OPEN HUIS IN ONZE SHOWROOM
Vrijdag 19 maart van 2 tot 9 uur en zaterdag 20 maart van 10 tot 5 uur
GRINWIS
van hardhouten deuren en kast-schuifwand systemen
Dagboek uit
duitse dwangarbeid
D dQ^
ELECTRONICS
Tel. (01878) 11 72
IEDEREEN IS WELKOM,
PIET DE KORTE
GEZOND
AFSLANKEN
01879-1431
VRIJDAG 19 MAART 1993
„EILANDEN NIEUWS
Bladz. 3
KOOLWEG 29a /i
(in plaats van kaarten)
ZONWERINGSCENTRUM
OOK VOOR TUINMEUBELEN
VOOR 'KWALITEITS-SERVICE'
EN 'KWALITEITS-PRODUKTEN'
UW KOSTPRIJS PER HA OMLAAG
Steunpunten:
(01871) 20 66
(01874) 25 55
(01686) 25 50
BEL ONS VOOR EEN SNELLE LEVERING!!
tnieke koUekl.e
WUid eenperfecie
Prijmv^Naiian»^^
Adverteren in Eilanden Nieuws
betel<ent dat uw advertentie ool<
buiten de bebouwde l<om wordt gelezen.
DE GREVELINGEN
Buijs Buijs
rtt^rrrf"'^''™' camping en caravanhandel tel. (01875) 12 59
Adverteert in Eilanden-Nieuws
WÊiEJGA.- Nederlgnd
Bijgaand weer een aflevering uit tiet
oorlogsvertiaal van oud-Middeliiarnisser Cor
de Gans. We hopen in elk van de volgende
nummers een l<lein gedeelte van het
dagboek te publiceren. We hebben al
bemerkt dat het veler interesse heeft.
(aflevering 13)
Dinsdag 17 april 1945
Gisterenmorgen om acht uur zijn we vertrokken met onze
wagens in de richting Hollandse grens, althans we hebben
geprobeerd bij Ruhrord aan de Rijn te komen. We moesten
daar over die brug zien te komen.
Om zes uur 's avonds zijn we in Hambom aangekomen,
ongeveer^lS km van de Rijn vandaan. Het was erg warm en
we hadden een afstand van 30 km afgelegd. We zagen er uit
als negers van het zweet en het stof. We kwamen door Botrop,
Donnersberg, Oosterveld en Stekrade. Het is een mooie
omgeving, veel bos en heuvelachtig. We konden de nacht
doorbrengen bij een Duitse boer, die tevens metselaar, bak
ker, kruidenier en manusje van alles was. Voor ons dus van
alles te halen. We hebben bij hem al onze gerst geruild (hij
had een paard) voor brood, boter en suiker. Bovendien kre
gen we koffie en zelfs zuurtjes.
We hebben in een schuur geslapen en dat lukte allemaal wel.
Vanmorgen al bijtijds op stap gegaan, op weg naar Ruhrord,
en aldaar aangekomen zagen we, dat we over een baileybrug,
de Rijn over moesten. De brug was geheel in gebruik voor het
oprukkende leger. Het was éénrichtingsverkeer van solda
ten. We mochten er niet over en tevens werd ons gezegd dat
alle bruggen over de Rijn op deze wijze in gebruik waren, en
we dus nérgens toestemming zouden krijgen.
We zijn zelfs nog bij een mihtaire commandant in Hamborn
geweest voor een vergunning, om zo vlug mogelijk over die
brug te komen, maar alles vruchteloos. Die commandant
raadde ons aan naar een 'doorgangslager' te gaan, dat werd
beheerd door Amerikanen. Dat kamp is gelegerd in Walsum,
vlak aan de Rijn.
We besloten toen maar naar dat kamp te gaan. We konden
ook niet de Rijn naar boven volgen tot Wezel en dan via
Lobith naar huis gaan, omdat daar het front nog was. Boven
dien, in dat kamp was eten en, misschien viel het 'afvoeren'
naar huis wel mee. In ieder geval, we hadden niets te verlie
zen, en konden altijd vertrekken als het ons niet beviel.
Toen we het kamp naderden, zag het wit van de tenten. Het
leek wel een kampeerterrein, met op de achtergrond barak
ken. We zagen al gauw, dat het allemaal papieren hutjes
waren van wit karton, met een geraamte van latten en
planken.
We bouwden er zelf ook een, en het werd een aardig onder
komen. Alleen, als het zou gaan regenen viel het hele tenten
kamp in elkaar. Er viel echter niet veel te kiezen ook, omdat
de paar barakken vol met vluchtelingen zijn.
Het aantal barakken is te weinig voor de duizenden die hier
nu kamperen. In de barakken zo vertelde men ons woonden
1500 Hollanders en miljoenen wandluizen.
Ook vertoeven hier veel 'buitenlanders', hetgeen we natuur
lijk wel merken aan de verschillende talen die gesproken
worden.
We kregen vandaag een flink portie aardappelen met rode
kool, jus en cornedbeef Na het eten was erop het terrein een
feest gebrouwen. Met veel harmonicamuziek werd veel
gedanst en gezongen, tot diep in de nacht. Het was erg gezel
lig en romantisch.
Woensdag 18 april 1945
Vanmorgen is het tweede transport mensen afgevoerd. Het
waren vijftien auto's met dertig man per auto. Dat is dus een
transport van vierhonderd en vijftig man. Nog enkele dagen
zo'n groot transport en dan zijn wij aan de beurt. We hebben
ons moeten laten inschrijven en aan de hand daarvan wor
den we in groepen afgevoerd. We hopen dus nu maar
weer.
We handelen nog steeds in eten en rooksel. Er zijn er onder
ons die nog steeds last hebben van diarree. Vooral H. Zorge
uit Dirksland. Ik weet echt niet of het wel goed met hem
afloopt. Zodra ik 's morgens wakker word zie ik hem naar
een greppel gaan. Daarna gaat hij liggen of zitten eten. Na
een korte tijd weer naar de greppel. Daarna weer eten en ver
volgens naar de greppeL dan weer eten, naar greppel, eten -
greppel, eten - greppel. En zo gaat dat door nu al vele dagen
achter elkaar.
Hij zegt zelf; „Je moet zoiets over-eten", „ik heb nu eten
genoeg en kan het dus wel volhouden" (Later bleek dat hij
gelijk heeft gekregen).
Het was vannacht weer bar koud. Ja, we liggen nu weer op de
koude grond, weliswaar met wat papier onder ons, maar ja, 's
nachts is de temperatuur om het vriespunt, óf het vriest
enkele graden.
O ja, bij het transport dat vandaag vertrok waren J. Troost en
Gerrit Buth. Misschien zijn ze eerder thuis dan wij en kun
nen bericht doen.
We kregen vandaag extra voeding. Er zat o.a. een pak 'Pem-
mican', een bak biscuit, drie stukken chocolade, een doos
thee, suiker, melkpoeder, een bus margarine, een plak suiker,
een bus havermout, een bus kaas, een bus vlees, twintig zuur
tjes, vier zuiveringstabletten, zes lucifers, een rol closetpa-
pier, een doos vuuraanmakers.
Vermoedelijk is dat een rantsoen voor de soldaten. Jammer
genoeg zaten er geen sigaretten in. De Amerikanen hechten
weinig waarde aan het roken, want officieel wordt daarvoor
niet gezorgd.
Wij moeten het doen met gevonden peuken, maar ook dat
rookt wel. L. Meijer is nu met het (gestolen) restant gerst weg,
om bij een boer te ruilen voor sigaretten of eieren, of wat
dan ook.
We kunnen nu volop eten en dat doen we dan ook de gehele
dag. De Amerikaanse keuken is goed, maar al het voedsel
valt op een gloeiende plaat. We hebben doorlopend
honger.
Vrijdag 20 april 1945
Vandaag moesten we uit onze papieren tent. Het begon te
regenen en dus stortte alles in elkaar. We kunnen nu niet lan
ger buiten verblijven en moeten noodgedwongen de barak
ken in. Doordat er veel Hollanders zijn vertrokken is daar nu
voldoende ruimte gekomen. Maar wat een wandluizen.
Wanneer je met een mes tussen de geploegde houtdelen van
de wand snijdt, vallen de dikke, vette ondieren er met tiental
len uit.
We moeten er maar niet te veel bij denken, we zijn ook al
ingespoten tegen het ongedierte. Wanneer er echter zo'n
massa van die dieren zijn, kan het niet anders of ze komen
aan je lichaam.
Vannacht zijn er weer veel vliegtuigen overgevlogen. Het
waren natuurlijk Amerikanen, dus arme Duitsers aan de
andere kant van het front. Gelukkig is het voor ons
voorbij.
We hebben nu de gestolen stationswagen verruild aan een
boer voor 24 sigaretten, 50 gram tabak en 50 gram Oekraïnen
shag en, bovendien een half pond suiker. Nu hebben we te
roken en te drinken, voldoende eten én rust.
Zondag 22 april 1945
Vanmorgen zouden we afgevoerd worden naar Holland. We
hebben de gehele morgen in de kou en regen staan wachten,
maar er kwamen geen auto's. In de middag moesten we weer
terug naar die luizenhokken. Ons humeur is beneden alle
peil. Het wachten alleen al is een grote opgave en nu deze
teleurstelling weer. In gedachten ben je 's morgens dicht bij
huis. je leeft er alleen voor, en dan inééns, weg droom. Mis-
chien nu morgen wel.
Maandag 23 april 1945
Vanmorgen heb ik eerst maar weer wandluizen gevangen.
We raken er nu langzamerhand zelf onder. Het is wel uitkij
ken met die rotbeesten omdat je er allerlei ziekten door
kan krijgen.
Gelukkig konden we half in de ochtend afreizen. Nu ston
den achttien G.M.C, vrachtauto's gereed. Het is zoals altijd,
een duwen en trekken geweest, waardoor ik achter op de
laadbak kwam. Ik ben toen maar op mijn knieën gaan zitten,
want het achterschot is betrekkelijk laag en met zo'n hele,
staande massa 'veemensen' ben ik bang in een bocht of hoe
dan ook, over dat schot geduwd te worden.
Om twaalf uur reden we weg. We reden niet in de richting
'grens' maar... richting Munster.
We dachten allemaal: „over enkele uren zijn we in Limburg
of Noord-BrabanfMaar in plaats van dichter bij huis, gin
gen we weer dieper Duitsland in. Naar Munster, wat een
kronkels, wat een militaire ambtenarij.
Tegen de avond waren we in Munster, want snel kon niet
worden gereden over die vernielde wegen vol gaten en kui
len. Mijn knieën waren doorgeschaafd en we waren allemaal
beroerd van het geschok en gehots.
We werden in een groot gebouw ondergebracht waar we ont
luisd werden. Met een grote flitspuit werd onder- en in je kle
ren gespoten en daarna kregen we soep.
De vrouwen en kinderen (ik weet niet waar die vandaan kwa
men) kregen extra melk.
Om zeven uur in de avond moesten we weer verder en wer
den weer met de vrachtauto's naar het station gebracht. Daar
stond een goederentrein, bestaande uit gesloten wagons,
waar we in moesten. De trein zou naar Holland gaan, zo
werd ons verzekerd.
De trein stond in Mecklenburg, zo ik vernam. We kregen wat
beschuit voor onderweg. De Amerikanen namen afscheid en
vertelden ons dat we naar Maastricht werden gebracht. Nou,
dat was dan nog een hele reis. Dat werd de gehele nacht rij
den natuurlijk.
Het was koud in die wagon en natuurlijk geen enkel comfort.
We zaten er ook met te veel mensen in.
We reden na zonsondergang weg en passeerden stukgescho-
ten of gebombardeerde bruggen. Ook passeerden we een
grote brug, en staken vermoedelijk de Rijn over (bleek later
de brug bij Remagen te zijn). Als je door de deuropening
naar buiten keek zag je alleen maar diep onder je water. Het
leek allemaal gammel en onbetrouwbaar, maar ja, je springt
dan niet uit die trein, je pleegt ook geen zelfmoord. Je zit daar
maar, je laat alles over je heen komen. Je gaat naar huis.
We passeerden die nacht Duimen en Krefeld.
Dinsdag 24 april 1945
De dag begon mooi. Een schitterende zonsopgang. Zonder
een minuutje slaap waren we tot München-Gladbeck gena
derd, waar de trein stopte. Waarom weet ik niet. Je weet niets.
Of er wel of niets ernstigs is. Je weet niets over hoe of
waarom.
Sinds gisteren zijn we toch weer enkele kilometers dichterbij
huis, terwijl we misschien al enkele honderden kilometers
hebben afgelegd.
Enfin, we maakten van het stilstaan gebruik om 'de benen te
strekken', en hebben de trein met takken versierd.
We ontmoetten nu, langs de spoorlijn weer andere be
kenden.
Ik ontmoette mijn oude kameraad Leen Tamboer, die een
fototoestel 'gevonden' had en van het hele gebeuren foto's
nam.
Later besefte ik hoe uniek dit was voor later en kan van af dit
tijdstip een serie foto's bijvoegen van onze thuisreis.
Hierboven is een door hem gemaakte opname van de stad
München-Gladbeck. Alhoewel dat op de foto niet is te zien,
lag de gehele stad in puin.
Toch konden we, vanaf onze plaats bij de trein, wel zien dat
wij, in Wattenscheid en Gelsenkirchen, méér te verduren
hadden gehad dan in deze omgeving.
Gelsenkirchen bijvoorbeeld, was slechts enkele meters hoog
toen we op weg naar huis, met ons wagentje door die stad
trokken.
Daar was letterlijk alleen maar puin. En uit die puinhopen
kwam hier en daar rook, omdat er nog mensen in de
kelders woonden.
Maar nu dus op weg naar de grens.
Overal één grote vernieling. Ik noem nu enkele plaatsen
waar we passeerden. Wezel, Krefeld, Dülen, München-
Gladbeck, Reydt, Odenkirchen, Geilenkirchen, Ubach,
Balenbach.
Daarna, ook in Holland, de plaatsen Kerkrade en Heerlen,
doch het viel daar nogal mee.
Toen de trein zich weer in beweging zette, waren wij spoedig
aan de grens.
We probeerden allen zoveel mogelijk te zien door de
geopende deur en raamluiken.
(wordt vervolgd)
GESPECIALISEERD
IN DEUREN
ZONWERING EN
RAAMTECHNIEKEN
GEGARANDEERDE KWALITEIT
VOOR EEN SCHERPE PRIJS
Vraag prijs en documentatie van
onze l(waiiteitsprodul(ten.
^m
staat voor KWALITEIT en SERVICE
GRATIS MONTAGE
HET HELE JAAR DOOR
Ons nieuwe adres vanaf 15 maart:
Haveneind 9b, Sommelsdijk, tel. (01870) 8 21 20 8 39 01 8 39 85
Groothandel in landbouwprodukten op- en overslag
meststoffen (op maat) gewasbeschermingsmiddelen
J. P. Mast Den Bommel B.V.
J. P. Mast Oude Tonga B.V.
J. P. Mast Fijnaart B.V.
Ouddorp
Stellendam
'C. Pape'
'Van Oostenbrugge'
Herkingen 'E. van de Velde'
DIrksland 'C. v. d. Boom
Gereedschappen'
Oude Tonge 'Loonbedrijfv. d.Sluys'
(01878) 12 62
(01879) 13 93
(01879) 24 41
(01876) 93 17
(01877) 1511
(01874) 18 26
LlH WAAT 36-58'
Straatweg *\*j*'oio - 4MT9«_^
CARjmNS
„De Grevelingen" is officieel
dealer van de riante Muller, Atlas,
Sunseeker en Likon stacaravans
en mobiele bungalows.
Kom eens kijken op onze perma
nente shov/. Wij hebben ook altijd
Battenoord
Nieuwe Tonge
m
Computeronderdelen
Onderhoud Reparatie
Supplies
Opleidingen
Computers
Printers
(Maat)Software
Automatisering
Van Aerssenstraat 36 - 3245 BC Sommelsdijk
Tel. 01870-87423 - Fax 01870-87486 /r^
Privé: Nieuwstraat 28, Stad aan 't Haringvliet X{!j^
zonder honger en toch
3 volle maaltijden per dag.
Bel voor iniicTitingen:
.NDELIJKE CLUB VOOR
BETERE VOEDINGSGEWOONTEN
li"';»'»'BETERE VOEDINGSGEWOONTEN
Oosthaven 35
2801 PE Gouda
Enkele opnamen van onderweg mei o.a. een 500 ponder langs de spoorlijn, (foto'.'. L Tamboer)
