EIIAI1DEI1-I1IE1JW5
Woensdag 24 april weer kranslegging
bij monument Ouddorp
Rommelmarkt
Koffie-ochtend
Vier eilandelijke
burgemeesters voor
Ver. van Bedrijven
CULINAIRE AVOND
EB
een huis
verkopen-
Makelaar Tamboer
Statuten Ver. Recreatie-
ondernemers Goeree-
Overflakkee ter inzage
HET
,^IJkVENSTER
VERVOLGVERHAAL
2e Blad
VRIJDAG 19 APRIL 1996
No. 6495
Blik op kerk -yp
en samenleving tj
- Meer cellen
- Op de goede weg?
- Misdaadpreventie
Sinds deze week heeft ons land er weer
een zestal gevangenissen bij gekregen.
Als ik goed ben ingelicht is daarmee de
cellencapaciteit gestegen tot 12.000. En
nog altijd is dat onvoldoende om alle cri
minelen een tijdje op te bergen.
De socialistische leuze die vroeger werd
aangeheven 'Bouw scholen en ge kunt
de gevangenissen sluiten" is wel gelo
genstraft. Nog nooit telde ons land zo
veel scholen als tegenwoordig, maar er is
geen enkele gevangenis die met leeg
stand wordt bedreigd, integendeel.
Tussen juristen en criminologen gaat de
discussie onverminderd voort over de
vraag of we met het voortdurend uitbrei
den van de gevangeniscapaciteit wel op
de goede weg zijn. Reeds in de jaren ze
ventig nam de zware criminaliteit in in
tensiteit toe en werden als gevolg daar
van de straffen zwaarder. Maar dat hield
ook in een chronisch tekort aan celruim
te. Dat spreekt vanzelf: wanneer gevan
genen langer opgesloten worden, dan ko
men er minder cellen beschikbaar. En het
zou niet mogelijk moeten zijn - wat ove
rigens vaak gebeurd is - dat gevaarlijke
misdadigers op vrije voeten worden ge
steld omdat voor hen geen plaats is in de
gevangenis. Vandaar dat elke nieuwe re
gering toch weer moest besluiten tot uit
breiding van het aantal cellen.
Een aantal juristen echter is van oordeel
dat we niet eindeloos op deze manier
kunnen doorgaan. Gevangenisstraffen
van zeven, negen of dertien jaar achten
zij uit den boze. Vooreerst omdat verre
weg het grootste gedeelte van de crimi
nelen in de regel niet beter uit de gevan
genis komt dan het erin gaat. Maar ook
omdat hun gezinsleven en hun sociaal
functioneren hierdoor schade lijden.
Op dat soort argumenten is natuurlijk
wel het een en ander af te dingen. Denkt
men bijvoorbeeld weleens aan de schade
die door een moordenaar in een gezin is
aangericht?
Maar afgezien daarvan, zwaardere mis
drijven maken ook zwaardere straffen
noodzakelijk. In de straf zit ook altijd
een element van vergelding. Bovendien
moet de samenleving ook beschermd
worden tegen zware criminelen.
Dat een langdurig verblijf in de gevange
nis meestal niet tot verbetering van de
gestrafte leidt is duidelijk. Dikwijl wor
den tijdens de gedwongen opsluiting al
weer nieuwe misdrijven uitgebroed. Hoe
het mogelijk is zal voor buitenstaanders
wel een raadsel blijven, maar het ge
beurt.
Daarom is voorkómen ook in dit opzicht
beter dan genezen. De misdaadpreventie
moet de hoogste prioriteit hebben. De
vraag is alleen op welke manier dat kan
worden gerealiseerd. Want de tijd van de
agent op straat is nu eenmaal voorbij. En
toch werkte dat in de praktijk.
Waarnemer
Op dinsdag 23 april a.s. zullen de
vier burgemeesters van Goeree-
Overflakkee een inleiding verzor
gen voor de leden van de Vereni
ging van Bedrijven Goeree-Over-
flaldtee.
Deze avond wordt gehouden in hotel-
restaurant 'De Parel van de Delta' te
Middelhamis en vangt aan om 20.00 uur.
Burgemeester Boonstra is gevraagd een
inleiding te willen verzorgen over de
noodzaak van programmering van de
bedrijfsterreinen op geheel Goeree-Over-
flakkee. Bovendien zal hij ingaan op de
ontwikkeling van bedrijfsterreinen in de
gemeente Dirksland.
Burgemeester Sinke zal een inleiding
houden omtrent de ontwikkelingen bin
nen de visserij en de recreatie en de daar
mee samenhangende economische ge
volgen voor geheel Goeree-Overflakkee.
Burgemeester Sleurink zal nader ingaan
op de infrastructuur, de veiligheid en de
gevaarlijke stoffenroute op Goeree-Over
flakkee, alsmede op de ontwikkeling van
bedrijfsterreinen in de gemeente Middel
hamis.
De inleiding van Burgemeester Van Pelt
zal gaan over de mogelijkheid van glas
tuinbouw en de agarrische sector binnen
zijn gemeente. Bovendien zal hij zijn
visie geven op de toekomstige economi
sche ontwikkelingen voor geheel Goe
ree-Overflakkee.
ledere inleiding zal 10 15 minuten
duren. Na de pauze zal er volop gelegen
heid zijn tot het stellen van vragen.
Morgenavond, 20 april a.s. staat er in
'De Hoeksteen' een koud/warm buffet
voor jullie klaar. We maken er zeker wat
lekkers van.
Heb je je nog niet opgegeven, doe dit
dan snel (liefst voor 17.00 uur vandaag)
bij Gerdie (487653). De kosten voor
deze maaltijd zijn 7,50 per persoon.
Rond 20.00 uur beginnen we met de ope
ning, maar om 19.30 uur gaan de deuren
van 'De Hoeksteen' open. Ook jij bent
van harte welkom. Tot morgen!
GOEDEREEDE/STELLENDAM
Op zaterdag 27 april organiseert Z.C. 'de
Stelle' een rommelmarkt. Aanvang 9.00
uur tot 17.00 uur. De rommelmarkt
wordt gehouden in het clubhuis van z.c.
'de Stelle', gelegen naast het zwembad
van Stellendam.
Wie nog bruikbare spulletjes heeft, kan
deze kwijt in het clubhuis op 'zaterdag 20
april tussen 9.00 en 13.00 uur.
Tevens komen we op deze zaterdag ook
in Stellendam van deur tot deur de spul
len ophalen. Wilt u de spullen a.u.b. bui
ten klaar zetten, dan hoeven wij niet bij
iedereen aan te bellen.
met optimaal resultaat
Tel. (0187) 483477
DIRKSLAND
Op D.V. 24 april is er weer een koffie
ochtend in het verenigingsgebouw 'On
der de Wiek'. Deze ochtend gaat uit van
de Ned. Herv. Gem. te Dirksland. Spreek
ster op deze ochtend is mevr. Vermaat
uit Maassluis. Het thema van deze och
tend is: 'Kan ik er wat aan doen'dit
n.a.v. Matth. 25 1-13.
De koffie staat vanaf 9.15 uur voor u
klaar en wij ronden om ongeveer 11.30
uur af.
Indien het mogelijk is wilt u dan zelf
voor kinderoppas zorgen.
Van harte willen wij u uitnodigen om
deze ochtend bij te wonen en wij hopen
velen te mogen ontmoeten.
Werkgroep koffie-ochtend Dirksland
Op 21 mei a.s. vindt de officiële op
richtingsvergadering plaats van
VORTGO. VORTGO staat voor
Vereniging van Ondernemers in
Recreatie en Toerisme op Goeree-
Overflakkee. Inmiddels hebben
zich 36 bedrijven aangemeld als
Ud.
De vereniging is bedoeld voor onderne
mers die op Goeree-Overflakkee actief
zijn in de recreatiesector. De voordelen
van een dergelijke vereniging zijn meer
ledig. Zo kan de samenwerking tussen de
ondernemers op het eiland verbeterd
worden. Daarnaast kan in overleg met
gemeenten en VVV's gewerkt worden
aan de verdere ontwikkeling van het toe
risme op en naar Goeree-Overflakkee.
Statuten
Ter voorbereiding op de vergadering van
21 mei a.s. zullen de statuten van de
vereniging van 22 april tot 10 mei 1996
voor een ieder ter inzage liggen op de
gemeentehuizen op Goeree-Overflakkee
te Oude Tonge, Middelhamis, Dirksland
en Goedereede.
Ondernemers die geïnteresseerd zijn om
lid te worden of die vragen hebben kun
nen contact opnemen met de heer W. van
Laarhoven van de Kamer van Koophan
del in Dordrecht, tel. (078) 6337271.
OUDDORP-THAILAND - Meer
dan 9100 km liggen er tussen het
plaatsje Kanchanaburi in Thailand
en het Nederlandse Ouddorp. Toch
is er verband tussen deze twee stip
jes op de wereldbol. Op de oorlogs
begraafplaats in Kanchanaburi, te
midden van de duizenden oorlogs
graven, vermeldt een eenvoudige
bronzen plaat op betonnen voet-
M. Hameeteman
serg.maj.-schrijver
18-7-1908 4-8-1943
Martijn Hameeteman, tweede van de 16
kinderen van Jacob Hameeteman en
Arendje Sperling, groeide op in het rus
tieke Ouddorp van het begin van deze
eeuw. Zijn vader was van 1900-1945 ge
meentesecretaris; vandaar de benaming
'Martijn van de secretaris'. Na de lagere
school bezocht Martijn de HBS te Mid
delhamis. Zijn Goereese vriend Cor Kas-
teleijn haalde hem over om na de HBS
naar de Zeevaartschool te gaan. Vader
Hameeteman was hier niet zo blij mee.
Toch wilde hij niet weigeren. „Als je
maar niet naar zee gaat!" was zijn voor
waarde.
Martijn had het echter na een jaar op de
Zeevaartschool gezien. Het administra
tieve trok hem meer. Waarschijnlijk
heeft hij nog een aantal jaren op een
Bank in Middelhamis gewerkt. Dit was
echter voor de ondernemende Martijn
toch ook niet helemaal wat hij zocht. In
1931 meldde hij zich als vrijwilliger bij
het K.N.I.L. In Vlissingen scheept hij
zich in voor de reis naar Ned. Oost Indië
(Indonesië). De schrandere Martijn klimt
al gauw op tot onderofficier. Hij brengt
het tot sergeant-majoor-schrijver. Via
zijn zus Nies, die in Grave verpleegster
is, krijgt hij kennis aan Willy van Wal
beek uit Arnhem. Zij corresponderen in
tensief met elkaar. Deze correspondentie
groeit uit tot een huwelijk. Daar de brui
degom zich in Indonesië bevindt en de
bruid nog in Nederland verblijft, vindt
(zoals meer in die tijd) de huwelijksslui
ting 'met de handschoen' plaats. Niet
lang na het voltrekken van het huwelijk
vertrekt Willy ook naar Indonesië. Het
jonge paar vestigt zich in Tandjong Pi-
nang, niet ver van Batavia. Daar worden
ook hun twee kinderen Pam en Edward
geboren. Alles lijkt idyllisch, totdat de
oorlog in 1940 uitbreekt. Donkere wol
ken trekken zich samen, niet alleen
boven Europa, mar ook in de koloniale
gebieden is de oorlogsdreiging voelbaar.
Verandert er op Java aanvankelijk in de
periode na mei 1940 weinig, als de Ne
derlandse regering in Londen aan Japan
de oorlog verklaart wordt ook Ned. In-
dië in de strijd betrokken. Zondag 8
maart 1942 wordt op Java na een week
van strijd de capitulatie getekend. Het
echtpaar Hameeteman-van Walbeek
wordt vaneen gescheiden. Martijn wordt
krijgsgevangene, terwijl zijn vrouw en
kinderen in een vrouwen-kamp op Java
verdwijnen.
Als de Japanners merken dat de bouw
van de strategisch belangrijke spoorlijn
in Thailand, die dwars door het oerwoud
langs de rivier de Kwai loopt, niet snel
genoeg vordert, halen ze overal arbeiders
vandaan. Ook Martijn Hameeteman
wordt met vele lotgenoten uit Indonesië
gehaald om aan de beruchte Birma-
spoorlijn te gaan werken. In oktober
1942 vertrekt het eerste transport uit Ne
derlands Indië. Het is niet bekend of
Martijn daarbij is geweest. Evenmin hoe
lang hij het volgehouden heeft. De ge
vangenen werden onder een onmenselijk
streng regiem geplaatst. Zonder goede*
werktuigen, zonder voldoende voedsel of
medicijnen, lijdend aan besmettelijke
ziekten en ondervoeding werd vanuit
noord en zuid tegelijk opgewerkt in twee
ploegen. Midden oktober 1943 ontmoet
ten de twee ploegen elkaar bij de Drie-
Pagodenpas. Martijn Hameeteman is dan
al niet meer in het land der levenden. Op
4 augustus 1943 is hij één van de gemid
deld 45 gevangenen die dagelijks omko
men van ontbering en uitputting.
Als 5 mei 1945 Duitsland capituleert en
in ons land de bevrijding een feit is
wachten in Ouddorp vader en moeder
Hameeteman, evenals vele andere ouders
en verwanten op berichten van 'de jon
gens', die naar Duitsland gevoerd zijn.
De broers van Martijn komen allen weer
thuis.
Nu nog bericht van Martijn! Als dit uit
blijft, schrijft vader Hameeteman op 28
augustus 1945 via het Rode Kmis een
kaart waarop staat: „Thuis alles wel. Alle
jongens uit Duitschland teruggekeerd.
Brief volgt zoo spoedig mogelijk". Er
komt geen antwoord. In de winter van
1945 komt de plaatselijke predikant, ds.
Hovius het droeve bericht van Martijns
overlijden meedelen.
Met Martijn stierven ca. 15.000 krijgs
gevangenen tijdens de aanleg van de
Birma-lijn. Van de bijna 3.000 Neder
landers liggen er 1896 op het oorlogs
kerkhof van Kanchanaburi. Martijns
vrouw, dochter en zoon keren na de oor
log weer terug in Nederland.
Op D.V. woensdag 24 april a.s. zullen de
groepen 7 en 8 van de Ouddorpse basis
scholen tijdens de jaarlijkse dodenher
denking rond het oorlogsmonument in
het bijzonder stilstaan bij Martijn Hamee
teman. Zijn naam staat met de andere
Ouddorpse oorlogsslachtoffers op het
monument vermeld.
Op school hebben de leerkrachten ook
extra aandacht besteed aan deze oud-in-
woner van Ouddorp. Hiermee wordt een
stukje geschiedenis in herinnering ge
houden. Dit is ook de bedoeling van de
in 1987 door de Stichting 'Februari
1941' opgezette aktie 'Adopteer een mo
nument'. Zij heeft nl. ten doel: „De
thans opgroeiende jeugd te doordringen
van de waarde van de vrijheid waarin
wij mogen leven en van de offers, die
daarvoor in de tijd van de Duitse bezet
ting zijn gebracht, zulks aan de hand van
de vele monumenten die in ons land
daaraan herinneren.
Door zo'n monument door de school
jeugd te laten adopteren kan de getuige
nis daarvan doorklinken onder de nieu
we generaties, die oorlog en bezetting
niet hebben meegemaakt"
In Ouddorp wordt getracht zoveel moge
lijk deze plechtigheid op of rond 4 mei
plaats te laten vinden. I.v.m. de mei-va
kantie is dit jaar gekozen voor woensdag
24 april. Naast de familieleden van Mar
tijn Hameeteman (o.a. zijn dochter en
zoon) wordt iedereen bij deze uitgeno
digd aanwezig te zijn om 10.55 uur bij
het monument op de hoek van de Ha-
zersweg/Dorpsweg. Burgemeester C.
Sinke en vertegenwoordigers van de
Gemeente Goedereede zullen de plech
tigheid bijwonen. Leden van het Marine
Bewakings Korps en de Vrijwillige
Brandweer Korps Ouddorp zullen de ere
wacht betrekken rond het monument.
Door de leerlingen van de beide basis
scholen zal een krans gelegd worden.
Hiermee wordt de oVerdracht van de
adoptie van het monument door de leer
lingen van groep 8 aan die van groep 7
een feit.
DORP IN HET
OUDE.LAND
-26-
Alleen die kleine Minke weet hoe moei
lijk hij het daar zelf mee heeft.
In dienst bracht hij meer tijd in het ca
chot door dan in het gelid. Zijn ontstel
lend gebrek aan eerbied voor meerderen
werd spreekwoordelijk in de kazerne en
zo werd Geert een bajesklant.
Maar bij zijn kameraden was hij razend
populair. Ze noemden hem vriendelijk de 'heide
vreter', en hij was trots op die naam, want Geert
wil tJest weten dat hij van de heide komt. Zijn ka
meraden hielden te zamen met hem de wacht,
want Geert kan 's nachts niet wakker blijven. Min
stens drie keer per nacht werd hij gewekt door een
getrouwe maat en alleen daardoor werd hij niet in
de petoet gesmeten vanwege slapen op de wacht.
Ze hebben hem wat weemoedig in Breda op de
trein gezet. De grootste grappenmaker en petoet-
kampioen ging hen verlaten. Het leven werd voor
hen een stuk eentoniger.
Maar Geert is nou terug en hij verlangt naar huis.
Hij denkt aan dié anderen. Gerrit Silvius. Zou die
nou al getrouwd wezen? Moeder Mulders had een
tijd geleden geschreven: „Asdat ikke vemomen
heb dat Gerrit van moeder Sillevius ook sjans
heeft, maar met wie weet ik neet".
En Bram van boer Heringa? Och, Bram zal wel op
de boerderij van sien vader zitten.
Minke, natuurlijk Minke. Met vertedering denkt
hij aan het meidje. Minke, mien Minke. Over een
paar weken bent wie getrouwd, wicht. Ja, in de
dienst hebt ze mie uutgelachen over mien trouw an
oe, maar laat ze maar lachen.
Geert ademt diep als hij de heide op stapt. Zijn
ogen dwalen gretig rond. Het weer is prachtig voor
de tijd van het jaar. De zon is er bijna zolang het
licht is en het regent al in geen dagen meer.
De heide is uitgedroogd, het purper is verdwenen,
het roestige bruin ervoor in de plaats gekomen.
Het steken van turf zal wel bijna afgelopen wezen.
Het is al november. Maar vorig jaar was het slecht
weer en nu schijnt de zon nog alle dagen. Met een
beetje geluk kan Geert nog een paar weken in de
veenput werken. De ransel weegt zwaar en de
bleke najaarszon is zowaar nog warm. Geert wist
zich het zweet van het gezicht.
Hé, daar woont meester Van Laar al. Hij is hard
opgeschoten.
Meester Van Laar werkt in zijn tuintje. De meester
houdt van bloemen. Ieder zinnig mens zal groen
ten en aardappelen op zijn schamel stukje land
poten, maar meester Van Laar houdt het bij bloe
men. Hij koopt er geen cent voor, alleen zijn
vrouw heeft elke zomer een prachtige ruiker op de
vaas. Maar op de heide bloeien ook mooie bloe
men, in het wild.
Geert stapt het huis voorbij en kijkt naar binnen.
Niemand te zien. De meester is buiten en de vrouw
zal wel weg wezen.
De meester heeft zijn oud-leerling niet opgemerkt,
anders was hij zeker een praatje komen maken.
Geert stapt welgemutst verder. Meester Van Laar
heeft hem niet gezien, dat scheelt weer dat hij eer
der thuis is.
Het dorp komt naderbij. Het ligt vriendelijk rus
tend in de najaarszon.
Zandwierde ligt daar zo vredig alsof het zeggen
wil: Zo, Geert van Boksejan, komt binnen, er is
hier niks veraanderd. Alles is nog van hetzelfde.
De molen van Harmen den sosjalist. Vreumde ke
rel, die Harmen. De molen steet stil. Nou ja, het is
een rustige dag veur H^irmen. Hie kan het zich per
mitteren een dag vrie te nemmen.
En Geert loopt Zandwierde binnen.
Hij gaat langs de molen van Harmen en zwaait
naar de molenaar, die echter meteen verdwijnt.
Geert blijft even staan. Vreumde kerel. Nou ja,
wat kan mie Harmen schelen!
Hij loopt over de Brink en groet zijn oude beken
den. „Dag vrouw Veldman, hoe geet het met de
rimmetiek? Ik lope vandage of morgen nog wel
effen an. Heui, Driek, vanavond kom ik bie oe in
't café. Ie zult het binnenkort zonder mie moeten
doen, Dag vrouw Meulman. Nog bericht gehad uut
Amerika? Ja, ik kan nou zeggen dat ik varder ben
gereisd as oe man".
Geert merkt niet dat de monden stroever zijn dan
anders. Hij ziet niet de schichtige blikken, die in
de richting van de molen worden geworpen.
Hij gaat voorbij aan de zorg in de ogen van zijn
vrienden en zijn bekenden. Hij is alleen blij dat hij
terug is van de dienst.
Zijn moeder snikt als ze hem ziet en zijn vader
trekt iets harder aan zijn pijp. Als hij over Minke
begint, verslikken ze zich in hun eten en praten er
snel overheen.
Nog heeft Geert niets in de gaten.
Na het eten wandelt hij naar moeder Merije. Maar
Minke is er niet en voor het eerst is Geert wat ont
stemd. Verdreeid, ik kom uut de dienst en Minke
is neet thuus!
Maar hij aanvaardt grootmoedig de slecht gezoch
te verontschuldigingen van moeder Merije.
„Nou mense, dan ga ik effen naar mien kameraad
Gerrit".
Hij heeft ondertussen al lang vemomen dat de
sjans van Gerrit een gerucht is geweest en eigen
lijk vindt hij dat een prettig idee. Gerrit Silvius en
een vrouw, nee, dat komt hem wat vreemd voor.
Gerrit zit met zijn zuster aan tafel. Moeder Silvius
is ziek te bed gekropen. Als Geert even achter de
gordijntjes kijkt, schrikt hij. Wat ziet het oude
mens er slecht uut! Die ligt met de dood op het
lief. Maar hij zegt niets.
Als Gerrit hem ongevraagd meedeelt dat hij de
volgende morgen om zeven uur klaar moet stan
om mee te gaan naar het veen, is hij blij. „Een
zorg minder veur mie", zegt hij opgelucht. „Een
paar cent meer of minder maakt heel wat uut as ie
vlak veur een bruiloft zit. Ie bent getuge veur
Minke, hè?"
Gerrit kijkt wat verwonderd op. Hij legt zijn voric
neer en vraagt: „Wat zeg ie mie noe?"
Geert bijt geërgerd op zijn lippen. Dat Minke toch!
Hie had het heur zo geschreven! En driftig vaart
hij uit: „Dat zal ik heur 'ns effen goed zeggen! Het
liekt nargens op!"
Gerrit haalt de schouders op. „Lc denk dat zg het
vergetten heeft", zegt hij met een stalen gezicht.
Geert knikt daar heftig op. „Netuurlijk, ze nemt
vanzelfs an dat ie getuge bent. Vrouwluu bent zo
vanzelfsprekend in die dingen".
Gerrit zucht even. Hij voelt ineens de last op zijn
schouders. Hij gluurt onder zijn pet door naar
Geert. Ziet hem daar nou zitten! Pratend as Brug
man over sien trouwen. Hie weet neet wat er ge
beurd is. Hoe zal hie erop reageren?
Zol Geert de moed op kunnen brengen er Minke
neet op an te kieken? As ie dat doet, ben ie mien
kameraad veur het leven. Maar ans sla ik oe de
harsens in.
Janneke zet de borden in elkaar en brengt ze naar
het achterhuis. Ze ziet Minke lopen, haastig, ang
stig bijna.
„Geert", zegt ze. „Minke is thuus".
Geert vliegt overeind, zet zijn stoel voorzichtig
neer en verdwijnt snel.
Minke ziet hem naderen en verschrikt vraagt ze:
„Moe, hie kump hierheen. Kan ik mie verstop
pen?"
Merije tast door. „Nee wicht, ie moet neet vort-
kroepen veur oen perblemen". (wordt vervolgd)
NVM
UMCHAAH
Oorlogsbegraajplaats Kanchanaburi, Thai'and
Grafsteen Martijn Hameeteman op oorlogsbegraafplaats Kanchanaburi.
Martijn Hameeteman
Henny Scholten
