Bouw van de Sommelsdijkse molen
Volvo AWDC laat verfijnde
vierwielaandrijving zien
Wetjes en Weetjes
PAAS-APPEL
Berichten uit de
Gezond heidswi jzer
Smetteloos blijven
met nieuwe
vlekkendoekjes
Publikatie Amateur-archeologenvereniging 'De Motte'
Biz. 2
EILANDEN-NIEUWS
VRIJDAG 7 APRIL 1995
De molen op de Westdijk te Som-
melsdijk is thans de oudste nog
staande molen op Goeree-Over-
flakkee. Een gevelsteen draagt het
volgende opschrift: „Aren Kor-
vynck en ifVdriana van Aflaken
1705". De ronde stenen stellingmo-
len is een pracht monument in
steen, maar wat vertellen de papie
ren monumenten - de oude kostba
re archieven - ons?
Op 22 december 1709 (sic!) werd er door
de ambachtsheer van Sommelsdijk een
akte van concessie aan de plaatselijke
molenaar verleend tot het stigten
van een nieuwe steene coommole ende 't
opleggen van buelsteenen zoo voor bak
kers als borgers De ambachtsheer
had het windrecht, dus hij moest toe
stemming geven voor het oprichten van
een molen en hij kreeg een deel van het
gemaal. Overigens hij gaf de molen met
molenhuis in erfpacht aan de molenaar.
We lezen: „Wij Francois van Aerssen
van Sommelsdijck, heere van Sommels-
dijck, Ooltgenspiaat, den Bommell ende
Spijck, etc. doen te weten, dat wij op het
te kennen geven van Aren Arensz. Kor-
vijnck als bij successie den coornwint-
mole ende molenthuijs in onse heerlijk-
heijt Sommelsdijck, ingevolge den erf-
pagtbrieff van dato den 17 decembris
1617 in erffpagt besittende ende gebruij-
ckende, dat denzelven molen door den
zwaren stormwind in decembris 1703
seer zijnde verswakt, hij well genegen
zoude zijn om in plaatse van desen hou
ten een nieuwen steenen koornwintmo-
len op den Westdijck omtrent het dorp te
willen bouwen mits bij ons daartoe geac-
cordeert werdende, dat daartoe zoude
mogen appliceren de materialen van
desen oude mole ende het molenhuijs
ende dat de plaatse op onsen dijck daar
toe bij ons zoude werden gedesigneert.
Alsmede dat tot soulaas van de groote
kosten die hij molenaar zoude moeten
ondergaan, die nog des te zwaarder zou
den vallen omdat op 't versoek van de
bakkers boven de ordinaire maalsteenen,
daarin nog een paar buelsteenen zoude
leggen bij ons ook mogte werden geac-
cordeert, dat in plaats van het agtiende
vath, scheppen, zooals boven 1/2 pond
der mudde ofte 2 pond per sak voor lak-
kagie voor 't maalloon, bij den boven-
gemelten erffpagtbrieff, is geaccordeert
dan v(X)rtaan zoude mogen scheppen van
de bakkers tien ponden wigt van yder
Zeeuwsche zak ccx)m die bij hem zoude
werden gemalen en dat zoodanig maai-
Kxin bij de molenaars van de meeste dor
pen in 't zelve eijland werd genoten zon
der dat bij geene vandien niet meer dan
de ordinaire maalsteenen zonder eenige
buelsteenen zijn hebbende
Aan de bouw waren nog een aantal vei
ligheidseisen verbonden dat zcx) na
aan de huijsen des dorps en zoo seer op
den kant des dijks, na het speuij toe, dat
nog de wagenbanen daardoor bcnaauwt,
nog de huijsen daarvan eenig nadeell
konnen lijden. Insgelijks van 't soodani-
gen hoogte, dat door de moleroeden in
het malen aan mensch, vee, nog daar
voorbij rijdende ledige ofte geladene
wagens geen schade ofte ongeluk veroir-
saakt kan werden
Verder werd het volgende geregeld:
Wijders blijft hij Aren Arensz.
Korvinck ende zijne nakomelingen ge
houden den voorschreven nieuw te bou
wen mole tot haren kosten eeuwiglijk
ende erffelijk te moeten onderhouden
ende daarvan alleenig dragen alle ordina-
ris als extra-ordinaris lasten die bij de
Staten van den lande zijn ofte namaals
zoude mogen werden geheven ende om-
meslagen. Ende daarvan zoixlanigen erf
fpagt jaarlijks St. Jansmissc ofte 29 junij
verscheijndc, ende ten uijttersten voor 't
eijnde der maand november jaarlijks 't
onsen behoeve te betalen, alles ende in
dier vcxïgen als in den txwengemelde erff
pagtbrieff van dato den 17 decembris
1617, als nader opgevolgt accoord van
dato den 9 October 1651 werd vermeld,
weickers beijdc inhout van volle kragt
ende waarde blijft voor Z(X) vccll 't zelve
bij desen onser accoord en consent niet
en is gealtereert
Uit het vorenstaande blijkt, dat er reeds
een houten molen was, door storm zwaar
gehavend en aan vervanging toe. Deze
molen stond aan de tegenwoordige Mo
lenweg (ter plaatse van de huidige alge
mene begraafplaats). In 1616 was er ove
rigens al sprake van een 'Mculwacht'
(Molenlaan). Deze molen met molenhuis
was in 1617 door de ambachtheer aan
Aren Imansz. m erfpacht uitgegeven
omme bij hem ende zijne wettelij
ke erffgcnamen off bij versterven van
denzelven Adnaan Iniants. kinderen
ende kinds kinderen bij zijn broeders
ende hunne kinderen alleen in rcgten
grade d' voors(chrcven) molen bemalen
ende huijsinge bewoond ende gebruijckt
te werden. Ende 't hunnen kosten ten
eeuwigen dage te worden onderhouden
om het agtiende vath ofte pond ende van
yder mudde een haiff pond lakkagie,
daartcx: een geijkte mouwer schotell ofte
lepell ter discretie van den heere van
Sommelsdijk gemaakt zal werden
De ambachtsheer werd dus in natura be-
Volvo heeft op de Autosalon van Geneve een prototype laten zien met
permanente vierwielaandrijving. De Volvo AWDC (All Wheel Drive
Concept), zoals de wagen wordt genoemd, is gebaseerd op de snelle 850
T-5 Estate, uitgerust met 225 pk (166 kW) vijfcilinder turbomotor. De in
Geneve getoonde auto is nog een prototype, maar binnen een jaar zal
Volvo het vierwielaandrijvingssysteem in produktie nemen.
Een vierwielaangedreven auto past uitstekend in Volvo's onlangs aangekondigde
modelstrategie, waarin meer plaats zal worden ingeruimd voor niche-modellen, zoals
een coupé en een cabriolet. Volgens Volvo is er in de markt voor prestatiegerichte
sedans en estates, ruimte voor een auto met permanente vierwielaandrijving, die borg
staat voor meer trekkracht in alle omstandigheden.
taald. maar dit was niet alles; hij kreeg
ook nog 'driehondert carolij guldens
vrijgelts van alle lasten".
Daarenboven was er nog zoiets als toe-
pacht: ende tot tocpagte te betalen
jaarlijks bovendien ofte te leveren nog
dertien sakken van de beste witte tarwe
ende een veth gaaff vereken ofte agtien
gulden tot optie van den heer, voor 't
selve vereken twee tonnen schoonen
appelen, guldelingen ende aagten ende
een sak schtxme aartnoten ofte door mis-
gewas dobbelde rente, te weten ses en
twintig sakken terwe, vier tonnen appe
len ende twee sakken aartnoten 't naar-
volgende jaar Hier stond natuur
lijk wel wat tegenover; hij hoefde niet
bevreesd te zijn voor concurrentie, daar
de heer aan hem behoudende d'
interpretatie van de differenten die ook
niet en zall vermogen eenige wind- nog
rosmolens op te regten, mede niet eenige
quarens, watermolens ofte andere instru
menten nog ook gcd(xigen dat 't selve bij
andere aldaar werde gedaan
In 1651 werd er een nieuw contract op
gemaakt met de toenmalige molenaar
Leendert Leendertsz. Vliegvis (was ge
huwd met de weduwe van de molenaar
Aren Arensz.), omdat er groote
moeijelijkheijt van 't overbrengen van de
voors(chreven) t(x;baten ten huijse ende
woonplaats van den well gemclten
Edelen heere van Sommelsdijk, alsook
voornamentlijken dat sijn wel gemeltcn
Edelen uijt de gemeijnte van Sommels
dijk bespeurde, dat zij meijncn, dat de
toebaten van 't coorn altijd door den
molenaar uijt de sakken van 't beste
coorn van de gemeijnte werd geschept
De levering van de zogenaamde toebatcn
of toepacht (o.a. de witte tarwe, het var
ken, de verschillende soorten appels en
de aardnoten) werd afgeschaft. In de
plaats daarvan kwam jaarlijks een bedrag
van 130 gulden (dus boven de bestaande
300 gulden erfpacht). Het volgende bleef
onveranderd: aangaande de sak
terwe dewelke den wel gemelten Edelen
heere van Sommelsdijk tot wederseggens
toe aan de Kamer van Retorica tot Som
melsdijk heeft vergunt, blijft op den
ouden voet, dewelke den molenaar van
Sommelsdijk alle jaren in coorn moet
leveren zonder dat hij die van vermogen
zall zijn in geld te vergoeden ten ware de
Kamer van Retorica dat geliefden te
doen
De molen 'De Korenbloem' vormt, daar
aan de rand van de historische kern, een
belangrijk decorstuk van het totale dorps
gezicht van Sommelsdijk. De korenmo
len doet als zodanig al enige tijd geen
dienst meer, maar wordt door de vrijwil
ligers van de Molenstichting Goerce-
Overflakkee nog wel draaiende gehou
den, zodat hij in het begin van het vol
gende millennium in goede draaiende
staat zijn 300-ste verjaardag kan vieren.
in het d{X)lhof van prijskaartjes
de juiste [g]
taxatie... nvm
Makelaar Tamboer
Tel. (01870)8 34 77
Vakmanschap van
tijdloze Schoonheid.
Nieuw model zilveren
slotje -met scheepje- op
vert.).
In smaakvoUf'
tiek-bruin lederen
•band met ribben op
de rug
MIDDELHARNIS
OPHALEN OUD PAPIER
Morgen, zaterdag 8 april, wordt door de
helpers van de 'commissie Oud papier'
van de Ned. Herv. kerk, weer oud papier
opgehaald. U wordt vriendelijk gevraagd
het papier, zonder karton, tijdig gebun
deld gereed te zetten, waarvoor bij voor
baat dank.
Maandthema april: 'rugklachten'
Rugpijn is een van de meest voor
komende kwalen van de mens. Het
vervelende van rugpijn is dat het je
beperkt in je bewegingsvrijheid.
Een mens gebruikt z'n rug tenslot
te elke dag. Gelukkig kan men in
veel gevallen zelf maatregelen ne
men om de rugklachten te beper
ken. Daarom heeft de Gezond-
heidswijzer, het informatiecentrum
van de GGD Zuidhollandse Eilan
den, deze maand een informatie
pakketje samengesteld over rug
klachten, dat iedereen gratis kan
ophalen of aanvragen.
Dit informatiepakketje legt uit hoe rug
pijn ontstaat, wat men kan doen om het
te voorkomen, en welke maatregelen
men kan nemen om de klachten te be
perken, o.a. in de vorm van houdings
adviezen en oefeningen. Ook bevat het
pakketje tips voor rugpatiënten om alle
daagse handelingen zo makkelijk moge
lijk te maken, en informatie over de Ne
derlandse Vereniging voor Rugpatiënten.
Het gratis informatiemateriaal kunt u op
halen of telefoni.sch aanvragen bij de Ge-
zondheidswijzer in de GGD-vestiging
die het dichtst bij u in de buurt is:
Middeiharnis, Sportlaan 5, tel. (01870)
86641.
Ook kunt u in uw bibliotheek een boe-
kcntentoonstclling over dit thema bekij
ken.
De Gczondheidswijzer Zuidhollandse
Eilanden is het informatiecentrum van
de GGD waar iedereen vragen kan stel
len op het terrein van de gezondheid. In
de Gezondheidsnijzer kunt u op het ge
bied van ziekte, gezondheid en gezond
heidszorg folders en artikelen vinden,
maar bijvoorbeeld ook adressen van pa
tiëntenverenigingen of informatie over
cursussen. Veel materiaal is kosteloos te
verkrijgen.
Shout heeft een nieuwe manier be
dacht om vlekken te verwijderen.
De Vlekkendoekjes doen verse
vlekken in een handomdraai ver
dwijnen zonder gebruik te maken
van wasmachine, water of kleding-
borstel. De snelle en effektieve toe
passing past uitstekend in onze
moderne manier van leven.
In West-Europa worden jaarlijks 65 mil
jard vlekken gemaakt. Wij Nederlanders
nemen hiervan zo'n 2.5 miljard voor
onze rekening. Vlekken hebben een
aparte eigenschap. Ze kunnen het hu
meur danig verslechteren omdat ze 'al
tijd' ongelegen komen en 'natuurlijk' op
opvallende plaat.sen ontstaan. Gelukkig
heeft de mens allerlei manieren ontwik
keld om snel en adekwaat van dit onge
rief af te komen. Wasmachines, vlekop-
lossers en 'grootmoeders' middeltjes wor
den onmiddellijk ter hand genomen om
het besmette kledingstuk schoon te ma
ken. Tegenwoordig kunnen we dit rijtje
aanvullen met Shou Vlekkendoekjes.
Het is een vlekkenverwijderaar die voor
een onmiddellijk resultaat zorgt. De vlek
verdwijnt bijna even snel als zij is ont
staan.
Vlekkendoekjes
De Vlekkendoekjes zitten hygiënisch
verpakt in aparte sachets en zijn speciaal
gemaakt om verse vlekken effekticf en
direkt te laten verdwijnen. Door het klei
ne formaat kunt u ze makkelijk meene
men in een tas of zak. Hierdoor heeft u
direkt een oplossing bij de hand voor de
meest voorkomende vlekken.
U verwijdert de vlekken door ronde be
wegingen met het doek te maken, waar
bij u aan de buitenkant van de vlek be
gint en langzaam naar het midden toe
"Wetjes en Weetjes" is een rubriek waarin aandacht wordt besteed aan wet
geving, fiscaliteiten, sociale vraagstukken, arbeidsproblemen e.d.
Problemen, vragen, onderwerpen kunnen worden aangedragen door de
lezers aan de redactie. Studiekosten
In deze aflevering van Wetjes en Weetjes staan de studiekosten centraal.
Indien u wel ieder jaar hoge kosten maakt voor de studie van uw kinderen,
maar geen vergoeding hiervoor ontvangt, kan het navolgende voor u van
belang zijn. In dit artikel geven wij u informatie over de vergoedingen waar
voor u in aanmerking kunt komen. Deze zijn: 'Tegemoetkoming in studie
kosten' en 'Aanvullende beurs'.
Tegemoetkoming in studiekosten
Indien u één of meerdere schoolgaande kinderen heeft die op 1 juli 1995
jonger zijn dan 18 jaar, kunt u in aanmerking komen voor de 'tegemoetko
ming in studiekosten'. De tegemoetkoming betreft een volledige vergoeding
voor les- en collegegelden 1.406,- resp. 2.250,-) en een tegemoetko
ming van 500,- per jaar voor gemaakte reiskosten. Een vergoeding die u
als ouders van schoolgaande kinderen goed van pas zal komen.
Om in aanmerking te komen voor de tegemoetkoming dient u een aanvraag
formulier ^tegemoetkoming studiekosten en lesgeld' in te dienen. Op dit for
mulier geeft u uw belastbaar inkomen over 1994 aan. Indien dit inkomen
niet meer bedraagt dan 49.920,-, heeft u recht op de tegemoetkoming van
1.406,- resp. 2.250,-. Bedraagt uw inkomen echter niet meer dan
39.170,-, dan komt u tevens in aanmerking voor een extra tegemoetko
ming die kan oplopen tot 900,- per jaar. Blijft uw inkomen beneden de
genoemde grenzen, maar vraagt u niets aan, dan heeft u ook geen recht op
de tegemoetkoming. Aanvragen dus!
Aanvullende beurs
Is uw zoon of dochter 18 jaar of ouder, dan ontvangt u niet langer kinderbij
slag. De kinderbijslag die u ontving, wordt vervangen door de studiefinan
ciering die uw kind zelf zal ontvangen. Deze studiefinanciering bestaat voor
ieder studerend of schoolgaand kind van 18 jaar of ouder in elk geval uit een
basisbeurs en een ov-jaarkaart. Deze componenten zijn onafhankelijk van
het ouderlijk inkomen.
Naast de genoemde inkomensonafhankelijke studiefinanciering bestaat een
aanvullende financiering die inkomensafhankelijk is. De aanvullende finan
ciering kan bestaan uit een lening en/of een aanvullende beurs. Het is met
name de laatste die interessant is, omdat deze aanvullende beurs wordt
beschouwd als een gift, die niet behoeft te worden terugbetaald. Voor 1995
varieert de aanvullende beurs van 232,69 per maand voor thuiswonende
tot 654,87 per maand voor uitwonende studenten.
Ook voor de aanvullende beurs geldt: geen aanvraag, geen geld. De aanvul
lende financiering dient te worden aangevraagd door de student. Vervolgens
dienen de ouders van de student opgave van hun inkomen te doen via de
door de Informatie Beheer Groep verstrekte formulieren. Het aanvragen van
deze aanvullende beurs is ten zeerste aan te raden. Zelfs studenten met
ouders die een inkomen hebben dat boven het modale ligt, kunnen afhanke
lijk van met name de gezinssituatie, nog in aanmerking komen voor de
genoemde aanvullende beurs. Dit zou tot een extra inkomstenbron kunnen
leiden van enkele honderden gulden per maand. Een poging waard!
De rubriek "Wetjes en Weetjes" komt tot stand in samenwerking met
Visser Visser Registeraccountants te Barepdrecht en Middeiharnis.
Hoewel uiterste zorg is besteed aan de inhoud, aanvaardt de redactie
geen enkele aansprakelijkheid voor onvolledigheid of onjuistheid of
voor de gevolgen daarvan.
Medewerkers agrarisch
natuurbeheer in Zuid-Holland
De provincie Zuid-Holland en de
Westelijke Land- en Tuinbouwor
ganisatie (WLTO) hebben een sub
sidie toegekend aan Landschaps
beheer Zuid-Holland voor de aan
stelling van twee (deeltijd)mede-
werkers agrarisch natuurbeheer.
Daarmee is Zuid-Holland de eerste
provincie in Nederland waar der
gelijke medewerkers boeren gaan
voorlichten en adviseren over de
mogelijkheden van natuurbeheer
op hun bedrijven.
De belangstelling onder boeren voor het
natuur- en land.schapsbeheer is de afgelo
pen jaren sterk gegroeid. Zaken als het
weidevogelbeheer, perceelsrandenbe-
heer, vlinderbeheer en het beheer van
houtopstanden mogen zich in een toene
mende belangstelling van de agrarische
.scktor verheugen. Ook in het recent aan
gekondigde beleid van minister van
Aartsen van Landbouw en Natuurbeheer
wordt aan boeren een belangrijke rol in
het natuurbeheer toebedacht. Het ont
breekt boeren in veel gevallen echter aan
voldoende kennis en inzicht om het be
oogde natuurbeheer ook daadwerkelijk
gestalte te kunnen geven. Ook weten niet
alle boeren de weg naar allcriei subsidie
regelingen op dit gebied.
De medewerkers agrari.sch natuurbeheer
kunnen hen op beide terreinen behulp
zaam zijn. Dat doen ze onder andere
door het leveren van bijdragen aan cur-
sus.sen agrarisch natuurbeheer. Ook kun
nen ze adviseren en begeleiden bij het
maken van een individueel bedrijfsplan
voor natuur en land.schap. Momenteel
hebben in Zuid-Holland al ca. 60 boeren
een cursus gevolgd en zo'n bedrijfsplan
opgesteld.
Bij de verdere prakti.sche uitwerking zijn
de medewerkers van Landschapsbeheer
Zuid-Holland beschikbaar.
Meer informatie bij: Landschapsbeheer
Zuid-Holland, tel. (01820) 24500.
werkt. De doekjes mogen ook worden
gebruikt op kleding die uit.sluitend che
misch gereinigd mag worden. Op zijde
en niet kleur-echte stoffen moet u eerst
even uitproberen op een onopvallende
plaats. Mochten er na het gebruik even
tueel kringen ontstaan, maakt u het doek
je dan even nat met water en wrijf daar
mee de kontouren van de kring weg.
Shout Vlekkendoekjes zijn verkrijgbaar
bij de supermarkt en drogist. Pakje met
lOsachets 4,95a 525.
GOEDEREEDE
D.V. zaterdag 8 april is het zover. Dan
hebben we namelijk een goed program
ma voor jullie in petto.
Vanaf half 4 staan de deuren van 'De
Ark' al wagenwijd open. Je wordt dan
ontvangen door het Open Deur-team met
koffie/fris en wat lekkers erbij. Daarna
zal ds. Hoek een gezamenlijke Paas-Bij-
belstudie met ons houden. Om 18.00
uur hebben we een gezellige broodmaal
tijd.
En dan het avondprogramma:
Songs of praise zal ons samen-zingen
muzikaal begeleiden. Zoals gewoonlijk
is er na het programma weer alle tijd
voor ontspanning.
Aan dit programma zijn wel kosten ver
bonden. Ais je tijdens de Bijbelstudie/
maaltijd/avondprogramma aanwezig wilt
zijn kun je jezelf opgeven bij Marike 't
Mannetje, tel. (01879) 1806 (dat kan t/m
vrijdag 7 april). De kosten zijn 10,- per
persoon.
Als je alleen het avondprogramma aan
wezig kunt zijn is het voor een knaak
raak!
Het Open Deur-team is er klaar voor...
tot ziens op 8 april!
Uitslagen Damvereniging
'Denk en Zef
Maandag 3 april 1995
Afdeling I
A. Verolme - C. Spee1 - 1
C. Polder - P. Leroy1 - 1
J. A. van Hoorn -1. MackloetO - 2
Afdeling II
J. V. d. Kooij - W. Vroegindeweij ....1 - 1
A. Knape - H. Verolme2 - O
Afdeling III
H. Noordijk - H. Schellevis1 - 1
T. Staal - J. VerbiestO - 2
J. Groenendijk - G. Zaaijer1 - 1
verkrijgbaar bij.
