Expositie 1940-1945
in Goerees Torenmuseum
TOPKUVSSE BERBER
NU spimi omm
Aktie om 'de Hudson'
in oude glorie te lierstellen
van kempen
Biz. 2
EILANDEN-NIEUWS
VRUDAG 12 MEI 1995
In een kleine nabeschouwing geef
ik graag mijn indrukken weer bij
de opening van deze tentoonstel
ling op 5 mei jl. De heer Grinwis
deed daar in de krant van 9 mei op
duidelijke wijze verslag van. Van
mij de overpeinzingen.
Na de spektakulaire en grappige ouvertu
re distilleerde ik deze zinsnede uit de
openingstoespraak van Burgemeester
Sinke. „Laten wij deze dag, onze Bevrij
dingsdag, toch vooral in ere houden en
niet nu al gaan denken: zegt het de men
sen na ons nog wel genoeg? In Frankrijk
wordt op 14 juli nog elk jaar op ieder
dorpspleintje een daverend feest gehou
den om die kostbare vrijheid te gedenken
en te vieren. Men viert dan als uitbundi
ge reaktie op het despotisme de bestor
ming van de Bastille. Dat was in 1789!
Zitten wij dan hier nu reeds met de be
vrijding in 1945 in onze maag? Nee
toch? Deze vrijheid tot in lengten van
dagen te mogen blijven vieren was onze
Burgemeesters wens.
Als ik nu iets schrijf over deze tentoon
stelling wil ik mij graag en vooral rich
ten tot de jeugd. Ik zou even stil willen
staan bij het fenomeen: oorlog. Want je
moet je een weloverwogen oordeel vor
men over wat 'oorlog' inhoudt als je
straks tegenover die dingen komt te staan
die de oorlog uitbeelden: een bunker,
wapens, een parachutist, maar ook: een
klein koud (piepklein kacheltje) kamertje
met een vrouwtje dat aardappels raspt
om koekjes van te bakken, een man die
naar de Engelse radio luistert (daar stond
de doodstraf op bij ontdekking). Kijk en
denk erover na. Vind jij dit zinvol? Is
een oorlog zinvol?
Door alle eeuwen heen is er altijd weer
een gek geweest, die de kop op stak met
een heftige territoriumdrang - in dit
geval was het Adolf Hitler, die heel
Europa wilde onderwerpen. Zijn 'Groot
Duitse Rijk' was zijn droom. Hij kon
geweldige opzwepende toespraken hou
den en zorgde heel slim voor veel goede
sociale voorzieningen in zijn land. Zo
werd hij de 'grote' man. Alle Duitsers
zullen dit zeker niet gewild hebben, maar
helaas velen volgden hem blindelings.
Hij bracht al van 1933 af een geweldig
sterk leger op de been. In Europa zag
men dit gevaar te laat. In september 1939
viel hij Polen binnen, hij was niet meer
te stuiten. Vrijwel elk Europees land
werd nu ingelijfd. Zo ook op 10 mei
1940 Nederland na een heldhaftige strijd
van ons kleine, slecht uitgeruste leger.
Zware bombardementen op Rotterdam
en Middelburg met duizenden doden,
dwongen ons tot overgave.
De bezetting bracht onderwerping: wat
zij zeiden, moest gebeuren of je 't wilde
of niet, je huis uit, slavenarbeid, je mond
dicht houden. Geen koningin meer (die
sprak ons bemoedigend toe vanuit
Londen), alleen nog: Hitler. De Holland
se vlag? Die bestond niet meer. We stop
ten hem in de diepste lade van onze kast.
Tot ééns: wanneer? Lees die verhalen
maar in dat mooie boekje 'Kom van
avond met verhalen' dan begrijp je wat
we moesten verduren, vijf jaren lang. In
de grote steden werd ontzettende honger
geleden als straf op de Spoorwegstaking.
Alle spoorwerkers legden als één man 't
bijltje erbij neer in september 1943 (daar
zat een enorme organisatie achter van 't
verzet), uit protest tegen alle volle trei
nen met kleren, machines en levensmid
delen die elke dag naar Duitsland reden.
O.K. zeiden de Duitsers dan ook geen
voedseltransport meer naar de grote ste
den: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag,
Utrecht. De mensen hongerden daar let
terlijk dood of bevroren (drie heel stren
ge winters), want kolen waren ook ver
boden.
De totale geallieerde strijdmacht: Engel
sen, Canadezen, Amerikanen, ook Polen,
moest er aan te pas komen om Europa te
bevrijden van deze gek met zijn waan
ideeën. Wat is er gevochten! Wat zijn er
veel jonge jongens gesneuveld. Maar wat
moeten de Duitsers bang geweest zijn
voor de Grote Invasie. Vanaf 't uiterste
puntje van Noorwegen: Tromsö, tot aan
't zuidelijkste puntje van Frankrijk:
Biarritz werd de kust versterkt met bun
kers vol afwcergeschut, duizenden en
duizenden. Ook het eiland Goeree-Over-
flakkee lag in die kuststreek, de ge
vechtszone. Daarom zie je hier die bun
ker en ook een doorsnee daarvan (heel
knap gemaakt door Jan Kees Grinwis).
Waren wij daar blij mee hier in Neder
land, voelden wij ons extra beschermd?
Welnee, helemaal niet. Maar niemand
had iets te vertellen dan alleen de bezet
ter. Hele kustdorpen (ook Goercc Haven-
htxifd) werden afgebroken, de hele kust
strook, werd één mijnenveld. Je weet als
je op een landmijn trapt (je ziet hem niet,
hij is licht ingegraven), dan vlieg je in
duizend stukjes de lucht in. Ik weet van
een boer in Ouddorp met een boerderij
vlakbij de duinen. Zijn akkers lagen daar
en hij had drie kleine kinderen beneden
de vijf. Ze speelden elke dag in de tuin
rondom de boerderij. Op een dag kwa
men de Duitsers en legden die hele tuin
vol landmijnen. Daarbij cxik in de aard
appel- en graanakkers. En wal zeiden de
Duitsers? „Dat was om ons te bescher
men tegen de Engelsen en Amerikanen!"
Zou je dan niet helemaal uit je vel sprin-
V
^ZBf°^IMÜ
P.STR.M. 400 CM BREED
Een
viersterren
100% zuiver
scheerwollen tapijt
met fijne noppenstruc
tuur (boucié) en "action-
back" rug. Breedte 400 cm en
in 9 actuele tinten. Geschikt voor
wonen (zv/aar gebruik) en slapen.
Antistatisch, brandv^erend en
geschikt voor vloervervs^arming.
c/a/ lialpas ^oea
tapijten en ^onfijnen
gen? Dat deed die boer dan ook, maar hij
was machteloos. Om zijn kinderen te
beschermen bouwde hij een hoog en ste
vig hek langs 't straatje om de boerderij.
In de tuin vloog je de lucht in, op zijn
akkers ook, dus jarenlang geen gewas.
Dan vraag ik jullie dus nu nog eens: is
een oorlog zinvol? Bereik je er iets mee?
Worden mensen, wordt de wereld er
beter van? Deze man Adolf Hitler had in
zijn ogen een 'heilig' ideaal maar dat had
ook Napoleon, ook Saddam Hoessein.
Vul maar in: Bosnië, Kroatië. Denk je,
dat er ooit één ideaal zo 'heilig' kan zijn,
dat je daardoor en daarvoor miljoenen
mensen dood mag gaan maken?
Nee toch? Oorlog is niet meer dan een
gekte, een ziekte van bepaalde gestoorde
mensen die denken daar iets mee te be
reiken. Als je dan nu voor die bunkers
staat hoop ik dat je denkt: „Nou, daar is
ons land dan toen mooi in verzeild ge
raakt, ongewild. Voor mij hoeft 't nóóit
meer. Aan de jeugd is de toekomst: geef
zo'n gek nooit meer de kans. De tentoon
stelling is symbolisch bedoeld, hij stemt
tot nadenken. Neem dat mee in je achter
hoofd.
Heeft Goeree nu plotseling een 'Ooriogs-
museum'? Zo doet een hardnekkig ge
rucht de ronde. Welnee. Zoals overal
elders in den lande worden plaatselijke
situaties uitgebeeld en herdacht. Op dit
eiland waren oorlogssituaties met vrese
lijk wapengekletter verre. Het zou absurd
zijn hier een 'Oorlogsmuseum' te stich
ten. Het is slechts een kleinschalige, een
malige expositie van wat er hier gebeur
de. In Overtoom(N.Br.) is een volledig
ingericht Ooriogsmuseum met alles wat
dat werkelijk inhoud: wapens, tanks.
Geen vergelijk met hier.
Nu wijd ik mij even aan de makers van
deze tentoonstelling. Het 'driemanschap'
van het eerste uur. De mannen, die in
mijn vorige stuk over deze expositie nog
anoniem wilden blijven. Nu noem ik ze:
de heer Kees Schippers, de heer Aad de
Looze en Jan-Kees Grinwis, beiden uit
Ouddorp. Mijn man was de 'architect',
hij had de planning en de technische
realisatie in handen. Vele vergaderingen
- met vele bouwtekeningen - in onze
woonkeuken in de Pieterstraat gingen
hieraan vooraf, ik schrijf oktober 1994.
Om van die ruimte op die torcnzolder
vol ander materiaal iets te maken is een
gigantisch karwei geweest. Het takelen
alleen al! Naar beneden met spullen, naar
boven met spullen (blokken beton o.a.).
Mijn man coördineerde de zaken, leder
had zijn taak maar de samenwerking was
optimaal. Wat bewonderde ik ze avond
aan avond (vier dagen per week) naar die
ijskoude toren toe te gaan. Van zeven tot
elf, twaalf uur, met slechts een hete kan
koffie om zich te warmen. Wat een
idealisten. De heren de Looze en Grin
wis zorgden voor de realisatie van de
bunkers, de mensen in uniform, de para
chutist, de wapens, gebruikt in de ooriog.
Mijn man nam de aanleg van het clektri-
citeitscircuit voor zijn rekening, de be
lichting, het 'kamertje', de levensmidde
len uit de ooriog, de perso<insbewijzen,
de bonkaarten. Ook de prachtige teke
ning met overzicht van alle bunkers, in
gebouwd in de duinen op dit eiland, wat
veel research vereiste.
In de hechte kameraadschap - het sa
menwerkingsverband - dat in deze
maanden ontstond tussen 'de drie' bleek
duidelijk het ingespeeld zijn op elkaar,
ieders onmisbaarheid, was er één uitge
vallen, dan hadden de andere twee de
tentcwnstelling nooit voor elkaar kunnen
krijgen. Met veel extra uren tot slot -
(X)k hele zaterdagen, 's nachts tot één uur
- is 't uiteindelijk gelukt.
In zijn t(x;psraak prees de heer Visser op
deze vijfde mei uitvoerig de prestaties
van het tweetal: de heren de Looze en
Grinwis, zoals ook in de krant van 9 mei
jl. vermeld. Voor hun noeste arbeid aan
de tentoonstelling. Wel. De heren van
Oosterom en Kastelein werden geprezen
voor de samenstelling van het boekje.
Ook vermeld. Nu, dachten wij, dat was
het dan. Ik vcxïide reeds een lichte kater
over al die lange avonden alleen. Maar
nee, nu werd de heer Schippers toch ook
nog geprezen voor zijn 'bijdrage aan
deze tentoonstelling'. Welke bijdrage,
wat had hij gedaan? Men wist het niet.
Hij wordt derhalve ook niet vermeld in
de krant. Immers: geen enkele taakom
schrijving. En dat spijt mij zeer. Pres
taties zijn prachtig, erkenning is ook wat
waard.
Naast het navenante bezettingsgebeuren
is er op de begane vl(x;r beneden bij de
entree een zorgvuldige selektie toegepast
in landbouwgereedschap. Doordat de
enorme - op zich mooie, maar te grote -
boerenwagen verwijderd is. ziet men
eigenlijk nu pas goed het mozaïek in
steentjes in de vloer. In de vitrines staan
bodemvondsten van De Motte mcxii ge
rangschikt. In weer andere vitrines zijn
prachtige oude kleurige (gebl(x;mde, ge-
ruiten) kostuums te zien. beschikbaar ge
steld door oude. gerenommeerde Goc-
rcese boerenfamilies. De stoffen zijn
heel bijzonder, o.a. sits. Ik zag ook een
prachtige crèmekleurige keuvel, die nog
op een kopje geplaatst zou kunnen wor
den. Er komen hier ook nog kaartjes bij
te staan, zoals boven op de tentoonstel
lingszolder. Het museum zoals het nu is,
beneden, maakt een weloverwogen even
wichtige indruk.
De mogelijkheid bestaat nog er enkele
vitrines bij te plaatsen voor o.a. oude
kostuums, een rouwkeuvel, kanten kin
derondergoed, welwillend in bruikleen
ter beschikking gesteld door het Streek
museum te Sommelsdijk. En oude ge
bruiksvoorwerpen uit de huizen, uit
Het is alweer zo'n dertig jaar gele
den, dat de voormalige zeesleper
'Hudson' ligplaats nam, als ijsfa
briek, in de vissershaven van Stel-
lendam. Het heeft z'n plezierige
reden dat wij terug komen op deze
markante sleepboot, die in de oor
logsjaren zeer aktief geweest is.
De Hudson, gebouwd in 1938, behoorde
tot één der beroemdste zeeslepers uit de
geschiedenis van rederij Smit en de Hol
landse sleepvaart.
Zij behoorde namelijk tot de eerste gene
ratie motorsleepboten, op basis waarvan
er later zoveel zijn gebouwd.
Deze 56 jaar oude sleper is gedeeltelijk
in haar oude luister hersteld, doch er
moet nog heel veel aan gebeuren, wil zij
op eigen kracht inzetbaar zijn.
Nederiand viert heden het vijftigste be
vrijdingsjaar. De 'Hudson' heeft een veel
bewogen loopbaan achter de rug. Wij
willen u dan niet onthouden, om in deze
tijd van herdenken, deze zeesleepboot
wederom aan u voor te stellen.
De 'Hudson' was nauwelijks tien maan
den oud. toen de tweede wercldooriog
uitbrak. De sleper was onderweg naar
Dakar, om een sleep af te leveren.
Na daar te hebben gebunkerd, wilde men
vertrekken, maar het schip werd in be
slag genomen door franse officieren. Als
voorzorg haalden zij de verstuivers uit de
hoofdmotor, om ontsnapping te voorko
men.
Maar, de opvarenden van de Hudson
waren op zulke tegenvallers voor bereid,
ze monteerden de reserve verstuivers en
maakten zich gereed om naar Freetown
te varen.
Dit lukte en vanaf die tijd was de Hud
son in geallieerde dienst.
In september 1940 kreeg de Hudson een
belangrijke opdracht.
Bij een poging van de geallieerden Da
kar in te nemen, werd het Britse slag
schip 'Resolution' door een torpedo ge
troffen. Ondanks zware slagzij ontkwam
dit schip en voer onder eigen kracht rich
ting Freetown.
Men besloot de Hudson dit slagschip te
laten binnen brengen, hetgeen lukte.
Als dank kreeg de Hudson een kanons-
top van het zware geschut van de 'Re
solution'.
Een jaar later, in oktober 1941, na de
berging van de tanker 'Britisch Mariner',
werd de sleepboot naar Swansea in En
geland gedirigeerd, van waaruit veel
sleepwerk werd verricht.
Veel schepen zijn hier getroffen door
bommen en torpedo's.
Medio 1943 werd de Hud.son naar Al
giers gestuurd, om daar sleepwerk te
gaan verrichten. Bij aankomst kon de
Hudson direkt aan de slag.
De 'Ford Confidence', een met munitie
geladen vrachtschip vkwg in brand en de
Hudson kwam direkt in aktie.
Eerst werd een Brits hospitaalschip uit
de gevarenzone gesleept en aansluitend
een Amerikaans trtxipenschip verhaald.
Toen sleepte de Hudson het levensge
vaarlijke schip de haven uit, met gevaar
vooreigen leven.
DIRKSLAND
P.V. de Snelpost
Uitslag wedvlucht vanuit Roye d.d. 6
mei 1995, in concours 556 duiven,
gelost om 8.00 uur met N.O. wind.
Ie duif 11.11.34= 1287.00 m/min.
Laatste duif 11.28.33 1182.19 m/min.
B. van Es (78) 1, 2, 3, 5, 7, 10, 22, 23,
24, 26, 27, 30, 33, 34, 35, 36, 38, 40, 45,
49, 55. 61. 65, 68, 73, 75, 92, 95, 98,
100; M. V. d. Baan (33) 4, 16, 32, 46, 64,
66, 86, 96, 97; A. Zoon (15)) 6, 12, 21,
25, 47, 69; A. M. v. d. Kroon (11) 8, 17,
18. 42, 82, 94; A. de Lange (17) 9, 15,
37, 44, 48, 78; L. Tijl (136) 11, 50, 67,
7174, 8183. 89,93. 99; A. P. de Vogel
(27) 13. 29, 31, 43, 53, 56, 59, 63; J. du
Pree (14) 20, 79; Joh. van Rutten (57)
28, 52, 54, 57, 58, 84, 85, 87, 88, 90, 91;
H. Klink (16) 41, 77, 80; L. v. d. Baan
(43) 51, 60, 62; Mevr. Doom (17) 76; D.
Klootwijk (13) 103, 136; A. Bestman
(14) 120; J. de Bruin (12) 121; L. Arens-
man(24) 14. 19.39,70.72.
vroeger tijden in Goedereede. De bodem
vondsten blijven apart.
Al met al is 't heerlijk, dat alles nu in
gereedheid is voor 't aankomende sei
zoen. Een paar geweldige schoonmaak-
dames zorgen voor een frisse en schone
toren. De twee gastvrouwen achter de
balie, mevrouw Nuys en mej. de Jong,
die in onderling overleg bij toerbeurt
werken, verklaarden heel veel plezier te
hebben in hun nieuwe werkkring.
Voorlopig is het museum donderdag en
zaterdag open. Nadere openingstijden
worden nog gepubliceerd.
U weet, u kunt behalve de genoemde
lokaties ook nog de beiaard bezichtigen
op de tweede zolder. En helemaal boven
het onovertroffen uitzicht over het wijde
land en de zilveren stromen.
U bent welkom!
Dieke Schipers-Vaarzon Morel
De sleeptros brandde zelfs door en de
bemanning van de Hudson moest aan
boord van het brandende schip, om weer
verbinding te maken met de nieuwe
sleeptros.
Uiteindelijk kon de 'Ford Confidence',
die in lichterlaaie stond, buiten de haven,
aan de grond worden gezet.
De bemanning werd voor deze helden
daad onderscheiden met het kruis van
verdienste en het oorlogs-herinnerings-
kruis.
Na vijf bange oorlogsjaren kwam de
Hudson in 1945 weer in de haven van
Maassluis.
Een bange periode lag achter haar en
haar bemanning.
Na de oorlog heeft de Hudson nog 18
jaar gevaren onder de vlag van Smit int.
sleepdienst.
In 1963 werd de Hudson omgedoopt tot
Ebro, en heeft nog anderhalf jaar gevaren
onder die naam, toen zij uit de vaart
'werd genomen.
De heer Dirk de Jager kocht de Ebro in
1964 en stationeerde haar in Stellendam.
Onder de naam 'Johan Dirk', genoemd
naar z'n kleinzoon, heeft de zeesleper
dienst gedaan als ijsfabriek.
In 1977 werd de drijvende ijsfabriek ver
kocht aan de heer H. Tanis, die de ijspro-
duktie voor de vissersschepen voortzette
en het schip als naam 'Elizabeth' gaf.
De voormalige 'Hudson' bleef men her
kennen als een sleepboot van Smit, doch
van binnen was zij als zodanig niet meer
herkenbaar.
In 1989 werd de verkoop aan sloper
Stolk in Hendrik Ido Ambacht een feit.
Een aantal enthousiastelingen, met ge
voel voor maritieme historie, zagen in dit
schip een stukje 'Hollands Glorie' ver
dwijnen, dat verdiende behouden te blij
ven.
Met de sloper werd overieg gepleegd om
de afbraak op een wat langere baan te
schuiven.
Er werd de 'Stichting Help de Hudson'
opgericht en na verloop van tijd was er
genoeg geld binnen om de zeesleper te
redden van haar definitieve ondergang.
Vele particuliere donateurs en ook vele
bedrijven hebben het mogelijk gemaakt
om de 'Hudson' te behouden en nog
worden er verwoede pogingen daartoe
ondernomen.
Inmiddels is het exterieur van de Hudson
grotendeels in oude luister hersteld, maar
van binnen moet er nog van alles aan
worden gedaan.
Na bijna twee jaar op de kant te hebben
gestaan bij H.V.O. werd de Hudson naar
Verolme in de Botlek gebracht waar zij
een facelift onderging.
Ook dit heeft het nodige gekost en daar
om is het wenselijk dat meerdere dona
teurs tot de stichting toetreden om op
deze wijze de 'Hudson' geheel in oude
luister te herstellen.
Nu het schip aan de buitenkant ziender
ogen opknapt, krijgt ze bij het publiek
steeds meer waardering.
Dit ondervonden wij, toen we met de
Hudson op 4 mei jl. in Rotterdam lagen
onder het monument 'De Boeg', bij de
Leuvehaven waar prinses Margriet en
vele anderen een krans legden, ter nage
dachtenis aan de opvarenden van de
koopvaardij, in de oorlog 1940-1945, die
op zee hun leven gaven voor het vader
land.
Dit evenement vond plaats om 11.00 uur
en aansluitend kwamen twee sleepboten,
die de Hudson weer naar Maassluis
brachten, want daar wachtte het volgen
de programma, de dodenherdenking om
20.00 uur en de volgende dag 'bevrij
dingsdag'.
De Hudson lag er op 5 mei geheel
gepavoiseerd bij en 's avonds geheel ver
licht, met op de achtergrond, ook ver
licht, de Grote Kerk.
De Hudson lag daar als symbool en mo
nument in Maassluis, omdat vroeger de
haven van Maassluis vol lag met deze
zeeslepers en ook hiervan niets meer
over is.
Dit projekt moet in stand gehouden wor
den en dat kan alleen met uw hulp.
Bent u nog geen donateur?
Meld u zich dan aan voor 25,- per jaar
bij: Stichting 'Help de Hudson', secr.
Merijntje Gijzenstraat 29, 4681 BN
Nieuw Vossemeer.
Heel hartelijk dank. Maarten Bezuijen
ZUIVBIJCNSinVDt
WMHi»»WW^*
■,;.^4v^è****ii«*T«**w^'^*«*^'^^ l
SSSJS^SRSWKSWW»^
NIEUWSTRAAT 1 - OUDE TDNGE - TEL. (01 874] 1 577
■ift
l«!S»gï«**V-*'*^'
Ze weerde zich dapper m oorlogslijd.
'1tet^~ '-.Ck-^^^""
Jarenlang was ze ijsjui»uk in Slellendam.
Ze niaaki haar rentree; hier ligt ze in Maassluis.
