EIIAÜDEII-IIIEUWS
Monumentenwet en Amateurarcheologen
OA/l
In Herv. Kerk Dirksland zomeravondconcert
ten bate van het Oi^elfonds
Stellegors wint
Schoolzwemwedstrijd
Openstellingsrooster
De Staver
Maquettes
in gemeentehal
Open-tuinen Tholen
BS
Met De Motte op stap in het verleden (2)
c:
Igp kim^m III
Verbetering HAFA-geslaagden
Beroep aangenomen
een huis
verkopen-
Makelaar Tamboer
Geschiedenis
van de archeologie
'O? v^
Monumentenwet
Eigendom
correspondentenkaart
A mateurarcheologen
Correspondenten
Beperkingen
Gemeentelijke taken
bodemvondsten uit
GOEREE-OVERFLAKKEE
Rol van De Motte
Epiloog
van 1 juli t/m 18 augustus
4e Blad
VRIJDAG 21 JUNI 1996
No. 6511
Vanaf ket maaiveld sta je met één stap -
eigenlijk een sprong - in de Middeleeu
wen. De bodem is sponsachtig en geurt
licht naar mest. Al enkele weken doet De
Motte onderzoek naar middeleeuwse be-
woningssporen, die aan het licht kwamen
tijdens het graven van een watering op
Overflakkee. De rand van een tonput van
eikenhout steekt uit het opgravingsvlak.
Net afgebrokkelde tanden. Enkele stuk
ken bot steken bleek af tegen de zwarte
afvallaag. Deels geglazuurde scherven
van gebroken aardewerken gebruiks
voorwerpen worden voorzichtig met de
troffel blootgelegd. In het hoog oprijzen
de bodemprofiel is het verleden laag op
laag opgeslagen als de bladzijden van
een boek. Als een taartpunt is de con
frontatie met het bodemarchief!
Leden van De Motte, vereniging van ama
teurarcheologen, spreken vol enthousias
me en spanning met elkaar.
,7'O'n profiel, daar zou je een veldtech-
nicus van de ROB bij moeten kunnen
halen.Heb je van de week de provinci
aal-archeoloog nog over de resultaten
ingelicht? Nee, hij was de hele week op
het RMO in Leiden en moeilijk bereik
baar... Dit onderzoek is wel wat voor
Westerheem, ook al zijn we geen AWN-
afdeling. Je zou toch in de Berichten op
genomen worden.' Is het hout van de ton
geschikt voor jaarringonderzoek?
Zo gaat het verder. De ene afkorting na
de ander, weer gevolgd door een weten
schappelijk begrip. Niet om belangrijk te
lijken, maar het praat zo gemakkelijker.
„Wat dacht je van C-14 naast het jaar
ringonderzoek als controlemiddel.'
Zouden we eens een lakprofiel maken
voor in het museum? Is deze scherf nu
Langerwehe ofRaeren. Welnee, gewoon
Siegburg..."
De eerste hoogleraar in de archeologie
ter wereld was C. J. C. Reuvens, die in
1818 benoemd werd aan de Rijksuni
versiteit in Leiden, waarmee de eerste
professionele archeologiebeoefening een
feit was. Tevens was hij directeur van
het Rijksmuseum van Oudheden (RMO).
In 1922 werd in Groningen het Biolo-'
gisch-Archeologisch Instituut (BAI) op
gericht waarvan de bioloog A. E. van
Giffen als eerste directeur was. Hij ont
wikkelde niet alleen de klassiek gewor
den opgravingstechniek (w.o. de kwa
drantenmethode), maar ook richtte hij
zich nadrukkelijk op de integratie van de
oudheidkunde met de natuurwetenschap
pen. Centraal stond de relatie tussen de
historische mens en het milieu. In en na
de oorlog was Van Giffen buitengewoon
hoogleraar aan het Instituut voor Prae-
en Protohistorie (IPP) te Amsterdam.
Later nam het Instituut postuum de naam
van de vermaarde onderzoeker over op
verzoek van diens weduwe. Nu heet het:
„Albert Egges van Giffen Instituut voor
Prae- en Protohistorie".
Door de Duitsers werd m 1940 een Rijks
bureau voor het Oudheidkundig Bodem
onderzoek opgericht. Later werd de
naam veranderd in: Rijksdienst voor het
Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB).
Zij zetelt in Amersfoort. Deze ROB zou
de opgravingstaken van het RMO en het
BAI en later het IPP moeten overnemen.
Maar dat gebeurde niet. Nu fungeert de
ROB als een landelijk centrum voor veld
onderzoek, restauratie en monumenten
zorg, dat nauw samenwerkt met de uni
versitaire instituten.
De komst van de provinciaal-archeoloog
in 1969 zorgde ervoor dat de dienst vrij
wel overal in het land aanwezig kon zijn
indien nodig. Tevens werd hij het eerste
aanspreekpunt voor de talloze werkgroe
pen in den lande!
In de jaren negentig wordt het archeolo
gisch veld in Nederland gekenmerkt
door een veelsoortigheid van instellin
gen: rijksoverheid, gemeentes, universi
teiten en diverse musea. Ook particuliere
organisaties zijn in opkomst. Enkele cij
fers: ca. 250 professionele (rijks en ge
meente) archeologen en 10 universitaire
instituten.
Tevens nog 250 personen werkzaam in
de technische en ondersteunende secto
ren. Musea en oudheidkamers: meer dan
250, waaronder een klein aantal geheel
archeologisch.
Onderzoekers, verenigingen en stichtin
gen, musea en monumentenzorgers wer
ken per regio, aandachtsveld en per orga
nisatievorm samen in koepels, verenigin
gen en stichtingen.
Logo van de Rijksdienst voor het
Oudheidkundig Bodemonderzoek
te Amersfoort (ROB)
Op 1 januari 1989 werd de Monumen
tenwet van kracht, waarin staat dat het
niet is toegetaan om op eigen houtje een
opgraving te begiimen. Daarvoor is ver
gunning van de minister van OC en W
nodig. Genoemde instanties beschikken
daarover. Kernpunt is dat geen enkele
opgraving mag worden uitgevoerd zon
der dat de ROB daarvan op de hoogte is.
Vondsten moeten ten allen tijde gemeld
worden bij de burgemeester van de be
treffende gemeente of de ROB. Een
vondst wordt in de wet aangeduid als
(roerend) monument. Hieronder vallen
alle in de bodem gevonden zaken van 50
jaar en ouder die van algemeen belang
zijn vanwege hun schoonheid, hun be
tekenis voor de wetenschap of hun cul-
tuurhistorsiche waarde!
Vondsten moeten gemeld worden omdat
zij behoren tot het nationale erfgoed: zij
zijn 'eigendom' van de gemeenschap en
niet van een individue. Verder is mel
ding van belang voor bestudering en het
bijhouden van een Provinciale Archeo
logische Monumentenkaart. Hierop staan
per provincie alle archeologische waar
devolle terreinen aangegeven.
Dergelijke kaarten vervullen een belang
rijke rol in het proces van de archeologi
sche monumentenzorg. Bij streek- en be
stemmingsplannen, bij landinrichtings-
plannen en infrastructurele werken (b.v.
Betuwelijn en HSL).
Archeologen en plannenmakers kunnen
dan van te voren rekening houden met
eventuele waardevolle archeologische
vindplaatsen en terreinen.
Logo van de Archeologische
Werkgemeenschap voor Nederland (AWN)
Hoe is het eigendomsrecht geregeld; met
andere woorden van wie is de vondst?
Volgens de wet is de vinder voor de helft
eigenaar. De helft is voor de eigenaar
van de grond.
Bij oude munten geldt bijvoorbeeld een
waardebepaling. Wel moet een vondst
maximaal 6 maanden beschikbaar blij
ven voor wetenschappelijk onderzoek
(o.a. tekenen en fotograferen). Voorwer
pen die gevonden worden tijdens een
wettige opgraving zijn eigendom van de
staat of de gemeente. Deze vondsten
worden toegewezen aan een door de mi
nister aangegeven 'depot voor bodem
vondsten', ledere provincie heeft zo'n
depot. Wel geven de provinciale depots
bepaalde voorwerpen weer in bruikleen
aan anderen, bijvoorbeeld een plaatselijk
museum.
Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderaoek
Klmilit 'Iluüg'ai'iJÜi 1 HüfHiiiUUjfuuil, lulLfuuu ()J3 IQO
K-erkstraat 1, 581I CV Amersfoort, 033-6?^233
De directeur van bovenvermelde rijksdienst verklaart dat
naam g.Olivier
adres Schoenerkade 76, Zoetermeer
als correspondent verbonden is aan deze dienst en als zodanig
toestenaming heeft oudheidkundige waarnemingen uit te voeren
en belast isaiSi^^^^&^jn vondstmeldingen.
Dit bewji^i^PrtT^si^^n is geldig t9t {^E\ S9^_
Pj:;eC%yr.5.H.WilJ;^, directeur
Ihifi IjV|¥iiAl <uu Cüi JiiCiOic/r
'voör nadere lö^^tibgen wende men zich tot bovenstaand adres
Correspondentenkaart van de auteur, afgegeven door de ROB
Duizenden amanteurarcheologen in Ne
derland staan de enkele honderden be
roepsarcheologen bij om het bedreigde
bodemarchief te beschermen. Zij vormen
de oren en ogen van de professionals.
Voordeel is dat zij vaak goed op de
hoogte zijn van het reilen en zeilen in
hun eigen woongebied als het gaat omar-
cheologische waarden die bedreigd wor
den. De meeste amateurs zijn verenigd in
de Archeologische Werkgemeenschap
voor Nederland (AWN). Zij zijn ver
deeld over 24 afdelingen en hebben ieder
hun eigen werkgebied. Zij vallen direkt
onder de provinciaal-archeoloog van de
provincie. Jeugdige amateurs beginnen
doorgaans hun hobby bij de Nederlandse
Jeugd Bond ter bestudering van Geschie
denis (NJBG). Ook De Motte startte
daar. Zij werd echter geen afdeling van
de AWN, maar richtte een zelfstandige
vereniging op met Statuten en een Reg
lement. Met bijna 400 leden is De Motte
een grote vereniging die eveneens recht
streeks onder de provinciaal-archeoloog
Van Heeringen valt. De Motte begon als
een vereniging die honderd procent aan
oudheidkunde deed. Maar nu is zij meer
een historsiche of heemkundige vereni
ging met een archeologische kern!
Door de ROB zijn in Nederland een aan
tal amateurarcheologen met een speciale
status belast. Zij zijn als correspondent
verbonden aan deze dienst en als zodanig
is aan hen toestemming verleend tot het
doen van oudheidkundige waarnemingen
en tegelijkertijd zijn zij belast met het
doen van vondstmeldingen. Een 'corres
pondentenkaart' is door de ROB op de
man verstrekt.
Legt de Monumentenwet nogal beper
kingen op aan de beroeps- en amateur-
archeoloog; er blijven andere mogelijk
heden over voor actie. Enkele noemen
we hier.
- Toezicht op het beheer van archeolo
gische monumenten. Op Goeree zijn
dat o.a. een Romeins nederzettingster
rein uit de Ie en 2e eeuw na het begin
van de jaartelling en de onder Oud-
dorp gelegen 13e eeuwse motte. Op
Overflakkee een door de Motte ont
dekte nederzetting uit het midden van
de 13e eeuw onder Ooltgensplaat.
- Veldverkenning met toestemming van
de eigenaar op geploegde akkers naar
aanwijzingen voor archeologische
vindplaatsen. De Motte noemde dit
projekt: de Archeologische Streekbe-
schrijving Goeree'. Opgraven is in
principe niet toegestaan.
- Historisch onderzoek vóór de opgra
ving zelf. Oude kaarten, koopakten,
testamenten kunnen informatie geven
over vroegere bebouwing, bewoning
en gebruik van de grond. Een histori
sche vereniging is dan zeer waarde
vol!
- Altijd heeft de opgraving plaats onder
de hoede van de provinciaal of ge
meente-archeoloog, waarbij de uitwer
king van de opgraving een 'must' is.
Het doel is drieledig: wetenschappelij
ke registratie, expositie in een mu
seum en publikatie. Landelijk is hier
voor het blad Westerheem van de
AWN het meest geschikt. Amateurs
en beroeps publiceren hierin broeder
lijk hun onderzoekingen. De ROB
publiceert zelf nog in de: Berichten.
Verder staan opnamen van lokale his
torische verenigingen ter beschking,
evenals de pers.
Het uitgeven van een (jubileum)boek
is eveneens van belang. Niet alleen
voor de wetenschap maar tevens voor
de (lokale) overheid en bevolking. Re
cent is verschenen op initiatief van De
Motte: Bodemvondsten op Goeree-
Overflakkee. 25 jaar archeologisch en
historisch onderzoek door De Motte.
De gemeenten hebben sinds de Monu
mentenwet 1988 een veel duidelijker en
vergaander taak in de monumentenzorg
en ook in de archeologische monumen
tenzorg.
Om verdere aantasting van het bodemar
chief tegen te gaan enkele punten die de
gemeente in acht kan nemen:
- opstellen van een monumenten be
leidsplan.
- laten uitvoeren van een veldverken
ning. Bijvoorbeeld door de Stichting
egionaal Archeologische Archive-
ringsproject (RAAP).
- laten uitvoeren van een Cultuurhisto
risch Effect Rapportage (CHER).
Hierbij worden zowel de archeologi
sche als bouwkundige en historisch
geografische elementen in een gebied
geïnventariseerd en gewaardeerd.
- aanpassen van de bouwverordening.
Verplichting dat archeologisch onder
zoek plaatsvindt voordat de bouw van
start gaat.
- verrichten van opgravingen o.l.v. be
roepsarcheologen. Financiering uit
bijvoorbeeld Fonds Stadsvernieu
wing.
- integratie van de bescherming in het
ruimtelijk ordeningsbeleid (zgn. pla
nologische bescherming).
Ot»^
■v^',"
;iS^.»E««»S9i*C« »f
Omslag van het Jubileumboek van De Motte:
bodemvondsten uit Goeree-Overflakkee
- actieve voorlichting over wet- en re
gelgeving of over het eigen monu
mentenbeleid d.m.v. brochures.
- aanwijzing van gemeentelijke archeo
logische monumenten en opnemen
van bepalingen in de gemeentelijke
monumentenverordening.
Op Goeree-Overflakkee heeft De Motte
veel van de hiervoor omschreven taken
op zich genomen. Zij weet zich daarin
gesteund door de vier gemeenten, de be
volking en de overheid (ROB). Behou
dend en gedoseerd archeologisch onder
zoek is van het grootste belang volgens
De Motte.
Alleen zo valt er zuinig met het verleden
(bodemarchief) om te gaan. Zo blijft er
een toekomst voor het verleden.
Voor meer informatie: Secretariaat De
Motte, Molenblok 16, 3253 AL Oud-
dorp.TeL(0187)681005.
„...maar tamelijk vroeg Siegburg, kijk
maar naar de magering. Schuurpapier is
er niks bij. Vroeg 14e eeuw lijkt het. Pas
op, daar steekt een stuk leer uit de mest-
laag. Misschien weer werk erbij voor
Olav Goubitz van de ROB. Zouden we
nog last krijgen van het grondwater?
Vast niet, wel van boven. Kijk maar".
Als grijze, in flarden getrokken, gordij
nen plenst de regen ineens neer in de
onmetelijke polders van het Flakkeese
land. De Bodem geurt sterk naar het ver
leden, waarin de 'roerende' monumen
ten stille getuigenissen zijn van het leven
van de mens vóór ons! Getuigen van
mensen die met bloed, zweet, tranen en
offers dit land maakten tot wat het nu,
anno 1996, is.
Nadat jarenlang Het Kompas uit Stellen-
dam in het bezit is geweest van de wis-
selbeker, zijn de leerlingen van het Stel
legors er in geslaagd om deze beker voor
een jaar in hun bezit te krijgen. De wed
strijd om deze beker is gehouden op 18
juni 1996. In de ochtend waren de leer
lingen van de groepen 6, 7 en 8 aan de
beurt.
Aan het eind van de ochtend kon de tus
senstand op worden gemaakt. Daarin
bleek het Stellegors met 17 punten voor
te staan.
Na de middag toen de groepen 3, 4 en 5
gingen zwemmen werd de stand al snel
anders. De kompassers kwamen weer op
voorsprong. Echter het laatste nummer
werd door het Stellegors gewonnen met
9 punten meer dan het Kompas zodat het
Stellegors een nipte overwinning boekte.
Natuurlijk waren deze twee scholen niet
de enige deelnemers aan dit evenement.
Bijna alle basisscholen deden aan deze
wedstrijd mee. Dat waren ruim 500 leer
lingen. De hele wedstrijd verliep voor
spoedig. Het weer was aangenaam en dat
was maar goed ook, want deze wedstrijd
werd in het buitenbad gezwommen.
De medewerkers van 't Zuiderdiep kun
nen terugkijken op een geslaagde dag.
De einduitslag is als volgt:
1. O.B.S. Stellendam197 pnt.
2. N.H.S. Stellendam196 pnt.
3. O.B.S. Ouddorp177 pnt.
4. E.H.S. Goeree-Havenhoofd ...142 pnt.
5. O.B.S. Goedereede112 pnt.
6. C.N.S. Stellendam110 pnt.
In de opgave van geslaagden voor de
HAF A-opleiding, in de krant van dins
dag, heeft, bij het noemen van de ge
slaagden voor het B-diploma van Mu
ziekschool 'de Hoop' te Stellendam een
verschrijving plaats gevonden.
Jasper Voorend slaagde niet met 50-,
maar zelfs met 54 punten en de naam
van Liesbeth Westhoeve, geslaagd met
50 punten, werd helemaal weggelaten.
De Motte
Rias Olivier
MIDDELHARNIS
Ds. W. Westland, Herv. predikant alhier,
heeft het op hem uitgebrachte beroep
naar de Herv. Gemeente van Sliedrecht
aangenomen.
NVM
UAKRAAR
met optimaal resultaat
Tel. (0187) 483477
Vryzwemrooster:
Maandag:
19.00-21.00 uur. Vrijzwemmen
16 jaar en ouder.
Dinsdag:
07.00-09.00 uur. Vrijzwemmen Vroege
Vogels (op 9 juli en 13
augustus van 06.45-
08.00 uur).
19.00-21.00 uun Vrijzwemmen
alle leeftijden.
Woensdag:
19.00-21.00 uun Vrijzwemmen
alle leeftijden.
Donderdag:
08.45-10.00 uun Vrijzwemmen 30 jaar
en ouder (water-
gymnastiek).
Op 11 juli en 15 augustus
gaat dit niet door).
19.00-21.00 uur Vrijzwemmen
16 jaar en ouder.
Vrijdag:
07.00-09.00 uur. Vrijzwemmen Vroege
Vogels.
09.00-09.45 uur Zwangerschapszwemmen
OOSTFLAKKEE
Tijdens de straatspeeldag in Den
Bommel op 5 juni jl. hebben de
leerlingen van de beide basisscho
len, Het Kompas en O.B. Bommel,
een verkeersplan aangeboden aan
burgemeester Van Pelt. Dit plan
borduurt voort op een eerder plan,
wat zij vorig jaar gemaakt hebben
toen voor de eerste keer een straat
speeldag georganiseerd werd in
Den Bommel.
Ter ondersteuning van het verkeersplan,
hadden de leerlingen verschillende ma
quettes gemaakt om te laten zien hoe zij
enkele zaken geregeld willen hebben in
Den Bommel.
Zo is er een maquette van een speelveld
voor de allerkleinsten met verschillende
speelwerktuigen, bankjes voor de moe
ders, plantenbakken en een verbodbord
voor honden. Ook het speelterrein voor
de wat oudere jeugd is in een maquette
verwerkt.
Ook voor de Schaapsweg, in beheer bij
het Waterschap, zijn er nogal wat wen
sen om de weg wat kindvriendelijker te
maken.
Kortom: op een creatieve wijze hebben
de leerlingen goed duidelijk weten te
maken welke veranderingen zij in hun
dorp willen.
Deze zes maquettes zijn momenteel op
gesteld in de hal van het gemeentekan
toor, waar iedereen ze kan bewonderen.
Het verkeersplan zal worden behandeld
in de commissie Verkeersaangelegenhe-
den, waarin ook de politie zitting heeft.
Zaterdag 29 juni a.s. zwaaien de poorten
van de Thoolse tuinen weer wijd open,
voor het grote publiek. Iedereen is op
deze dag van harte welkom. Het betreft
een drietal tuinen waarvan de poorten dit
seizoen slechts éénmaal voor het publiek
worden geopend.
De openingstijd op die dag is van 10.00
tot 17.00 uur.
In plaats van entreegeld wordt een bij
drage gevraagd voor de bestrijding van
Multiple Sclerose (MS). Voor de, aan
deze ziekte lijdende patiënten, zijn nog
geen geneesmiddelen beschikbaar.
Het betreft de volgende tuinen:
'De Watermolen'. Fam. A. P. M. van
Gurp, Sint Maartensdijk. Een land
schapstuin, gelegen rondom de histori
sche plaats van een voormalige watermo
len. Naast grote gazons bestaat de tuin
uit bosgedeelten met nabij het woonhuis
bijzondere mooie plantenborders.
De bezoekers worden verzocht de ingang
aan de Zoetemelkseweg te gebruiken.
Volg de borden 'Open Tuin'.
'Qua Vadis'. Fam. J. Balk, Zuidplant
soen 5, Poortvliet. Een plantentuin met
naast inheemse ook veel uitheemse plan
ten, benevens lelies, rozen en pioenro
zen. Het vooraanzien van de tuin wordt
gekenmerkt door een grote vijver met
vissen en waterplanten.
'Weidehof'. Fam. D. L. Koppenhol,
Bram Groenewegeweg 4, Poortvliet. Een
rijkgesorteerde rozentuin. Pergola's met
klimrozenen andere klimplanten. Fruit
en groentetuin.
Door renovatie en sortiments-uitbreiding
worden de tuinen jaarlijks mooier.
Doe een dagje Tholen en geniet van de
mooie tuinen en het Thoolse landschap.
Donderdag 27 juni a.s. hoopt de Chr. Gemengde Zangver
eniging 'Sursum Corda' uit Dirksland, met medewerking
van het Chr. Mannenkoor 'Door Eendracht Verbonden'
uit Stellendam, een zomeravondconcert te geven in de Ned.
Herv. Kerk te Dirksland. Beide koren staan onder leiding
van Johan van Broekhoven en de begeleiding van de koren
is in handen van de organisten Marjan van Oostenbrugge
en Anton Weenink.
Het Mannenkoor zal diverse composities ten gehore brengen
van Klaas Jan Mulder, o.a. de psalmen 140,42, 56, 116, Ruwe
stormen mogen woeden. Tien geboden van M. W. Kramer en
Ode van H. de Wolf.
Het Gemengde koor zal uitvoeren: Heer wij loven Uw majes
teit van Otis Shilling, Gloria sei dir gesungen van J. S. Bach,
Ambrosiaans Lofgezang van E. Gerhardt, Gezang 429 van J.
de Haan en Schepping en Herschepping van J. W. Peterson.
Het Gemengde koor en het Mannenkoor zullen gezamenlijk
zingen Dankzij de Heer van G. F. Handel.
Johan van Broekhoven en Anton Weenink zullen een vierhan
dig stuk voor orgel voor u spelen.
Het belooft een heel mooie avond te worden en wij hopen dat
u allen dit concert wilt bezoeken want.
De opbrengst van het concert zal geheel ten goede komen aan
het Orgelfonds van de Ned. Herv. Kerk in Dirksland.
Zoals u wellicht reeds hebt vernomen, hebben vooral de kerk-
orgels de afgelopen winter veel te lijden gehad van de extreme
koude en dientengevolge moeten veel kostbare reparaties wor
den uitgevoerd.
Velen onder u weten hoe fijn het is om naar het orgel van de
kerk in Dirksland te luisteren.
De unieke klank van het orgel, de prachtige acoustiek van de
kerk en de organist zijn het die u laten genieten van de muziek.
Laten wij er met zijn allen voor zorgen, door onze gift aan het
orgelfonds, dat dit prachtige samenspel zal blijven bestaan,
want als het orgel niet optimaal is zal dit veel afbreuk doen aan
het luistergenot.
Laat ons dus niet in de steek en help ons mee het orgel weer in
prima conditie te krijgen. Bij voorbaat dank.
Aanvang concert 20.00 uur. Kerk is geopend vanaf 19.30 uur.
Toegang gratis.
Kollekte bestemd voor het Orgelfonds.
