EIIAIIDEII-IIIEUWS
(t
DoopsqEziNdEN vieren
fOO^STE qEboORTEJMR MeNNO SiMONS
J
M
MENNO
SIMONS
r
Kerstgezinsdienst
Uitwaaien
op Neeltje Jans
van Fraassen:
Prettige Kerstdagen
en een goede reis voor 1996
a.
5e Blad
VRIJDAG 22 DECEMBER 1995
No. 6463
(1496 1996)
De doopsgezinden vieren in 1996
het 500-ste geboortejaar van hun
leidsman, de Nederlandse hervor
mer Menno Simons. Naar hem
heten de doopsgezinden wereld
wijd mennonieten. Er zyn nu onge
veer een miljoen doopsgezinden,
waarvan de meesten in Noord-
Amerika en Afrika wonen. In Ne
derland telt de 'doopsgezinde broe
derschap' ongeveer vijftienduizend
leden. Dit zijn alleen volwassenen,
want de geloofsgemeenschap kent
geen kinderdoop.
Hoewel de hoofdkenmerken hetzelfde
zijn, bestaan er tussen de diverse doops
gezinde broederschappen in de wereld
onderlinge verschillen. Zo zijn sommige
broederschappen rechtzinnig en van de
wereld afgekeerd en andere meer vrijzin
nig en in de wereld staand.
Deze verschillen zijn voor een belangrijk
deel te verklaren uit de eigen geschiede
nis. Nadat de beweging in 1525 in Zwit
serland is ontstaan, ontwikkelden zich
spoedig twee hoofdgroepen: de Zwitsers
en Zuid-Duitsers én de Nederlanders en
Noord-Duitsers. In ruil voor godsdienst
vrijheid en vrijstelling van militaire
dienst en belasting worden Nederlandse
en Noord-Duitse doopsgezinden gelokt
naar ontgiimingsgebieden in Pruisen en
na 1780 Wit-Rusland. Russische Revo
lutie en Tweede Wereldoorlog brengen
velen later naar Zuid- en Noord-Ameri-
ka. Vervolgingen in Zwitserland en
Zuid-Duitsland doen ook veel van de
daar wonende doopsgezinden uitwijken
naar Amerika. Afrika en Azië komen in
aanraking met het doperdom door hulp-,
verzoenings- en zendingswerk van
Noordamerikaanse organisaties.
A.D.S.
In Nederland bestaan lange tijd verschil
lende doopsgezinde groepen, maar sinds
1811 vormen zij als 'Algemene Doops
gezinde Sociëteit' (ADS) één broeder
schap. Bij de ADS zijn momenteel 135
gemeenten aangesloten. De meesten zijn
te vinden in Friesland en Noord-Holland.
Er zijn kleine gemeenten als Middelstum
en Poppingawier met een ledental onder
de twintig, maar ook enkele grote als
Haarlem en Amsterdam met ongeveer
duizend leden.
De snelst groeiende gemeente is Oud-
dorp. Tweemaal per jaar komen verte
genwoordigers van alle gemeenten bij
elkaar in een 'broederschapsvergade
ring'. Deze vergadering vormt het hoog
ste orgaan van de Sociëteit. Samen bepa
len de leden, de gemeenten, het 'geeste
lijk en materieel beleid' van de Sociëteit
en achten zich er ook aan gebonden.
Oecumene
Doopsgezinden doen van harte mee in de
oecumene. Zij zijn mede-oprichters van
de Wereldraad van Kerken en zijn plaat
selijk en landelijk vertegenwoordigd in
de Raad van Kerken. Verder nemen ze
deel in onder andere IKV, IKON, SOH
en Kerken in Aktie. Van samengaan met
andere kerkgenootschappen is echter
geen sprake. Deelname aan het 'Samen
op Weg'-proces werd resoluut afgewe
zen en ook voor een verdergaande sa
menwerking met de Remonstrantse broe
derschap, waarmee op plaatselijk niveau
wel banden bestaan, voelen zij niet. Ver
sterking en profilering van de eigen iden
titeit hebben de voorkeur en bezinning
op Menno Simons' gedachtengoed past
daarbij. De doopsgezinden zijn van me
ning dat Menno Simons' ideeën ook nu
nog zeer aktueel zijn en voor de kerk en
samenleving van de 21e-eeuw veel waar
de hebben.
Navolging
De doopsgezinden kiezen voor navol
ging van Christus en daarmee voor wer
ken aan een rechtvaardige en vreedzame
samenleving. Door de doop, die volgt op
de zelf geschreven belijdenis, kiezen de
doopsgezinden bewust voor het volgen
van deze weg. Zij ervaren hun geloof als
levensvemieuwend: de doop markeert de
wedergeboorte. Werken aan een recht
vaardige samenleving betekent bijvoor
beeld het helpen van asielzoekers. Zo
verlenen de doopsgezinde gemeenten
Surhuisterveen, Drachten en Rottevalle
tweeënenhalf jaar kerkasiel aan een met
uitzetting bedreigde Syrisch-orthodoxe
familie en vangt de doopsgezinde ge
meente Middelburg Koerdische vrouwen
Het oudst bekende portret van Menno Simons
is ca. 1607 gegraveerd
door Christoffel van Sichem.
r-4. jiWy.- n-^jj.p^r^^i
i-LJictMC'-i- ^it-^ Ai.^ -■^'-(t- <^'-^''\^0
Hoewel Menno Simons enkele tientallen theologische geschriften op zijn naam heeft staan,
die herhaaldelijk zijn herdrukt, is er slechts één origineel handschrift van hem bekend:
de troostbrief aan enkele weduwen, gedateerd 18 mei (na 1554).
Deze luidt, vrij vertaald: „Gaat moedig door het leven, vreest God zeer, kruisigt uw vlees met
al zijn slechte lusten. Weerstaat de vijand met al zijn verleidingen, houdt u onder alle
omstandigheden vroom, brengt niemand door onvoorzichtigheid in verlegenheid.
Neemt met vlijt uw arbeid waar, uw huis en kinderen, vermijdt voortdurend elke vorm van
nieuwsgierigheid, nutteloos geklets, pronkerij en ledigheid.
Het onderschrift luidt: „M{enno) Siimons) iuwen broeder, de iu (end) lijef heeft, 18 maejje".
op. Doopsgezinden bieden ook 'jonge
onbegeleide asielzoekers' de gelegenheid
om in de zomer enkele weken samen met
Nederlandse jongeren op vakantiekamp
te gaan. Niet alleen in eigen land wordt
geprobeerd een bijdrage te leveren aan
een betere wereld. In voormalig-Joego-
slavië wordt samen met Duitse doops
gezinden hulp- en verzoeningswerk ge
daan. Door een helpende hand uit te ste
ken naar oorlogsslachtoffers wordt een
eerste stap 'gezet op de langeweg naar
verzoening.
Gewetensbezwaren
Het werken aan verzoening en afwijzen
van geweld, komt ook maar voren in de
doopsgezinde houding ten opzichte van
het leger. Veel doopsgezinden weigeren
in militaire dienst te gaan en helpen
anderen bij het doen van een beroep op
de Wet Gewetensbezwaren Militaire
Dienst. Nu de dienstplicht (bijna) is af
geschaft, rest het streven om ook de ge
wetensbezwaren tegen het betalen van
defensiebelasting wettelijk geregeld te
krijgen. Het doopsgezinde verzoenings
werk wordt in het algemeen uitgevoerd
door de 'Doopsgezinde Vredesgroep'
(DVG), terwijl het hulpwerk voor een
belangrijk deel op rekening komt van de
'Stichting voor Bijzondere Noden' (BN).
Omdat hulp- en verzoeningswerk vaak
hand in hand gaan werken beide organi
saties overigens nauw met elkaar samen.
OUDDORP
In de Gereformeerde Kerk van Ouddorp
wordt op de Eerste Kerstdag een kerst
gezinsdienst georganiseerd. Deze dienst,
waaraan ook verschillende kinderen zul
len meewerken, begint om 17.00 uur.
Met elkaar zullen we fijne kerstliederen
zingen en ds. J. Koster zal stil staan bij
het thema 'Gods geschenk' aan de hand
van het kerstevangelie.
U begrijpt: Jong en oud wordt van harte
uitgenodigd voor deze dienst! Een ieder
is hartelijk welkom in een sfeervolle
kerkl
De laatste excursie van het jaar:
Je hoofd even leeg laten waaien, alvo
rens het weer te vullen met goede voor
nemens voor 1996, dat kan: tijdens de
excursie door de natuur op Neeltje Jans
op woensdag 27 december om 14.00
uur.
De gidsen vragen een vergoeding van
ƒ7,50 per persoon. Leden van Vereni
ging Natuurmonumenten en donateurs
van Het Zeeuws Landschap betalen ƒ5,-
en kinderen t/m 12 jaar 2,50.
Vogels kijken
Zand, wind en water bepalen de natuur
op het eiland halverwege de Oosterschel-
dedam. In de jonge duinen groeien alleen
nog pionierplantjes. In de winter veran
deren de vormen van de duinen. Hier
waait of spoelt een stuk weg, daar hoopt
het zand zich weer op. Bij hoog water
spoelt het zeewater door de Noordzee-
slufter en door de duinvallei aan de Oos-
terscheldezijde naar het duinmeer, steile
randjes en golfpatronen achterlatend in
het zand.
Bij hoog water rusten grote aantallen op
het vogeleiland in de Oosterschelde, pre
cies voor de vogelobservatiehut! Daar
gaat woensdag in ieder geval een excür-
siegroep naartoe. Het zal koud zijn en
winderig, maarr... Neeltje Jans in de
winter heeft zeker zijn bekoring!
Vertrekpunt
Neeltje Jans vindt u op de Oosterschel-
de-kering tussen Burgh Haamstede en
Noord Beveland. Neem afslag Delta
Expo en ga onderaan de afslag rechtsaf
(richting Oosterschelde). Op de T-split-
sing links. Aan uw rechterhand staat aan
de rand van een hoger gelegen deel het
bord van Vereniging Natuurmonumenten
en Stichting Het Zeeuws Landschap. Zij
verzorgen samen de natuur op het eiland
en ook de excursies. Uw auto kunt u
Deze vraag- en antwoord-rubriek staat geheel ten dienste van de lezer
die er kosteloos gebruik van kan maken. Uw vragen op velerlei gebied
kunt u sturen aan: Redactie Eilanden-Nieuws, Postbus 8, 3240 AA
Middelharnis, met in de linkerbovenhoek 'Vragen-rubriek' vermeld.
De vragen worden door deskundigen beantwoord en zullen binnen
enkele weken na de inzending compleet met antwoord in deze rubriek
worden gepubliceerd.
UET 'QimEiPLttam'
Kunt u mij iets vertellen over het voor
oorlogse 'rijwielbelastingplaatje' Be
trof dat belastinggeld voor het gebruik
van de fiets? Wanneer is die belasting
van kracht geweest en gold ze ook in de
oorlogsjaren? Hoe duur was zo'n plaat
je?
Antwoord: De Rijwielbelasting is door
de toenmalige regering ingevoerd op 1
augustus 1924. Voor 3,- moest voor
elke fiets die op de openbare weg ver
scheen, een messing 'rijwielmerk' met
het jaartal worden gekocht. Het was een
uitvinding van dr. H. Colijn, die als mi
nister van financiën uit de opbrengst 'een
omvangrijk rijwielpadennet' wilde be
kostigen. Het was de meest onsympa
thieke manier van geldinning, want voor
de arbeiders en hun grote kinderen die
naar hun werk moesten fietsen, wogen
deze extra kosten veel zwaarder dan voor
de rijken, waarvan een aantal de tram of
bus, of met méér personen een eigen
auto kon gebruiken. De prijs werd toen
weliswaar teruggebracht tot 2,50, maar
op vele manieren werd geprobeerd deze
belasting iets te verlagen, o.a. door het
plaatje op de jas te dragen, i.p.v. het vast
te maken aan het fietsframe, zodat ver
scheidene gezinsleden beurtelings een
zelfde fiets konden gebruiken. Wie het
niet zichtbaar meevoerde riskeerde ech
ter flinke boetes bij een wegcontrole.
Werklozen konden in de crisisjaren wel
een gratis rijwielmerk verkrijgen, maar
dan werd er wel een flink gat in geponst
en kon iedereen zien wat er aan de hand
was... In 1941 is de gehate belasting af
geschaft door Rijkscommissaris Seys-
Inquart, die heeft getracht zich bij de
vele fietsende Nederlanders populair te
maken. Maar die doorzagen de truc en er
volgden nog zo verschrikkelijk veel
Duitse verordeningen, dat geen mens re
den had om de bezetters dankbaar te zijn.
(tegen een kleine vergoeding) parkeren
op de parkeerplaats van de dependance
van Delta Expo. De excursie start bij het
bord.
Pieter Petersz Bekjen, schuitevoerder, preekt in een roeiboot buiten de stad op de Amstel.
Hij werd op 26 februari 1569 in Amsterdam verbrand. (Gravure Jan Luyken).
10 kantoren, vast ook één in
of nabij uw woonplaats
De grootste
Reisburo-organisatie in
Zuid-West Nederland
dankzij
tevreden cliënten
Ellen, Gwendoline,
Marlon, Arna en Arja
Zandpad 62, Middelharnis
Vrouwen
Doopsgezinden willen een samenwer
king waarin eerlijk delen, een gezond
milieu en soberheid in persoonlijke le
vensstijl centraal staan en geen enkele
plaats is voor nationalisme, racisme en
discriminatie. Dat vrouwen en mannen
binnen de doopsgezinde broederschap
gelijke rechten en mogelijkheden heb
ben, ongeacht hun geaardheid, is dus lo
gisch.
De doopsgezinden waren in 1911 in Ne
derland de eersten die een vrouwelijke
predikant hadden in de persoon van
Annie Mankes-Zemike. Thans is veertig
procent van het aantal doopsgezinde pre
dikanten en pastoraal werkers vrouw en
in menige kerkeraad zijn de 'zusters' in
de meerderheid. Vaak is de plaatselijke
zusterkring de kurk waar de gemeente op
drijft. Landelijk zijn de zusterkringen
verenigd in de 'Landelijke Federatie van
Doopsgezinde Zusters' (LFDZ).
Jongeren
Naast bloeiende zusterkringen kennen de
doopsgezinden een goed lopend jonge
renwerk, met de 'Doopsgezinde Jeugd
Centrale' (DJC) en de 'Algemene Kamp-
commissie voor doopsgezinde kampen'
(AKC). De laatste organiseert jaarlijks
met tachtig vrijwilligers twaalf verschil
lende vakantiekampen, waaraan zo'n
driehonderd jongeren deelnemen.
Een deel van de kampen wordt gehouden
in doperse accomodaties in Giethoorn
(Samen Eén) en Nijhuizum (Menno's
Pleats). Naast deze kampeerhuizen zijn
er 'brpederschapshuizen' te vinden op
Texel, in Schoort, Steenwijk en Elspeet.
'Fredeshiem' bij Steenwijk en 'Menno-
rode' bij Elspeet, adverteren gezamenlijk
met de tekst 'ongedwongen gastvrijheid
in een unieke omgeving'. Vele doops
gezinden en niet-doopsgezinden weten
hun weg te vinden naar deze 'perfekte
lokaties'.
Open
Hoewel de doopsgezinden veel landelij
ke organisaties hebben, is de plaatselijke
gemeente toch de plek waar het in de
eerste plaats gebeurt. Zondags is er de
kerkdienst en door-de-weeks zijn er akti-
viteiten als koren, jeugdclubs, bijbelkrin
gen en gespreksgroepen. In de gemeen
ten weet men zich geborgen en toch vrij.
Belangrijke kenmerken voor een ge
loofsgemeenschap, die ondanks de 500e
verjaardag van haar leidsman nog bij de
tijd is en volledig openstaat voor een
ieder die zich ertoe aangetrokken voelt.
Gitnmun opknuppcn
Daar we op de begraafplaats last hebben
van uitwerpselen van de vogels op de
marmeren stenen, wil ik wel eens weten
hoe je die vieze plekken van een graf
steen kunt verwijderen.
Antwoord: Marmer is een enigszins po
reuze kristallijne kalksteen en veel soor
ten zijn erg gevoelig voor weersinvloe
den. Omdat vooral op liggende grafste
nen wel eens vogelpoep vastkoekt en rot
tende bladeren achterblijven, ontstaan er
soms lelijke plekken in het marmer. Die
kunt u op een mooie voorjaarsdag eerst
met een zachte borstel en een afwasmid-
del proberen te verwijderen en, als dat
niet helpt, met een sterke oplossing van
citroenzuur behandelen. Dat is bij een
drogist verkrijgbaar. Zijn de vlekken erg
ingebeten, dan moet u de oplossing wat
sterker maken of langer laten inwerken.
Behandel het gehele oppervlak daarmee,
anders ontstaan er oneffenheden in. De
oorspronkelijke kleur van het marmer
komt nu over de gehele linie terug. Dan
flink afspoelen. Wilt u de steen polijsten,
probeer dan bij een steenhouwerij een
stukje 'schotse steen' te kopen. Met de
platte zijde van die zachte groene polijst
steen en heel veel water erop kunt u het
marmer 'zoeten' en het oppervlak mooi
glad maken. Gebruik geen amarylsteen
of dgl. want als daar een zg. doomtje
inzit, kan dat lelijke krassen veroorza
ken. Né het drogen, niet eerder, kunt u
de steen ter bescherming tegen vocht-
opname inwrijven met een laagje blanke
bijenwas. Laat deze zo mogelijk 24 uur
intrekken. Daarna uitwrijven met een fla
nellen doek.
Vin EQFT OPtt'S GÜttF?
Jaren geleden zijn mijn grootouders
overleden. Hun zoon en dochter betalen
nu nog steeds de grafrechten. Mijn vader
is nu 84 jaar en mijn tante 77. Moeten
hun kinderen straks die betaling van
zulke oude grafrechten overnemen? Toen
de ouders van mijn man overleden, heb
ben wij de grafrechten afgekocht. Dan
krijg je ook geen problemen met de
kleinkinderen die er eventueel voor op
draaien.
Antwoord: Inderdaad is het zoals u
vreest: uw kleinkinderen erven ook de
verplichtingen van de kinderen, enz. Zijn
er géén kinderen, dan zullen er één of
meer endere erfgenamen zijn die deze
verplichtingen erven, ieder voor zijn
deel. Gesteld dat uw vader drie kinderen
had en uw tante twee, dan moeten de
eerstgenoemde drie uiteindelijk ieder een
zesde en laatstgenoemde twee ieder een
kwart voldoen. Niemand kan er één der
erfgenamen dwingen alles te betalen. Al
met al een regeling waardoor men ruzie
kan krijgen, als men het nog niet heeft.
Het beste zou zijn als uw vader en uw
tante de bedoelde grafrechten alsnog
zouden afkopen. Men zal daar wellicht
wel toe bereid zijn, want het is voor de
andere partij ook niet leuk steeds kleine
re bedragen van telkens meer erfgena
men te moeten gaan innen. Vooral niet
als die onwillig worden. Mocht dat niet
lukken, dan zou na het overlijden van
één van beide ouders één der kinderen de
verplichting kunnen overnemen tegen
verrekening van de contante waarde bij
de verdeling van de erfenis. Wat die con
tante waarde is, kan men t.z.t. door de
notaris laten vaststellen, of anders aan
een verzekeringsagent opvragen.
De terechtstelling door verbranding van boekverkoper Joriaen Simonsz, Clement Sirksz
en Mary Jonker op 26 april 1557 op de Grote Markt te Haarlem.
Uit verontwaardiging over deze executie stortten de omstanders zich gretig op de ketterse
boekenvoorraad van Joriaen, die ook verbrand zou worden, zonder dat de heren der wet
het konden verhinderen (Gravure Jan Luyken).
.S IMO N S. WT FRIE.lLANI
"T^il^- <S^^I-t^i' fc.v5'«««-»f#'-/'
/wl- rif» y.-'frt»"'
"rr
Tfcvi
9 MIDDELHARNIS
10 STEENBERGEN
7 VLIS3INGEI
5 TERNEUZEN
«^«7|/-"
