De letterkundige betekenis van Willem Walraven 't B.V. FROflL Gezien door Pau Heerschap JEUGDKOOR 'lUVENTA' J. J. TAALE DE ZONWERINGSPECFALIST EN RAAMTECHNIEK prettige feestdagen en een goed verzekerd '93 BIRD CENTER DIRKSLAND Marien en Betty van der Groef VersMarkt voordeelmarkt assurantiekantoor VAN LOO Aannemersbedrijf communicatie Bladz. 2 In Eilanden Nieuws van 1 december jongstleden spraken we met burge meester Boonstra van Dirksland over de herdenking van de in Dirks land geboren schrijver Willem Wal raven, die leefde van 1887-1943. Vandaag praten we verder over de literaire betekenis van Walravens werk met Pau Heerschap, leraar Nederlands aan de Prins Maurits- school te Middelharnis, liefhebber en kenner van de Nederlandse litera tuur, autoriteit op het gebied van het dialect van Goeree-Overflakkee en lid van de commissie 'Herdenking Willem Walraven'. Walraven in standaardwerk literatuur Nederlands Indië Hoe heeft Pau Heerschap kennis ge maakt met het werk van Walraven? Als zovelen heeft ook Pau Heerschap de betekenis van het werk van Willem Wal raven aanvankelijk onderschat. „Al bij mijn studie Nederlands ben ik de schrijver Walraven tegengekomen", ver telt hij. „Dat was bij de behandeling van de Indische literatuur van deze eeuw. Rob Nieuwenhuys - een groot kenner van de literatuur van Nederlands-Indië - had een hoofdstuk aan Walraven gewijd in de 'Oost-Indische Spiegel'. De 'Oost-Indische Spiegel' is echt een stan daardwerk over de Nederlands-Indi sche literatuur. Nieuwenhuys noemt Walraven de grote literatire ontdekking van Du Perron in de dertiger jaren. Du Perron was toen al een gevestigd schrijver, dus dat zegt nogal wat. Eerlijk gezegd schonk ik in het begin weinig aandacht aan Willem Walraven. Andere schrijvers over Indië zoals A. Alberts, Maria Dermout, H. J. Friede- ricy en Bep Vuyk hadden meer mijn belangstelling". „Dat was toen ik, in 1982, Querido's lite raire reisgids voor Nederland had ge kocht en ik op ging zoeken wat Goeree- Overflakkee voor literairs te bieden had. Onder het hoofdje 'Dirksland' kwam ik de schrijver Willem Walraven tegen. Hij bleek zelfs in Dirksland geboren te zijn. Eerst dacht ik; Hij is vast de zoon geweest van een of ander belangrijk per soon die zich van de 'overkant' in Dirks land gevestigd heeft. Ik ontdekte pas na de aanschaf van de verzamelde brieven van Walraven dat we te maken hebben met een echte Dirkslander. Toen ik eenmaal begonnen was met die brieven te lezen raakte ik steeds meer geboeid; vooral omdat bijna in elke brief Dirksland, of op z'n minst Goeree- Overflakkee, ter sprake komt. Ook de persoon Walraven ging me uitermate intrigeren. Alles wat er van en over het werk van Walraven te koop was heb ik toen gekocht". Heimwee naar geboortedorp Als we vragen wat Heerschap boeit in de persoon van Walraven komt hij met een heel rijtje: „Zijn eerlijkheid in de eerste plaats, zijn trouw, zijn afkeer van schijn heiligheid. Zijn grote belangstelling voor cultuur, zijn belezenheid. Uit zijn werk blijkt een diversiteit aan kennis en die kennis had hij zichzelf eigen ge maakt. En frappant is zijn liefde voor ons eiland. In 1915 is hij voorgoed van het eiland weggegaan maar uit bijna elke pagina wordt duidelijk dat hij een ver schrikkelijk heimwee naar zijn geboor teland had. Zelfs als hij er op scheldt blijkt nog zijn liefde voor Flakkee. Hij weet dat hij door zijn huwelijk met een inlandse vrouw en zijn trouw aan haar nooit naar zijn geliefd Holland terug zal kunnen en het is dat gevoel van on macht dat hem soms tot razernij brengt. Kijk, hij schrijft hier aan zijn broer Jaap in Dirksland: „Het liefst zou ik helemaal los zijn van Dirksland en het voorgoed ver geten, maar dat gaat natuurlijk niet; het houdt me integendeel vast en er gaat geen dag voorbij dat ik niet aan Dirksland denk". In elke brief zeurt hij weer om regionale krantjes om op de hoogte te blijven van de gebeurtenissen in Dirksland en op Flakkee". Heerschap onderstreept de grote rol die het verlangen naar zijn geboortegrond in Walravens werk speelt. „Zelfs een boekbespreking grijpt hij nog aan om te schrijven over zijn land van herkomst. In een bespreking van 'Het gevloekte leven' van de Flakkeese schrijver Jan Knape weidt hij breed uit over Flakkee in de Indische Courant". Journalist Pau Heerschap vertelt dat Walraven boekhouder was en via een ingezonden stuk in de Indische Courant in de jour nalistiek terecht kwam. „Als journalist geeft hij een haarscherp beeld van de Indische samenleving van voor de oorlog. Allerlei typische Indi sche verschijnselen 'begreep' hij. Hij plaatste ze vaak in een historisch kader waardoor ze in een bepaald perspektief kwamen te staan. Net als de door hem bewonderde schrij ver Daum had Walraven een sterk gevoel voor het Indische verval, voor wat verdwenen was en opgeruimd, of voor wat zonder doel was blijven staan. Rob Nieuwenhuys zegt over het werk van Walraven: „Onvergetelijk, onvergetelijk en ongeëvenaard! Wie zo over Indië kan schrijven is geen werkelijke buitenstaan der meer". Wat mij het meest boeit in het werk van Walraven: over wat voor onderwerp hij ook schrijft, hij schrijft eigenlijk altijd over zichzelf. Ook al is men het niet altijd met z'n ideeën eens - en dat hoeft natuurlijk ook niet - telkens weer wordt de lezer gekonfronteerd met Walraven zelf. Alles wat hij geschreven heeft is spontaan geschreven en daarom komt het niet 'bedacht' over, omdat er een bezieling uit spreekt". Bekend als persoon, onbekend als schrijver „Zoals ik al zei, hij schreef voor een krant. Veel van zijn werk is als het ware verstopt in kranten. Zijn stukken waren slechts 'eendagsvliegen' zoals hij zelf eens opgemerkt heeft. Een reeks van zijn feuilletons is in 1971 uitgegeven onder de titel 'Eendagsvliegen'. Dit jaar zijn voor de tweede keer zijn verzamelde 'Brieven' verschenen. Beide boekwerken zijn nogal lijvig, vooral de 'brieven'. Je begint er niet zo maar aan en bovendien zijn beide boeken tamelijk prijzig. Het wordt tijd dat er iets verschijnt in een meer handzaam formaat en voor een redelijke prijs, zodat meer mensen ken nis kunnen nemen van het werk van Walraven. We zijn nu bezig met de uit gave van een boekje met 'Levenslijnen' van Walraven, dat 12,50 gaat kosten. Dat is mogelijk gemaakt door de Rabo bank Dirksland en door de Stichting Cultuurfonds van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. „Ja, dat kan ik begrijpen, zeker als men afgaat op 'horen zeggen'. De politieke voorkeur van Walraven zal daar wel debet aan zijn. Zijn politieke overtui ging was behoorlijk 'rood', zeker ook in zijn jeugd, en in die tijd sprak men al gauw van 'communist' als je afweek van de gangbare politieke opvattingen. Maar je moet dat vooral ook tegen de achtergrond van die tijd zien. Walraven had ook een prikkelbaar karakter en hij schopte nogal graag tegen heilige huis jes, zoals bepaalde kerkelijke opvat tingen. Aan de andere kant; in Indië stuurde hij al zijn kinderen naar een protestants- christelijke school en in zijn werk kom je geen onvertogen woord tegen, zelfs niet als hij scheldt". Profeet en eigen land Volgens de heer Heerschap is ook voor Walraven het gezegde van toepassing dat een profeet in eigen land niet geëerd is. „Ik moet hier denken aan een soortge lijk geval" zegt Heerschap. „U kent natuurlijk de dichter Willem de Mérode. Nou, die in christelijke en zelfs in refor matorische kringen zeer gewaardeerde dichter Willem de Mérode wordt in zijn vroegere woonplaats Uithuizermeden nog niet geheel geaccepteerd. De Mé rode heeft acht maanden gevangenis straf uitgezeten vanwege ongepaste kon takten met leerlingen, hoewel men nu na 70 jaar in het algemeen tot de slotsom is gekomen dat de feiten waarvoor hij toen veroordeeld is eigenlijk niets voorstel den. Een college van de Guido de Brés ver telde me dat een van zijn leerlingen een scriptie aan De Mérode had gewijd en een soort bedevaart had gemaakt naar Uithuizermeden. Het lukte echter pas na een half uur de weg vragen daar het monument voor De Mérode te vinden". „Zo zie je", aldus Heerschap, „hoewel er landelijk meestal wel erkenning is voor een bepaalde kunstenaar, is men in de geboorteplaats vaak nog niet zo ver, omdat men daar mens en werk te weinig scheidt" en hij voegt er aan toe: „Het is jammer dat we niet zo gauw trots zijn op mensen die hier vandaan komen. We waarderen vaak gemakkelijker iemand van buiten dan iemand uit ons midden die zich onderscheidt van anderen". Er komt nu een bescheiden herdenking van de schrijver Willem Walraven in Dirksland ter gelegenheid van het feit dat Walraven komende februari 50 jaar geleden gestorven is. U werkt daar graag aan mee? Altijd iets leuhis. KADOSHOP Naar uw keus! wenst clientèle, vrienden en bekenden Prettige Kerstdagen en een voorspoedig 1993 JOHAN EN KAROLiEN JORDAAN Winterstraat 11, DIRKSLAND, telefoon (01877) 50 15 Het bestuur van het wenst hun dirigent, organist en leden gezegende Kerstdagen en een voorspoedig 1993 'Vroonlande', Staakweg 89, 3247 BV DIRKSLAND wenst iedereen Prettige feestdagen en een voorspoedig 1993 wenst u Prettige Kerstdagen en een Gelukkig Nieuwjaar Voorstraat 52-54 DIRKSLAND Telefoon (01877) 35 83 Directie en medewerkers van wensen relaties, vrienden en bekenden Gezegende Kerstdagen en een Voorspoedig Nieuwjaar Telefoon (01877) 1411 DIRKSLAND Irenelaan 2, 3247 AG DIRKSLAND, Tel. (01877) 17 81 wenst alle clientèle en bekenden Detail en groothandel In vogels en aanverwante artikelen Spuikolk 41, Dirksland, Telefoon (01877) 37 80 '^X wenst cliënten, vriendet^, familie en kennissen prettige Kerstdagen en een gezond 1993 Wij wensen alle nnensen Goede feestdagen en een gelul<l<ig 1993 Berberis 13 3247 DS DIRKSLAND Nijverheidsweg 5 3247 XX DIRKSLAND Telefoon (01877) 37 33 MET DANK VOOR DE PRETTIGE RELATIE GEDURENDE HET AFGELOPEN JAAR WENSEN WIJ U PRETTIGE KERSTDAGEN EN EEN GELUKKIG NIEUWJAAR 'M Achterdorp 13-15, 3247 BA Dirksland, Tel. (01877) 14 45 wenst u allen prettige Kerstdagen en een voorspoedig 1993 „EILANDEN NIEUWS' WOENSDAG 23 DECEMBER 1992 Waardoor hebt u dan aandacht voor Wal raven gekregen? Is dat misschien ook het boeiende in zijn werk, het schrijven over het eiland? „Ja, dat is een vreemde boeiende ge waarwording. Je krijgt een uitstekend beeld van het leven op Goeree-Over flakkee van rond de eeuwwisseling, het isolement spreekt zo duidelijk uit alles wat Walraven schrijft. Persoonlijk vind ik zijn opmerkingen over dialect zeer de moeite waard". Hoe komt het volgens u dat Walraven als schrijver nog niet de bekendheid geniet die hij verdient? Willem Walraven is, daar hebben we het met meneer Boonstra ook al over gehad, een nogal omstreden persoon in eigen omgeving. „Nou en of. Ik vind het terecht op die manier een vroegere plaatsgenoot de erkenning te geven die hem toekom.t. Iemand die vanwege zijn kwaliteiten een plaats heeft gekregen in een algemeen gebruikt en gewaardeerd standaardwerk mag ook gekend worden in de plaats waar hij vandaan komt. Het hoeft voor mij niet zo ver te gaan dat er dan sprake is van een soort 'heilig verklaring'. Als de herdenking mag leiden tot een kennismaking met het werk van Walraven, dan is het voor mij voldoende. Dan kan een ieder zelf oordelen. Laat de persoon dan maar rusten en let slechts op het werk. Hoewel dat bij Willem Walraven moeilijk zal zijn". Ei

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 1992 | | pagina 30