EIIAI1DEn-l1IEUW5
Waarschuwend schilderij voor gem. bibliotheek
Jammer dat ik oom Wim nooit heb ontmoet
Streekvergadering
100 jaar
landbouwonderwijs
in Zeeland (Goes)
pimpernel
RECTIFICATIE
De bejaarden gym- en zwemclub
van Stellendam
Het waren politiemannen
uit distriict Leiden
Uitslagen Damvereniging
'Denk En Zet'
Ruim de helft gelooft niet
in Jezus als Verlosser
Annie van Geel-Walraven over Willem Walraven:
Uitslagen Damvereniging
'Denk En Zet'
No. 6173
Aan de oud-Ieerlingen,
(oud)stagebieders en oud-leraren
van de MAS te Goes
Vrijdag 19 februari 1993
Ned. Herv. Mannenverenigingen
op G.G. op Goeree-Overflakkee
Reaktie:
Maandag 1 februari 1993
AKTIE ZUINIG STOKEN
Enquête onder Utrechtse studenten:
Mevrouw A. van Geel-Walraven -
zeg alsjeblieft Annie - is een nichtje
van de schrijver Willem Walraven
wiens vijftigste sterfdag op 13 fe
bruari 1993 in Dirksland officieel
wordt herdacht. Annie is een doch
ter van Willems broer Jaap Walra
ven en de enige van de familie die
nog in Dirksland woont. Ze kent als
geen ander de Dirkslandse achter
grond van het werk van Willem
Walraven.
^Brieven'
Het huis op de Straatdijk
Opoe
Verhalen
Maandag 25 januari 1993
Oom Wim
Indische familie
3e Blad
VRIJDAG 5 FEBRUARI 1993
In 1993 zal het 100 jaar geleden zijn dat
het agrarisch onderwijs in Zuid-West-
Nederland is gestart.
Eerst was er de Rijks Landbouw Winter-
school, daarna de RMLTS en de RMAS
en tenslotte het AOC Zeeland en om
streken.
Door de jaren heen kent deze school
vele oud-leerlingen, -leraren en (oud)-
stagebieders; wij willen hen graag de
gelegenheid geven de kontakten te her
nieuwen en elkaar te ontmoeten bij dit
lustrum. Uiteraard zijn ook hun part
ners van harte welkom.
In het kader van de feestweek, die
gehouden wordt ter ere van de opening
van het nieuwe gebouw zal dit 100-jarig
bestaan worden gevierd in nauwe sa
menwerking met de Vereniging van oud-
leerlingen op de reünistendag op
Het programma omvat naast gezellig
samenzijn een middagexcursie en de
symbolische herplaatsing van het glas-
in-loodraam. Er wordt u tevens een
gedenkboek aangeboden en u kunt 's
avonds genieten van een koud/warm
buffet.
Voor nadere inlichtingen kunt u
bellen naar:
Schoolgebouw AOC, tel. (01100) 2 72 03
(overdag);
H. van der Weele-Minderhoud,
tel. (01103) 18 64 ('s avonds).
De opgave sluit op 10 februari, dus als u
wilt komen: Haast u! Zegt het voort!
De club organiseert een veilig verkeer-
avond op woensadg 24 februari 1993, die
zal plaatsvinden in het verenigingsge
bouw "t Haegse Huus', aanvang 19.30
uur.
Een veilig verkeers-deskundige, dhr. J.
A. Blokland uit Zwijndrecht, zal aanwe
zig zijn. Dhr. Blokland werkt met een
beeldscherm, hiermee krijgt men een
duidelijk overzicht van het verkeer en
zijn veranderingen.
Ook op het eiland Goeree-Overflakkee
zijn veranderingen. En er zijn de laatste
tijd nogal wat ongelukken gebeurd met
dodelijke afloop.
Onze bejaarden gym- en zwemclub is
van mening dit onder de aandacht te
moeten brengen, vooral voor de oudere
in 't verkeer. Deze avond is bedoeld voor
alle inwoners van de gemeente Goede-
reede ongeacht welke leeftijd en de toe
gang is gratis.
Fris uw geheugen over de verkeersregels
op terwille van uw veiligheid.
Laat deze avond niet voorbij gaan en
kom massaal.
Namens het bestuur, Chr. Stigter
Op D.V. 9 februari zal onze gebruike
lijke streekvergadering weer gehouden
worden. Deze zal plaatsvinden in het
verenigingsgebouw 'De Hoeksteen' aan
de Kerkring te Middelharnis.
Het onderwerp voor deze avond draagt
de titel: 'Het ontwerp kerkorde'.
De inleider voor deze avond is de Ned.
Herv. predikant van Middelharnis, ds.
L. W. Ch. Ruijgrok.
Gezien het belang van deze zaak, óók
voor onze gemeenten, roepen wij u allen
op zoveel mogelijk deze vergadering te
bezoeken.
Ook diegenen die, op welke wijze dan
ook, in meer of minder mate bij het ker-
kewerk betrokken zijn, worden hartelijk
uitgenodigd. Uiteraard geldt dit ook
voor belangstellende gemeenteleden.
Tot ziens op dinsdag 9 februari in
'De Hoeksteen'.
In de krant van vrijdag 29 januari vroe
gen we ons aan de hand van een bijge-
plaatste foto af vanwaar de politie
mannen kwamen die na de ramp in
Middelharnis verbleven, ingekwartierd
bij de fam. M. D. de Wit op Kade 5.
Een reaktie maakte duidelijk dat de
politiemensen afkomstig waren uit de
distrikten Leiden en Den Haag.
De manschappen werden opgeroepen
om 3 weken in het rampgebied dienst te
doen; het was overigens geen vrijwil
ligerswerk.
Al zondags na de ramp kwamen ze aan
en ze hielpen mensen te evacueren. De
oud-politieman die we spraken assis
teerde bij de helicopterlandingsplaats,
net buiten Sommelsdijk.
In 't begin waren ze lange dagen in touw
en "s nachts sliepen ze met hun ransel
als hoofdkussen en hun overjas als
deken over zich gespreid, maar er waren
toch geen klachten.
MIDDELHARNIS/SOMMELSDUK
Afdeling I
C. Spee - I. Mackloet1 - 1
J. van Hoorn - A. Verolme1 - 1
J. A. Dekker - J. van Es1 - 1
Afdeling II
F. Noordijk - H. VerolmeO - 2
A Krijgsman - C. Polder1 - 1
I. Koese - J. Lodder1 - 1
A. Knape - L Verbiest1 - 1
W. Vroegindeweij - M. Klink1 - 1
Afdeling III
J. A. Gebuis - P. van Groningen2 - O
H. Noordijk - J. K. de Rooij2 - O
R. Jacobs - A. v. d. SluijsO - 2
J. V. d. Kooij - J. Groenendijk.2 - O
J. Holleman - H. Schellevis1 - 1
C. V. d. Groef - J. Nipius2 - O
Gapinge II - D.E.Z10 - 6
De tabel voor de week van:
25 januari 1993 t.e.m. 31 januari 1993
Normaal iaar-
Weekstreef-
Totaal streef-
verbrulk
verbruik
verbrulk
500 m=
15 m=
174 m=
600 m=
18 m=
209 m=
700 m=
21 m=
246 m'
800 m'
24 m=
279 m'
900 m=
27 m=
317 m=
1000 m=
30 m=
352 m=
1100 m=
33 m'
388 m=
1200 m"
37 m=
425 m=
1300 m=
40 m'
459 m=
1400 m"
43 m'
496 m'
1500 m^
46 m=
532 m=
1600 m=
49 m'
567 m"
1700 m=
52 m=
604 m"
1800 m=
55 m=
639 m'
1900 m'
58 m=
677 m=
2000 m=
62 m=
712 m=
2200 m=
68 m'
785 m=
2400 m=
74 m'
857 m=
2600 m=
81 m'
929 m3
2800 m=
87 m=
999 m=
3000 m"
93 m=
1072 m=
3500 m=
109 m=
1254 m'
4000 m=
125 m'
1438 m=
4500 m'
141 m=
1623 m^
5000 m='
157 m'
1803 m»
5500 m'
172 m=
1984 m'
6000 m^
188 m''
2167 m=
Weergegevens Valkenburg Z-H
berekeningsmodel NV. GEB ZHW
Weersomstandigheden:
Afgelopen week lag de buitentemperatuur
iets boven het normale niveau,
het w/aaide echter iets harder dan normaal.
UTRECHT - Studenten geloven nog
wel in God, maar Jezus vinden ze niet
belangrijk. Het bijbelse gegeven dat Hij
voor de mensen stierf om hen van hun
zonden te bevrijden, komt niet geloof
waardig bij hen over. Dit blijkt uit een
enquête over sociaal en religieus denken
onder studenten, die diverse Utrechtse
studentenverenigingen november vorig
jaar gehouden hebben. Ze hielden de
enquête in het kader van de evangeli-
satie-aktie Present. In totaal vulden 966
studenten de vragenlijst in.
Ongeveer de helft van de studenten
gelooft in God. Een kwart van de onder
vraagden zien Hem als 'een hogere
macht'. Het idee dat ieder mens voor
zijn leven verantwoording schuldig is
aan God, werd door 58 procent van de
ondervraagden afgewezen. Ruim de
helft (55%) geloofde niet dat Jezus voor
de zonden van de mensheid gestorven
is. Bijna 80 procent is het niet eens met
de stelling dat maar één godsdienst de
ware is. Iets minder dan de helft ziet
naastenliefde en het naleven van regels
als de kern van het christelijk geloof
Een leven na de dood bestaat volgens 45
procent van de studenten, maar de
meesten weten niet wat ze zich daarbij
voor moeten stellen. Een kwart gelooft
in reïncarnatie, 17 procent gelooft in het
bestaan van hemel en hel.
Ook maatschappelijke onderwerpen
kwamen in de enquête aan de orde. Een
meerderheid van de ondervraagde stu
denten was van mening dat het grootste
probleem van de mensheid op micro
niveau ligt (discriminatie, egoïsme, de
onbetrouwbaarheid van de mens). De
meesten gaven te kennen dat ze zelf in
staat zijn bij te dragen aan de oplossing
van dit probleem. Bij de zingeving aan
het bestaan staat de eigen persoon even
eens centraal. De helft van de onder
vraagden zag het eigen geluk, de andere
helft de maatschappelijke positie als de
zin van het leven.
MIDDELHARNIS - Betrokkenheid bij het milieu en verontwaardiging over het gebeurde, inspireerden
dhr. A. de Neeff tot het schilderen van de ondergang van de olietanker 'Breare' bij de Shetland-eilanden.
De troosteloosheid van de oeverbegroeiing en de man met de met olie bedekte vogels op de voorgrond ver
wijzen naar de trieste gevolgen voor het milieu die deze olieramp heeft.
Dhr. de Neeff heeft al vaker werken van zijn hand geschonken aan openbare instellingen en deze keer viel
de Gemeenschapsbibliotheek Middelharnis dat genoegen te beurt. Het bestuur van de bibliotheek heeft dit
aktuele, themagerichte schilderij in dank aanvaard.
Annie van Geel met het portret van haar Indische familieleden en links de olielamp van oma.
In zijn brieven aan familie en vrienden,
brieven die door zijn neef Frans Scham-
hardt zijn verzameld en uitgegeven bij Uit
geverij Van Oorschot, haalt Willem Wal
raven hartstochtelijk uit naar zijn familie in
Dirksland. Hoe wordt dat ervaren door een
familielid dat hier woont?
„Acht", zegt Annie, „voor pa was het
natuurlijk niet zo leuk. Hij heeft het
boek zelf niet gelezen. 'Het is allemaal
waar' zei pa, 'maar ik hoef het niet te
lezen'. Mijn moeder is al jong gestorven
en ik heb daarna altijd voor pa gezorgd.
De brieven die oom Wim aan pa en moe
had geschreven lagen bij pa op zolder.
Vroeger kwamen er af en toe brieven uit
Indië, met fotootjes er bij. Die brieven
gingen in een grote enveloppe en wer
den bewaard. Als ik bij pa de zolder
deed kwam ik die enveloppe met brie
ven altijd tegen. Toen mijn neef Frans
Schamhardt vroeg of hij ze mocht lenen
voor een boek over oom Wim, heb ik me
niet gerealiseerd wat er mee zou gaan
gebeuren. Ik heb de brieven ook nooit
meer terug gekregen, die liggen nu in
Den Haag. De brieven die pa en moe in
het begin kregen waren geen onvriende
lijke brieven, pas later zijn ze scherp
geworden. Ik heb er nooit bij stil gestaan
dat Frans Schamhardt alle brieven zou
laten publiceren".
Vond je het zelf vervelend om al die privé-
zaken zwart op wit voor iedereen gedrukt
te zien?
„Nee, niet zo. Voor mezelf niet. Wel voor
pa en tante Itih, de vrouw van oom Wim.
Toen het boek 'Brieven' voor de eerste
keer uitkwam heb ik het gekocht. Ik heb
wel tegen mijn neef Frans Schamhardt
gezegd: 'Had je niet kunnen wachten tot
pa en tante Itih er niet meer zijn?'
Pa heeft andere dingen van oom Wim
wel gelezen, maar'Brieven' niet. Pa heeft
nooit gezegd dat oom Wim ongelijk had.
Oom Wim schreef altijd dat mijn vader
niet in de winkel had moeten gaan. Dat
geloof ik ook. Pa had onderwijzer moe
ten worden. Mijn moeder was ook niet
echt geschikt voor een winkel. Ze was
een boerendochter uit Nieuwenhoorn
en ze was niet sterk.
Van het geld dat moe van haar ouders
had geërfd hebben ze een huis laten
bouwen op de hoek van de B. C. Zaayer-
laan en de Julianalaan. Daar schrijft
oom Wim ook over. Dat huis hebben ze
later moeten verkopen en toen moesten
ze weer terug naar het huis op de Straat-
dijk. Dat was nog van Opoe geloof ik".
„In het huis op de Straatdijk hebben we
veel lief en leed meegemaakt. We zijn er
allemaal geboren, m'n moeder heeft er
een kind verloren. We zijn er vandaan
gegaan, we zijn er weer teruggekomen,
mijn moeder is er ziek geweest en gestor
ven. Ik heb goede ouders gehad en een
fijne jeugd.
Wil je wel geloven dat ik heb staan hui
len toen ik zag dat het huis weg was. Ik
reed op de fiets over de Straatdijk en
opeens zag ik die leegte. Ik ben van de
fiets afgestapt en heb daar zomaar een
poos gestaan. Wat er allemaal niet door
me heen ging! Het is een schok: je ouder
lijk huis verdwenen.
Voor zover ik weet zijn pa en oom Wim
ook in dat huis geboren, en tante Anna
die met Schamhardt is getrouwd. Ze
hebben ook nog een broertje gehad.
Geer, die is maar acht jaar geworden.
Ik kan het heimwee van oom Wim naar
zijn geboortehuis wel begrijpen: te
weten dat je het nooit meer terug zult
zien. Dat is nog erger als je het gevoel
hebt dat je bént verbannen.
Oom Wim is met ruzie van huis wegge
gaan en dat lag echt niet alleen aan hem.
Dat heeft pa altijd gezegd. Oom Wim
wou niet in de winkel en opa en opoe
waren te stijfkoppig om dat in te zien".
In 'Brievenspreekt heel sterk de verbitte
ring van Willem Walraven jegens zijn
ouders. Is die verbittering van Willem Wal
raven overdreven, voelde oom Wim zich ten
onrechte verongelijkt?
Annie zegt daarover: „Opa is in 1926
gestorven, ik heb hem zelf niet gekend.
Daar kan ik dus niet zo over oordelen.
Opoe is oud geworden, die is 1944 over
leden. Ik kan me wel indenken hoe het
voor ooni V/im was. In die tijd moest het
vooral 'netjes' wezen. Opa en opoe kon
den met oom Wim weinig eer inleggen.
Ik denk dat het tegenviel dat hij met zijn
goede verstand niet deed zoals zij wil
den. 'Die joon' noemde Opoe hem, als
ze het over hem had. Opoe was ook nog
naamgek en ze heeft pa, die naar haar
vader Jacob van Kassei heette, door en
door verwend.
Opoe was ook 'gróós', ze had wel een
beetje gevoel voor stand. Ze heeft als
jong meisje gediend bij de familie
Zaaijer op de Voorstraat, in dat grote
huis waar nu 'Salem' is. Ik denk dat oom
Wim in haar beeld niet paste, dat Opoe
het zich anders had voorgesteld. Ze
waren heus niet gemakkelijk, hoor, ook
voor mijn vader en moeder niet. Het was
niet gauw goed bij Opoe en als ze het
niet op je had nam ze geen blad voor de
mond. Ze durfde veel te zeggen".
„Toch was Opoe een hartelijk mens voor
degenen die ze graag mocht en als kind
kwam ik er graag en veel. Ze kon uren
lang vertellen, had altijd praatwater -
dat zit in de familie - en dat vond ik
prachtig.
Die verhalen van Opoe: over de Straat
dijk en de Poortvlieten. 'Die onstrante
jongers' zei ze dan. Over zichzelf zei
Opoe dat ze een 'pront' meisje was
geweest, over opa vertelde ze dat hij in
het begin de kermissen langs ging met
een kraam met snoepgoed en van alles.
Ik heb Opoe veel horen vertellen over
haar vader. Haar vader kwam veel aan
lopen toen Opoe nog in de winkel zat.
Hij woonde in het Smidsslop of op 't
Schelpenpad, dichtbij in elk geval.
Hij lette op pa, oom Wim en tante Anna
als Opoe het druk had in de winkel.
Opoe heeft goed voor haar ouders
gezorgd, gaf hen van alles. Ze had een
gulle hand, dat zit ook in de familie. Pa
gaf ook makkelijk wat weg en oom Wim
was net zo. Die stuurde wel geld naar
Nederland voor een oom.
Opoe is achttien jaar weduwe geweest en
ze zal het heus niet altijd gemakkelijk
gehad hebben in haar eentje, denk ik nu.
Daar sta je als kind niet bij stil. Voor mij
was het Opoe, een zware vrouw die vaak
een bloemetjes-schort aanhad.
Op een keer heb ik samen met een
nichtje dat kwam logeren zo'n schort
aangetrokken. We konden echt samen
in één schort van Opoe, Christien
Schamhardt en ik.
MIDDELHARNIS/SOMMELSDUK
Afdeling I
C. Spee - J. A. van Hoorn1 - 1
Afdeling II
G. Zaaijer - F. Noordijk1 - 1
C. Polder - W. VroegindeweijO - 2
Afdeling III
H. Schellevis - J. A. GebuisO - 2
H. Noordijk - J. Holleman2 - O
P.vanGroningen-A.v.d. Sluijs1 - 1
C. V. d. Groef - J. Groenendijk2 - O
J. K de Rooij - J. v. d. KooijO - 2
Ik denk wel dat Opa en Opoe van elkaar
hielden, dat ze het samen eens zijn
geweest en op hun manier het samen
goed hebben gehad. Ondanks het ver
driet over de geschiedenis^ met oom
Wim, want dat was er natuurlijk, al werd
het doodgezwegen. Ik weet dat Opoe er
verdriet van had. Oom Wim stuurde
haar een kaart met haar tachtigste ver
jaardag. Ik geloof dat hij daar op had
geschreven: 'Een hand van Wim' en dat
vond ze toen heel erg".
Annie denkt met sympathie aan oom
Wim. „Hij was zeker niet gemakkelijk,
maar ze wisten hier geen raad met hem.
Hij was zijn tijd ver vooruit. Als je leest
wat hij over Dirksland schrijft in 'Le
venslijnen', dan zie je dat hij toen al
gevoel had voor het mooie van zijn
geboortedorp en voor het historische.
Als hij daar geen liefde voor had gehad,
had hij er later in Indië nooit zo over
kunnen schrijven. Als je er later zo over
schrijft heb je het eerst intens in je opge
nomen. Er zullen in die tijd niet veel
Dirkslanders geweest zijn die zo veel
van hun dorp afwisten als oom Wim. Hij
had nu moeten leven".
In haar kinderjaren vond Annie haar
oom Wim ook interessant. „Hij was
mijn oom in Indië. Dat sprak tot m'n
verbeelding. Een ander had een tante
aan de overkant, maar ik had een oom
in Indië. M'n klasgenootjes gingen een
dagje naar Haarlem, Tilburg of Rotter
dam, maar ik zei dan: 'Ik ga een dagje
naar Indië'. Dat weet ik nog goed".
Van een bezoek aan Indonesië is het
nooit gekomen. Later was er serieus
sprake van, maar toen werd Annie's
man ernstig ziek.
„Ik zou toen met Anna, een dochter van
oom Wim naar Indonesië gaan. Ik ben
heel goed met mijn Indische familie. Na
de oorlog zijn tante Itih en de kinderen
naar Nederland gekomen. Ze zijn in Oss
terecht gekomen en zo verder. Acht kin
deren en ze zijn allemaal goed terecht
gekomen. Stuk voor stuk leuke mensen,
al heb ik met de één natuurlijk meer
kontakt dan met de ander. Dat gaat zo
en dat hangt er ook vanaf waar ze wonen
en hoe hun familie-omstandigheden
zijn. Alleen Wim heb ik nooit ontmoet.
Die woont in Amerika.
Tante Itih, de vrouw van oom Wim, was
een schat van een mens. Na haar dood
heeft de gemeente Oss haar geëerd met
een steen op haar graf, waarop staat:
'Itih met het kleine naampje en het grote
hart'. Ik hield erg veel van haar, ze kwam
dikwijls bij me logeren".
Annie laat fotootjes zien, van haar Indi
sche familie, van haar ouders, van opa
en opoe. Die foto's heeft ze grif te leen
gegeven aan de commissie Herdenking
Willem Walraven. Ze wil daar graag
haar medewerking aan geven.
„Eindelijk de erkenning die hij verdient.
Want ach... ze kunnen van hem zeggen
wat ze willen, hij had ruggegraat en een
groot talent en hij veinsde niet. Zelf ben
ik ook nogal direkt: ik denk dat ik het
goed met oom Wim had kunnen vin
den".
ONTWERP ADVIES
AANLEG ONDERHOUD
Tel. (01876) 94 20, Herkingen
tuinarchitektuur hoveniersbedrijt b.v.
^T'
In een vorig bericht is bekend gemaakt,
dat de themabijeenkomst H"VTERAK-
TIEF GEDRAG BIJ KINDEREN, ge
organiseerd Kioiiswerk Zuidhollandse
Eilanden te Middelharnis op 12 februari
gehouden wordt. Dit moet zijn:
WOENSDAG 17 FEBRUARI a.s.
Aanmelding is mogelijk tot 12 februari.
