EiiAiiDEii-riiEm/s
Heinrich Schütz
in Dirksland
Restaurant Kaatje Mossel
kijkt uit over Middelharnis' haven
'Schoolconcert' van
muziekver. 'Vooruit' groot succes
Pieter Heykoop
improviseert in
Oud-Beijeriand
Uitvoeringen
'Dirkslands Mannenkoor'
2e Blad
DINSDAG 14 MEI 1996
No. 6501
DIRKSLAND - zaterdag 11 mei,
20.03 uur. Het was muisstil in de
Hervormde kerk, toen Theo Goed
hart zijn eerste tenorpartij inzette.
Ruim een halfuur later besloot een
stralend majeur-akkoord ditzelfde
werk, de Musicalische Exequien
van Heinrich Schütz. Een monu
ment in de protestantse kerkmu
ziek.
Dit driedelige werk schreef Schütz in
1636 voor de begrafenis van Heinrich
Posthumus ReuB, graaf van het Oost-
duitse Gera. Al maanden voor zijn dood
had deze vorst een sarcofaag laten
maken en had deze vervolgens in heldere
kleuren laten beschilderen met bijbeltek
sten en kerkliederen.
De bedoeling hiervan had hij vóór zijn
overlijden in het diepste geheim aan een
van zijn vrienden duidelijk gemaakt: "Zu
erweck: vnd vbung Gottselicher Ster-
bensgedancken" (om mensen te manen
en de oefenen in godzalige gedachten
over het sterven).
De bewuste vriend heette Heinrich
Schütz en was verreweg de beste compo
nist in die tijd. Om deze reden liet graaf
ReuB de toen 50-jarige Schütz bij zich
roepen. De componist kreeg namelijk de
bijzondere opdracht, de teksten die ReuB
voor zijn sarcofaag had uitgekozen, op
muziek te zetten. Ook de tekst voor de
preek had de graaf al vastgesteld. Het
was Psalm 73: "Bezwijkt mijh vlees en
mijn hart, zo is God de Rotssteen van
mijn hart en mijn Deel in eeuwigheid."
Deze tekst is letterlijk en figuurlijk het
hart van de Musicalische Exequien
('muzikale uitleiding') geworden.
Enerzijds worden de nietigheid en de
vergankelijkheid van het aardse leven
geschilderd ("Es ist alhier ein Jammertal;
Angst, Not und Trübsal überall"). Er is
echter ook de verwachting van een leven
na de dood ("lm Himmel solln wir
haben, o Gott, wie groBe Gaben"). Het is
opvallend, dat Schütz de bijbelteksten,
als uitingen van de individuele gelovige,
door enkele solisten of door een klein
ensemble laat vertolken. Daarentegen
worden de kerkliederen (van o.a. Luther)
door het voltallige koor gezongen. Dit
lijkt de gemeente of de kerk te symboli
seren.
Het Leids Vocaal Ensemble onder lei
ding van Theo Goedhart gaf zaterdag een
prachtige uitvoering van deze Musica
lische Exequien. Het is muziek die van
daag de dag nog niets aan zeggings
kracht heeft verloren. Het was daarom
jammer, dat de uitvoering in Dirksland
door zo weinigen werd bijgewoond!
Echo
Heel bijzonder was de uitvoering van het
derde deel van de Musicalische Exe
quien. In dit motet wordt gebruik ge
maakt van dubbelkorigheid, waarbij het
tweede koor uit slechts drie zangers
bestaat. De tenor symboliseert de 'Beate
anima', de gezegende ziel, die op zijn
weg naar het paradijs begeleid wordt
door twee engelen (de twee sopranen).
Terwijl het eerste koor de lofzang van
Simeon vertolkt, zingen zij de woorden
"Zalig zijn de doden die in de Heere ster
ven". Het was verrassend 'authentiek',
dat het tweede koor zaterdag bij dit
gedeelte achterin de kerk plaatsnam.
Hierdoor ontstond een enorm ruimtelijk
Luitmuziek
Luitiste Ciska Mertens soleerde vervol-
gens met de fuga in g van Johann Se
bastian Bach. Bach was een van de laat
ste componisten die muziek voor de luit
schreven. Overigens bestaan van deze
fuga ook een viool- en een orgelversie.
"Zoals het een zichzelf respecterend con
cert betaamt, is er een programmawijzi
ging", zo kondigde Theo Goedhart aan.
Een alt-aria van Bach moest het veld rui
men voor een Geistliches Konzert,
opnieuw van Schütz. Nicholas Barker-
Pendree werd begeleid door cello en
orgel, waarbij de Holpijp van het rug
werk nét iets te-zacht was voor de krach
tige stem van de solist.
Amerikaans
De tweede helft van het programma
bestond uit Noordamerikaanse muziek
uit de 20e eeuw. Het "Alleluia" (1940)
van Randall Thompson klonk nog tame
lijk traditioneel en deed aan een Engelse
carol denken. Toch was dit een lastig
stuk door voortdurende toonsherhalingen
en een lang pianissimo.
De "Twelfth Night" schreef Samuel
Barber in 1968 yoor Epifanie (Drie
koningen). De harmonie en ritmiek van
dit werk was duidelijk modemer dan van
Thompsons "Alleluia".
Nog een stap verder ging "The Sixty-
Seventh Psalm" van Charles Ives, hoe
wel dit werk al uit 1894 dateert. Van
vader George Ives is bekend, dat hij eens
twee fanfarekorpsen tegelijkertijd elk
een heel verschillend stuk liet spelen...
Met deze wetenschap hoeft het ons niet
te verbazen, dat we in depsalmbewerking
van zoon Charles zgn. bitonaliteit aan
treffen: de sopraan- en altpartij staan in
C-groot genoteerd, terwijl de mannen in
g-klein zingen!
Het Leids Vocaal Ensemble besloot zijn
concert met de cantate "In the Begin
ning" (1947) van Aaron Copland, geba
seerd op de letterlijke tekst van Genesis
1:1 tot en met Genesis 2:7. De solopartij
werd gezongen door mezzo-sopraan
Pauline Verkerk.
Ondanks de tegenvallende opkomst kan
de Stichting Kerkconcerten Goeree-
Overflakkee terugzien op een bijzonder
geslaagde avond. En het koor? "Dit was
een van onze betere concerten. Door
zo'n prachtige akoestiek word je geïnspi
reerd tot zingen. Dan zing je zuiver, dan
slaat er een vonk over... en dan lopen bij
mij de rillingen over m'n rug." Waarvan
akte!
GOEDEREEDE
Ter afsluiting van het Open Deur-seizoen
willen we een zeskamp houden op D.V.
18 mei. Iedereen, dus jeugd én volwasse
nen, vanaf 13 jaar is van harte welkom
mee te doen. Het sportieve gebeuren
vindt plaats op het grasveld aan de Jong-
koenstraat te Goedereede. Vanaf 13.00
uur kan per groep of individueel worden
ingeschreven. Om 13.30 uur wordt het
startschot gegeven, 's Avonds is iedereen
in de Ark welkom om uit te blazen van
dit festijn.
Kunnen we u/jou ontmoeten zaterdag
middag? Voor inlichtingen en/of opgave
kunt u bellen naar Petra, 493688; of
Marike, 493164. Tot ziens.
Liefhebbers van samenzang en
orgelimprovisaties kunnen zater
dag 18 mei a.s. volop aan hun trek
ken komen. In de Ned. Herv.
Dorpskerk van Oud-Beijerland zal
dan de uit Yerseke afkomstige
bekende organist Pieter Heykoop
op de orgelbank van het histori
sche Van Oeckelenorgel plaatsne
men.
Pieter Heykoop is vooral bekend en
geliefd vanwege zijn improvisatietalent.
Op het programma dat hij voor dit con
cert heeft samengesteld, staan uitsluitend
improvisaties en bewerkingen van
bekende en veelgevraagde psalmen en
geestelijke liederen.
Aanvang van het concert is om 20.00
uur, terwijl de deuren van de kerk ge-
open zijn vanaf 19.30 uur. De toegang
voor volwassenen bedraagt ƒ6,50, jeugd
t/m 12 jaar, CJP en Pas 65 slechts ƒ5,-.
In de komende weken is het 'Dirkslands
Mannenkoor' 2 keer weg voor het ver
zorgen van een zangavond. De eerste
keer, op zaterdag 18 mei wordt er door
het koor zelf een zangavond belegd in de
St. Maartenskerk in Zaltbommel. Deze
avond wordt gehouden voor de stichting
'Ontmoeting', een stichting die werkt
onder dak- en thuislozen. Namens deze
stichting hoopt dhr. Schouten een appèl
woord te spreken. Behalve het 'Dirks
lands Mannenkoor' hoopt ook het Refor
matorisch jongerenkoor 'Kol-Sjariem'
uit Amersfoort mee te werken. Ook de
sopraan Jan tine Kats-van Voorden uit
Zeist en de tenor Johan Baaij uit Tholen
verlenen deze avond hun medewerking.
Het grote orgel wordt bespeeld door Mi
chel de Wit, die juist deze week het di
ploma docerend musicus heeft behaald
aan het conservatorium in Den Haag, en
Renco Bakker.
Op zaterdag 1 juni hoopt het koor een
reisje naar Urk te maken. Na in de loop
van de dag gelegenheid te hebben gehad
diverse z^en op het voormalige eiland
te bezichtigen wordt er 's avonds een
zangavond gehouden.
Een mooi uitzicht op de jachthaven van Meneerse is zoveel
aantrekkelijker dan géén uitzicht in de Oost Indische hoek
te Sommelsdijk, maar toch is het niet daarom dat catering-
service Zegers naar die prominente plek is verhuisd. Ze
konden niet blijven in de Oost Indische Hoek; de buurtbe
woners hebben geklaagd...
In een gemeentelijke publicatie hadden B W hun voorne
men kenbaar gemaakt de vestiging van cateringservice Zegers
met een vergunning te legaliseren, maar het volk heeft daar
bezwaar tegen aangetekend.
In 't late avonduur werden er auto's gestart en soms werd een
sanitaire ondeugd gepleegd, kortom, het naambord kan er van
de muur.
Ad en Truus Zegers hebben een andere stek gevonden, een
heel mooie, met vóór een fabuleus uitzicht op de haven en ach
ter uitzicht op de achtergevels van de monumentale Voor-
straathuizen.
Ook dat heeft z'n charme, maar 't meest gaat het om de
kaart.
'Kaatje Mossel' zo wordt het restaurant gedoopt, niet 'Kaat',
zoals de legendarische Prinsgezinde mosselkeurvrouw heette.
Kaatje klinkt wat vriendelijker en dét bedoelen de Zegers te
stichten, een vriendelijk, sfeervol, overzichtelijk restaurant
waar het culinair heel goed toeven zal zijn. Visspecialiteiten-,
maar ook vleesgerechten komen op de kaart van de nieuwe
'gouden dis' waarmee ze, al in 1980, in Stellendam hun repu
tatie-vestigden.
Ze kwamen toen van de Rijn(vakantie)vaart, steward Zegers uit
Leiden en echtgenote Truus uit Delft, beide hebben ze een hoge
opvatting van het vak waarin ze bezig zijn. Dat geldt zowel
voor het restaurant- als voor hun party- en cateringservice.
Het adres is Oostdijk 5 (het vroegere woonhuis van de fam.
Nipius), het tel.nr. 497626. Woensdags is Kaatje Mossel ge
sloten.
Onder grote belangstelling van
kinderen en ouders van de basis
scholen uit Oude Tonge en Acht-
huizen heeft het fanfare-orkest
'Vooruit' op woensdag 8 mei een
schoolconcert gegeven in *De Grut
terswei' in Oude Tonge. Dirigente
Truus Migchielsen-Muizer, die de
algehele leiding had, maakte er een
groot succes van.
Rond half zeven woensdagavond was het
al druk bij 'De Grutterswei'. Ongeveer
150 kinderen van de basisscholen in
Oude Tonge en Achthuizen, voor een
deel vergezeld van hun ouders, stonden
te dringen om naar binnen te mogen.
Hier konden ze genieten van en luisteren
naar een concert van 'Vooruit', dat
muziek speelde, die de kinderen aan
sprak.
Dat bleek overduidelijk uit de reacties.
Muziek uit 'The Lion King', de tv-tune
van de 'Flintstones' en muziek uit 'The
Phantom of the Opera', de 'Thunder-
birds' en muziek uit verschillende
'James Bond'-films. Alles werd feilloos
door de kinderen herkend. Tussen de
muziek door legde de dirigente verschil
lende zaken uit, als: hoe zit een orkest in
elkaar, wat voor instrumenten spelen in
het orkest, hoe klinken de verschillende
groepen instrumenten en wat is de rol
van de dirigent bij een orkest. Uit de
aandacht, waarmee een en ander gevolgd
werd, bleek dat ze het heel interessant
vonden.
Ook kwamen de verschillende oplei-
dingsniveau's van de orkestleden ter
spr^e. Hoe je als leerling op de muziek
school van de Stichting Muziekonder
wijs in Oostflakkee de eerste beginselen
onder de knie krijgt en hoe je daar steeds
verder komt. Dat je allerlei diploma's
kunt behalen en via het jeugdorkest in
het 'grote' orkest kan komen. Dit alles
werd gedemonstreerd door leerlingen
van de muziekschool en leden van het
orkest.
Tussen de uitleg van de dirigente door en
de muziek zelf was er nog een spannend
vragenspel over de muziek voor de gro
tere leerlingen, terwijl er een kleurwed-
strijd was voor de leerlingen van de laag
ste groepen. Per school waren er zowel
met de tekeningen als met de vragen
prijzen te winnen. En de kinderen deden
hun uiterste best om alles zo goed moge
lijk te doen.
Maar ook de (ont)spanning ontbrak niet.
Zo waarde het 'spook' van de opera door
de zaal rond en James Bond zelf probeer
de een van de orkestleden té artesteren,
hetgeen op het nippertje niet gelukte.
De combinatie spanning en ontsparming,
muziek en de uitleg daarover zorgde er
voor dat zowel de kinderen als de oude
ren zich prima vermaakten. En iedereen
was het er na afloop van het concert over
eens, dat zoiets zeker nog eens voor her
haling vatbaar is.
De prijswinnaars:
'De Achtsprong' Achthuizen
groep 1: Chayenne Beijer
Justin Vervloet
groep 2: Rick Jacobs
groep 3: Marike Bout
Joyce Hack
J. v.d. Swaluw
groep 4: Natalie Eppinga
groep 6: Samantha Legierse
'De Nobelaer' Oude Tonge
groep 1: Maxime van'Peperstraten
groep 2: Anne Broeders
Jessica Winkels
groep 3: Suzarme Legierse
Ilona Pereboom
groep 4: Mike Jacobs
groep 8: Irene de Jonge
'Het Startblok' Oude Tonge
groep 1: ZjalaHarki
groep 2: Roy Moerenhout
groep 3: Mariene Ferrer
Nadine Moerenhout
Helene Wennekes
groep 4: Maaike Broeders
groep 8: Karlijn Ziekman
'De Bron' Oude Tonge
groep 1: Anneke de Boed
Sascha Tieleman
Janine de Vos
groep 3: Lisanne Vink
groep 5: Janneke Koppenaal
groep 6: Dorya Trommel
-32-
„Ken jij Harmen?" wil Jansen weten, ter
wijl hij neerhurkt bij een wicht van Bok-
sejan.
„Jawel", zegt het kind vrijmoedig, en
haar staartjes vliegen op en neer langs
haar oren.
„.Was dat een aardige man?"
„Nee", zegt het kind overtuigd. „Het was
een rotkerel". „Waarom?" „Nou, daarum!" En
weg huppelt kleine Bertha.
Jansen komt wat moeilijk overeind.
„Dat was geen beste beurt", zegt een van zijn
mensen. „Het hele dorp weet het al".
„Interesseert me geen barst", gromt Jansen. „De zal
die lui krijgen. Hier is een moord gepleegd en ik
zal Heringa bewijzen dat ik me niet in de maling
laat nemen door dit stelletje heidevreters. Ik sla er
desnoods de waarheid uit".
„Misschien bereikt u meer met geduld", waagt een
van hen.
„De heb al zo vaak geduld gehad met deze mensen.
Een hooiberg in brand gestoken. Langstrekkende
zigeuners. Wat proberen ze me hier wijs te ma
ken? De witte wieven van de vennen! Die plaats
deugt niet, spokerij. Verdorie, het lijketi wel een
stelletje aftandse oude wijzen en dat zal mij de
baas willen zijn?"
De twee begrijpen er niets van. Jansen is toch een
rustig en bedaard man. Maar als de naam Heringa
valt, dan is hij niet te houden. Nou ja, ieder mens
heeft zijn zwakke plekken.
Dan gaan ze naar het huis van Boksejan.
Mulders weet van niets. Ja, goed, hij is geen
vriend van Harmen, maar och, die kerel liep nie
mand in de weg...
„Had je 'n hekel aan hem?"
„Wat is 'n hekel, meneer?" vraagt Mulders. „Het
is een Hollaander, hè?"
„En wat zou dat?"
„Dat zol niks, maar Hollaanders bent soms wat
ampart, hè?"
„De ben anders ook een Hollander", blaft Jansen
hem toe.
„De zeg ook neet, dat ze allemale ampart bent".
Jansen wendt zich tot Geert. „Wat doe jij voor de
kost?"
Geert kijkt de opper tartend aan. „De ben venner".
„Wat is dat?"
„De wark in de veenput, bie Heringa".
Jansen wordt wat bleker. „Kende jij Harmen?"
„Jawel".
„Had je een hekel aan hem?"
„Ja", is het korte antwoord, en de opper ziet de
woede blikkeren in de ogen van zijn ondervraagde.
„Ken jij Minke Belt ook?" vraagt hij listig vrien
delijk.
De opper weet meer dan het dorp denkt. Hij weet
best dat Minke Belt het meidje is van Geert van
Boksejan.
„Jawel, ik ken Minke better as ie", snauwt Geert
hem toe. Hij wil zich omdraaien, maar een van de
rijksen houdt hem tegen.
„Waarom heb jij Harmen uit de molen gesmeten?"
vuurt Jansen ineens af.
Geert wordt doodsbleek. Hij wil iets zeggen, maar
zijn stem weigert geluid voort te brengen.
Boksejan valt driftig uit: „Hoe durf ie? Geert
kwam maandag pas uut de dienst terug!"
„En gisteren werd Hermannus Veenstra ver
moord!"
„Daarum heb ik het gedaan!" brengt Geert er tril
lend uit.
„Waar was jij gisteren?"
„In 't venne en as ie mie neet geleuft, moet ie naar
Heringa gaan!"
Jansen gaat verder, maar de naam Geert Mulders
blijft hem bij.
Hij wordt niets wijzer. Het dorp weet niets. Nie
mand heeft ook maar enig idee waarom men Har
men haatte voor hij zich aan Minke vergreep.
Niemand weet iets over die verkrachting, men
heeft er alleen van gehoord. Natuurlijk was men
verontwaardigd. Maar niemand heeft er verder
aandacht aan besteed, toen bleek dat de rijksen er
niets aan doen konden.of wilden.
Het is een spel, een spel met stekelige woorden,
hatelijke insinuaties en diepe beledigingen. Van
beide zijden. De rijksen voelen de haat, de wrevel,
de onwil, die opblinkt in aller ogen.
Ze lachen hen soms recht in het gezicht uit. Het
zijn als onhandelbare boeven voor de rechter. Zij
zijn beleefd, brutaal tot onbeschoft en de rijksen
zijn precies eender.
Als ze een dag bezig zijn geweest, trekken Ze wan
hopig terug naar de stad. Niets, maar dan ook hele
maal niets zijn ze wijzer geworden. Alleen de
naam Geert Mulders. Hij is nog geen twee dagen
terug uit de dienst of Harmen Veenstra is dood.
Vreemd, maar het kan toeval zijn. Die man be
weert dat hij de hele dag bezig is geweest in het
veen. Wel, dat wordt onderzocht. Jansen begrijpt
dat hij Heringa onder ogen zal moeten komen en
men kan van de opper zeggen wat men wil, maar
hij is niet laf en hij loopt niet om zijn problemen
heen.
Gerrit Silvius heeft de hele dag in de keuken geze
ten. Hij is wat afwezig, hij droomt voor zich heen
en Janneke steekt de draak met hem: „Hé, an wie
zit ie te denken?"
Gerrit lacht daar wat om en Janneke begint aardap
pels te schillen. Haar blikken glijden over de blon
de kop van de man, die tegenover haar zit. Een
trieste glimlach trekt om haar mond. Zij is geluk
kig, zij is een bevoorrechte. Ze valt met het gat in
de botter, zegt men in het dorp. Dat is waar, ze
erkent het. Brams ouders hebben haar meteen ge
accepteerd, hoewel ze er bang voor was. Tenslotte
zijn het rijke boerenlui en meestal zeggen de boe
ren: „Geld heurt bie geld". Maar de Heringa's wa
ren blij met de keuze van hun zoon. Maar wat
heeft Gerrit eigenlijk? Moeder is ernstig ziek en ze
praat de laatste tijd zo vaak over sterven, dat de
twee kinderen ervan overtuigd zijn dat ze hun
moeder de langste tijd bij zich hebben gehad. En
dan zit Gerrit alleen.
Waarom liet die Triene van Adriaan Peters hem
ook in de steek? Dat was best een goede vrouw
voor hem geweest, niet erg schrander en wat gröot-
sig in de kleren, maar dat had Gerrit haar best kun
nen afleren.
Maar ja, dat is niet meer mogelijk. De mensen in
het dorp fluisteren wel eens dat Annegien van
Hendrikus Kromnagel ook wel een meidje was
voor Gerrit. Dat was het ook, denkt Janneke. Aime-
gien, die al zoveul metgemaakt heeft, heur vrijer in
de Pruus vermoord, maar dat was een vrouw veur
Gerrit!
Ze kijkt op. „Gerrit?"
Hij kijkt haar aan. „Wat is er, wicht?"
Ze schrikt. „Eh... niks". En ze neemt zichzelf
onder handen. Ze liekt wel gek. Hoe kan ze nou
tegen Gerrit zeggen: Ga ie eens naar Annegien van
Hendrikus? Dat geet toch neet?
Gerrit kijkt het raam weer uit. Het weer is somber
en regenachtig, nog een paar dagen en de veenput
kan niet meer bewerkt worden. Dan zit Geert zon
der werk. Dat is jammer, want Geert kan het goed
gebruiken. Gaat hij nog trouwen? Vanmorgen zijn
ze met zijn tweeën naar Heringa gegaan en Geert
repte er met geen woord over.
(wordt vervolgd)
Een borstbeeld van Schütz in de hal van het
Heinrich Schütz Haus te Bad Köstrltz
(Duitsland).
Restaurant Kaatje Mossel (midden)
