NIEUWE BOEKEN
r
A.O.C.
Zeeland e.o.
Leerlingen
Ouders/verzorgers
Stagebieders
T,en gezond 1995
jeugd'
hoekje
€)oni^o
van Oom Ko
lokatie Sommelsdiik
Dagboek van een Stellendamse Indië-ganger
Biz. 2
EILANDEN-NIEUWS
VRIJDAG 30 DECEMBER 1994
In de afgelopen weken verschenen bij
uitgeverij De Banier te Utrecht weer
nieuwe uitgaven. Titels en verdere gege
vens kondigen we hieronder aan.
Ds. J. J. Poort, Kom over en help ons.
In de voetsporen van Paulus, langs ze
ven plaatsen in Griekenland. Paper
back. Geill. 72 pag. Prijs 19,50.
Dominee Poort, de vroegere legerpredi
kant, is bij velen niet geheel onbekend.
Niet het minst door zijn talrijke publika-
ties. Ook kennen velen hem als reislei
der. Enige tijd geleden reisde ds. Poort in
de voetsporen van Paulus door Grieken
land; hij bezocht met name de zeven
plaatsen aldaar die de apostel Paulus ooit
tijdens zijn tweede zendingsreis aandeed.
In dit boekje zijn ds. Poorts ervaringen
opgetekend. Bijbelse gegevens komen in
een aktueel licht te staan. De fraaie kleu
renfoto's die zijn opgenomen, verduide
lijken het geheel nog eens extra.
Ds. J. J. Poort, Van mij mag u blijven.
Geniet. 32 pag. Prijs 6,-.
Dit deftig uitgegeven boekje is als her
denkingsboekje klaar gemaakt ter gele
genheid van het 40-jarig predikantschap
van ds. Poort in november jongstleden.
Dominee Poort beschikt over een groot
opmerkingsvermogen zodat kleine, sub
tiele, maar dikwijls zo veelzeggende din
gen hem niet ontgaan. De inhoud van dit
boekje laat daarvan iets merken.
Ds. G. H. Kersten, Gegeven en geno
men. Gebonden. 98 pag. Prijs 27,50.
Deze bundel bevat preken en overden
kingen, alle naar aanleiding van het boek
Job. Slechts enkele van de hier gepubli
ceerde preken zagen, volgens medede
ling van de uitgever, ooit eerder het licht.
Van dominee Kersten (overleden in
1948) is bekend dat hij kort en zakelijk
preekte.
Overigens ging dat bij hem niet ten koste
van het geestelijk gehalte. Beide elemen
ten blijken ook in dit boekje weer. Het
verbindende thema van deze bundel is de
beproeving van de rechtvaardigen,
'bedoeld als Gods lof, eer en heerlijk
heid'.
Dr. R. ten Kate en dr. C. A. Tukker,
Enige nieuwtestamentische apocriefe
geschriften (II). Paperback. 126 pag.
Prijs 22,50.
Al eerder verscheen bij De Banier een
deel apocriefe geschriften uit de na-bij
belse tijd - toen rond het thema van de
vroegchristelijke Mariologie, de gedach-
]iaU OUD tN NIEUlfl
De beste wensen voor alle mensen, lezer
of puzzelaar. Hier is dan alweer de laat
ste aflevering van dit jaar. Met oudjaar
kijk je allicht terug naar de afgelopen
maanden van 1994. Wat heeft jou dit jaar
gebracht? Ach zal een lezertje zeggen: In
dit jaar moesten we mijn vader begraven.
Vreselijk is zoiets, helaas voor sommige
kinderen op ons eiland werkelijkheid. O
man vertrouwt een ander je toe: Het is
toch zo droevig bij ons. Mijn moeder is
opgegeven, er is eigenlijk niets meer aan
te doen. Een ander heeft gelukkig geen
last van deze zaken, alles gaat voor de
wind, dankbaarheid tekort! Voorspoed:
We hebben het nergens aan verdiend!
Waardeer het maar. Wat onze jeugdboek
betreft hopen we op een fijne rubriek met
variatie in allerlei puzzels. Onderzoek
Gods Woord maar goed, 't is oud en
blijft toch altijd weer nieuw.
December 5
Het thema voor deze laatste is, hoe kon
het eigenlijk ook anders, oud en nieuw.
Zoek in de Heilige Schrift op of het over
iets ouds of iets nieuws gaat. Tel de
nummers van de vragen die over oude
dingen gaan op, zet dat getal even apart.
Vervolgens tel je alle nummers van vra
gen die iets nieuws als antwoord hebben
op. Schuif dit getal tegen het eindant-
woord van de ouden aan: Welk getal lees
je dan? De vragen 9-a en 9-b tellen ge
woon voor 9 mee, bij elkaar 18 dus.
1De ogen van Israël/Jakob
(Gen. 48:10).
2. Hoe zagen de kleren, wijnzakken,
schoenen en het brood van de Gibeo-
nieten eruit? (Joz. 9:12-b en 13-b).
3. Wat voor een koning stond er in
Egypte? (Ex. 1:8).
4. Wat is er met Jeremia's vlees en
huid gebeurd? (Klaagl. 3:4).
5. Met welke touwen bond Delila Sim-
son?(Rich. 15:13).
6. Hoe was het graf waar de Heere in
gelegd werd? (Matt. 27:60).
7. Op wat voor wagen werd de ark
gezet? (1 Sam. 6:7).
8. De heilige stad, hetJeruzalem
(Openb. 21:2).
9. a. De dorsslede uit Jes. 41:15.
b. Ht)c zijn de gwderticrenheden des
Heeren elke morgen? (Klaag. 3:23).
10. Wat voor een hart en geest hebben
wij nodig? (Ezech. 36:26).
11Het zwaard van Isni Benob
(2 Sam. 21:16).
12. Iemand die oude wijn drinkt. Van
welke wijn zegt zo iemand dat die
beter is? (Luk. 5:39).
13. Welk kleed scheurde de profeet Ahia?
(1 Kon. 11:30).
14. Als je huis zo is, hoefje niet mee om
in de oorlog te vechten (Deut. 20:5).
Van Jolanda v. d. Wende (Ouddorp)
nu een raadsel dal oi)k mei oudjaar ic
maken heeft. Wat ontslaat dr-o-- de begin
letter van elk antwoord achter elkaar te
schrijven?
Doe maar lekker suiker over de oplos
sing en... smullen maar!
December F
Zwaardwalvis
Kleur-------------
Bijenhouder
Getal
Zangstem
Bakinrichting
Bloem
Deel v. d. voet
Deel v.h. gezicht - - -
Kaartenboek
Vrucht
Deel v.d. hand
Boom
Rivier
Land
Orgaan
Dier
Kookgerei
December G
Als extraatje nog een plaat met allerlei
spreekwoorden. Weet jij welke er alle
maal uitgebeeld worden? Wil je gelijk
aangeven in welke hoek van de tekening
je ze vond? Dus b.v. A: De bokkepruik
ophebben en b.v. D: Van de regen in de
drup komen.
Tot slot
Het is weer aan het eind van de maand.
Sturen jullie je oplossingen maar weer
op naar:
Oom Ko, p/a Eilanden-Nieuws
Postbus 8,3240 AA Middelharnis
Ik ben benieuwd of daar nog nieuwjaars
brieven bij zitten.
En je weet het... ze worden gegaran
deerd beantwoord, bij leven en gezond
heid uiteraard!
Tenslotte nog een vraag aan Roland
Trommel (Oude Tonge) en aan Jaco-
nrijn Brinkman (Stellendam):
Willen jullie me eens schrijven wanneer
je jarig hoopt te zijn? Dan word je als het
zover is in de krant gefeliciteerd.
Allemaal een goede jaarwisseling ge
wenst!
ten over Maria, de moeder des Heeren,
dus. Dit tweede deel gaat over wat de
apocriefen te berde brengen over Pontius
Pilatus, de romeinse stadhouder ten tijde
van het nieuwe testament. Dr. R. ten
Kate, classicus van professie, vertaalde
de Griekse teksten; dr. C. A. Tukker, her
vormd predikant te Epe, nam de Latijnse
geschriften voor zijn rekening. Het
geheel van deze teksten bestrijkt een tijd
vanaf het begin van onze jaartelling tot
plusminus de twaalfde eeuw. Deze heel
interessante bundel zou mijns inziens
nog aan wetenschappelijke waarde heb
ben gewonnen als er een ruimere verant
woording betreffende (vermoedelijke)
oorsprong, schrijver(s) eir/of wijze van
vertaling was meegegeven. Desondanks:
met name voor de geïnteresseerde uiterst
boeiend!
John Bunyan, Wedloper naar de hemel.
Paperback. 75 pag. Prijs 14,75.
John Bunyan behoef ik bij u niet te inü^o-
duceren - zozeer is hij bekend van zijn
geschriften als 'De Christenreis', 'De
Christinnereis' en 'De Heilige Oorlog'.
Dit is één van zijn minder bekende boek
jes, oorspronkelijk 'The heavenly foot
man' geheten. Opnieuw vertaald uit het
Engels en van een inleiding en aanteke
ningen voorzien door drs. H. van 't Veld
te Veenendaal. De beeldende titel zegt al
iets van de inhoud. Maar des te meer de
ondertitel: 'Een beschrijving van de man
die de hemel bereikt, eveneens van de
renbaan waarin hij loopt, de bakens die
hij passeert, ook enige aanwijzingen hoe
te lopen om de prijs te behalen'. U be
grijpt: deze metafoor wijst op een geeste
lijke werkelijkheid, beter nog: een gees
telijke aktiviteit. Bunyan ontleende zijn
beeld met name aan de woorden uit 1
Kor. 9 vers. 24. Leest u het maar na...
Evenals andere boeken schreef Bunyan
ook dit werkje tijdens één van de perio
den dat hij wegens zijn prediking gevan
gen zat. Een heel pastoraal geschriftje!
Zeer aanbevolen!
William Guthrie, Wat is een waar ge
loof? 64 pag. Prijs 14,75.
Guthrie was een Schots predikant die
leefde van 1620 tot 1665. Met name door
de prediking van de bekende Samuel
Rutherford kwam hij tot bekering. Hij is
met name bekend geworden door zijn in
1658 gepubliceerde boek 'The Chris
tian's Great Interest', door Jac. Koelman
vertaald in het Nederlands: 'Des chris
tens groot interest'. Een uiterst lezens
waardig geschrift dat al voor velen tot
zegen geworden is. Het boek handelt
over wie een christen is en hoe een zon
daar een waar christen worden kan.
Vooral tracht hij een antwoord te geven
op de belangrijke vraag: „Hoe kan ik
weten of ik een zaligmakend aandeel in
Christus heb?' Het nu verschenen boekje
'Wat is een waar geloof?' geeft in sterk
verkorte vorm dé inhoud van Guthries
grote boek weer. Mijn advies: lees dit
kleine werkje - wellicht krijgt u er
smaak in daarna het andere te gaan lezen
- en de inhoud ervan voor uzelf te over
wegen...
Rik Valkenburg, Ondergronds verzet.
176 pag. Met losse plattegrond van de
gangen in de Sint Pietersberg. Gebonden.
Prijs 45,-.
Rik Valkenburg is enige tijd geleden
overleden. Talloos veel publikaties had
hij op zijn naam. Wellicht is dit zijn laat
ste geweest. Het is het door de heer
Valkenburg aan het papier toevertrouw
de verhaal van ing. W. L. C. van Schaïk
over de illegale transporten door de grot
ten van de Maastrichtse Sint Pietersberg
in de jaren 1940-1944. Het is een voor
naam uitgegeven boekwerk geworden,
met tal van fraaie foto's. Wie zich inte
resseert voor de bezettingstijd, voor
Maastricht of voor het fenomeen van de
kalkmergelgrotten, zal dit boek graag
willen lezen.
Tot slot nog twee uitgaven van uitgeve
rij Den Hertog b.v. te Houten.
Het personeel van het
Ds. B. van der Heiden, De geestelijke
wapenrusting. Gebonden. 119 pag.
Prijs 21,90.
De schrijver is predikant van de Gerefor
meerde Gemeente te Hardinxveld-Gies-
sendam. In dit boekje zijn een twintigtal
meditaties over Efeze 6 vers 13-17 ge
bundeld: „Daarom neemt aan de gehele
wapenrusting Gods, opdat gij kunt we-
derstaan in de boze dag en alles verricht
hebbende, staande blijven". In de geeste
lijke strijd van Gods kinderen komt het
in alles aan op het hanteren van de wape
nen, de 'geestelijke wapenrusting' dus.
In dit boekje komen de diverse aspekten
daarvan op pastorale wijze aan de orde.
W. B. Kranendonk, G. Saldenus. Pre
dikant en dichter. Gebonden. Geïllu
streerd. 110 pag. Prijs 19,50. Guiljel-
mus Saldenus (overl. in 1694) was een
prediker die gerekend kan worden te
behoren tot de beweging van de Nadere
Reformatie. Hij was een ijverig prediker,
daarnaast ook dichter en tevens publi
ceerde hij wel dertig geschriften. Een
naar hem genoemde reformatorische
school voor voortgezet onderwijs te
Amersfoort houdt de gedachtenis aan
zijn persoon en werk levend. Vooral met
het oog op de leerlingen van die school
is dit eenvoudige, maar heel informatie
ve boekje geschreven. Het is met veel il
lustraties gelardeerd. Het is goed dat dit
werkje, naast de recente dissertatie van
ds. G. van den End over Saldenus, ver
scheen. Middelharnis, J. M. J. Kieviet
Cees van de Ree uit Stellendam vertrok op
11 februari 1949 als sergeant gewonden-
verzorger naar Nederlands tndië. In een
dagboek heeft hij verwoord wat dat voor
hem heeft betekend en hoe hij zijn verblijf in
de tropen heeft ervaren. Z'n pennevruchten
zijn gebundeld en, met toestemming van
dhr van de Ree, hopen we zijn dagboek in
de komende maanden te verhalen.
-49-
De treinreis van Batavia
naar Buitenzorg
Met een matige snelheid vervolgt de trein de reis door
een ongelooflijk mooi landschap. Langs ravijnen en
schitterende berghellingen. We passeren talrijke
kampongs, omgeven door hoge palmbomen en fris
groene varens. Ondanks de vcniioeidheid en dorst (er
is niets te krijgen om de dorst te lessen) genieten wc
intens van deze treinreis. Het is bloedheet in de trein
en we transpireren als wcrkpaardcn, maar deze onge
makken worden rijkelijk gccompen.seerd bij het zien
van zoveel natuurschoon.
Met grote ogen hang ik uit het coupcraam en dat niet
alleen om wat frisse lucht op te vangen, maar ook om
het voorbij glijdende landschap als het ware in te
'slurpen', om het voor altijd in mijn geheugen vast te
leggen. Het .schijnt of West Java een nog weelderiger
plantengroei heeft dan Oost Java. Bij het passeren
van een aantal kampongs worden wc door de inlan
ders met gejuich begroet. Blijkbaar heeft hier de haat
tegen de 'Belanda's' nog geen voedingsbodem ge
vonden. Bij het zien van al dit natuurschoon denk je
aan Holland, waar de winters zo koud, naargeestig en
troosteloos kunnen zijn. Je reali.seert je, dat als je laat
in de herfst terug zult zijn en de winter spoedig zal
volgen, dat het niet mee zal vallen om aan het klimaat
te wennen.
Aankomst te Buitenzorg
Om 15.30 uur bereiken we het station van Buiten
zorg, waar het bord op het station laat zien, dat de
plaatsnaam thans Bogor is.
Als eerste verlaat ik per jeep het station om een in de
trein onwel geworden soldaat naar de garnizoenszie
kenzaal over te brengen. Bij terugkomst op het station
waren de tirailleur compagnieën reeds vertrokken.
Onze stafcompagnie is de laatste eenheid die naar het
nieuwe bivak wordt overgebracht. Direkt na aan
komst renden we naar de mandiehokken om al het
stof en zweet weg te spoelen. Het was een lange en
vermoeiende dag en reeds om20.00 uur ligt vrijwel
het gehele bataljon onder de klamboe.
Woensdag, 16 augustus
Een nieuw begin
Op deze eerste dag in Bogor valt er heel wat te orga
niseren. De medische verzorging moet ook weer op
poten worden gezet, want de bekende tropenkwaaltjes
gaan onverminderd voort en storen zich niet aan over
plaatsingen. Dokter De Neef moest in Soerabaja ach
ter blijven en dus heb ik de taak de medische verzor
ging van het bataljon te regelen. Een nogal verant
woordelijke en verre van gemakkelijke taak, die veel
energie en inzet zal vragen. Direkt na het ontbijt be
geef ik me naar de garnizoensarts om met hem te
overleggen hoc wc de zaken zullen aanpakken. Er
wordt afgesproken dat ik medicijnen, vcrbandmidde-
len en wat instrumentarium in bruikleen krijg en met
behulp van de gewondenverzorgers het ziekenrapport
voor ons bataljon zal verzorgen. Voor moeilijke of
spoedgevallen zal ik met de garnizoensarts kontakt
opnemen. De administratieve afwikkeling van de
medische bescheiden komt geheel voor mijn reke
ning. Hiervoor zal ik nadere instrukties krijgen van de
subarts in Batavia, die ik dan ook regelmatig zal
moeten bezoeken. Korporaal Bouman heeft inmiddels
een vertrek ingericht waar we poli kunnen houden en
om 16.00 uur werden de bekende behandelingen her
vat.
Donderdag, 17 augustus
Het nieuwe bivak
Het kamp, waarin we zijn ondergebracht, ziet er van
buiten vriendelijk uit. De beschikbare ruimte voor de
legering is echter beperkt. Meubilair is vrijwel niet
aanwezig, zodat hel veldbed dienst dt^t als slaap- en
zitplaats. Het aantal mandiehokken is ook beperkt en
bovendien is het met de aanvoer van water slecht
gesteld. De legering van officieren en onderofficieren
is ook niet geweldig. We hebben op de galerij één
tafel met één bank. In verband met deze beperkte zit
gelegenheid worden de maaltijden op verschillende
lijdstippen gebruikt. Met de verlichting is het ook niet
best. Een enkel loshangend 'peertje' verspreidt een
ongezellig licht. Je kunt dan ook verwachten, dat de
meeste bewoners zich in de avonduren naar de stad
zullen begeven. Vandaag is dit echter uitgesloten. We
zijn geconsigneerd, want het is 'Hari Besar', de dag
waarop het vijfjarig bestaan van de republiek Indone
sië wordt gevierd.
Om eventuele rellen te voorkomen moeten we in het
bivak blijven. De zogenaamde 'gasten' worden ern
stig in hun vrijheid beperkt.
Vrijdag, 18 augustus
De eerste dienstreis naar Batavia
Zoals te verwachten was werd ik ontboden naar
Batavia voor een gesprek met de subarts. De arts
blijkt een sympathieke dokter te zijn die me op een
prettige wijze vertelt wat er van mij op administratief
gebied verwacht wordt. De instrukties voor de afwik
keling van de medische bescheiden zijn nogal uitge
breid en zullen veel tijd vragen. De eerste opdracht is
het uit de dossiers verwijderen van de formulieren,
waarin aantekeningen werden gemaakt van gerappor
teerde intieme kontakten en eventuele geslachtsziek
ten. De betreffende stukken moet ik morgen reeds
inleveren.
Zaterdag, 19 augustus
In de vroege morgenuren naar Batavia vertrokken om
de gevraagde formulieren aan de subarts ter hand te
stellen. Tevens nieuwe opdrachten ontvangen, die
verband houden met de dooriichting van ons bataljon.
In het Sub K.L. kampement, gelegen aan de
Berenlaan, waar ook de subarts kantoor houdt, zijn
ongeveer 1500 man ondergebracht. De hier gelegerde
militairen staan op het punt te repatriëren naar Hol
land of te vertrekken naar het nieuw gekozen vader
land, wat meestal Nieuw Zeeland of Australië is. Op
de vele bureaus heerst een koortsachtige drukte, want
er is heel wat te regelen voordat een legeronderdeel
naar huis kan vertrekken. De stad Batavia valt me
tegen. Een ongezellige stad, waarin het verkeer slecht
is geregeld. Eigenlijk een uit zijn krachten gegroeide
grote kampong met in het centrum europese gebou
wen. Het Koningsplein is niet veel meer dan een
slecht onderhouden grasveld, omringd door bomen en
gouvernementsgebouwen. Weinig sfeervol!
Zondag, 20 augustus
De eerste zondag in Bogor
Evenals voorheen op Oost Java gaan ook deze zon
dagmorgen veel militairen naar de kerkdiensten. De
Protestantse en Katholieke kerk liggen dicht bij
elkaar. Beide kerken gaan geheel schuil achter het
frisse groen van vele varens. Voor de Protestantse
kerk is een keurig onderhouden gazon. Hoge slankge-
lijnde palmbomen omgeven het kerkgebouw. De kerk
beschikt over een goed orgel en het interieur ziet er
fris en uitnodigend uit.
Nu het vertrek naar huis steeds dichter bij komt dwa
len tijdens de dienst de gedachten ver weg naar het
kleine land, waar het koren reeds is geoogst en de
gele kleuren van het rijpe graan zijn vervangen door
de wat bruinachtige kleur van de geploegde akkers.
Het land waar velen met ongeduld op de terugkeer
van de 'jongens overzee' wachten.
Maandag, 21 augustus
Het is zeer vroeg reveille. Om 06.00 uur staat een nge
rij van A.A.T. auto's gereed om het bataljon te ver
voeren naar het hospitaal in Batavia om daar te wor
den doorgelicht. In deze vroege morgenuren is het
tamelijk fris op de open auto's. De ochtendnevel trekt
langzaam op.
In de kampongs die we passeren heerst reeds een
grote drukte. De inlandse bevolking begeeft zich op
weg naar de sawahs. Tientallen kakelende kippen
fladderen van de weg het struikgewas in als de kolon-
ne nadert. Vanaf de open wagens hebben we een
prachtig uitzicht over de groene terrassen, het glinste
rende water op de sawahs en de vaak glibberige
sawahdijkjes.
Een onbeschrijflijk mooi landschap glijdt aan je voor
bij. Terwijl het bataljon wordt doorgelicht begeef ik
me naar de subarts, die me nieuwe instrukties op het
gebied van de administratieve afwikkeling geeft.
Dinsdag, 22 augustus
Uitreiking Europese kleding
De uniformen blijken chemisch gereinigde kledings
tukken van het Engelse leger te zijn. Het valt niet mee
om een enigszins behooriijk uitziend en passend uni
form te bemachtigen. De fouriers krijgen weinig vlei
ende opmerkingen te horen. Het passen van de unifor
men neemt veel tijd in beslag, want iedereen wil er bij
thuiskomst toch zo goed mogelijk uitzien. Er wordt
veel getranspireerd en gemopperd. Naast een fooi,
inplaats van een redelijke vergoeding, ook nog een
tweedehands uniform. Het is echt het leger van 'Jan'.
Als we na veel gezoek en gepas uiteindelijk voor
inspektie staan aangetreden voelen we ons als pin
guïns in een brandende woestijn.
Donderdag, 24 augustus
Pessimistische geluiden en reakties
op vertraagde repatriëring
De bataljonscommandant laat weten, dat het repatrië-
rmgsschema is vertraagd. Een aantal door de Neder
landse regering gecharterde Amerikaanse troepen-
transportschepen is uitgevallen. De schepen worden
ingezet voor het overbrengen van troepen naar
Korea. Daarnaast speelt ook nog de onrust op Ma
kassar. Om de 'jongens' bezig te houden worden er
'sightseemgtours' in het Puntjak gebergte georgani
seerd. Zoals te verwachten was riep de mededeling
over de vertraagde repatriëring reakties op. De teleur
stelling werd door een groep manschappen met over
matig drankgebruik te lijf gegaan. In het AMVJ
gebouw werd het dermate rumoerig dat de hulp van
de militaire politic werd ingeroepen. De komst van de
witgchelmde MP-ers riep veel agressie op en resul
teerde m handgemeen. De opgetrommelde onderoffi
cieren van ons bataljon wisten een einde te maken aan
de rotzooi en de 'feestgangers' onder de klamboe te
werken.
{wordt vervolgd)
wenst alle
ZEElANOi
CEtmUM VOOR GROEN ONDERWUS
Naar een ander eiland, Java
