De letterkundige betekenis
van Willem Walraven
't
B.V.
FROflL
Gezien door Pau Heerschap
JEUGDKOOR 'lUVENTA'
J. J. TAALE
DE ZONWERINGSPECFALIST
EN RAAMTECHNIEK
prettige feestdagen
en een goed verzekerd '93
BIRD CENTER DIRKSLAND
Marien en Betty van der Groef
VersMarkt
voordeelmarkt
assurantiekantoor VAN LOO
Aannemersbedrijf
communicatie
Bladz. 2
In Eilanden Nieuws van 1 december
jongstleden spraken we met burge
meester Boonstra van Dirksland
over de herdenking van de in Dirks
land geboren schrijver Willem Wal
raven, die leefde van 1887-1943.
Vandaag praten we verder over de
literaire betekenis van Walravens
werk met Pau Heerschap, leraar
Nederlands aan de Prins Maurits-
school te Middelharnis, liefhebber
en kenner van de Nederlandse litera
tuur, autoriteit op het gebied van het
dialect van Goeree-Overflakkee en
lid van de commissie 'Herdenking
Willem Walraven'.
Walraven in standaardwerk
literatuur Nederlands Indië
Hoe heeft Pau Heerschap kennis ge
maakt met het werk van Walraven?
Als zovelen heeft ook Pau Heerschap de
betekenis van het werk van Willem Wal
raven aanvankelijk onderschat.
„Al bij mijn studie Nederlands ben ik de
schrijver Walraven tegengekomen", ver
telt hij. „Dat was bij de behandeling van
de Indische literatuur van deze eeuw.
Rob Nieuwenhuys - een groot kenner
van de literatuur van Nederlands-Indië
- had een hoofdstuk aan Walraven
gewijd in de 'Oost-Indische Spiegel'. De
'Oost-Indische Spiegel' is echt een stan
daardwerk over de Nederlands-Indi
sche literatuur.
Nieuwenhuys noemt Walraven de grote
literatire ontdekking van Du Perron in
de dertiger jaren. Du Perron was toen al
een gevestigd schrijver, dus dat zegt
nogal wat.
Eerlijk gezegd schonk ik in het begin
weinig aandacht aan Willem Walraven.
Andere schrijvers over Indië zoals A.
Alberts, Maria Dermout, H. J. Friede-
ricy en Bep Vuyk hadden meer mijn
belangstelling".
„Dat was toen ik, in 1982, Querido's lite
raire reisgids voor Nederland had ge
kocht en ik op ging zoeken wat Goeree-
Overflakkee voor literairs te bieden had.
Onder het hoofdje 'Dirksland' kwam ik
de schrijver Willem Walraven tegen. Hij
bleek zelfs in Dirksland geboren te zijn.
Eerst dacht ik; Hij is vast de zoon
geweest van een of ander belangrijk per
soon die zich van de 'overkant' in Dirks
land gevestigd heeft. Ik ontdekte pas na
de aanschaf van de verzamelde brieven
van Walraven dat we te maken hebben
met een echte Dirkslander.
Toen ik eenmaal begonnen was met die
brieven te lezen raakte ik steeds meer
geboeid; vooral omdat bijna in elke
brief Dirksland, of op z'n minst Goeree-
Overflakkee, ter sprake komt. Ook de
persoon Walraven ging me uitermate
intrigeren. Alles wat er van en over het
werk van Walraven te koop was heb ik
toen gekocht".
Heimwee naar geboortedorp
Als we vragen wat Heerschap boeit in de
persoon van Walraven komt hij met een
heel rijtje: „Zijn eerlijkheid in de eerste
plaats, zijn trouw, zijn afkeer van schijn
heiligheid. Zijn grote belangstelling
voor cultuur, zijn belezenheid. Uit zijn
werk blijkt een diversiteit aan kennis en
die kennis had hij zichzelf eigen ge
maakt.
En frappant is zijn liefde voor ons
eiland. In 1915 is hij voorgoed van het
eiland weggegaan maar uit bijna elke
pagina wordt duidelijk dat hij een ver
schrikkelijk heimwee naar zijn geboor
teland had. Zelfs als hij er op scheldt
blijkt nog zijn liefde voor Flakkee. Hij
weet dat hij door zijn huwelijk met een
inlandse vrouw en zijn trouw aan haar
nooit naar zijn geliefd Holland terug zal
kunnen en het is dat gevoel van on
macht dat hem soms tot razernij brengt.
Kijk, hij schrijft hier aan zijn broer Jaap
in Dirksland: „Het liefst zou ik helemaal
los zijn van Dirksland en het voorgoed ver
geten, maar dat gaat natuurlijk niet; het
houdt me integendeel vast en er gaat geen
dag voorbij dat ik niet aan Dirksland
denk".
In elke brief zeurt hij weer om regionale
krantjes om op de hoogte te blijven van
de gebeurtenissen in Dirksland en op
Flakkee".
Heerschap onderstreept de grote rol die
het verlangen naar zijn geboortegrond
in Walravens werk speelt. „Zelfs een
boekbespreking grijpt hij nog aan om te
schrijven over zijn land van herkomst.
In een bespreking van 'Het gevloekte
leven' van de Flakkeese schrijver Jan
Knape weidt hij breed uit over Flakkee
in de Indische Courant".
Journalist
Pau Heerschap vertelt dat Walraven
boekhouder was en via een ingezonden
stuk in de Indische Courant in de jour
nalistiek terecht kwam.
„Als journalist geeft hij een haarscherp
beeld van de Indische samenleving van
voor de oorlog. Allerlei typische Indi
sche verschijnselen 'begreep' hij. Hij
plaatste ze vaak in een historisch kader
waardoor ze in een bepaald perspektief
kwamen te staan.
Net als de door hem bewonderde schrij
ver Daum had Walraven een sterk
gevoel voor het Indische verval, voor wat
verdwenen was en opgeruimd, of voor
wat zonder doel was blijven staan.
Rob Nieuwenhuys zegt over het werk van
Walraven: „Onvergetelijk, onvergetelijk
en ongeëvenaard! Wie zo over Indië kan
schrijven is geen werkelijke buitenstaan
der meer".
Wat mij het meest boeit in het werk van
Walraven: over wat voor onderwerp hij
ook schrijft, hij schrijft eigenlijk altijd
over zichzelf. Ook al is men het niet
altijd met z'n ideeën eens - en dat hoeft
natuurlijk ook niet - telkens weer wordt
de lezer gekonfronteerd met Walraven
zelf. Alles wat hij geschreven heeft is
spontaan geschreven en daarom komt
het niet 'bedacht' over, omdat er een
bezieling uit spreekt".
Bekend als persoon,
onbekend als schrijver
„Zoals ik al zei, hij schreef voor een
krant. Veel van zijn werk is als het ware
verstopt in kranten. Zijn stukken waren
slechts 'eendagsvliegen' zoals hij zelf
eens opgemerkt heeft. Een reeks van zijn
feuilletons is in 1971 uitgegeven onder
de titel 'Eendagsvliegen'. Dit jaar zijn
voor de tweede keer zijn verzamelde
'Brieven' verschenen. Beide boekwerken
zijn nogal lijvig, vooral de 'brieven'. Je
begint er niet zo maar aan en bovendien
zijn beide boeken tamelijk prijzig. Het
wordt tijd dat er iets verschijnt in een
meer handzaam formaat en voor een
redelijke prijs, zodat meer mensen ken
nis kunnen nemen van het werk van
Walraven. We zijn nu bezig met de uit
gave van een boekje met 'Levenslijnen'
van Walraven, dat 12,50 gaat kosten.
Dat is mogelijk gemaakt door de Rabo
bank Dirksland en door de Stichting
Cultuurfonds van de Vereniging van
Nederlandse Gemeenten.
„Ja, dat kan ik begrijpen, zeker als men
afgaat op 'horen zeggen'. De politieke
voorkeur van Walraven zal daar wel
debet aan zijn. Zijn politieke overtui
ging was behoorlijk 'rood', zeker ook in
zijn jeugd, en in die tijd sprak men al
gauw van 'communist' als je afweek van
de gangbare politieke opvattingen.
Maar je moet dat vooral ook tegen de
achtergrond van die tijd zien. Walraven
had ook een prikkelbaar karakter en hij
schopte nogal graag tegen heilige huis
jes, zoals bepaalde kerkelijke opvat
tingen.
Aan de andere kant; in Indië stuurde hij
al zijn kinderen naar een protestants-
christelijke school en in zijn werk kom
je geen onvertogen woord tegen, zelfs
niet als hij scheldt".
Profeet en eigen land
Volgens de heer Heerschap is ook voor
Walraven het gezegde van toepassing
dat een profeet in eigen land niet
geëerd is.
„Ik moet hier denken aan een soortge
lijk geval" zegt Heerschap. „U kent
natuurlijk de dichter Willem de Mérode.
Nou, die in christelijke en zelfs in refor
matorische kringen zeer gewaardeerde
dichter Willem de Mérode wordt in zijn
vroegere woonplaats Uithuizermeden
nog niet geheel geaccepteerd. De Mé
rode heeft acht maanden gevangenis
straf uitgezeten vanwege ongepaste kon
takten met leerlingen, hoewel men nu na
70 jaar in het algemeen tot de slotsom is
gekomen dat de feiten waarvoor hij toen
veroordeeld is eigenlijk niets voorstel
den.
Een college van de Guido de Brés ver
telde me dat een van zijn leerlingen een
scriptie aan De Mérode had gewijd en
een soort bedevaart had gemaakt naar
Uithuizermeden. Het lukte echter pas
na een half uur de weg vragen daar het
monument voor De Mérode te vinden".
„Zo zie je", aldus Heerschap, „hoewel er
landelijk meestal wel erkenning is voor
een bepaalde kunstenaar, is men in de
geboorteplaats vaak nog niet zo ver,
omdat men daar mens en werk te weinig
scheidt" en hij voegt er aan toe: „Het is
jammer dat we niet zo gauw trots zijn op
mensen die hier vandaan komen. We
waarderen vaak gemakkelijker iemand
van buiten dan iemand uit ons midden
die zich onderscheidt van anderen".
Er komt nu een bescheiden herdenking
van de schrijver Willem Walraven in
Dirksland ter gelegenheid van het feit
dat Walraven komende februari 50 jaar
geleden gestorven is. U werkt daar graag
aan mee?
Altijd
iets leuhis.
KADOSHOP
Naar
uw keus!
wenst clientèle, vrienden en bekenden
Prettige Kerstdagen en een voorspoedig 1993
JOHAN EN KAROLiEN JORDAAN
Winterstraat 11, DIRKSLAND, telefoon (01877) 50 15
Het bestuur van het
wenst hun dirigent, organist en leden
gezegende Kerstdagen en een voorspoedig 1993
'Vroonlande', Staakweg 89, 3247 BV DIRKSLAND
wenst iedereen
Prettige feestdagen en een voorspoedig 1993
wenst u
Prettige Kerstdagen
en een
Gelukkig Nieuwjaar
Voorstraat 52-54
DIRKSLAND
Telefoon (01877) 35 83
Directie en medewerkers van
wensen relaties, vrienden en bekenden
Gezegende Kerstdagen
en een Voorspoedig Nieuwjaar
Telefoon (01877) 1411
DIRKSLAND
Irenelaan 2, 3247 AG DIRKSLAND, Tel. (01877) 17 81
wenst alle clientèle en bekenden
Detail en groothandel In vogels
en aanverwante artikelen
Spuikolk 41, Dirksland, Telefoon (01877) 37 80
'^X wenst cliënten, vriendet^, familie en kennissen
prettige Kerstdagen en een gezond 1993
Wij wensen alle nnensen
Goede feestdagen en een gelul<l<ig 1993
Berberis 13 3247 DS DIRKSLAND
Nijverheidsweg 5
3247 XX DIRKSLAND
Telefoon (01877) 37 33
MET DANK VOOR DE PRETTIGE RELATIE GEDURENDE
HET AFGELOPEN JAAR WENSEN WIJ U
PRETTIGE KERSTDAGEN
EN EEN GELUKKIG NIEUWJAAR
'M
Achterdorp 13-15, 3247 BA Dirksland, Tel. (01877) 14 45
wenst u allen prettige Kerstdagen
en een voorspoedig 1993
„EILANDEN NIEUWS'
WOENSDAG 23 DECEMBER 1992
Waardoor hebt u dan aandacht voor Wal
raven gekregen?
Is dat misschien ook het boeiende in zijn
werk, het schrijven over het eiland?
„Ja, dat is een vreemde boeiende ge
waarwording. Je krijgt een uitstekend
beeld van het leven op Goeree-Over
flakkee van rond de eeuwwisseling, het
isolement spreekt zo duidelijk uit alles
wat Walraven schrijft. Persoonlijk vind
ik zijn opmerkingen over dialect zeer de
moeite waard".
Hoe komt het volgens u dat Walraven als
schrijver nog niet de bekendheid geniet die
hij verdient?
Willem Walraven is, daar hebben we het
met meneer Boonstra ook al over gehad,
een nogal omstreden persoon in eigen
omgeving.
„Nou en of. Ik vind het terecht op die
manier een vroegere plaatsgenoot de
erkenning te geven die hem toekom.t.
Iemand die vanwege zijn kwaliteiten een
plaats heeft gekregen in een algemeen
gebruikt en gewaardeerd standaardwerk
mag ook gekend worden in de plaats waar
hij vandaan komt.
Het hoeft voor mij niet zo ver te gaan dat
er dan sprake is van een soort 'heilig
verklaring'. Als de herdenking mag leiden
tot een kennismaking met het werk van
Walraven, dan is het voor mij voldoende.
Dan kan een ieder zelf oordelen. Laat de
persoon dan maar rusten en let slechts op
het werk. Hoewel dat bij Willem Walraven
moeilijk zal zijn".
Ei