarin 7 verschillende schrift
soorten aan bod komen.
De tijden zijn 's middags van 13.15-
14.45 en op de avonden van 19.00 tot
20.30 uur.
Tijdens de Cursusmarkt Goeree-Over-
flakkee van zaterdag 31 augustus a.s.
(op het Diekhuusplein te Middelhamis)
kan men kennis maken met het schoon-
schrift.
Tussen 10.00 en 16.00 uur kunnen be
langstellenden een indruk krijgen wat
Kalligraferen inhouden ook kan men
zich hier opgeven voor de cursus.
Voor meer informatie: (0187) 486369.
ROTTERDAM - Op zaterdag 31
augustus zal Nederlands bekende
organist Klaas Jan Mulder uit
Kampen een orgelconcert verzor
gen op het fameuze Marcussen-
orgel van de Laurenskerk in Rot
terdam.
Klaas Jan Mulder komt in het kader van
zijn 50-jarig organistenjubileum op spe
ciaal verzoek naar de Laurenskerk in
Rotterdam en heeft dan ook voor deze
gelegenheid een zeer speciaal program
ma samengesteld.
Naast zeer geliefde werken van J. S.
Bach, J. Nieland en C. Franck zal Mul
der een speciale Concert Fantasie spelen
van E. H. Lemare welke uitloopt in een
spectaculaire improvisatie over diverse
volksliedjes. Klaas Jan Mulder besluit
zijn concert met een eigen improvisatie
welke is aangereikt door het publiek.
Aanvang van het concert in de Laurens
kerk is 20.00 uur.
Aanstaande zaterdag 31 aug. is het weer
zover. Dan zullen er weer zo'n kleine 40
kramen in de Kerkring staan, waar van
alles zal worden verkocht.
Meubels, gezelschapsspelen. Kaas,
Glaswerk, Bloemen, Gebakken vis, en
nog veel meer wachten die dag op een
koper. Ook de inwendige mens is aan
gedacht in de vorm van oliebollen,
broodje hamburger/kaas, koffie etc.
Kortom teveel om allemaal op te noe
men, dus.... wij zien u graag vanaf 9.(X)
uur aan de Kerkring te Oude Tonge.
P.S.: Vrijdagmiddag start de paalzitwed-
strijd weer, om 14.00 uur nemen de paal-
zitters hun positie in, om op zaterdag de
31e om 14.00 uur weer naar beneden te
komen: Komt u ook kijken, en hen aan
moedigen??
Het Protestants Interkerkelijk Thuisfront
(PIT) houdt in de week van 2 t/m 7 sep
tember 1996 ook in onze woonplaats
voor de 49ste keer de jaarlijkse huis-aan-
huis collecte. De opbrengst is bestemd
voor zorg en opvang voor de duizenden
jongeren in de krijgsmacht en voor mo
rele ondersteuning van alle uitgezonden
militairen. Socutera zendt de voorlich
tingsfilm 'Waar is dat nu voor nodig?'
uit op Nederland 2 op donderdag 29
augustus (18.59 uur) en vrijdag 30
augustus (23.25 uur).
Jongeren in de krijgsmacht
Defensie werft jongens en meisjes vanaf
zestien jaar met enkele jaren voortgezet
onderwijs. Voor velen van hen is dit een
kans van school te gaan of het ouderlijk
huis te kunnen verlaten.
Veel jongeren nemen dan ook al een por
tie problematiek mee bij indiensttreding.
De problemen worden vaak nog vergroot
door het gebrek aan privacy in de dienst,
door puberteitsperikelen en door de mas
sacultuur in de krijgsmacht.
Defensie bezuinigt ruim 10 miljoen op
de geestelijke zorg in de krijgsmacht. De
toegenomen behoefte aan zorg en op
vang rechtvaardigt een dergelijke bezui
niging niet. Daarom geeft het PIT finan
ciële ondersteuning aan het krijgsmacht
pastoraat, het vormingswerk en aan mili
taire tehuizen.
Uitgezonden militairen
Jaarlijks worden duizenden Nederlandse
militairen uitgezonden naar diverse oor-
logs- en crisisgebieden. Met name de uit
zendingen in VN- of NAVO-verband
plegen een aanslag op hun geestelijk
evenwicht. De ervaringen werken vaak
nog lang en diep in hun leven door.
Zij verrichten hun werkzaamheden na
mens het Nederlandse volk. Daarom
geeft het PIT namens u morele onder
steuning, o.a. door het schenken van
schrijfmappen, zakbijbeltjes en kerstpak
ketten. Deze gestes worden ervaren als
een stuk erkenning waaraan grote be
hoefte is.
Een thuisfront vorm je samen
Tijdens de huis-aan-huis collecte wordt u
in de gelegenheid gesteld begunstiger
van het PIT te worden door een bedrag
over te maken op giro 241 van Stichting
PIT te Rijswijk ZH.
Zo kunt u meehelpen daar te zijn waar
duizenden mensen zorg, opvang en mo
rele ondersteuning nodig hebben. Doe
mee, want een thuisfront vorm je samen.
Om alle giften en actie-acceptgiro's op
te kunnen halen, zijn er nog vrijwilligers
nodig. Hiervoor kunt u zich opgeven bij
de heer Joh. Kieviet, tel. (0187) 485375.
Meer bewegen voor ouderen
in sport en spel
Het Lokale ouderenwerk Middel-
harnis, de Bejaardenvereniging
Nieuwe Tonge en het Bejaarden-
comité Stad a/h Haringvliet orga
niseren samen een fieitsrally voor
ouderen op donderdagmiddag 29
augustus 1996. Een fietstocht langs
de mooiste weggetjes en paden in
de omgeving van de gemeente Mid
delhamis.
Plezier staat bovenin het vaandel, snel
heid en wedstrijd zijn niet aan de orde.
De fietstocht is ongeveer 20 i 25 km to
taal lang en voert de deelnemers langs de
3 gebouwen waarin ouderen hun aktivi-
teiten houden in Middelhamis, Nieuwe
Tonge en Stad.
In die gebouwen kunnen de deelnemers
even uitrusten, genieten van een bakje of
een drankje, maar.ook van andere akti-
viteiten die daar plaatsvinden.
Thema's zijn voor het Dienstencentmm
'fitness' voor 't Trefpunt, 'volksdans en
bingo' en voor Ons Dorpshuis 'spel'.
Tijdens de fietsrally moeten ook nog een
aantal vragen beantwoord worden.
Deelnemers starten in Middelhamis bij
het Dienstencentmm, in Nieuwe Tonge
bij 'Ons Dorpshuis' en in Stad a/h Ha
ringvliet bij 't Treipunt vanaf 13.00 tot
14.00 uur. Zij keren ook weer naar hun
startplaats temg om te finishen. De kos
ten zijn 1,50 MBvO bijdrage.
Het Ouderenwerk zet met deze aktiviteit
haar aktiviteiten voor het komende win
terseizoen weer op de rails.
Mochten familieleden willen meedoen
dan is daartegen geen bezwaar.
Voor oudere mensen die niet meer kun
nen fietsen pendelt een bus de gehele
middag langs de 3 gebouwen om ervoor
te zorgen dat ook zij kunnen genieten
van hetgeen aldaar geboden wordt.
Voor de organisatie tekenen in Middel
hamis: Stichting Bejaardenwerk, tel.
483366; in Nieuwe Tonge: Mw. L. Brug
geman, tel. 651330 en in Stad a/h Ha
ringvliet: Mw. J. Arensman, tel. 611617.
D.V. donderdagavond 29 augustus
1996 hoopt het Christelijk Jonge
renkoor Psallite Deo weer een aan
vang te nemen met haar wekelijk
se repetities.
Wij repeteren in de 'Dillenburg', depen
dance van de Prins Maurits Scholenge
meenschap aan de Juliana van Stolberg-
laan te Middelhamis.
Zin om te zingen in een pittig jongeren
koor?
Dan is het nu de ideale tijd om met ons
koor kennis te maken, daar we een deels
nieuw repertoire gaan instuderen. Loop
dus gewoon eens geheel vrijblijvend bij
ons binnen en proef de gezellige sfeer,
waarin we met elkaar proberen er iets
moois van te maken.
In dit komend najaar hopen wij onze
medewerking te geven aan een drietal
uitvoeringen: Op D.V. zaterdag 22 sep
tember a.s. zingen we in de Ned. Herv.
kerk van Stellendam, het betreft hier een
Jeugd Appèlavond. Op D.V. donderdag
31 oktober 1996, zingen we op uitnodi
ging van het comité In de Rechte Straat
tijdens hun jaarlijkse Hervormings
Zangavond in de Ned. Herv. kerk te
Middelhamis. Tenslotte hopen we onze
jaarlijkse Kerstuitvoering te beleggen,
waarover we nog nader hopen te berich
ten.
Aanvang 19.00 tot 20.45 uur.
Allen hartelijk welkom!
In het boek 'Middelhamis - Een
eeuw in foto's en herinneringen'
wordt op pag. 63 de ondergang
van de MD-1 'Luctor et Emergo'
ter sprake gebracht. Daarbij ko
men de volgende zinnen voor: „Na
de ramp ontstonden geruchten dat
het schip niet zeewaardig zou zijn
en dat men dat gemeld had bij de
scheepvaartinspectie. De verkla
ringen die daarover waren afge
legd werden later weer ingetrok
ken".
Na het lezen van deze zin blijft de vraag
bestaan of er nu werkelijk iets niet in
orde kan zijn geweest. Voor mij was dat
een boeiende vraag, vanwege een dub
bele familierelatie met twee van de ver
dronken bemanningsleden. De schipper,
Willem van den Hoek, was getrouwd
met Klaasje Verduin, een oudere zuster
van mijn grootvader van vaders kant. De
ouweman, Pieter van den Berg, was
mijn overgrootvader van moeders kant.
Een aardige bijkomstigheid is dat zijn
dochter - mijn grootmoeder. Maatje
Vos-van den Berg - te zien is op pag. 46
van het eerder genoemde boek.
Dankzij een in Hellevoetsluis opgegroei
de vriend, Bert Stevens, kon ik kennis
nemen van hetgeen in het boek 'Vol en
Zoet' van M. P. Zuydgeest en J. Bors-
boom, Europese Bibliotheek, Zaltbom-
mel 1991, over de ramp met de MD-1
gemeld wordt:
„De houten sloep MD-1, 'Luctor et
Emergo' werd op 15 augustus 1876 te
water gelaten bij de gebroeders van der
Windt te Vlaardingen, voor rekening
van rederij J. C. Speelman te Pemis. Als
PR-4 strandde de sloep op 11 febmari
1879 bij Nes op Ameland; hierbij werd
de bemanning gered. Later is het schip
weer vlot gekomen en na reparatie op
nieuw in gebruik genomen. Op 1 mei
1897 werd de PR-4 verkocht aan P. L.
Slis Zoon te Middelhamis en inge
schreven als MD-1 'Luctor et Emergo'.
Het schip vertrok, voor wat de laatste
reis zou zijn, op 15 januari 1910 van
Middelhamis ter beugvisserij onder
schipper Willem van den Hoek. De MD-
1 werd tweemaal gepraald, op 22 januari
1910 door de MD-2 'Prinses Juliana'
Tel/fax (0187) 651887
VERMIST te Sommelsdijk: Ongecas
treerde kater, rood, naam: King. Draagt
een grijs bandje, weg sinds 15-8-96.
VERMIST te Sommelsdijk: Zwarte
poes, wollig, getatoeëerd. Geen wit.
VERMIST te Sommelsdijk: Gecyperde
poes, grijs-zwart-bruin, draagt een zwart
vlooienbandje. Is tenger.
VERMIST te Sommelsdijk: Gec. kater,
donker gecyperd, zwart vlooienbandje
met belletje, mist stukje van een hoek
tand. Weg sinds 6-8-96.
VERMIST te Ouddorp: Zwarte gecas
treerde kater, weg sinds 20-8. Bruine
gloed over de vacht. Heeft aan de rechter
zijkant een litteken.
VERMIST te Dirksland: Lapjespoes.
Onderkant wit, boven zwart-rood, weg
sinds 18-8.
GEVONDEN te Nieuwe Tonge: Lapjes
poes. Witte ondergrond met vrij grote
oranje en grijze vlekken. Gestreepte
staart.
GEVONDEN te Goedereede: Jong
katje, 3 4 maanden oud, wit met grijs
gecyperd. Erg aanhankelijk.
GEVONDEN te Sommelsdijk: Kat, wit
met grijs gecyperde vlekken. Is schuw.
benoorden de Doggersbank en een dag
later door de Vlaardingse sloep VL-176
'Henri en Ella'.
De 'Luctor et Emergo' keerde niet van
de reis temg; van schiper en bemanning
(dertien koppen) werd niets meer verno
men.
Tijdens het onderzoek door de Raad
voor de Scheepvaart kwam vast te staan
dat het schip zich in een orkaan heeft
bevonden en daarbij ten onder moet zijn
gegaan. Te Middelhamis liepen gemch-
ten dat de MD-1 niet voldoende zee
waardig zou zijn geweest. Er werd ech
ter vastgesteld dat deze gemchten op
onwaarheid bemstten. Als getuige werd
gehoord schipper de Waard, die gedu
rende zes jaar als schiper op de MD-1
fungeerde en dit schip had verlaten
omdat hij een grotere sloep van rederij
Slis had gekregen.
Deze schipper verklaarde dat de rederij
goed voor haar schepen zorgde en nooit
moeilijkheden maakte, wanneer schipper
of scheepsbouwmeester verbetering of
vernieuwing van delen van schip of in
ventaris voorstelden.
Reder Slis, ook als getuige gehoord, gaf
te kennen dat het schip, toen het naar zee
vertrok, geheel zeewaardig was en in
goede staat verkeerde. De MD-1 werd
geregeld op de werf van I. S. Figee ge-
hellingd en geklamaaid gebreeuwd).
Aldus werd na onderzoek door de expert
van de Scheepvaartinspectie in oktober
1910 een certificaat van deugdelijkheid
ontvangen.
Ter zitting werd een schrijven voorgele
zen van de directie der 'Onderlinge Ver
zekering Maatschappij Vlaardingen', bij
welke maatschappij het schip met lading
en vistuig voor 14.000,- verzekerd
was.
Het schip werd in alle opzichten zee
waardig beoordeeld op grond van het
certificaat van de Scheepvaartinspectie,
verstrekt door de expert L. van Dam.
Ook scheepsbouwmeester I. S. Figee gaf
te kennen dat de rederij op onbekrompen
wijze voorzag in hetgeen door schipper
of bouwmeester nodig werd geoordeeld.
Tijdens het onderzoek in 1909 werd de
bunafdeling, die geheel vernieuwd
bleek, in uitstekende staat bevonden.
Naden en bouten werden getoetst, de
huid werd hier en daar geboord en een
paar gangen (=huidplanken) uitgeno
men. Inhouten (=spanten), stevens, kiel,
zaadhout en dekbalken waren hard en
gezond. De kiellas was goed verbonden.
Een gang aan bakboordzijde werd over
een lengte van elf meter, wegens worm
aandoening, geheel vernieuwd. Ditzelfde
gebeurde met een gang aan stuurboord-
zijde. De pompen waren nagezien en in
orde bevonden. De Raad kwam dan ook
tot de slotsom dat het schip behoorlijk
bemand en uitgemst en zeewaardig was
en dat de oorzaak niet was aan te wijzen
van de scheepsramp, die zich vermoede
lijk op 24 januari 1910 voltrokken had".
Een summiere vermelding van de onder
gang van de MD-1 is nog te vinden in
'Een zee te hoog' van H. A. H. Boel-
mans Kranenburg en J. P. van der Voort,
De Boer Maritiem 1979. Daar wordt on
der nummer 379 uit een reeks van 1002
geregistreerde scheepsrampen met visse-
rijschepen tussen 1860 en 1979, volstaan
met de opmerking:
Datum: 24-1-1910; Nummer: MD-1;
Naam: Luctor et Emergo; Type: Vis-
sloep; Oorzaak: Storm; Doden: 13.
Uit 'Een zee te hoog' blijkt het enorm
grote aantal visserijschepen dat in de
periode tussen 1860 en 1979 is vergaan.
Zonder enige twijfel zijn veel schepen
ten onder gegaan, mede dankzij de
slechte staat waarin ze verkeerden. De
MD-1 was daar - gelukkig - geen voor
beeld van.
Maarten Verduin, Eindhoven
-61-
„Niks zeggen an vreumden", prediken de
ouders hen voor en daarom sluiten de
monden zich stroef op de school als een
nieuwe meester uit de stad probeert hun
vertrouwen te winnen.
Niks met te maken, ligt er dan te lezen in
de ogen van dat gmt, mien moe heeft het
gezegd, ie hebt niks met ons te maken.
Jansen voelt zich zo moe als hij hen nogmaals aan
ziet. Zal hij gaan smeken? Nooit ofte nimmer. Hij
prakkezeert er niet over om voor dit stroeve heide
volk, deze wroeters in die zure, dorre heide op zijn
knieën te gaan liggen. Liever nog sluit hij vandaag
het onderzoek af met de mededeling: Dood door
vermoedelijke dronkenschap. En daar zal hij op
aan moeten, dat weet de marechaussee heel goed.
Hij kijkt nog eens naar de deftige jonge vrouw.
Dan zucht hij even en staat op.
„Heringa, het beste, ik kom nog wel eens weer".
Bijna op hetzelfde moment is hij verdwenen.
De achterblijvenden kijken elkaar verbeten en te
gelijk opgelucht aan. Dan staat Treeske op en
loopt weg zonder een woord te zeggen. Men ziet
haar in haar jurk verdwijnen achter de grote
schuur. Bram maakt nog een opmerking: „Het is
nog te kold um zo weg te lopen", maar niemand
let erop.
Ze gaan weer aan hun werk. De schuur moet nog
klaar. Heringa moet zijn gereedschap nog in orde
maken. En even ter werken ze weer alsof er niets
is gebeurd. Maar allen zijn beter gestemd, want ze
weten dat het gevaar van de rijksen nu definitief
voorbij is.
Pas laat in de avond komt Treeske temg, rillend
van de kou. Vrouwe Aaltje zit haar ongemst op te
wachten en ze bereddert haastig om haar dochter
warm te houden.
De kachel wordt opgestookt, een veldkei wordt in
het fomuis gelegd om te warmen voor straks in
bed. Een kom warme melk wordt gemaakt, want
dat is het best wat een koud mens kan drinken.
Maar het mag niet baten. De volgende morgen is
Treeske ziek. De koortsen zijn in de nacht komen
opzetten en een beklemming valt over de boerderij
als ze de reactie zien van Gerrit Silvius. Het is net
alsof die dat weet. En de vreemde gebeurtenis van
oudejaarsavond schiet hen weer te binnen.
Nog een dag later is Treeske hard ziek en de dok
ter wordt ontboden, de jonge dokter die in het
andere doip woont. En hij constateert kortaf en re
gelrecht: „Longontsteking".
Het vechten met de dood begint. De dagen begin
nen te tellen en elke avond zitten ze bij elkaar.
Wat zal morgen brengen? En de negende dag, de
grote crisis, nadert.
Nooit hebben ze begrepen hoeveel ze nog hielden
van dit vreemde, lastige kind. Heringa en zijn
vrouw en hun zoon zitten uren en nog eens uren
bij het bed van de jonge vrouw.
Gerrit Silvius sluit zich op in zijn huisje. Hij wil
niemand zien. Geert Mulders wordt met een grauw
temggestuurd. Hij gaat met een: „Nou, dan neet".
Annegien Kromnagel zit avonden achter elkaar op
haar vrijer te wachten, maar Gerrit laat verstek
gaan.
Op de boerderij hebben ze geen tijd en geen oog
voor Gerrit. Treeske ligt daar maar, doodziek. De
negende dag breekt aan en de dokter wijkt niet van
haar bed. De ouders klemmen zich vast aan iedere
minuut, die voorbijstrijkt.
„Aaltje, dat Hendrikusje heeft het toch ook ge
haald? En dat was 'n olde kerel", zegt Heringa met
de moed der wanhoop, maar Aaltje noemt zo drie
anderen, die het niet hebben gehaald. „Dat oldste
wicht van Boksejan is er drie jaren geleden ook an
gestorven. En de oude vrouw van Kleinsmans,
en..."
Heringa zwijgt verslagen. Longontsteking is heel
vaak een dodelijke ziekte.
Gerrit Silvius werkt in de schuren. Hij is vermoeid
en kribbig. Bram, die meer binnen is dan buiten,
kan geen land met hem bezeilen.
„Waar maak ie oe zo dmk over?" bitst hij onrede
lijk. „Het is mien zuster, wat heb ie daarmee te
maken?"
Gerrit knijpt de lippen op elkaar en even flitst het
door hem heen:Janneke heeft niks verteld. Het is
toch een meid waar ie op ankunt".
Dan smijt hij de greep achter zich in het hooi en
snelt naar buiten en als Bram hem verbijsterd
narent, ziet hij reeds de tengere gestalte verdwij
nen, de heide op.
„Heeft zekes muulukhedens met Annegien",
bromt hij. „As of er bie ons neet ene ligt te star
ven". En Bram spoedt zich weer naar binnen.
De dag gaat martelend langzaam voorbij. Uur na
uur verstrijkt met zo'n traagheid, dat de Heringa's
denken dat het weken zijn. Janneke is de enige, die
nog in staat is een pot eten op tafel te brengen en
ook de dokter schept snel een bord op en verdwijnt
ermee naar de ziekenkamer.
De zieke ligt daar te ijlen, sterk vermagerd, bijna
bewusteloos van de koortsen, die het lichaam slo
pen. Maar de dokter vecht door.
En Gerrit Silvius blijft rondhangen, ook al Is de
avond reeds gevallen. Hij zit op de deel en treuzelt
met het weggaan. Heringa heeft hem tegen vijf uur
al verlof gegeven naar huis te gaan, maar hij blijft.
En niemand die op hem let. Zelfs Janneke niet, die
hem wel heeft gezien in de kilte van de vallende
avond. Maar ze heeft geen tijd naar hem om te kij
ken.
Maar tegen tienen komt het verlossende woord. De
dokter zegt het en eerst kunnen ze het niet gelo
ven. „Ze haalt het, mensen".
Heringa huilt als een klein kind en geen mens die
zich daaraan ergert. Vrouwe Aaltje is ineens weer
de boerin, die van doorpakken weet. Ze stapt met
een als een vaardige moeder door de keuken en
bedisselt als vanouds. „Dit moet wie hebben veur
Treeske en dat moet er kommen".
Pas dan denkt Janneke aan Gerrit, die nog altijd in
de stal zit te wachten en ze snelt naar hem toe.
„Ben ie hier nog?" roept ze in het donker.
„Ja". Het klinkt als een noodkreet.
Maar reeds schalt haar stem: „Ze heeft het gered,
Gerrit". Het blijft even stil en Janneke roept: „Ben
ie daar nog?"
Maar dan duikt zijn gestalte op naast de hare. „Ja
wicht, hier ben ik. Bc ga nu naar huus".
Hij verdwijnt in het donker, tastend en zoekend
naar de deur. Pas als hij buiten loopt in een heldere
nacht, durft hij diep en lang in te ademen. „Ze
wordt better", zegt hij hardop. „Ze wordt better".
Hij ziet in het blauwe duister de stulp van Hendri-
kus liggen en aarzelend blijft hij staan. Hij weet
dat Annegien buiten achter de stmiken staat te
wachten met een dikke zwarte wollen doek om de
schouders geslagen. Hij wil haar niet ontmoeten,
vanavond niet.
En snel met een grote omweg gaat hij aan het
stulpje voorbij en laat zijn meidje wachten. In zijn
hoofd zingt het, zijn bloed bmist in zijn aderen.
Treeske wordt beter.
En hij denkt niet aan het kleine meidje van Hen-
drikus, dat al avonden op hem wacht en pas tegen
elven naar huis gaat en tegen Hendrikus zegt:Jlie
is weer neet gekommen, va".
(wordt vervolgd)
